Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•макўха-ўхі-ўсе, ж.—жмыхн. ПНЗ.
•макўлінка-нкг-нцы, ж. (букв. маленькое зерня мака), мелчайшая веіць. Ар. Разь-дзьмухае вецер макулінкі попелу. Акула, 462.
•макўра-ры, обш,.—презрнтельно о чело-веке вялом нлн неуклюжем. Нсл. 288. He пайду я за гзтага макуру. Нсл. Ціты ня бачыш, сьляпая макура? Тм.
•макўшка-шкі-шцы, ж.—головка мака. Добры мак, вялікія макушкі. Ст.
•малое-яога, в знач. суіц.—ребенок, днтя. Нсл. 279. Вазьмі малога на ўлоньне. Нсл. Малое ды большаму заеада. Послов. Нсл. •малодзіва-ea, предл.-ве, ср.—молознво. Шсл.; Янавічы Сур. (Ксл.). Напяклі малодзіва. Ст.
•малой бяды, в см. нареч.—неважно. Ар. Малой бяды, што ён ня прышоў. Ар. См. такой бяды.
•малойчык, < « под маладзец.
•малоць, мялю, мелеш-ле, несоверш., перех. —молоть, дробнть, размельчать зерна (превраіцая в муку). Ар.
малоць языком—пустословнть, бол-тать. Ар.; Шсл. Баба меле языком. Ст.
• малочніца-цы-цы, ж.—ведаюіцая дой-КОЙ KOpOB. НК.: Под пос. 43.
•маладосьць-ід, ж.—юность, МГсл. моло-ДОСТЬ. Гсл.; ЗСД. 127, 390; Шсл.; Нсл. 288, 289. Згубіў ты маю маладосьць. Ст. Каб табе гаркая маладосьць была! Ст. Маладосьць мая мінула. Нсл. Маладосьць — буй-носьць. Послов. Нсл. Дай, Божа з мала-досьці грызьці косьці, а пад старасьць мякіш. Послов. Нсл. Маладосьць — дур-носьць—молодо — зелено. Веейш. Быў ён з маладосыіі прыгожы. Дзьве Душы, 64.
•маладая-doe, в знач. суіц. 1. невеста во время свадьбы. Ар.; Косіч 234; Шсл.; Ксл.; Нсл. 288. Прыеезьлі маладую. Бель Выс. (Ксл.). Маладую павезьлі да вянца. Нсл.
2. см. малады.
•маладнік-zra, предл.-ікў, зват.-іча, мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м„ собйр.—молод-няк(молодые жнвотные, птнцы, молодой лес.)
•маладўха-.ўхг-усе, ж.—женіцнна недавно ВЫШедшая замуж. НК.; Тры, Но. 14; Гсл.; Mix.; Барс. Бярэзы-маладухі выглядаюць з-за ХвОІІ. Калачынскі: Лясная казка.
•маладушша-ша, ср.—малодушне. мгсл. •маладчанка-нкг-нцы, ж.—наёмная го-довая работннца. нк.: Дудар, Но. 33.
•малады-дая-дое, 1. молодой, юный. Ар. Ср. cm. малодшы—моложе, младшнй. Гсл. Жыві, каб жыцьцё даць другім, малод-ШЫМ. Гарун(ст. ’’Ноктурно”).
малады—молодой, юный. Ср. укр. моло-дйй—юный. 3 укр. ’’нацдем.” терм. Ісхаку два сыны нарадзіліся — Езаў старшы, Якуб малодшы. Кіт. 99а17. Малодшыя лезлі на СЬЦЯНу. Карандэй(Бацьк. Но. 1-2, 437-438).
