Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. вознаграждать.
•надход-dy, предл. й зват.-дзе, м.—наступ-ленне (чего-л. С.) мгсл., прнблнженне.
•надхмарны-ная-нае—подоблачный. Гсл. •наддольны-ная-нае—находяіцнйся у "долу" — ннза. Жаваранка будзіла прасьцяг наддольны. С. Музыка 275.
наддатак-лжу, предл. й зват.-тку, м. 1. часть, полученная в дополненне к основ-ной частн, наделу. Ксл. На маім наддатку нічога ня вырасла. Лужасна Куз. (Ксл.).
2. прнплата, прнбавка; прнбавленне, нечто вроде премнн. Гсл. Купіў каня й калёсы, а гуньку ў наддатак далі. Гсл.
3. надбавка. Нсл. 304. Наддатку на тавар нябось ня даў, а другія купцы заўсёды даюць. Нсл.
•надзем’е-м’я, предл.-м’ю, ср.—то, что над землей. (Музыка) запаўняла ўсё: вуліцы, точышчы, надзем’е, хапаючы зоркі. Корзюк. Ср. прызем’е, уземле.
•надзвыш, нареч.—выше обыкновенного, Нсл. 304. свыше, сверх. Надзвыш просіш за тавар. Нсл.
• надзвычайны, -ная-нае—чрезвычай-ный, необыкновенный. Нсл. 304. Надзвы-чайны холад, мароз. Нсл. Надзвычайную хоча цану. Тм. Нареч. надзвычайна—чрез-вычайно, необыкновенно. Нсл.; Гсл. Над-звычайна дарожышся. Нсл.
•надказаны,—см. под казаць. •надказаваць,—см. под казаць.
•надказаць,—см. под казаць.
•над-маць-ымаць,— см. под дмаць.
•над-мацца-дзімацца, —см. под дмацца. •надмёнш-аны-ыць,—с«. под меншыць. •надмёншыцца,—см. под меншыцца.
•надмёрчы-ная-нае—чрезмерный (нзбы-точный, С.) Гсл. Нареч. надмёрна—чрез-мерно, сверх меры, слншком.
•надмўхаць,—см. под дмухаць.
• надроблены, надраб-іць-ляць,— см. под рабіць.
надражацца
722
наёмца
•надражацца,<ч под разіцца. •надрукаваць,—тд друкаваць. •надрыжэцца,—под дрыжэць.
*НЛЛСАЦМЦЬ-джў-дзІШ-дзе, соверш., перех. —повреднть в результате поснльного фнзнческого напряження; надорвать. Несоверш. надсаджаваць—надрывать.
•надсадзі'цца, -джўся-дзішся, несоверш. —повреднть себе внутреннне органы в результатк чрезмерного напряження снл; надорваться. См. падарвацца. Несоверш. надсаджавацца, -джуюся-джуешся—на-дрываться. Гсл. См. падрывацца.
•надточ-аны-ыць,—см. под тачыць.
•надта, нареч. 1. очень, весьма. Шсл.; Гсл.; Ар.; нк.: Нгры, 38. Бяз іману (араб. веры) хоць бы надта ўчынкі добрыя чыніў, ласкі Божай ня будзе мець. Кіт. 5669. Надта трэба ад нявернасьці высьцера-гацца, ад слова нявернага. Кіт. І37аі4. Надта ёмкі. Ст. Надта ты разумны. Ст. 2. чересчур, Гсл. чрезмерно, нк.: йгры, 38. сверх, йзлншне. Нсл. 322; Гсл. Што надта, то й сьвіньні не ядуць. Послов. Нсл.
•надтач-аць-ыць,—™. под тачыць I.
•надворак-рку, предл. йзват.-рку, м.—двор. Зазелянеў на дажджу надворак. Адамчык: Арж. колас. См. панадворак. Мятлою падмяцць надворак. Бялевіч.
•надвор’е-р’я, предл.-р’ю, ср. 1. все то, что вне, наружн, на улнце, в прнроде. Прыйдзеце з надвор’я. Кіт. 6965.
