Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. томнтельность. Гсл.
3. по отношенню к прнроде. Нейкай мля«асьцю старэчай аддавала ад лугоў. С. Музыка, 41.
• МЛЯВІЦЬ, мляўлю, МЛЯвІШ-ве, несоверш. (к замляеіць)—прнводнть в нзнеможенне. Отгл. ймя суіц. млявеньне-ня, предл.-НЮ; мн. ч.-ні-няў.
замлявіць, соверш.—прнвестн в нзнемо-женне, ослабнть. Укінула ў постад(?) вытню аськёпкам гранаты, замлявіла. Гарэцкі: Песьні, 87.
•мляўкі-кая-гае,— млявы. Палянаў пах МЛЯўкІ. Сяднёў(Бацьк., Но. 46-47, 530-531).
•млын-на, зват. млыне; мн. ч.-ны-ноў-ном-ны-намі-нох, м.—мельннца. Ар.; Шсл.;
Дуброва Беш. (Ксл.); Растсл.; ПНЗ; МГсл.; Нсл. 286. Дарога каля млына. Нсл. Уменьш. млынок-нка, предл.-нкў; мн. ч. млынкі-оў-ом-кі-амі-OX, м. Ар.; Растсл.; ПНЗ; Нсл. 286. Куплю табе хатку, яшчэ сенажатку, і ставок і МЛЫНОК. йз песнн, Нсл.
млыночак-чха, предл. й Зват.-чку, уменьш. к МЛЫНОК. Ар.; Нсл. 286.
704
•млынар-öpä, предл.-рў, зват.-äpy; мн. ч.-ры-роў-ром-роў-рамі-рох, м. 1. владелец мельнйцы, мельнйк. (Нсл. 286). Неўзабаве стала відаць і хата млынара, можна сказаць, што й ня хата, а цэлы дамок. Кулакоўскі; Дабраселцы.
2 . мельннк(работнйк на мельннце, С.) мгсл. Таўсты Раман-млынар...стара-ецца змалоць мякчэй. Міско: Хлеб(Беларус, Но. 174). 3 музыкі й млынара ня будзе гаспадара. Послов. Рапан: Прык. 95.
•млынароў, -ова-ова—прйнадлежаіцнй мельнйку. Вун хата млынарова.
•млынарскі-кая-кае—мельннку свойст-венный, мельннческнй. Нсл. 286. Млынар-скі хлеб, заработак. Нсл.
•млынарства-ea, ср.—занятне мельнйка, Нсл. 286. мукомольное дело, мукомольное пройзводство. Пакінуў млынарства, a ўзяўся за саху. Нсл.
•млынавы-воя-вое1—мельнйчный. Ар. Млынавая вуліца. Ар.
млынавы камень—жёрнов. Ар. Выплыў месячык, выплыў ясьненькі, як млынавое кола, выйдзі, дзяўчына, сэрца адзіна, прамоў хоць слова. Нз песнн, Внленіц.
•множасьць-гд, ж.— множество. Нсл. 286. Множасьць налавіў ракаў. Нсл. в см. нареч.—СЙЛЬНО, МНОГО. Нсл. 286. Мно-жасьць дадзеў ты нам. Нсл. Множасьць чакаў я цябе. Тм.
•мноства-ea, ср.—множество. Гсл.; Нсл. 286. Мноства субралася людзёў. Нсл.
•мнажэньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няаў, ср„ мат. 1. умноженне.
2 .—см. под мнажыць.
•мнажэньнік-йса, м„ мат.—множнтель.
•МНОЖНЫ, мат.—множнмое.
•множыва-ва, ср.. мат.—пронзведенйе. Ср. мочыва, мелева.
•мнажыць-жу", множыш-жа, несоверш.. перех.—умножать. Нсл. 286. Бог множа дзеці, множа й долю іхную. Нсл. Множ, Божа, вашу радзіму! Тм. Отгл. ймя суіц. мнажэньне-ня, предл.-ню, ср.—умноженне. Соеерш. памножыць—умНОЖЙТЬ. Отгл. ймя суіц. памнажэньне-ня, предл.-ню, ср.—прн-умноженне, прнраіценне. Нсл. 464. Яму Бог даў памнажэньне пшчол. Нсл.