Тлеюць будучыя дзеі малодшых пака-леньняў. Негнявіцкі(”Бацькаўшчына” Но. 45-46, 431-432). Родны ж брат Піліна Пестрака (малодшы) прымаў удзел у грамадзкім русе. Хмара(Б. Ускалось, 1954, Но. 4.41). Прев. cm. наймалодшы. Наймалодшы ня мог уціхамірыцца. Заставін(Бацьк., Но. 49-50, 435-436). Малодшы, наймалодшы кажацца ўзглядам людзёў а жывёлы. Нсл. 738. Пашлі малодшага сына. Нсл. Малодшаму й пастаяць можна. Тм. Запражы малод-шага каня. Тм. Малодшы сын гаспадаром быў. Р. Кут, 12.
Ср. cm. маладзейшы, npee. cm. наймала-ДЗеЙШЫ, говорйтся о растенйях—МОЛОЖе. Нсл. Выбяры маладзейшых грыбоў усма-жыць на скварадзе. Нсл. Уменый. малажля-вы—моложавый. Ар. У яго малажлявы еід. Ар. Ласкат. МалаДЗёнЬКІ. Ар. Ласкат. маладзёнечкі—младешенькнй. Гсл. Уве-лйч. маладзюсенькі. Ар.
Паляцела б я, маладзюсенька, пад бацькавы сені. Анушына Стдуб.(Косіч 9). На маладое: этн нменем называются стран-ные часто прнхотн беременной.
Следует отметнть, што деревляне чтут этн прнхотн настолько, что хозяева не решаются, напр. укорнть садовой, ого-родной нлн гороховой даже тогда,
маладзёнец
669
мала што I
когда она поймана на месте, н не отннмут ПОХШЦенНОГО. НК.: Очеркн, Но. 818.
2. в знач. суіц. малады—женнх во время свадьбы; маладая—невеста во время свадьбы. Ар.
• маладзенец-нг^а, предл.-нцу, зват.-нча, м.—М0Л0Д0ЖОН. НК.: Нгры, Но. 14.
•маладзёц, малайца, предл.-айцу, зват-ойча; мн. ч.-айцы-цоў-цом-цоў-цамі-цох, м. 1. молодец, (МГсл.) хват. Ар.; ПНЗ. 16; Нсл. 288. Каб яшчэ пяцёх такіх малайцоў, вось бы й скасілі луг. Нсл.
2. говорят н о женіцннах. Маладзец дзеўка на ўсякую работу! Нсл. Малайцы жнейкі дажалі жыта.
3. статный молодой человек. Нсл. 288. Некруты маладзец у малайца. Нсл. Уменьш. малойчык-ыка, предл.-ЫКу—мо-лодчнк. Нсл. 289. Гэткага малойчыка хто ня будзе любіць? Нсл. Зашумелі яліначкі a поўначы, затужыўся бел малойчык на вайну йдучы. Зь песьні, Нсл. Каб цябе, малойчык, ліхая гадзіна, выраклася мяне ўся мая радзіма. Нз песнн.
•маладзён 1-на, предл.-ну, зват.-не, м.
—МОЛОДОЙ человек, ЮНОШа. Барс.; Кацель-ня, Пц. Ці ўборздзе прыедзе маладзён? Купіна Віц. (Ксл.). Сем дзён маладзён. Послов. Нсл. Як пагляджу — маладзён вы яшчэ. Вышынскі: Хата пад ліпой(Беларус, Но. 155). Дай вадзіцы, маладзёне. Зорка, Но. 36(554). Уменьш. маладзёнак-нха, предл. й зват,-нку—молокосос. Шсл. Я ж табе не маладзёнак — шкелі рабіць ізь мяне! Ст. •маладзён II, прйлаг.—молоденек. Нсл. 288. Маладзён ты яшчэ на гэту работу.
•маладзяцінка-нкз-нчы, ж.—новорож-денный скот. Дсл. Гаспадыня даглядае маладзяцінкі. Дсл.
•маладзік-ха, преол-кў, зват. маладзіча, мн. ч. маладзікі-оў-ом-оў-амі-ох, м. 1. новолунне. Ар.; Растсл.; Гсл.; Ксл.; Шсл.; Нсл. 289; Карачэўскі(Будде: Тула-Орел, слов.) Мала-дзік настаў у сераду. Суднікі Куз. (Ксл.). На маладзіку пасеяў. Нсл. Маладзік малады, у цябе рог залаты, ты на сьвеце ходзіш, няўжо ты майго мілага ня бачыш. Старое Задубеньне(Косіч 38).