2. погода, Войш.; Ксл.; Шсл. состоянне погоды (атмосферы, С.). Гсл. Такім надвор’ям і сабакі крыўдзіць ня можна. Дудзіцкі (’’Бацькаўшчына”, Но. 45-46/431-432. Надвор’е стала хмарыцца. Гарэцкі: Песьні 82. Яны вялі зважную гутарку, аб надвор’ю. зсд 68. У такое надвор’е ня бывае ў чалавека размаху ў далеч. Тм. 98. Надвор'е было шэрае, цьмянае. Тм. 106. Агляд надвор’я БССР за сьнежань 1929. Наш Край, 1930, Но. 1,71. Халоднае надвор’е, проста бяда. Ст. Нешта няма цёплага надвор’я. Ст. Якое дрэннае надвор’е! Іванова Куз. (Ксл.).
мокрае надвор’е—мокрая погода. мгсл. Аж на душы надвор’е мокрае... Крушына (Зьніч, 1952, Но. 18). Надвор’е рабілася цішшае. Тат.: Кво вадыс, 180 •надворны-ная-нае, 1. находяіднйся на дворе, Гсл. состояіцнй на худшем корму (, не откармлнваемый, Ар.) Ксл. Надворным сьвіньням батаўя дай, а кормленым — мешава. Лужасна Куз. (Ксл.).
2. находягцнйся на дворе, не гоняемый в поле (о свннях). Нсл. 304. Надворную сьвіньню адгані ад карыта: яна не галодная, будучы ў дварэ. Нсл.
3. наружный. Гсл.
•над вечар, нареч.—под вечер. Гсл. •надвязаць, с« под вязаць.
•надвўзіць, надвўжаны,— см. подвузіць. Ср. падтачыць, падвязаць.
•надвьіш, предлог—более, выше. Нсл. 304. Надвыш таго, што казаў, ня дам. Нсл. •надудўрыць-ру-/>ыш-ро, соверш., трех. 1. надуть. Нсл. 306. Надудурыць кішаню. Нсл.
2. надуть губы. Нсл. 306. Грыбы свае надудурыў. Нсл. Прйч. надудўраны—наду-тый. Нсл. 306. Хусьце надудуранае. Нсл.
•надудўрыцца-руся-рышся, 1. отдуться. Нсл. 306. Кішаня твая нешта надуду-рылася, трэба абшчупаць. Нсл.
2. надуваться от гнева. Нсл. 306. Чаго ты сядзіш надудурыўшыся? Нсл.
•надўкрыць,—см. под дукрыць.
•над-ўмацца-умляцца, —см. под думацца.
•надурэцца,—см. под дурэць.
•надурыць,—см. под дурыць.
•надужываць-аю-аеш-до, несоверш.—по-льзоваться неумеренно, нзлншествовать, Гсл. нзлншествовать, Гсл. злоупотре-блять. Соверш. нацужыць-жывў-вёш-вёць-вём-віцё-вўць. Отгл. ймя суш. надужыцьце-ця, предл.-цю, ср.—злоупотребленне в пользованнн, нзлншество, неумерен-ность.. Гсл.
•надыход-dy, предл. й зват.-дзе, м. 1. прнблнженне. Гсл.
2. прнход к статн. Гсл.
•надыходзіць,—см. под хадзіць.
•надыйсьці,—под хадзіць.
•надымацца,—см под дмацца.
•надыміць,—см. под дыміць.
•надЫСЬ, нареч.—давеча, Раст.: Северск. 77; Сакуны 92. на днях. Нсл. ЗОб. Я бачыла свайго дамавіка, куманькі, надысь. Дсл. 178.
•наёхаць,—см. под ехаць.
•наёд-<Эу, предл. й зват.-дзе, м.—сытная еда, сытость, Гсл. сытность. Уменьш. наедак-дку, м. 1. сытная еда, сытость, Гсл.
сытность. Ад яблыкаў і гуркоў наедку няма. Гсл.
2. пнтательные сьестные прнпасы. Буда Вял. Бульба — не наедак, сала — во гэта наедак. Буда Вял.
3. сьестные прнпасы, провнзня. Буда Вял. Гэта бульба на наедак, а гэна на садзьбу. Буда Вял. См. емя.