лять, Нсл. 286. умножаться. Дзеці ў яго лять, Нсл. 286. умножаться. Дзеці ў яго што год множацца. Нсл. Соверш. пам-ножыцца-жўс'я-жышся—умножнться.
•МНІХ-ХД, предл.-ху, зват. МНІШО, м.—МО-нах. Ліст напісаны Кліментам, мітра-палітам, да Хамы, сьвятара смаленс-кага, зьясьнена Апанасам мніхам (з выняткам "мніхам", усе перакладзена, С.). Голубннскнй, 1, 847. Царкву Сьв. Багародзіцы Сьв. Еўпрасіня "предасть мніхом”. Тм. II, 598. Прынавесьць мніха Кірылы (Тураўскага), 12 стг. Грама-тыка Словенская, многагрэшнага мніха Мелентая Сматрыскага. 3 рукапісаў пра быт прадзедаў даведацца, што
сьветчыць мніх. Жылка, 25.
•мтслй-кая-кае—монашескнй. (Вайшэл-ка) восхоте прйятй мнйскйй чйн. прсл. II, стр. 867. Молй йгумена того, дабы на нь вьзложйл образ мнйскйй. іпац. лет. спб. 1871, 110.
•мнішка-шкі-шцы, ж., Нсл. 286—мона-хння. Ля ног Тваіх маўчаць трывогі і думкі маліцьвенна срогі, як мнішкі белаю гурбой ў цішы пуціны лесавой. Жылка, 60. •мроіва—лесная топь. Жучкевіч, 14.
•мраіва — мроіва. Жучкевіч, 14.
•мрай — мроіва, мраіва. Жучкевіч, 14.
•мста, мсты, мсьце, ж.—месть. Нсл. 292; Гсл. Мсту гоніцьнамяне. Нсл. См.помста. • мшанік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. отепленное помеіценне для знмовкн пчел, омшаннк. НК.: Очеркн, 431.
2. сарай, проконопаченный мхом.
•мшары-рая-рае—темнобуланный, гне-ДОЙ. Гсл.
•муха, мухі, мусе, мн. ч.-хаў, ж— муха. Ар. забіць, зарэзаць, задавіць муху—пере-нестн нлн скромную попойку, йлн же очень большую, но не среднюю. нк.: Очеркн, Но. 148. Уменьш. мушка-ШКІ-ШЦЫ, ж.
мушачка-чкі-ч^ы, уменьш. к мушка. Лас-кат. мушанька-нькі-ньцы. А вось прыля-цела мушанька, прыляцела й праліла, a багдай цябе, мая мушачка. Красновічы Сураск.(Сержп.: Отчет, 10).
• мухавГк-wä, предл.-іку, Зват.-іча, мн. ч., дат.-КОМ, мн. ч., предл.-КОХ, м. — ПОЛОГ (занавеска, закрываюіцая кровать, С.). Ксл. Гэта дужа добры мухавік — сьпі і мухі не патрывожаць. Саломінка Сір. (Ксл.). •мўхта-хты-хі^е, ж.—муфта, Аш. мехо-вой нлн стеганный нарукавнйк, для вкладкй рук в оба конца. Вят., Вост., Пск. (Даль).
•мудрагёліць-лю-лггй-ле, несоверш.—вы-думывать, хнтрнть, брать хнтростью, Нсл. 293. умнйчать, Гсл. мудрствовать, мудрнть. Добра мудрагёліць, калі ё з чым. Нсл. Досіць табе мудрагеліць із намі. Нсл. Соверш. змудрагеліць—выду-мать, смудрнть. Нсл. 212. Змудрагеліў нейкае ліха на нашу галаву. Соверш.
памудрагёліць. Нсл. 293, "мудрагеліць" некоторое время, помудрнть, поумнн-чать. Памудрагеліў і вышла другое. Нсл. Соверш. перамудрагёліць, 1. перевернуть что-л. свонм умом на другой лад. Нсл. 406. Перамудрагеліў cnpaey, a то нягодна вышла. Нсл.
