Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• мусульмані'н-інд, предл.-іну, зват.-іне, м.—магометанйн. Кіт.
•мусульманка-нкі-нцы, ж.—магометан-ка.
•мусульманскі, -кая-кае—магометанс-кнй.
•мусыка-ыкі-ь/цць/, ж.—гнойная мате-рня. Гсл. См. мусака, возалак.
•мушнік-гкў’, предл.-Ікў, зват.-іча, дат.. предл.~КОМ, мн. ч., предл.-КОХ, м.—бумага морнть мух. Ксл. Чаму ты мушніку ня купіў? Астроўна Віц. (Ксл.).
• мут, мўту, предл. й зеат. мўце, м. 1. Муть, нечйстота в жйдкостй, Шсл. нечйстота в влаге. Нсл. 295. Ня пі вады, хай мут зыйдзе. Ст. Даў піць із мутам. Нсл.
2. возмуіценйе, мятеж. Нсл. 295. У муту рыбу ловяць. Послов. Нсл. Нейкі мут у народзе. Нсл.
•мута-ты, ж.—мутная, нечйстая, грязная жнжа, Ар. мутная влажность, осадок. Нсл. 295. Муты выпі, а ня піва! Нсл. Гарэлку вычаставаў, цяпер сам будзеш муту піць. Нсл.
• мўтар-ару, предл. й зват.-ару, .м.—труд (уснлне умственное йлй фчзйческое, направленное на достйженйе чего-л. С.), беспокойство. Нсл. 295. Набраўся я мутару зь ім. Нсл.
•мўхарны-ная-нае, 1. трудный к йспол-ненню. Нсл. 295. Мутарная работа. Нсл.
2. тяжелый. Нсл. 295. Мутарны сядні дзень. Нсл. Нареч. мўтарна—трудно, (Косіч 233) тяжело, Нсл. 295. очень трудно, непрйятно, скверно. Ксл. Імне мутарна на сэрцу. Пустынкі Сян. (Ксл.). Мутарна рабіць на гарачыні. Нсл. Мутарна нам прышло бяз хлеба. Нсл. Сяголета яму мутарна прышлося; грэчачка памерзла, там пашлі сухмяні — каноплі няўзьйшлі. Косіч 233. Будзе песьні мутарна маёй. Крушына: Лебедзь, 41.
• мутэрка-кг, дат., предл. мутэрцы, ж. —гайка. мгсл. Да гэтае трубы няма мутэркі. Гсл. См. мітэрка.
•мутня-нг-ні, ж.—взмученне, взбалты-ванне. Нсл. 295. Мутню ў вадзе зрабіў. Нсл. 2. смесь чего-л. с подонкамй. Нсл. 295. Нейкую мутню паднёс нам піць. Нсл.
3. сплетннчанье. Нсл. 295. Гэта ўсе мутня бабская. Нсл.
4. смута, нарушенне согласйе. Нсл. 295. Мутню зрабілі злыя людзі меж намі. Нсл. •мутрухлясьце, мыртыхласьце — "пад-рабязьзе” более нйзкого качества. нк.: Очеркн, 140.
•муцідь, мучў, мўціш-це, несоверйі.—му-тйть. Ар. Ня муці вады! Ар. Соверш.
замуціць, 1. замутнть, сделать мутным.
2. безлйч.—о болй в желудке. Дсл. 245. Замуціла ў жываце. Дсл.
3. чуть-чуть заправйть кушанье какой-л. прнправой. Нсл. 175. Быццам забяліла, a толькі замуціла бацьвіньне. Нсл.
4. прйтереть мукой. Нсл. 176. Замуці мукой поліўку. Нсл. Прйч. замучаны—прйтертый немного мукою, немного заправленный. Страва толькі замучана, а ня закра-шана. Нсл. Соверш. змуціць—возмутйть. Дсл. 271. Ляцелі гусі-лебедзі, ох, змуцілі ваду сьветлую. Дсл.
«мўчанІК-WÖ, предл.-Іку, зват.-іча, іл.—му-ченнк.
