Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•міравы-вая-вое, 1. (не военный, С.) мнрный. МГсл.
2. связанный с прекраіценнем войны, с заключеннем соглашеняя о мнре.
•мірг, междомет.: означаюіцее быстрое морганне, шевеленяе, Нсл. 285. морг. Мірг вусам. Нсл. Мірг на яго вокам. Тм.
•мірганьне-«Я, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к міргаць 1, 2, 3. Нсл. Я ня знаю твайго мірганьня. Нсл.
•міргаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. моргать (шевеЛЯТЬ, Нсл. 285) Шсл.; ЗСД. 67, 142; Дрыс. (Романов УІІІ, 195), непроязвольно быстро спускать н подннмать векн н ресннцы; мнгать, моргать. Ар. См. мігаць 1. Міргаць ачыма, вусам. Нсл. Вочы ягоныя мірга-ЮЦЬ. Цялеш: Дзесяць, 31.
2. каму, на каго—мягать, давать знакя мнганяем, Нсл. 285. давать знакя морга-няем. Шсл. Стары Жыд міргнуў на малца, а той усім пачаў міргаць. Тапчэўскі: Пан. ігрышча. А ён збоку стаіць ды міргае, каб я маўчаў. Ст. Міргай, ня міргай, а ён скажа праўду.
3. светнться слабым, колеблюіцямся светом; мерцать, мнгать, моргать.
Ліхтар міргае, хістаючыся ветрам. Дудзіцкі ("Бацьк.” 45-46/431-432). См. МІгнуць 1.
міргнўць, однкр. 1. к міргаць 1. Нсл. 285; Шсл. Міргнуць вокам ня ўсьпеў, як ён ужо тут. Ст.
2. к міргаць 2. Нсл. 285; Шсл. Нешта ён на цябе міргнуў, другі дагадаўся.
Послов. Нсл.
3. к міргаць 3. Соверш. заміргаць—начать мнгать, моргать. Ар.; Нсл. Як заміргаў ты, дык ён і перастаў гаварыць і зьмітусіўся. Нсл.
падмі'ргаваць-гую-гуеш-гуе; повел.-гуй-ёуйма, несоверш. каму—моргать кому-л. с определенным значеннем. Шсл. Падмір-гаваць яму. я ўсё бачу. Ст. Соверш. падміргнуць, Шсл.—подмнгнуть, под-моргуть. Ар. Падміргнуў ямы ды пайшлі разам! Ст.
•міргнўць,—cm. nod міргаць.
• міргўха-ўхі-ўсе, ж.—моргунья.
•міргўн-уна, предл.-уну, Зват.-ўне; мн. ч.. дат.-НОМ, мн. ч.. предл.-НОХ, м.—МОргун. Нсл. 285. He глядзі ты на гэтага міргуна, няхай сабе міргае, а ты ня слухай яго. Нсл.
• мірнасьць-цг, ж.—мнрное жнтне, спо-койствне. Гсл.
• мі'рсьці(мірсьць)-^яў, мн. ч.—то, что кому-л. мереіцется. Ен у затоне песьняў плыў да мірсьцяў прыстані знаёмай. Крушына: Творы, 160.
• мГрсьціцца, міршчыцца, несоверш.—ме-реіцнться. Мірсьціцца, маячыць простая дарога. Крушына: Творы, 80. Сэрцу мірсь-ціцца даўнае, роднае! Крушына: Творы, 29. Соверш. зьмірсьціцца. Had сьветам зьмір-сьцяцца і гінуць зьнічкі. Дуб.: Наля, II.
• мірыць—мнрять, мГсл. прнмнрять. МГсл.
папа мірыць—оповеіцать свяіценняка о состоявшемся сватовстве н переговорять С ННМ. НК.: Очеркн, Но. 485.
•МІСа-СЫ, дат., предл.-се, ж.—МНСКа. Ар.; Ксл.; Шсл.; Горадня Стол.(Полесье 185). У Mice падала на стол яечню. Ст. Уменьш. міска, дат.. предл. МІСЦЫ. Ар.; Ксл.; Шсл.; Горадня Стол. (Полесье 185). Разьбілі міску з крупеняй. Ульлянавічы віц. (Ксл.). Ізьеў міску булёну. Ст.
