Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
узмажнець, соверш.—сделаться зажлточ-нее. Нсл. 54. Пры маладым панку наша сяло ўзмажнела. Нсл.
•мажнёць \\-ёю-ёеш-ёе, несоверш.—стано-вйться снльне, крепче. Соверш. узмажнець —стать более взрослым на ввд, фйЗйчес-кй окрепнуть, возмужать. іг.
•мажны-ная-ное, 1. внушйтельной на-ружностд, шйрокоплечйй. Барб.; Іг. Гэта чалавек мажны. іг. Жанчына гэтая была не такая мажная й здаровая, як цётка Матрона. Кулакоўскі: .Дабраселцы.
2. влйятельный. Хочам то меці, абы кажны з падданых нашых, як мажнога стану, так і меншага, хто бы каня купіў, тагды пры такой куплі маюць быць барышнікі. Стт. 186. Для таго права суць пастанаўлены, абы мажному й патужнаму ня ўсе было вольна чыніці. Стт. 15. Ср. cm. мажнейшы, 1. более внушнтельной наружностй.
2. более внушательный. Шляхціч супроці асобы стану вышшага й мажнейшага заручнага лісту патрабаваў. Стт. 90. Нареч. мажно(можна, Ар.) 1. можно, Нсл. 287. есть условля возможностй для осуіцествленйя чего-л., возможно. Мажно й так зра-біць. Нсл.
2. можно, разрешается, позволйтельно. Ці можна пасьціць на гэтай канюшыне? Ар. Ср. cm. мажнёй, 1. сйльнее. Нсл. 287. Пацягні мажней вяроўку. Нсл.
2. возможнее. Нсл. 287. Табе мажней гэта зрабіць, як мне. Нсл. Увелйч. мажнюсенька —очень возможно, легко. Нсл. 287. Гэта мажнюсенька зрабіць. Нсл. Па лёдзе яшчэ мажнюсенька праехяць. Нсл.
«мажы-ждў, едйнств. ч. нет.—телега для возкй снопов, сена. Мічурына Сян. (Ксл.).
• май I, маю, у маю, зват. маю, м. 1. май(месяц). Mix.; Ар.; Гсл.; Шсл.; Mix.
Халодны сяголета май. Ст. Май коням сена дай, сам на печ уцякай. Послов. Ст.
2. собйр.—зелень(березкн, Mix.) для укра-шення двора в праздннк Св. Духа. Косіч, 12; Mix., березкн н другде распустйвшйеся деревья, уставленные пред окнамн дома в день Сошествйя Св. Духа; айр зелёный, обыкновенно в этом же рассыпаемый по полу н по дорожкам, Нсл. 277. зелень, которою украшают нзбы й дворы на Тройцкйй день. Шсл., ветвй й целые деревья, которымй украшают дома й улйцы на Духов день. Гсл., срубленные молодые березкй, клен й лйпа, которымн в субботу перед Духовым днем укра-
шают церквй й дома. Дсл. 5.(nod AepY, Мужчыны йдуцьу лес сячы ”май", бабы a дзеўкі жаць явар на лугох, зьбіраць травы а кветкі ў лесе. Увечары (нако-надні Сьв. Духа) усюдых ля варот і на панадворку цэлы лес убітых у зямлю кляноў, бярозкаў, дубкоў і інш. У хатах уся бажніца таксама прыбрана зялёным вецьцям і пераважна кветкамі пахнючай какалушы. Косіч 12. Прывязі воз маю да царквы. Нсл. Наламалі маю хату прыбі-раць. Ст. Дзяцюкі пашлі ў май(знач. в лес нарезать зеленй). Ст. Едйнств. ч. маіна-ны-нё, мн. ч. маіны. На дварэ пасядзілі чатыры маіны. Mix.
•май II, мн. ч. майма, повел. накл. от маць, мець.
•маітачыць-чу-чыш-ча, повел.-ач-ачма, несоверш.—колебаться(в решенйй чего-л.), в выборе одного йлй другого, Ар. быть в нерешдтельностй. Нашы майначаць, ехаць на кірмаш ці не. Ар. Отгл. ймя суіц. майначаньне-ня, предл.-ню, ср.—нахож-денне в нерешйтельностй.
• майстат-ддгу, предл. й зват.-аце, м. 1. велйчественность. Кажны майстат розны блеск выдае, адзін аднаго сьвет-ласьцяю асьвяча. Кіт. п 46.
2. престол. Яны на майстатах пася-даюць. Кіт. 56а4.
•майстроўка-ўкі, дат.. предл. майстроўцы, ж.—женіцйна мастер, мастерйца.
•майстроўня-нг-мі, ж.—мастерская. Гсл. •майстроўскі-кая-кае—мастерской. Нсл. 277. Майстроўскі твой нож. Нсл.