• мўчырь-чу-чыш-ча, несоверш.. nepex. 1. прйчннять мукн, фйзйческйе йлй нравс-твенные, страданйя; мучйть. Соверш.
замучыць. Прйч. замўчаны—замученный.
2. пытать, подвергать пытке. Tom чалавек падазроны мучан маець быці. Стт. 493. Выцяць пану і далі ў віскавіцу пані. Дзьве Душы, 5.
мўчыцца
711
мыльніца
•мўчыцця-чуся-чышся, несоверш.—стра-дать, мучнться. МГсл. У вагню душы іх мучацца. Кіт. 1306. Mae у пекле за тыяусе прычыны мучыцца... асьмідзесят тыся-чаў год мучыцца. Кіт. 4767, 9. Мукаю вялікаю мучацца. Тм. 9164,13061. Ён бачыў, як прыкра было Васілю, як той часам мучыўся, бачыў і сам тож мучыўся. Дзьве Душы 164,
•мыгла-лы, ж.—очень мелкнй дождь. Халопенічы, Лепле (Юхн.); А Мыгла МЫгліЦЬ. Ар.
•мыглянёць-нее, несоверш. — мыглець. Варняны Віл.
•мыгле'ць, мыгліць—быть "мыгле”, ндтн очень мелкому дожд-. Ар. На дварэ мыгліць. Ар.
•мыза-зы-зе, ж.—рыло, рожа, морда. Шсл. За гэткія словы дастанеш у мызу! Ст. Так і заехаў яму ў мызу, нічога ня кажучы. Ст. Ліс аблізуе зьверху гладышык, бо мыза ягоная ня лезе ў вузкое рыльца. I. Г-кі: Лемантар, 13. У месьце бывала да тысяча лявоў; ня раз, упіраючыся мызамі ў клетку, галасілі сваю тугу да пустыні. Тат.: Кво вадыс, 264. Прыцікаецца Рэўзала да чые каровы, памажа ёй мызу сьвежым лайном, і тая перастаець есьці. Тады йдуць да яго, каб памог; ён толькі памые мызу, іўсі чары зьнікаюць. Волас(”Моладзь”, 1951, Но. 23). Сабака сеў на масткох і павоўчаму завыў, уталопіўшы на Рамана Сваю мызу. Сяднёў: Корзюк.
•мыйніца-цы-г<ьг, ж.—рукомойннк. Гсл.; Нсл. Падай мыйніцу пану. Нсл.
•мык l-ка, предл.-ку, м.—короткнй звук мычання, выражаюіцнй уднвленне, пре-достереженне. нк.: Нгры, Но. 44.
•МЫК II, отглаг. частйца—ОЗНачает (бьіСТ-рое, внезапное, С.) появленне кого-л. Нсл. 295. Ён тут мык, а мы пад варотамі шмык. Послов. Нсл. Мык з за вугла. Тм.
мык а мык—выражает частое хожде-нне, двнженне, метанне. Гсл. Мык а мык то ў хату, то з хаты. Гсл.
•мыка, мыкі, мыццы, ж.. dem.—корова. Нсл. 295. Мыкі йдуць із поля. Нсл. Ня лезь, мыка збадзець. Нсл.
•мыкаць l-аю-аеш-ае, несоверш. 1. 1. мычать. Гсл.; Нсл. 295. Карова мыкаець. Нсл. 2. неразборчнво, невнятно говорнть. Шсл. Пыкае, мыкае, — і нічога не разабраць. Ст. См. мікаць.
мыккуць-ну-неш-не, 1. однкрат. к мыкайь I, 1. Нсл. 295. Карова мыкнула. Нсл.
2. однкрат. к мыкаць II, 2,—буркнуть. Гсл. Нічога не сказаў, толькі мыкнуў. Нсл. 295. См. мікнуць.
•мыкаць 11-аЮ-аеш-ае, несоверш.. перех. —расчесывать гребнем "кудзелю", ле Гсл. У досьветкі мама мыкала мычкі, a потым прала іх. Гсл.
