• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    •мўльніца-г/ы, дат., предл.-цы, ж.—ручка на рукоятке косы. Ксл. Мульніца мая нікуды ня варта. Косел віц. (Ксл.). См. мўліца.
    •мульу-льту, предл. й зват.-льце, м.—бума-зея. Гсл. См. мульта, мультан.
    •	мультовы-вая-вае—бумазейный. Нсл. 294. Мультовая коўдра. Нсл.
    •мўльта, мульты, мульце, ж.—бумазея. Нсл. 294. Мультаю падшыты жупан панскі. Нсл.
    •мультан-днў, зват.-ане, м.—бумазея. Гсл.; Ар. См. мульт, мульта.
    •мультановы-вая-вае—бумазейный. Ар. •мультанка 1-нкі-нцы, ж. 1. бумазейное одеяло. Нсл. 294. Мультанкаю накрыйся, цяплей будзець. Нсл.
    •	мультанка ІІ-нкі-нцы, ж.—турецкнй курлтельный табак в лнстях. Нсл. 294. Пан простай табакі ня курыць. а курыць мультанку. Нсл.
    •мума-жы, ж.—фантастнческое страшн-лнше для запугнванйя детей. нк.: Старцы, Но. 50.
    •мур, мўру, предл.-ру, зват. мўру; .т. ч. муры-оў-ом-ры-амі-ох, м. 1. каменная СТена. Ар.; Шсл.; Растсл.; Гсл.; Нсл. 294.
    Манастыр мурам абведзены. Нсл. Наво-кал астрогу высокі мур. Ст. Пераз мур не пералезеш. Нсл.
    2.	(каменный)фундамент. Ксл. У Івана хата на муру. Пустынкі Сян. (Ксл.).
    3.	каменный дом(строенне, С.). Шсл. Пан на мур пайшоў. Нсл. 294. У муры жыць нездарова. Ст. Ен у муру жывець. Бікава Сян. (Ксл.),—каменное зданне. НК.: Под пос., Но. 52.
    •мурог-рагу', предл.-рагў, зват.-рожа;мн.ч-гі-гоў-гом-гі-гамі-гох, л. І.трава йлйссно нз неболотнстого луга. Ар. Мурагу пакасілі вазоў пяток. Ст. Мурог — сытнае сена. Пятніцкая Беш. (Ксл.). Зялёны мурог — рог аконца залёг. пнз. 41.
    2.	овсянйца, Ксл. манннк высокйй; овсяннца луговая (трава). Гсл. Мурог густа парос. Касачы Лёз. (Ксл.).
    •	мурога-огг-озе, ж., област.—мелкое, мяккое зеленое сено, собйраемое для молодых овец. Нсл. 294. Гэта ня сена, a мурога. Нсл. Сена мурагу воз прывёз, гасьцінца. Тм.
    •мурожны-ндя-нае—луговой травы нз неболотнстого луга. Ар. У нас сена мурожнае. ісачкова Аз. (Ксл.). Наш конь абы якога сена ня есьць, толькі мурожнае. Ст. 2. област.—ймеюіцйй качество мурогй. Нсл. 294. Мурожнае сена.
    •мурова-вы, дат., предл.-ве, ж.—светло-зеленая молодая трава, мурова. Запела пра лес, пра дуброву, пра зялёную мурову. Росуха Імгл.(Косіч 21). Уменый.
    муроўка-ўкі-ўцы, ж.—муровка. Нсл. 294. Муроўкаю зарасла дарожка. Нсл.
    •муражына-ны-не, ж.—сено йз неболо-тнстого луга. Вось дзе добрае сена; адна муражына! Ст. Ср. мурог, мурожны. Уменьш. муражьінка-нкг-н^ы. Дай жара-бяці муражынкі. Ст.
    •мураніца-цы-цы, ж.—Кйрпнчный (ка-менный) дом. Шсл. Панскую мураніцу занялі пад школу. Ст.