•майстра-ры, дат.-ру, твор.-рам, предл.-ру, зват.-ру, мн. ч. майстрове-оў-ом-оў-амі-ОХ, м.—мастер. Ар.; Ксл.; Нсл. 277; Гсл. НК.: Под. пос., Но. 42. А майстра зрабіў Дзёмка. Напіс на зване на званьніцы Вялікае Мікалаўскае царквы ў Вяліжу ізь сяр. 17 стг. Віцьбіч (Бацьк. Но. 49-50,435-436). Сусед наш добры майстра да ўсяго. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Майстра шчыра поркаўся. ЗСД. 365. Гукніцеабедаць майстру. Нсл. Майстра нажарты які, на ХІХОГПЫ. Гарун: Варажба. Уменьш. МаЙСТрок, майстрыка, предл.-рыкў. Ар.
майстрочак-чка, предл. й зват. предл. й зват,-Чку, уменый. от майстрОК. Нсл. 277; Ар. Будзь ласкаў, майстрочку, зрабі доб-ранька. Нсл.
•майстрат-my, предл. й зват.-це, м.—магйс-трат. Нсл. Ідзі да майстрату. Нсл. У майстраце засядае.... Нсл.
•майстратовы, -вая-вае—магнстратскйй. Нсл. 277. Майстратовы вартаўнік. Нсл. У майстратовым судзе разьбярэмся. Нсл. •майстраваньне-ня, предл.-ню, отгл. ймя суіц. к майстраваць 1, 2, йзготовленйе какой-л. веіцн. Нсл. 277 . 3 майстраваньня твайго нічога добрага ня выйдзе. Нсл.
•майстраваць-рўю-рўеш-рўе, повел. май-струй-ўйма-уйце, несоверш. што і без дап.—(делать, работать по частн какого-л. мастерства, ремесла, Ар.), мастерйть.
майстравацца
667
макацер
Ар.; Ксл.; Шсл.; Растсл.; ЗСД. 100, 365; МГсл. —занйматься какнм-л. ремеслом. Нсл. 277. Наш Сьцёпка любе майстраваць. Воўсішча Сян. (Ксл.). Тыдні тры майстраваў у нас. Нсл. Возьме тапор дый майструе. Жукова Імгл.(Косіч 31).
2. устрадвать что-л. Нсл. 277. Што ты тут майструеш? Нсл. Соверш. замайст-раваць, 1. начать занйматься мастерс-твом. Нсл. 174. Шавец яшчэ на гэтым тыдню замайстраваў у нас. Нсл.
2. (перех.)—заработать майстерством. Нсл. 174. За тыдзень замайстраваў рублі два. Нсл. Соверш. змайстраваць—смастерйть. Ар. Калёсы сам змайстраваў. Нсл.
•майстравацца, несоверій., страд. к майс-траваць.
адмайстравацца—кончйть работу(мас-терство, С.). Нсл. 376. Шавец адмайстра-ваўся ў нас. Нсл. Соверш. замайстравацца —усндчйво заняться мастерством. Нсл. 174. Замайстраваўся й палуднаваць ісьці ня хоча, пакуль сконча работу. Нсл.
•майстраў, -ава-ова—мастеров(мастер-скнй,С.) Нсл. 277. Дзяцюкі майстравы. Нсл. •мак, маку, предл. маку, зват. мача, м. —мак. He ўрадзіў мак, перабудзем так. Послов. Дз.
•макам, у знач. npc. 1. рассыпаясь подобно маку, ухажйвая. Нсл.23%. Макам сьцелецца перад ёю. Нсл.
2. крышка, конец, глбель. Ну, гэта ўжо дык макам. (Ад.). Загінуў я макам.
3. макам сесьці—остаться безвозвратно, слйшком засйдеться. Пайшоў і макам сеў там. Нсл. 278.
•макарон-ону, предл. й зват.-оне, м.—куша-нне йз мучннстых пластйнок в роде вермйшелй, Гсл. макароны, Ар.; Ксл. лапша й кушанйе йз лапшй, Нсл. 277. вермйшель. Макарону ўлі ЗЬесЬЦІ. Стасева Выс. (Ксл.).
2. суматоха. Нсл. 277. Нарабіў ты меж іх макарону. Нсл.
•макарона-яы, дат., предл.-не, ж.—лапша, залйваемая молоком. нк.: Очеркн, 17.
• макароньнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—тот, кто делает й продает макароны. •макароньніца-цы-цы, ж. к макароньнік. •макаросіць-ошу-осіш-се, повел.-сь-сьма, несоверш..перех. 1. крошнть, ломать на мелкне частй. Нсл. 277. He макарось так дробна буракоў. Нсл.
2. смешнвать, прйводйть в беспорядок. Нсл. 277. Сам ня ведаеш, нашто мака-росіш, памакаросіў ты маю работу. Нсл. Отгл. ймя суіц. макарошаньне-ня, предл.-НЮ, 1. прнведенйе в беспорядок. Нсл. 278. Макарошанызе работы. Нсл.
2. суета, безпокойство в обіцестве, суматоха. Меж імі макарошаньня нара-білі людзі. Нсл.
