Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•мямлік-іга, предл.-іку, зват.-іча, м.—мед-ленный в работе н разговоре. Нсл. 297. Мямліка гэтага пакуль выслухаеш. Нсл. Забавіўся з гэтым мямлікам. Нсл.
•мямліць-лю-лшлле, несовеш. 1. букв. не скоро жевать, мять зубамн. Нсл. 297. Пакуль ты будзеш мямліць усі пад’елі, a ты мямліш, як бяззубы.
2. медленно, занкаясь, говорнть. Нсл. 297. Ну мямлі бардзей, пакуль слова зьмям-ліш.
3. медленно делать что-л. Нсл. 297. Ня робе, а мямле. Нсл.
4. медленно прнннматься за что-л. Нсл. 297. Што тут мямліць? Узяў дый зрабіў. Нсл.
5. (перех.)—терять напрасно. Нсл. 297. Соверш. зьмямліць, 1. потерять. Нсл. 297.
2. затянуть, не дать чему хода. Замямліць справу, работу. Нсл. Прйч. замямлены —замятый, оставленный без выполне-ння. Нсл. 176. Вясельле было б, але замямлена. Нсл.
•мямліцца-мямліцца, страд. к мямліць. Соверш. замямліцца—остановяться, не охотно прнступнть к делу. Нсл. 176. Сам абраўся, дый замямліўся йсьці. Нсл.
•мяноўны-ная-нае—обменный. Ейсімо-нтавіч із братанічам сваім, Янкам Мікалаевічам, памяняліся гародамі, a потам "і лісты мяноўныі, каторыі прамеж сябе на тыі землі мяноўныі мелі, раЗЬМЯНІЛІ. ’Тордз. Акты”, т. ХУІІ, б. XXXIII. Ср. дароўны.
•мяняць-яю-яеш-яе; повел.-яй-яйма, несо-верш.. nepex. 1. обменнвать, менять. Кр.Хто мяняе, у таго хамут гуляе. Послов. Нава-сёлкі Пух. р. (Шсл.). Жыта, авес і сена на гарэлку МЯНЯў. Ч.Ч. (Б. Студіс, п-1, 1969, 78). Соверш. памяняць—обменять(променять, С.). Гсл.; Ар.
2. разменнвать, менять. Мяняць грошы.
3. заменять одно другнм, переменять, менять. Мяняць парабка. Ар. Нашто было мяняць вучыцеля?
4. делать нным, нзменять, менять. Мяняць парадак.
адмяняць-я/о-яе, несоверш. каго-што, 1. сменять другого в каком л. деле. Ар. Я заўсёды адмяняў аратага на сьнеданьне. 2. переменять, Нсл. 360. нзменять, сменять, заменять одно другнм. Слова свайго не адмяняю. Нсл. Лявон Мамоніч друкаваў
адмяняньне
693
мянтаіпка
не перакладаючы і не адмяняючы языка словенскага. Віл. Псалтыр 1593 г. Рота таяла. Цынга й крываўка адмянялі яе склад так борзда. Дзьве Душы, 11. Ён што дня няўтомна адмяняў аблічча гор. Крушына: Лебедзь чорная, 56.
3. разменйвать. Нсл. 360. Адмяняць, адмяніць буйныя грошы на драбныя. Нсл.
4. (грам.)—СКЛОНЯТЬ.
адмяняньне-ня, предл.-ню, ср.—смена друг друга в каком-л. деле, работе. Ар.
адмяніць-ню-ніш-не, 1. соверш. кадмяніць I, 1. сменйть другого в каком-л. деле. Ар._ Ідзі, сынку, памалаці, адмяні дзядулю. Ар.
2. соверш. к адмяняць 2—переменйть. Нсл. 360. Слова свайго ніколі не адмяню. Нсл. Бесстароньні чалавек, паглядзеўшы на яго збоку, і абмяркаваўшы кажны рух яго нутранога жыцьця, сказаў бы, што калі прызнаньне канаючае маткі нічога не адмяніла ў яго дачыненьнях да блізкіх ямк людзёў, дык няўпрыцям яму самому гэтае прызнаньне ўжо адмяніла яго пагляды на ўчасьце ў наладжаваньню новага жыцьця. Дзьве Душы, 107.