•мыкнуць I,—cm. nod мыкаць.
•мыкнуць 1І-ну-неш-не, однкрат.—мель-ком пробежать, показаться. Нсл. 295. Ён толькі мыкнуў. Нсл.
•мыкнуцйя-нуся-нешся, однкрат.—мель-кнуть, наскоро показаться. Нсл. 295. Ён толькі мыкнуўся тут, дый пабег. Нсл.
•мыля-ла, ср.—мыло. Уменый. мылца-ца, предл.-Цу, ср.—мыльце.
мыла зьесьці—отойтн нн с чем, с носом, разочарованно, Гсл. взять облнзня. Гсл. Мыла зьеўшы паехаў—получнл отказ. Нсл. 295. Мыла зьясі—ннчего не получншь. Тм. Пайшоў як мыла зьеўшы—ушёл несолоно хлебавшн. Ар.
•мыліца-чы, дат.. предл.-ЦЫ, ж.—нога-деревяшка. Шсл. На мыліцы ходзе. Ст. У 1846 г. Шэйн адзержыў магчымасьць пры памозе мыліц хадзіць. Некрашэвіч (Полымя, 1926 г„ Но. 6, стр. 117). Хведар вярнуў дамоў на мыліцах із шпіталю. В. Вольскі. Трух-лявыя мыліцы выцягне кат з крывавых рук. Кавыль: Ростань, 36. Рьтаць МЫЛІЦЫ новае вайны. Кавыль: Думы, 39. Нейкі стары, на мыліцах, крыкнуў'. "He падыходзь да мосту Цэста!" Та: Кво вадыс, 289.
•МЫЛІЦЦЯ-ЛЮСЯ-ЛІШСЯ, несоверш.—ОШЙ-баться. Нсл. 295. Мылішся, калі так думаеш. Нсл. Отгл. ймя сут. мыле'ньне-ня, предл.-НЮ—частые ошнбкн. Нсл. 295.; Гсл. Ты бяз мыленьня нічога ня зробіш. Нсл.
мыляцца-яюся-яешся, многократ.—ошн-баться многократно. Нсл. 295. У нэмазе (араб. малітве) мыляціся або мыляціся у пяцьцю караіл, нэмаз псуеш. Кіт. 84аі4. Хто ня ўмее, той заўсёды мыляецца. Нсл. Отгл. ймя суіц. МЫЛЯНЬНв-НЯ, предл.-НЮ. Што пяеш у нэмазе мыляньням, нэмаз псуеш. Кіт. 84аі5. Соверш. абмылГцца —ошнбнться. Ар.; Нсл. 350; Гсл.; Ксл. ХІба бы перапяе добра, а неабмыліўся, такі можа нэмаз (араб., малітву) кланяцца. Кіт. 63ai4. Абмыліўся ты; гэта не твая кабыла, а мая, свае гадоўлі. Нсл. Абмы-ліўся ды ня туды стаў. Тухінка Сян. (Ксл.). Соверш. прамыліцца — абмыліцца. Даруй, паночку, што я прамыліўся перад табою! Нсл. 526.
•мыляцца,—см. под мыліцца.
•мыльнік-іла, предл.-іку, зват.-іча, м.—ра бочнй, нзготовляюіцнй мыло; продуцент мыла. Сьпісаньне сяброў брацтва віленскага.
•мыльніца-^ь/-^ы, ж. 1. плетенная ’’бань-ка”, нагоняемая на самый конец косовья н деревяной планочкн, прнкрывшнй пятку косы. Названне пронсходнт от того, что здесь всегда нмеется осадок травяной жндкостн, прн спешном двй-женнй косы даюіцей зеленоватую пену, оттйраемую каждый раз горстью травы, когда необходймо "лапаціць касуг,\ вследствйе этого ’’мыльніца” йногда называется "кашалачкаю”. нк.: Очеркн, 399, Но. 791.
2. правая ручка сохй. Сакуны 27.