2. молодой человек. Нсл. 289; Mix. Ты яшчэ маладзік супроці нас. Нсл. Табе ня прыходна маладзіку гэтаму ўступіць. Нсл. Мы старыя, а вы маладзікі, пусьці, цётка, нас на кут. Нсл.
маладзічок-чка, предл.-чкў, зват. мала-дз'ічку; мн. ч., дат.-ЧКОМ, мн. ч., предл.-ЧКОХ, уменый. к маладзік. Нсл.
•маладзіца-цы-цы, ж.—женіцнна, Растсл. молодая замужная женгцнна. Яна добрая маладзіца. Купіна Віц. (Ксл.). Тэкля ўдалая маладзіца! Ст. Як я была дзевачкай, хадзілі к імне з гарэлачкай, а як стала маладзіцаю, ня сталі хадзіць і з вадзіцаю. Послов. Нсл. 289. Ідуць у брусьніцы дзеўкі, маладзіцы. Колас: Грыбы. Цяжка жыці,
цяжка быці на чужыне маладзіцы. Нз песнн.
2. почетное названне молодой замужней женіцнны, выбранной в руководнтель-ннцы невесте прн свадебном пнршестве. Нсл. 289.
маладзічка-чкг-чцы, уменьш. к маладзіца 1, 2. Нсл. 289.
•маларзіцца-джўся, малодзішся, несо-верш.—молодеть. Соверш. абмаладзіцца —посвежеть, поздороветь, позеленеть. Дсл. Абмаладзілася траўка па дожджы-ку. Дсл.
•маладзьга, -дзьгі-дзьзе, собйр.. пагудна —молодежь. Смаленшч. Нейкі чужы маладзюк на возе. Дудзіцкі, "Бацьк.” Но. 1-2, 437-438.
вмалайца, >• зн. выгук.—молодец, хват. Нсл. 289. Ай, да малайца! Нсл.
•малайчына-»ы, м.—молодчнна. Нсл. 289; Шсл.; Ар. Малайчына ты, калі так! Ст. Які быў малайчына, ды памер. Нсл.
•малако-ак«, предл.-аццэ, ср.—молоко. Ар. ськіданае малако—кнслое молоко co снятой сметаной. Ар.
салодкае(прэснае, Ар.) малако—сладкое МОЛОКО. НК.: Очеркн 28.
прэснае малако—сладкое молоко. Ар.
—МОЛОКН. Ар.
•малакроўе-_ўя, предл.-ўю, ср.—малокро-вне.
»малакроўны-ная-нае—малокровный.
•малалетны—малолетннй. мгсл.
•маламожнасыіь-ц/, ж. 1. несостоятель-ность. Гсл.
2. немоіцность. Гсл.
•мала-мала, нареч.—слншком мало, ннчтожное колнчество. Шсл. А мала-мала што не стае. Ст.
•мала-мальна—маломальскн, сколько-ннбудь, хотя мало. іг. Ср. мальна(пад-мальны).
•мала-многа, нареч.—более-менее. Каж-ная работа мала-многа пажытачна. Нсл. 452.(лод пажытачны). См. мала-веле.
•маланка,—<«. под маланьня.
•маланкаю, у знач. прс.—молнненосно.
•МалаНЬНЯ-НІ, дат.. предл.-НІ, ж.—молння. Ксл. Учора бліснула маланьня. Мост, як маланьня, так прэндка пярэйдзе. Кіт. 268. Мост, як маланьня блісьнець, так прэндка пярэйдзе. Тм. 25616. Уменьш.
маланка-кг, дат., предл.-цы, ж.—молння. Ар.; Прусаўкі Аз. (Ксл.); Шсл.; МГсл.; Нсл. 288. Маланка блісь. Нсл. Жыгаець усюдых, як маланка тая. Тм. Ня грому бойся, a маланкі. Ст.