місачка-л/, дат., предл. МІсачцЫ, уменьш. к міска. Ар. Уменьш., ласкат. місаяька-кі, дат.. предл. місаньцы. НК.; Очеркн, 74. Ласкат. місўлька-кг. нк.: Очеркн, 74. Увелйч. мГсішча-ЧЫ. дат., предл.-ЧЫ. НК.; Очеркн, 74.
•місянэр-ра, предл.-ру; мн. ч.-раў, м.—мнс-СЯОНер. Варлыга: Назіраньні, 15.
місьцюк
700
замітусГцца
•МІСЬЦЮК-КД, предл.-кў, зват. місьцюча, мн. ч., дат.—КОМ, мн. ч„ предл.-КОХ, м.—ЗЛОСТ-ный, злонамеренный вреднтель, Маркоўцы Вял. преднамеренный вреднтель, злоу-мышленннк. Крыкнуць на цябе паноўе, што ты шкоднік і місьцюк, страціш голас і здароўе, і дуду ўпусьціш з рук. 3 альбому А, Вярыгі(Васілеўскі: Полымя, 1929, У1, 184).
•мітэрка-кі, дат.. предл. мітэрцы, ж. I. деревянный блок, колеснко, прнводяіцее в двнженне катулку в прялке. Рубеж Беш. (Ксл.).
2. гайка к вннту. Нсл. 285. Шруб прыма-цаваць мітэркаю. Нсл.
•МІтўх, отглаг. частйца от МІшухнуЦЬ, —означает быстрое двнженне. Лепле.
•мітухацца-аюся-аешся, несоверш. 1. двн-гаться нз стороны в сторону, находясь в вясячем положеннн, болтаться, мотать-ся. Барс. Хусьце мітухаецца. Барс. Міту-халіся, ЯК прызманы. Лепл., Бягомель, Плеш-чаніцы.
2. беспорядочно, суетлнво двнгаться, перемешаться в разных направленнях, метаться. Дзеці ня мітухайцеся. Лепле, Плешчаніцы. Однкрат. МІтухнўць-нў-нёду-нёць-нём-ніцё. Лепле, Бягомель. Ен гэтак мітух! мітухнець, як іскра. Лепле.
•мітульгаі-льгі-льзе, ж 1. болезнь у овец в носу, от которой онн ходят кругом задннх ног. Ксл. Мая авечка захварэла мітульгою. Мазалава Куз.
(Ксл.). На душы — туга сьцюдзёная, і душа, што мітульга. Дуб. Вые вецер па лясох а па балотах, засьцілае вочы дажджоваю мітульгою. Лынькоў : Воўчы лог(Калосьсе, Но. 2, 1935 г., стр. 97).
2. неуряднца, беспорядок. Ксл. Нарабіў мітульгі сваёй работаю. Веляшковічы Лёз. • мітульга Н-льгі-льзе, ж.. собйр.—моты-лёк, Нсл. 285; Гсл. бабочка. Мітульга апанавала капусту. Нсл. Як мітульга лётаець усюдых. Тм.
•мітульжыны-ная-нае—свойственный мітульзе— болезнн у овец в носу, нлн неуряднце, беспорядку. Мітусіцца ліс-тота мяцеліцай, мітульжыная, быццам дзьвіна. Дуб.
•мітурўсіца-ды, ж. — мітурусы.
•мітурўсы-с, мн. ч.—горяченный вред; вообіце нескладнца в речн. нк.: Под. пос, Но. 70. Зьбірае мітурусы. НК.: Под. пос., 57.
•мітусёньне-ня, пребл.-НЮ, 1. отгл. ймя суіц. к мітусіцца 1, 2, 3, 4, 5.
2. рябь, мельканне.
•мітусшь, мітушў, мітўсіш-се, несоверш.. перех. 1. мутнть(болтая, взбалтывая воду, С.) Нсл. 285; Гсл. Мітусіць, зьмітусіцьваду. Нсл.