    •	мурашка-кч, дат.. предл. мурашцы, ж. —муравей. Ар.; Велашковічы Лёз. (Ксл.); МГсл.; Нсл. 294. Мурашкаў сарочку запаўзла, дый кусаецца. Нсл. Я цябе абярну ў мурашку. гіск. Пушк.(Ч. 35). Уменый. мурашачка-кг, дат.. предл. мурашачцы, ж. Ар. Паўзе, паўзе ды мурашачка, нясе, нясе ды падарачкі. Лупе кі Стдуб.(Косіч 243).
    •мурашнік-ку, предл.-ку, зват. мурашніча, .м.—муравейннк. Доўжа Куз. (Ксл.); Шсл. He агледзіўся ды лёг каля мурашніку. Ст. Скочыў у мурашнік. Ст. Каля мурашніку пад старой хвояй панавала ажыўленьне. Зорка, Но. 36-554.
    2	. (перен.) Чорны мурашнік людзёў з чырвонымі штандарамі рынуў на вуліцы. Дзьве Душы, 192.
    •му^ааакка-нкі-нцы, ж.—каменное зда-нме. НК.: Под. пос. Но. 52.
    •мураванка 1-кі, dam., предл. мураванцы, ж.—каменное зданне,(строенне, Нсл. 294). Ксл. У мураванку пахаваліся. Бікава Сян. (Ксл.). Урадгасе пшчолына зіму ставяцьу мураванку. Ст.
    •	мураванка І1-нкі-нцы, ж.—лачужка, землянка, покрытая дерном йлй мура-вою. Нсл. 294. Будка мураванка. Нсл.
    •	мураваньне-ня, предл.-ню, ср.—кладка (корпнча прн кнрпнчном стролтельстве).
    •	муу>аааць-рўю-рўеш-рўе; повел.-рўйма^ несоаерш., перех.—СТрОйТЬ ЙЗ Кйрпнча,(Гсл.; Нсл. 294) камня. Шсл.; Ар. У местачку муруюць дамы. Ар. Пакідай ты сьмерці СХОвЫ мураваць. Гарун(ст. ’’Муляру”). Прйч. мураваны-ная-нае—каменный, МГсл.; Ар. сделанный йз кйрплча, камня, Шсл.
    каменный, кнрпнчный. Нсл. 294. У месьце
    мураваньне
    709
    мурласты
    fee дамы мураваныя. Мураваная царква. Нсл. Отгл. ймя сузц. мураваньне-ня, предл-ню—строенйе каменного дома(здандя, С.). Нсл. 294. Цэлае лета правялі на мураваньню. Нсл. Мураваньне будынкаў. Нсл. Соверш памураваць. перех.—постройть зданне йз кнрпнча, камня, Ар. окончйть строенде йз камня. Нсл. 466. У месьце памуравалі крамы там, дзе быў рынак. Нсл. Прйч. памураваны—построенный йз кдрпйча, камня. Ар. Отгі. ймя суіц. мура ваньне-ня, предл-ню—постройка камен-ного здандя. Нсл. 466. Дорага каштавала памураваньне царквы. Нсл. Соверш. выму-раваць, перех.—постройть(выстройть, С.) йз кнрпнча. Нсл. 294. Вымуравалі царкву. Нсл.
    замуроваваць-вую-вуеш-вте, несоверш.. nepex. 1. закладывать кйрпнчом(йлй камнем, С.). Нсл. 175. Замуроваваць акно. Нсл.
    2.	покрывать льдом. Мароз вокны замуровавае, замураваў. Нсл.
    замураваць, соверш. к замураваць Л 1. заложнть камнем(кйрпйчом, С.), й замазать глйной. Гсл.; Дсл.
    2.	соверш. к замуроваваць 2.
    3.	заточйть, заложнть. Дсл. Замуравалі жабу f гліне. Дсл. Замуравалі пійчолы ў вамшанік. Дсл. Прйч. замураваны, 1. заложенный кнрпйчем. Нсл. 175. Тут дзьверы былі, але замураваны. Нсл. Сядзіць у дварэ, як замураваны.
    2.	залепленный. Нсл. 175. Ці табе рот замураваны, што ня кажаш нічога. Нсл. • муравацца-рпоея-рўе	несоверш. 1.