3. соверш. к адмяняць 3—разменять. Нсл. 360. Адмяніць грошы.
ЗЬМЯНІЦЬ(Скар. I й,.)-НЮ-НІШ-не, соверш., перех. к мяняць в 2-ом см. 1. разменять. Зьмяніць грошы. Нсл. 213.
2. соверш. к мяняць в 3-ем см.—заменйть одно другнм, переменйть. Зьмяніў вучы-целя.
3. соверш. к мяняць 4. Зьмяніць парадак. Прнч. зьменены, 1. разменянный. Зьме-нены рубель. Нсл.
2. переменный. Зьменены вучыцель.
3. йзменённый. Нсл. 213. Зьменены пара-дак. Нсл.
зьмененае—дзмененное. Гсл. Ня тая што была, а ўжо новую вымяняў. Краму-шоўка Н.(Демнд.: Веров. III).
•мяняцца-яюся-яешся, повел.-яйся-яй-мася, взаймн., несоверш. 1. меняться, пройз* водйть взанмный обмен, обменйваться. Мяняўся на табакеркі. Мікольск м. (Демнд.: Веров. III) Соверш. памЯНЯЦЦа, взаймн.—об-меняться (пронзвестн между собою мену, обменять что-л. друг у друга, С.). Гсл. Іра памяняліся яны на табакеркі. МікольскМ. (Демнд.: Веров. III).
2. делаться нным, меняться, нзменяться. адмяняцца-яюся-яешся, взайм. 1. сме-нять друг друга в каком-л. деле. Ар. Будзем круціць сячкарню, адмяняю-чыся. Ар.
2. переменяться, (Дсл.) нзменяться. Нсл. 360. Надвор’е адмяняецца. Нсл.; Дсл. Соверш. адмяніцца, к адмяняцца 2, 1. переме-ннться, (Дсл.) нзменнться. Нсл. 360. Над-вор’е адмянілася. Нсл.; Дсл.
2. преобразнться.
•МЯНІНЬНІК-IKfl, предл.-Іку, зват.-Іча, м. —нменннннк. Нсл. 283. Ты сядні мяніньнік, дык і частуй нас гарэлкаю. Нсл.
•МЯШНЫ-ftöp, едйнств. ч. нет.—йМеНйНЫ. Маслаўка Суджанск. п.(Дурново: Разыскання, стр. 74); Істобнае Ніжнявіцкі п. Варанеск. г. (Тм. 117). Мяніны гэта тут гуляюць. Вершу”Маяку” 1848 г., т. IX, кн. ХУІІ, разьдз. У,33-38 (Карскі, Ш-3, 24). На гаспадарскія мяніны, чаго яны тут ні нясуць. Тм. На Матруніны МЯНІНЫ. Дрыс.(Карскі ІІ-З, 34).
• мяніньніца-цы-^ы, ж.—йменйннйца. Паўлаўскае Адалеўск. п. Тульскае губ. (Дурново: Разнскання, б. 117); Матчаркі Маршанск. п. Тамбоўск. губ. (Тм. 134).
•МЯНІЦЬ-НЮ, мёнІШ, мёне, несоверш., перех. —нзменять. Гсл.
• МЯНІЦЬ-НЮ, несоверш. (к НОМенІЦЬ), перех. —нменовать, называть. Мікола мяніў сябе ў думках нэўрастэнікам. Дзьве Душы, 114. Прйч. менены. 3 асаблівае ласкі нашае панскае тымі людьмі выше мененымі его міласьць есмо пожаловалі... Ліст Зыгмона Старога 1522.(Кураткевіч, стр. 140). 3 усІМІ землямі тых людзей вышамененых. Тм. Соверш. наменіць(намяніць)—назвать. Яго Міласьць (Гаспадар Казімер) наме-ніў (намяніў, С.) панам каруны польскае па сваім жываце найясьнейшае княжа Яна Альбрахта. Ліст Рады ВКЛ., да Польшчы 20. УІ. 1492 (Літва, кн. 3, 6. 42). Яго МІЛйСЬЦЬ (Гаспадар Казімер) наменіў (намяніў, С.) (канаючы) панам каруны Польскае па сваім жываце найясьнейшае княжа Яна Альбрахта. Ліст Рады ВКЛ. да Польшчы 20. УІ. 1492 (Літва, кн. з, б. 42). Яго Міласьць далібог шчасьлівым панам наменіце і пачатную рэч к добраму канцу прывядзіце. Ліст вялікаліт. пасолства да польскага сойму з 27 УІІІ.