•маларочны-ная-нае—краткосрочный.
маларочная пазыка—краткосрочная ссуда.
•маласьць—малость. МГсл.
•мала што I, « знач. спц., ср.—безделнца. Нсл. 279. Мала што купіў. Нсл. Мала чым адбуду. Тм. Мала чаго не дабраў. Тм.
мала што II
670
малёча
•мала ШТО II, в знач. нар. 1. мало ЛН ЧТО. Ар.; што падлыжнік гавора. Нсл. 274. Мала што людзі дзеюць і пра мяне і пра цябе. Нсл. 133. Мала што дзейкаюць людзі. Ст. (Шсл. под дзейкаць).
2. чуть-чуть. Нсл. 279. Мала што ня лучыў р вока. Нсл.
•малатарня-нг, дат., предл.-ні, ж. 1. моло-тнлка. Ар.; Шсл.; Ксл. Малатарня добра малоце. Аксянці Чаш. (Ксл.). Добра ўкаго ё свая малатарня'. ня трэба цягацца з дабром па чужых такох. Ст.
2. перен.—говорун-ья, Шсл. болтун-ья, пустослов. Сьціхні ты малатарня-. ляпае ды ляпае цэлы дзень языком! Ст.
•малаважаньне-ня, предл.-ню, ср.—малое значенне. Гсл. Гэта імне малаважаньне. Гсл.
•мала-веле, нареч.—более-менее. Ар. См. мала-многа.
2. немного.
•малаціць, малачў, малоціш-це, нееоверш., перех. і без дат..— молотнть, выколачнвать зерна нз колосьев, мешелок. Ар. Малаціць авес. Вял.
малаціць акалотам—молотнть, ударяя снопамн о что-л.(бревно, доску, скамью н т. п.). Ар. Тата акалотам малоце жыта на сяўбу. Ар.
малаціць языком—пустословнть, бол-тать. Шсл. Малоце языком, як тая малатарня. Ст. Соверш. адмалаціць, 1. окончнть молотьбу, отмолотнть. Дсл. Нашы адмалацілі ў пана — прышлі па грошы.
2. о снльной усталостн от тяжелой, фнзнческой работы. Дсл. Адмалаціў патыліцу, ажно пот цячэць. Дсл.
3. побнть снльно, нанося многне удары. Дсл. Грудзі адмалацілі. Дсл.
•малацьба-бы, ж.—молотьба. Ар.
•малацьбі'т-г'та, предл.-ітў, зват.-іце, мн. ч., дат.-ГПОМ, мн. ч.-тох, м.. НК.: Очеркн, Но. 378—МОЛОТЛЛЬЧНК. Ар.
•малачай-аю, предл.-аю, зват.-аю, м.—оду-ванчнк. 3. Верас. См. багатка. Любча(Верас). •малачасны, -ная-нае—кратковремен-ный, Нсл. 279. краткосрочный. МГсл. Малачаснае жыцьцё наша. Нсл.
•мале'льны-ная-нае—молнтвенный. Ха-целася стаць перад ёй на калены і ў малельнай радасьці сузіраць бясконца гэта непераможнае хараство. ЗСД. 212. • малёнскі-кая-кае—свойственный ре-бенку(детскнй, С.). Нсл. 278. Маленскімі займаецца справамі. Нсл.
2. малый. Нсл. 278. He маленскі часправёўў вас. Нсл.
•малёнства-ва, ср. 1. детство. Гсл. Янка Купала ўходзе ў наша сьведам ’е із самага маленства. 1вашын(”Бел. Голас”, жнівень 1962). Прайшло маленства. Гілевіч. Гады ма-ленства, вы мяне вялі ў бор. Кавыль: Думы,-29. 3 маленства навекі душой палюбіў зялёнае поле. А. Бачыла. Чаму з маленства
КНІГІ ОНЛАЙН