намакаросіць, соверш. к макаросіць 1, 2. Нсл. 2. Прйч. намакарошаны—перерушан-ный. Нсл. 463. Ніткі памакарошаныя, не разблытаеш. Нсл. Макарошаную работу
разабраць трэба. Нсл. Соверш. змакаро-сіць, перех.—смешать, прнвестй в беспо-рядок. Нсл. Змакаросілі маю работу. Нсл. Соверш. намакаросіць—нашуметь, наде-лать тревогй. Нсл. Намакаросіў толькі, a парадку ніякага не зрабіў. Нсл. Соверш. узмакаросіць, перех.—(быстро, С.) прй-вестн в беспорядок. Нсл. Ўзмакаросіў хусьце, валасы. Нсл.
•макаросійца-ошуся-осішся, несоверш.
—прнходнть в замешательство, сму-іцаться. Соверш. змакаросіцца—смешать-ся, смутйться. Нсл. Змакаросіўся й нічога не сказаў. Нсл. Соверш. узмакаросіцца —(быстро) првдтй в безпорядок, взье-рошйться. Нсл. Узмакаросіліся мае валасы. Узмакаросіліся пшчолы. Нсл.
•макавіна-нбг-не, ж,—верхушка дерева (макушка). Нсл. 278. Собйр. макавіньне-ня, предл.-ню—срубленые верхушкн дерев. Нсл. 278. Макавіньня набраў цэлы воз. Нсл. •макаяы-вая-вае, прйлаг. к мак,—мако-вый.
макавая расінка—маленькая крошка. Шсл. Яшчэ макаваерасінкі нябылоўроце. Ст.
•макаўе-ўя, предл.-ўю, собйр., ср.—стеблн мака. Mix. Макаўкі сярпом паадразаў ды забраў дамоў, а макаўе злажыў у кучу. міх. Собйр. макаўе-ўя, предл.-ўю, 1. сруб-ленные верхушкй дерев. Нсл. 278. Макаўя набраў воз. Нсл.
2. отрезанные верхушкд конопляных стеблей с семенамн. Нсл. 278. Макаўе пасадзіце на асець. Нсл.
• Макаўе-ўя, предл.-ўю, ср.—день 1-ого августа, празднвк братьев Маккавеев, (Нсл. 277) в который освеіцаются овоіцй. Гсл. На Макаўе грэх жаць. Нсл. Гэта было аб Макаўю. Тм.
•макаўка-ўкі-ўцы, ж.—маковка. Mix. Макаўкі сярпом паабразаў. Mix.
•макаўка-ўкі-ўцы, ж. 1. верхушка дерева (макушка, С.). Нсл. 278; Шсл. Галуб сеў на самай макаўцы бярэзы. Нсл. Хвоя валіла-ся ды трэснула яму па галаве макаўкаю. Ст.
2. темя у человека. Нсл. 278. Выцяў па макаўцы. Нсл. Макаўку натаўку табе. Нсл. Макаўку уірабіў. Тм.
3. област.—маковка, плод, семенная коробочка мака. Ар.
•макацеліца-цы, дат., предл.-цы, ж.—чер-нйльннца. Ксл. Вунацькі твая макацеліца, чаго лезеш у маю? Бараўляны Куз. (Ксл.).
•макацер-mpa, предл. й зеат.-mpy, м.—ГЛЙ-няная посуднна для тёркн мака(коноплн, С.). Шсл. Цэлы макацер нацерлі маку. С крыль Пух. (Шсл ). См. макацёр.
макацёр
668
маладзёнькі
• макацёр-znpa, предл.-трў, зват.-mpy, м. Нсл.—глнняный сосуд, в котором трут мак, коноплн н т. П., Ксл.; Гсл.; Шсл. высокая глнняная посуда, Растсл. обык-новенный гладкнй бабочннк, НК: Очеркн. высокнй сосуд, в котором трут мак, коноплн. Пазыч макацёр, каноплі сьцер-ці. Марчонкі Сур. (Ксл.). Няма свайго макатра, у чым маку сьцерці. Ст. Повен макацёр заліўкі. Нсл. 278. Лапша ў макатру печаная. Тм.
•макляк-яка, предл.-якў, зват.-яча, мн. ч.-кі-KOV-KOM, мн. ч., предл.-КОХ, м.—МОКраЯ почва.
• макраць-ш, ж.—мокрота. Наганяла нас паня, што мы ў макраць жыта жалі. Дсл. •макрэдзь-дзг, ж.— Мароз ацер ізь віду халодную макрэдзь. Вышынскі: Хата пад ліпою.
• макрэць-эю-эеш-эе, несоверш.—стано-внться мокрым. Стаяў, чуючы, што ў яго макрэе лоб. Адамчык: Арж. колас. Соверш. замакрэць—стать мокрым.
•макрэцца — макрэць. Соверш. замак-рэцца—стать мокрым. Варсл. Адлога будзе, бо сьцены замакрэліся. Варсл.
• макрыня-ні-ні, ж.—мокрота. Ар.; Войш. Наша хата стаіць на макрыні. Войш.
• макрывы-вая-вае—...........
Макрывая сенажаць. НК.: Очеркн, 400.
•макрыца-^ы, дат., предл.-ЦЫ, ж.—мокрн-ца(травяннстое, сорное растенне с лежа-іцнмн стеблямн н мелкнмн белымн цветкамн, растуіцее в сырых местах, С.). Шсл.; Ар. Макрыца заглушыла ўсю капу-сту. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