2. перехйтрвть. Нсл. 406. Ён вялікі мудра-гель, а я яго перамудрагеліў. Нсл.
•мудрагелка-лкі-лцы, ж. 1. выдуміцйца, хнтрая женіднна. Нсл. 293.
2. склонная умннчать; поступаюіцая по-своему, счйтая себя умнее другнх. 3 мудрагелкаю гэтаю ня зрабіш. Нсл. 293.
•мудрагёль-ёля, предл. й зват.-ЛЮ, мн. ч.-леў, м. 1. выдуміднк, хнтрец. Нсл. 293. Няма такога мудрагеля над цябе. Нсл.
мудрагёльскі
705
мужнёць
2. (поступаюшнй по-своему, счнтая себя умнее другнх, С.); склонный умннчать. Гсл.; Ар.
•мудрагёльскі-кдя-кае, 1. хнтростный. Нсл. 293. Мудрагельская штука. Нсл.
2. свойственный ’’мудрагелю".
•мудрагёльства-ea, мн. ч.-вы-ваў, ср. 1. хнтрость, лукавство. Нсл. 293. Мудра-гельствам выкруціўся зь бяды. Нсл.
2. умннчанне.
•мудраваць-рўю-рўеш-рўе, повел.-рўй--рўйма, несоверш. 1. мудрствовать, Гсл.
мудрнть. Ня мудруй, а рабі так, як кажуць. Нсл. 293. Отгл. ймя суіц. мудравань-не-ня, предл.-НЮ—выдумкн, Нсл. 293.
мудрствованне. Лішняе мудраваньне — дураваньне. Послов. Нсл. Соверш. замудра-ваць—начать мудрнть, выдумывать, капрнзннчать. Нсл. 175.
2. хнтрнть. Нсл. 293. Ты мудрўюеш, памудраваў сваімі мазкамі. Нсл.
памудраваць, соверш. к мудраваць 1, 2. •мўдры-рая-рае—мудрый. Пан Бог учы-ніў яго мудрым. Кіт. 57а5.
•мўдур(мудўр, Гсл.)-ра, предл. й зват.-ру, мн. ч.-аў, м. — спеснвец, чванлнвый. Нсл. 293; Гсл. Мы даўно гэтага мудура знаем. Нсл. Ня відаць такога мудура, як ты. Тм.
•мудуроўны-ная-нае—чванлнвый. Нсл. 293. Мудуроўнага чалавека зараз відаць. Нсл.
•мудураваньне,—под мудуравацца.
•мудураваць-рўю-рўеш-рўе; повел.-рўй-рўйма, несоверш. 1. мудровать(мудрство-вать, С.), хнтрнть, употреблять уверткн. Нсл. 293. Колькі ні мудруй, ня будзе па тваім. Нсл.
2. перех.—содержать в днсцнплнне, Нсл. 293. воспнтывать, обучать нзлншне строго н сурово; муштровать. Дужа ты яго мудуруеш, намудураваў. Нсл.
3. учнть держать себя прнлнчно(в обіце-стве, С.). Нсл. 293. Кажная матка мудуруе сваю дачку. Нсл.
намудураваць-рўю-рўегд-рўе 1. соверш. к "мудураваць 2“, смнрнть нстязаннямн, Нсл. 312. вымуштровать, вышколнть. Баязьлівы стаў хлапец, як намудуравалі яго добра. Нсл. Прйч. намудураваны —хорошею днсцнплнною доведенный до повнновення, вышколенный. нсл. зі2. Намудураваны добра, дык і баіцца. Нсл. 2. соверш. к "мудураваць 3". Нсл. 293. Глянь, як матка намудравала сваю каханку. Нсл. •мулураваіта-рўюся-рўешся; повел.-рўй-ся-рўймася, несоверш. 1. ухнтряться, управляться, увертываться. Нсл. 293.
Л/>д)т?уйся, як хочаш, а ня выкруцішся зь бяды. Нсл.
2. вертеться, фннтнть. Нсл. 293.
памудуравацца, соверш. к мудуравацца 1, 2. Нсл. 293. Памудураваўся дый пава-ліўся. Нсл.