2. делать смятенне, возмуіценне. Нсл. 285. Ня мітусі пшчол. Нсл. Соверш. узьмітусіць-ушў-ўсіій-се. Нсл. 285. Узьмітусіў пшчолы, народ. Нсл.
3. мешать, Гсл. перемешнвать, Растсл. нарушать порядок. Нсл. 285. Я склаў за парадкам, а ты мітусіш, памітусіў мае РЭЧЫ. Нсл. Соверш. памітусіць, Нсл. 285 —помешать.
4. сбнвать в рассказе. Нсл. 285. Ня мітусі яго, няхай гавора. Нсл.
5. рябнть. Гсл.
зьмітусіць, соверш. 1. к мітусіць 1 —взмутнть. Зьмітусіў ваду.
2. к мітусіць 3—смешать. Зьмітусіў усё разам'. і каровы і авечкі. Слопішча Шацк. (Шсл.)..
3. к мітусіць 4—сбнть в рассказе.
зьмітушаны, прйч. к зьмітусіць 1, 2, »МІтусГцца, Нсл.; Гсл.; Шсл.; Mix. мятусіцца, ПНЗ.; Пск., Вост. (ДальУушўся-ўсІШСЯ, несо-верш. 1. мешаться, мотаться; суетнться, Шсл.; Пск., Вост. (Даль) прйХОДНТЬ В бвСПО-рядок, воленоваться. Нсл. 285. Мітусіцца лістота мяцеліцай. Дуб. Бегае, мітусіцца па хаце. Ст. У цёплай вадзе мітусяцца жывыя ўклейкі. ЗСД. 59. Там мітусяцца акраўкі калматыя хмар. зсд. 20. I мітусяцца зоркі ў зыркім паяску. Кру-шына: Лебедзь, 29. Жанкі мітусіліся каля іх із сквародамі й чыгункамі, варачы й СМажачы. Цялеш: Ярылаў агонь. Чакаў пакуль, перастане мітусіцца ў галаве. Капыловіч: Хлеб. Думкі НейкІМІ НЯЗЬвЯ-занымі абрыўкамі мітусіліся ў галаве. Акула, 393. Часам мітусіўся той вечар у Гаршка, і забірала злосьць на бальша-віцкіх такіх Гаршкоў. Дзьве Душы, 129. Соверш. узьмпуй'апа-ушўся-ўсішся—ско-ро, внезапно прндтн ( в снльное, С.) вроненне. Нсл. Пшчолы ўзьмітусіліся дый паляцелі. Нсл.
2. сбнваться. Нсл. 285. Мітусіцца ў гамане. Нсл.
3. смуідаться, теряться. Нсл. 285. Ня мітусіся, гавары сьмела. Нсл.
4. мелькать, Гсл. мелькать перед глазамй. пнз. За акном толькі мітусіліся, лёталі іскры. зсд. 56.
5. рябнть(в глазах, Шсл.); Mix.; Гсл. Літары пазьліваліся, дык мітусіліся ў ваччу. Дзьве Душы, 190. Чытаў шэраю гадзінаю, дык у ваччу стала мітусіцца. Mix. Мітусіцца ў ваччу. Гсл. У ваччу мітусіцца, нічога ня бачу. Ст. Нешта мітусіцца ў ваччу. Сьцяпанкі Выс. (Ксл.).
6. соловеть. Нсл. 285. Вочы мітусяцца, памятусіліся ў яго. Нсл.
замітусіцца, соверш. 1. (к мітусіцца /)—засуетнться, замешаться. Барута, што ўкладаў гэты наш плян, палявань-ня, раптам замітусіўся. Цялеш: Дзесяць, 35. Юля: Дык я зараз.Дзамітусілася, зась-пяшалася зьберці на стол). Макаёнак: Каб людзі ня журыліся. Засьвяцілася акно. I цень — як крыло вялікае птушкі — заміту-СІўся 30 запонам. Дальны(Калосьсе, П, 1935, стр. 83).
зьмітусіцца
701
падамкнўць
2. (к мітусіцца 4)—замелькать, замнгать. Шсл.; Дсл.