    стройть для себя кйрпйчный дом(зданне, С.). Нсл. 294. Пан наш муруецца. Нсл. 294.
    2.	страд. к мураваць,—быть стронму. Нсл. 294. Касьцёл муруецца. Нсл. Соверш. паму-равацца—постройть для себя каменное зданйе. Нсл. 466. Жыд багата памура-ваўся.
    замуровавацца-вгюся-вуешся, нетверш.. возвр. 1. начйнать намерзать, покрываться льдом. Нсл. 175. Вокны ад марозу замуро-ваюцца, замураваліся.
    2.	уедйняться. Нсл. 175.
    замуравацца, соверш. к замуровавацца 1,2. Замураваўшыся сабе сядзіць г дварэ. Нсл.
    •муравшы-нар, едйнств. ч. нет.—ВТОроЙ день после креіценйя ребенка. Усі, былыя на хрэсьбінах, назаўтрае прыходзяць да кумы радзішынае, і бабка мые іх вадою ад купаньня дзяціняці па мірапамазань-ню, за што адзержуе ад кажнага грошы. Затым і дзень завецца муравінамі. Нсл. 294. У.ченый. муравінкі-каг—последнее крест-бннное празднество через дня после крестнн. НК.: Бабы. Но. 19.
    • мурза-зы-зе, мн. ч.-заў, м. 1. тнтул феодальной знатн в татарскйх государ-ствах.
    2.	обш.—замарашка, (МГсл.) мальчнк йлй девочка с запачканым лйцом. Нсл. 294; Ар. Памый гэтага мурзу. Нсл.
    3.	тольков мн. ч. мурзы, грубо—губы. Нсл. 294. Абатры свае мурзы. Нсл. Ласкат. мўр-занька-кі, обіц.—дйтя с запачканым лйцом. Нсл. 294. Абатры ты гэтаю мурзаньку. Нсл.
    •мурзаты-шая-шае—с грязным лйцом. Гсл.; Ар.; Шсл. Так і ходзе малое мурзатае. Ст.
    •мўрзаць-дю-аеш-ае, несоверш., перех.—па-чкать (марать, Шсл.), особенно лйцо (губы, Шсл.) Нсл. 294. Ня мурзай ты рукавоў у мачаньне. Ст. Няўважна ясі: мурзаеш, абмурзаў увесь від тукам. Нсл. Соверш. абмўрзаць, перех,—обслюннть, запачкать. Нсл. 350. Ці ты ня бачыш, што дзяцё ручанькамі абмурзала сабе ўвесь від. Нсл. Прйч. абмўрзаны—слюнявый, с запачканнымн устамй (лйцом, С.) Нсл.; Дсл. На абмурзанае дзяцё брыдка гля-дзець. Нсл. Ідзець малец абмурзаны, увесь від разьбіты, і гудзець. Дсл. Соверш.
    амўрзаць — абмурзаць. Прйч. амўрзаны — абмурзаны. Нсл. 363. Соверш. замўрзаць, перех.—замарать (о лнце). Шсл.; Ар.; Нсл. Дзяцё тварык замурзала. Ст. Прйч.
    замўрзаны—запачканный, замазанный (о лйце, Ар.; Шсл.) Нсл. 175. Абмыйце дзяцё, бо нейкае замурзанае. Ст. У дзяцяці ўвесь від замурзаны. Нсл. Срверш. умўрзаць —совершенно запачкать лйцо. Ар. Прйч. умурзаны. Ар. У хлопчыка від умўрзаны. Ар.
    •	мўрзацца-аюся-аей/ся, несоверш.—пач-кать себе лйцо. Ня есьць, а толькі мурзаецца. Ст. Дзяцё ня ўмее само епці, толькі мурзаецца. Нсл. 294. Соверш. абмў зацца — амурзацца. Нсл. Дзяцё ня ўмее яшчэ есьці кашкі, толькі абмурзаўшыся бегае. Нсл. Соверш. амўрзацца. Нсл. 363 —запачкать себе лйцо. Прйч. прош. ер. амўрзаўшыся. Соверш. замўрзацца—за-мараться(о лйце), Шсл. запачкать свой губы. Нсл. 175. Дзяцё замурзалася ад кашкі. Нсл. Малы чыста ўвесь замурзаў-ся. Ст. Прйч. прош. вр. замурзаўшыся. Ар. Дзяцё замурзаўшыся. Ар. Соверш. умўр-зацца—совершенно запачкать себе лнцо. Ар. Дзецянё ўмурзалася ў кашу. Ст. Прйч. прош. вр. умўрзаўшыся. Ар. Малы надта ўмурзаўшыся. Ар.