намянаць-дю-дрйі-йр, несоверш., перех.
—намекать. Смаленшч.
Прйч. наменены—мянутый, прнведён-ный на память. Нсл. 311. Намененая крыўда. Нсл. Наменены доўг. Нсл.
2. о котором был сделан намек. Отгл. ймя су>ц. намененьне, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў—намеканне, намёк. Нсл. 311. См.
наменка.
•мяніцца, -нюся, шшся—называться, нменоваться.
•мянГцца 1-нюся, менішся, возвр.—нзме-няться. Гсл.; Нсл. 296. Ен меніцца на відзеньню. Нсл. Соверш. зьмяніцца—нзме-ннться, переменнться. Нсл. 213. Зьмяніцца на відзеньню. Нсл. Отгл. ймя суіц. адмянёнь-не-ня, предл.-ню—преображенне.
зьмяніцца, соверш. у што—сменнть белье. Каб было ў што зьмяніцца. Бурачок. • мяншыня-ні-нг; мн. ч. мяншыні-няў, ж.—меньшннство.
•мянташка-шкі-шцы, ж.—особый брусок для точення косы, состояіцйй йз деревя-ной пластннкй, по обе стороны наклеен точйльный песок. Шсл. Мянташка не бярэ касы. Ст.
мянташыць
694
умясьціць
• мянташыць, (касу)-шу-шыш-ша, несо-верш., перех.—точйть косу "мянташкаю”, быстро потягчвая последнюю по обе стороны острля. Шсл. Касу трэба ўмець, як мянташыць. Ст.
•МЯНтўшка-КІ, дат., предл.-ЦЫ, ж. — мянташка. Ар.
•мянўшкя-шкі-шцы, ж. 1. клйчка(проз-вшце, даваемое человеку, С.). мгсл.
Магла даст меркаваць, што Лявону па хатуры выпіць, пакрычаць на каго-небудзь...пусьціць на чалавека мянушку, а пра такое, аб чым яна сядні пачула ад Андрэіхі, на’т і ня сьнілася. Кулакоўскі: Дабраселцы. Макрут любіў даваць мянуш-кі людзём. Кулакоўскі: Дабраселцы. Клёнік НЯ любіў гэтае мянушкі. я. г-кі: Казкі, Но. 2, стр. 14. Гад! Нячысьцік! Мільгаюць у галаве адна за адной мянушкі. Акула, 536.
Абзывалі адзін аднаго ўсялякімі мянуш-камі. Рамановіч(Конадні, Но. 2, 14).
2. псевдонцм. Зьнішчэньняў жах, зь мянушкаю сусьвет, клыкоча. Салавей: Сіла, 81.
• мянціць, мянчу, менціш-це, несоверш.. перех.—острнть косу "мянтушкаю". Ар.
мянціць(мяньціць, Шсл.) языком — малоць языком, Ст, малаціць языком. Менціць баба языком дый толькі. Ст. Менце языком, як сабака хвастом. Послов. Рапан, 147. Соверш. памЯНЦІЦЬ. Ар. Памянці касу. Ар.
•мярэжа-жы, дат.. предл.-ЖЫ, ж.—ввдсетй с двумя крылямй й двумя хвостамй. Ксл. Мярэжа ўжо на вадзе. Кузьміно Сян. (Ксл.). •мярэжа-жы-жы, ж.—ажурный узор, прозрачная вышйвка. Гсл. Абраз мілы дзіўнаю мярэжай запоўне сны пад ціхаю зарой... Кавыль: Думы, 3.