3. (к мітусіцца 5), начать рябнть в глазах. Замітусілася нешта ў ваччу. Ст.
ЗЬМІТусйтЛ-ушуСЯ-ўсІШСЯ, 1. соверш.(к мітусіцца I). Нсл. 285,—мечась смешаться. Пшчолы мітусяцца, зьмітусіліся. Нсл.
2. к мітусіцца 2,—сбйться в разговоре. Нсл. 285. Зьмітусіўся ў гамане. Нсл.
3. (к мітусіцца 3),—смутнться, потерять-ся. Нсл. 285. Чаго ты зьмітусіўся? Нсл.
ПЛМІчуШтЛ-уШуСЯ-ўсІШСЯ, соверш. 1. к мітусіцца. Нсл. 285,—мечась, переме-шаться. Пшчолы памітусіліся. Нсл.
2. соверш. к мітусіцца б,—осоловеть (осоветь, С.). Нсл. 285.
•мітусьня-ш-нг, ж.— клопоты, тороплл-вое, беспорядочное двйженйе, беготня, суета, суетня. Калі мітусяцца, дык тады мітусьня. Mix. Лясьніцкаму давала вялікую пацеху думка аб тым, што ў гэтай забытанай мітусьні, у гэтай людзкай завірусе ён бачыць сэнс. зсд. 389. Мітусьня гасьцей, што прыходзілі, пілі, гутарылі, расплачаваліся, адыходзілі, яшчэ больш расцярушавала ягоную ўвагу. Ю. Жывіца(”Прыйсьце”, Ho. 1). Пясок І цэгла, шум і мітусьня. Крушына: Творы, 40. •мканўць,—см. под мкаць.
•мканўцца,—с«. под мкацца.
•мкацца-аюся-аешся, несоверш. 1. мчаться. Ср. мкаць.
2. возвр.—соваться, мыкаться(беспоря-дочно двйгаться йз стороны в сторону, взад н вперед, С.) Нсл. 285.
мканўцца, -нўся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся, однкрат. 1. тронуться с места. Нсл. 285. Мканіся троху. Нсл.
2. сунуться. Нсл. 285. Мканіся тлькі к імне, лоб растаўку. Нсл.
•мкаць, мкаю-аеш-ае; повел. мкай, мкай-ма, несоверш., каго-што—трогать с места. Нсл. 285; Гсл. Мкай вОЗ. Нсл. Однкр. МКанўць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё, 1. тронуть, подвй-нуть. Нсл. 285. Мкані троху свой воз. Нсл. Мкані каня. Тм.
2. ударйть. Нсл. 285. Мкануў яго лазіною. Нсл.
3. неперех,—разом(мгновенно, сразу, С.) хватйть, рвануть. Нсл. 285. Коні разам мканулі і выхапілі воз із балота. Нсл. Однкр. мкнуць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё, мкнуць, а) тронуть с места. Нсл. 285. Мкні каня з возам. Нсл. б) потянуть. Нсл. 285. Мкні вяроўку троху. Нсл. в) дернуть, ударлть. Нсл. 285. Мкні яго лазіною. Нсл. г) нетрех.—пустнться бежать. Нсл. 285. Конь мкнуў з усіх чатырох ног. Нсл. д) несоверш. —совать, толкать вперед. Нсл. 285. Куды ты яго мкнеш? Тут цесна, заціснуць. Нсл. 2. мчать. Гсл. Соверш. пл\\кть-аю-аеш-ае; повел.-кай-кайма—понмчать. Нсл. 464. Як толькі селі мы, то коні й памкалі нас на ўсю прыч. Нсл.
адамкнуць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё, nepex., соверш. 1. отпереть запертое на замок. Ар.; Нсл. 376. Адамкнуць клець.
2. отчалнть, отодвннуть. Нсл. 376. Адмы-кай, адамкні троху вазы. Нсл. Адамкні човен ад берагу. Нсл. Прйч. адамкнёны, 1. отпертый(запертое на замок). Ар. Сьвіран адамкнёны. Ар.
КНІГІ ОНЛАЙН