3. чваннться. Нсл. 293. Ня мудуруйся перад намі, мы цябе яшчэ малога зналі. Нсл. Отгл. ймя суіц. мудураваньне-НЯ, предл.-НЮ, ср.—чванство. Нсл. 293. Нашто гэта мудураваньне, валей папросту. Нсл.
•мўДЫ-даў, едйнств. ч. нет.—МОШОНКа самца вместе с ядрамн, муде. А у Юды чорны муды. Ар.
•мудзёры-рдя-рае—мудрёный, замыс-ловатый. Я сам — мудзёрая загадка. Кавыль: Думы, 41. Нареч. мудзёра—мудрёно, замысловато. Іг.
•мyзьдзeчкa-ч^г, ж—узда с мундшту-КОМ, Гсл. музДЭЧКа. Растсл.
*муЗЫКОў-КОва-КОва, прыналежны прм. от музыка—прннадлежаіцнй музыканту. Музыкова горкая доля. НК.: Дудар, 188. •мўзыка-ыкі-ыццы, ж.—музыка. Ар.; Гсл. •музыка-ыкг, дат., предл.-ыку, твор.-ыкам; мн. ч.-каў, м.—музыкант. Ар.; Стаішча Чаш. (Ксл.); Нсл. 293; Шсл.; Гсл.; НК.: Дудар, Ho. 1. На вясельлю гралі два музыкі. Ст. Музыку пазвалі. Заграйце, музыкі, мае лапці вялікі. йз песня, Тм. Грай музыка, a то штрумэнт паб'ю. Косіч 79. Найму сабе музыку. Гарун(ст. "Вясна”).
•музыкаваць-кў,ю-кў,ей/-кўе; повел.-кўй-кўйма, несоверш.—заннматься музыкаль-ным нскуством, нгрой на музыкальным ннструменте. НК.: Дудар. 187-8.
•музыцкі-кая-кае, 1. свойственный „музыкам"-музыкатам, нсполняемый нмн. Слухаюць іграў музыцкіх. Кіт.
Набажэнства вам лепшае за ігры музыц-кія. Кіт. 28614.
2. о памятн, вкусе, ннструменте. Снадзі музыцкія. Mae добрую музыцкую па-мяць.
•музычны-ная-нае—музыкальный. Ся-род спляценьняў слоў музычных жыве музычны наш народ. Яўгеня Янішчыц(Б. Ускалось, Ho. II, стр. 15).
•муж, мужа, предл.-жу, зват.-жу; мн. ч. мужы-оў-ом-оў-амі-ох, м.—муж. МГсл.; Ар.
• мужаьаць-жую-жуеш-жуе; пове.ь му-жуй-уйма, несоверш.—вестн серьёзный разговор, как следует людзямсолндным. Вал. Мужуюць нашы гаспадары. Вал. Соверш. памужаваць. Вал. Сядзь, Ваійа, памужуем. Валожына.
•мужавёнь—молодой женатый человек. Ксл. Як табе ня сорамна — ты ж мужавень! Луб’ева Аз. (Ксл.).
• мўжау-ава-ава— прннадлежаіцнй мужу. Ар.
•мўжнасьць-ф', ж.—мужество. Ен быў працяты глыбокай цьвярдой мужнась-цю. ЗСД. 89. Ад яго цяпер яшчэ шырэй веяла ласкавай мужнасьцю. Тм. 116. Бой красен мужнасьцю. Рапан. ізо.
•мужнёць-ёю-ёейлёе; повел.-ёй-ёйма, несо-верш.—становнться мужественнее. Ксл. Мужнее Пётра, хоць на лес гледзячы. Латышы Беш. (Ксл.). Сын твой, што
мўжні
706
мўлець
расьцець, то мужнее. Нсл. 293, Соверш. памужнёць—стать мужаственнее. Куды як памужнеў хлапец. Нсл. 293. Ладне памужнеў. Дзьве Душы, 140. Прйч. памужнё-лы. мгсл.—ставшнй более мужествен-ным.
КНІГІ ОНЛАЙН