•мярэча-чы-чы, ж.—трясйна,( С.). Сма-ленш.(Соболевскнй).
•мярэча-ЧЫ, дат.. предл.-ЧЫ, ж. 1. чаіца. Ксл. У мярэчах каля балота заўсёды вядуцца ваўкі. Альшанка Чаш. (Ксл.).
2. немярэча. Макснмов: Бел. Смоленіцнна (Жнвоп. Россня, III, 444).
•мярзячка-чкі, дат.. предл. мярзячцы, ж. 1. озноб. Нсл. Мярзячка на цябе напала, што ты на печ лезеш? Нсл.
2. опала.
•мярзьлёнка-нхі'-нцы, ж.—мороженое.
•мярзьляк-яка, предл.-якў, зват.-яча; мн. ч,-кі-коў-ком, мн. ч„ предл.-кох, м. 1. мерзлый предмет. Шсл. Бульба — адны мерзьлякі. Ст.
2. зябкйй. Ар.; Шсл. Во які мярзьляк'. у кажусе й то яму сьцюдзена! Ст.
•мярлога-гг, дат., предл. мярлозе, ж.—бер-лога. МГсл.; Гсл. Храпе мярзьведзь на печы у мярлозе. Кавыль: Ч. лёд.
•мярлГн-іна, предл.-іну, зват.-іне, м.—меш-коватый, неповоротлнвый. Ксл. Эх, які мярлін! Лахаватка Сур. (Ксл.). См. мярлюй.
•мярлюй-юя, предл. й зват.-ЮЮ, м.—меш-коватый, неповоротлнвый. Ксл. Вару-шыцца, ЯК мярлюй. Пясочак Куз. (Ксл.). См. мярлін.
• мярцьвёць-ёю-ёеш-ёе; повел.-ёй-ёйма, несоверш.—мертветь. Соверш. зьмярцьвець —омертветь. БГсл. Отгл. ймя суіц. зьмярць-веньне-ня, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў—омерт-венне. БГсл.
•мярцьвяк, мерцьвяка, предл.-якў, зват-яча; мн. ч. мерцьвякі-коў-ком-коў-камі-кох, м.—мертвец. Ар. У крывавыя хмары лятуць мерцьвякі. Караткевіч. Ідуць яны — мерцьвЯКІ. Салавей: Сіла, 78.
•мерцьвяковы-вая-вае—такой, как у мертвеца, мертвенный. Аконцы, бы запалыя мерцьвяковыя вочы, жудасна ПазІралІ. Лынькоў: Воўчы лог(Калосьсе, Но. 2, стр. 98).
•мяса-са, ср.—мясо. Таннае мяса сабакі ядуць, послов.—дорого, да мйло; дешево, да ГНйЛО. Нсл. 161; Бк. (Лб. 4839).
• мясавьі-вая-вое—мясной. НК.: Очеркн. Мясавыя каўбасы. нк.: Очеркн, 23.
•мясёны-ная-нае, 1. мясйстый. Нсл. 298. Статчына калі гладкая, дык і мясёная. Гсл.
2. мускулйстый. іг. Мясёная дзеўка. іг. •мясівя-ва, ср.—мясное кушанье, прйго-товленное йз мяса. Нсл. 298. Наварыла ўсё мясіва. Нсл.
•мясцовасыіь-гд, мн. ч.-ц(ў, ж. местность. Гсл.
•мясцовы-гая-вае—местный. Гсл. мясцовы склон—местный падеж.
•мясьціцца, мяшчўся, мёсьцішся, несо-верш.—помеіцаться,(Гсл.) саднться. Нсл. 296. He мясьціся тут, і безь цябе цесна. Нсл. •мясыцць, мяшчў, мёсьціш-це, несоверш. —помеіцать, умеіцать. Нсл. 296, 744. Куды ты яго тут месьціш? Нсл. См. тоўпіць. Соверш. замясьціць, замяшчў, замесьціш-це, 1. возместнть.
КНІГІ ОНЛАЙН