мылцы 712 мьіта
•мылцы-^яу, едйнств. ч. нет.—кушанне нз гороховой мукн, Глебаўск Сян. (Ксл.) гороховой кнсель, застуженный н наре-занный четыреугольнымн кусочкамн: его употребляют с конопляным маслом, Нсл. 295. гороховой застуженный кнсель; его крошат, облнвают конопляным маслон н едят спнчкамн. Смл. (Даль).
•мырытхлясьце,—под мутрухлясьце.
•мыс, мыса, предл.-ce, м. 1. угол, носок, краешек, Гсл. угол какого-л. предмета, особенно четыреугольного. Нсл. 296. Мыс столу, скрыні. Нсл. Аб мыс скрыні скалечыў сабе ногу. Нсл.
2. нос лодкн. Ксл. Як даў мысам у камень. Касачы Лёз. (Ксл.).
3. острне (острый конец, С.) ножа. Ксл. Мыс затупіўся. Касачы Лёз. (Ксл.). Уменьш. МЫСОК-СКЛ, предл.-скў, зват. мыску; мн. ч. мыскі-коў-ком-кі-камі-кох, м. 1. крае-шек, носнк у мелкой глнняной (это необязательно, С.) посуды. Нсл. 295. 296.
2. носнк обувн. Андрэй разглядаў мысок свайго бота. ЗСД. 177.
•МЫСЯ-СІ-<Ч, ж.. dem. — корова. Нсл. 296. Cmoü, мыся! Нсл. Мыся двору йдзі! Тм. Уменьш. мыська-ські-сьцы—коровуш ка. Нсл. 296. Мыська мая, сюды, сюды! Нсл.
мысечка-ч^чг^ы, уменьш. к мыська. Нсл. 295. Мысечку даіць надабе. Нсл.
• мысьлік-кд, пред.І.-КУ, зват. мысьліча, м.—особая круглая стамеска для пробн-вання дыр в жестн н тонком железе. Шсл.; Ксл. Трэба мысьлікам набіць дзіркі ў блясе. Ст. Мой мысьлік не праб’ець гэтага зялеза. Семянцова Беш. (Ксл.).
•мысьлёньне-ня, предл.-НЮ, отгл. нмя сувд. 1. действне по глаголу "мысьліць I”.
2. мышленне.
3. размышленне. Нсл. 29. Па твойму мысьлёньню так, a na мойму не. Нсл. •мысьляваць-люю-люеш-люе, несоверш. —мыслнть. Рабін сядзеў над бібляю ды мысьляваў. Сержп. II, 85.
•мысьліць-лю-ліг«-лг, несоверш. 1. мыс-лнть, рассуждать, сопоставляя явлення обьектнвной действнтельностн н делая выводы. Хоць бы ня мысьліў, меў мысьліць, уперад Пан Бог ведае, ніжлі чалавек мае мысьліць. Кіт. 7569, 10. Эта-пам, з маскалямі дамоў... ” О, сорам, сорам”, мысьліў Гаршчок у безнадзе-яньню. Дзьве Душы 78. Ну, дзякуй Богу! сказаў ён, — а я мысьліў: ня прыдзеш. Дзьве Душы, 75. Соверш. замысьліць—заду-мать. Хлопцу страшна іцікава, што замысьліў гэты пан? С. Музыка 165. Што замысьліў гэты вуж? Тм. 256. Соверш. умысьліць, перех.—задумать, замыслнть, затеять. Многа яму за тое ўмысьлілі чыніць, але Пан Бог яго ад таго абара-ніў. Кіт. 78а14. Умысьліць вясельле. Нсс. 659. Умысьліў нейкую ліхатню. Тм.
2. мыслнть, представлять в мыслях; мысленно воображать.
3. размышлять, Нсл. 296. обдумывать. Як ты мысьліш, ці будзе заўтра пагода? Нсл. Соверш. памысьліць—помыслнть. Ці ня воўк іх тут пужае? Толькі так памысь-ліў ён — і затросься ўвесь Сымон: воўк зь ялаўца вылятае. С. Музыка,42.
КНІГІ ОНЛАЙН