    •мурло-лй, предл.-ле, ср.—презрнтельное названяе шлрокого, безобразно сложен-НОГО рта й губ. НК.: Под. пос. Но. 49.
    •	мурло-ла; лн. ч.-лы-лаў, ср.—толстое, здоровое ЛйЦО, презр. Шсл. харя, Нсл. 294; МГсл. рыло, морда, рожа. Выткнуў свае мурло. Нсл. Як дам у мурло, дык пакоціш-СЯ. Мігава Куз. (Ксл.).
    •мурласты-тдя-тае—с толстой мордой, НК.: Пасоб., 126. ТОЛСТОроЖйЙ. Нсл. 294. Мурласты мужчына. Нсл. Мурластая баба. Нсл.; НК. Под пос. 46. Но. 49.
    мурлат a
    710
    мўчыць
    •мурлата-ты, dam., предл.-це, ж.—верхнее бревно стены, служаіцее для укрепленйя стропйл. Ксл. Мурлата добра ляжыць — цягні крохвы. Вішкавічы Чаш. (Ксл.).
    •мурнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—ка-меніцнк. НК.: Под. пос 47, Но. 52.
    •мурматаць, мурмачу, мурмочаш-ча, несоверш.—бормотать. Гсл. Ходзе стары і мормоча пад HOC. Гарун: Варажба.
    •мурмёль-ля, предл.-лю, зват. мурмёлю; мн. ч.-лі-лёў-лём-лёў-лямі-лёх, м.—ворчун, брюзга. Ар. См. мармыль.
    •мурцоўка-ўкі-ўцы, ж. 1. хлебная тюра. Ксл. Зьеўбы Я мурцоўкі. Падрэзы Чаш. (Ксл.).
    2. яйчнйця с мукою. Шсл. Нагатавалі на сьнеданьне мурцоўкі. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.).
    •муры-роў—тюра, нк.: Очеркн, 25. хлебная тюра. Ксл. Зрабі мне муроў. Высачаны (Ксл.). См. цюпкі.
    •мурьшцоўка-ўкі-ўцы, ж.—цветной пла-ток. Ксл. Алена пайшла ў харошай мурынцоўцы. Вяжышча Беш. (Ксл.).
    •мус-су, предл.-ce, м. 1. необходймость. МГсл.
    2.	прннужденне. Нсл. 294. Як хочаш, мусу няма. Нсл.
    3.	такая йгра в картах, в которой нйкто не должен говорнть пас, адолжен йграть, хотя бы н не нмел надежды на взятку. Нсл. 294. Будзем із мусам граць. Нсл.
    •мўсака, Нсл. мусака, Ксл.-акі-аццы, ж. —сукровйца. Нсл. Гной з балячкі сьцёк, a цяпер мусака цячэць. Нсл. Скулка пок-нула і мусака пацякла. Беліца Сян. (Ксл.).
    •мўсіць, мўшу, мўсіш-се, несоверш. 1. быть в необходймостй, быть прйнужденну. Нсл. Хачу, не хачу, а мушу ехаць. Нсл. Кажан перастаць мусіць, калі свая вош укусіць. Послов. Нсл.
    2.	перех.—прйнуждать. Нсл. 294. Ня мусь яго піць. Нсл. См. сіліць. Соверш. змусшь —прйнудмть, сделать что-л. протйв желанйя. Нсл. Хварэць буду, калі змусіш мяне лішняе выпіць. Нсл. См. прысіліць. Соверш. прымўсіць—прййуДйТЬ. Нсл. 294; Ар. Мяне прымусілі гэта зрабіць. Нсл. См. прысіліць.