•наедка-дкі-дцы, ж. — наед, наедак. Хунты тры масла: "Якая зь яго наедка; баржджэй трэба прадаць ды хлеба купІЦЬ. ” Северіц. (Косіч 256).
•наёдны-ная-нае—сытный (обед н т.п) Гсл., пнтательный, насыіцаюіцнй. Ня кажная страва бывае наедная. Гсл. Нареч. наёдна—сытно, пнтательно. Гсл.
• наезд-зд^, предл. й зват.-зьдзе, м. 1. нападенне, вторженне, Гсл. набег.
2. прнезд на некоторое время. Гсл. У той наезд ён быў тры дні. Гсл.
3. прнезд кого-л. в каком (обычно большом) колнчестве.
• наёжаны: з наежанымі валасамі—с взьерошеннымн волосамн, мгсл. с воло-самн подобно ёжу.
•наёмца-чы-цы, обш,—наннматель-ль-ннца.
наёсьціся
723
назола
•нае'сьціся,—с«. под есьціся.
•наёрзаць, -< м под ёрзаць.
•наязычнічаць,—см. под язычнічаць.
•наякарыць,—см. под якарыць.
•наякатацца,— см. под якатаць.
•наяліць,— см. под яліць.
•наяліць,—см. под еліць.
•наяліцца,—см. под яліцца.
•наяшчарыць,—см. под яшчарыць.
•надзоб-аць-ацца, -см. под дзобаць.
•надзогацца,—под дзогацца.
•надзёя-ёг, дат., предл.-ёі, ж.—надежда. МГсл.; Гсл.; Ар.; Растсл.; Шсл.; Пятніцкая Беш. (Ксл.); Нсл. 305. Маю надзею на Бога. Нсл. Благая на цябе, браце, надзея! Ст.
•надзёжнік-іка, предл.-Іку, зват.-іча, м. —шнрокое квадратное полотншце для покрытья "дзяжы "(кнашнн). Шсл.; Ксл. Куды надзежнік схапілі — лдежку надабе пакрыць. Кабішча Куз (Ксл.). Дзяжа накрыта надзежнікам. Ст. Надзежнік зрабіла із суровага палатна. Ст. ( под суровы).
•надзыдь-ёю-ёіш-ёе; повел.-ёй-ёйма, несо-верш. каго—обнадежнвать. мгсл. Соверш. абмадзёт^-ёю-ёіш-ёе; повел-ёй-ёйма—об-надежнть. Нсл. 350. Прйч. абнадзёены —обнадеженный. Нсл. Абнадзеены тваім словам, я прыехаў да цябе а ты зманіў. Нсл. s
•надзёйка-йкг-і/^ь/, ж.—червь дождевнк, служаіцнй уднльной прнманкой. нк,” Очеркн, 605
•надзёрці,—см. под дзерці.
•надзёць, с.«. под адзяваць.
•надзёў-баваць-байг>,— см. под дзёўбаць.
•надзёўбацца,—см. под дзёўбацца.
•надзякаваць,—см. под дзякаваць.
•надзяванік-кд, предл.-ку, зват. надзява-ніча, м.—начнненная тем нлн другнм снадобьем кншка, нк.: Очеркн, 50. кншка, требуха с начннкой. Ксл. Надзяванік гэты дужа смачны. Высачаны (Ксл.).
•надзяв-аны-а^ь,— см. под адзяваць.
•надзяўбаць,—см. под дзёўбаць.
•надзім-аны-аць,— см. под дзьмуць.
•надзімацца,—см. под дзьмуцца. •надзіркаваць,—см. тд дзіркаваць. •надзівосьнічаць,-™ под дзівосьнічаць. •надзіва, в знач. нареч.—уднвнтельно, на уднвленне. Нсл. 304. Надзіва харошы. Нсл. •надзівавацца,—см. под дзівавацца.
•надзівачыць,—см. под дзівачыць.
•надзівачыцца,—см. под дзівачыцца.
•надзівіць,—см. под дзівіць.
•надзівшца,—ім под дзівіцца.
•надзіуны-ная-нае—уднвнтельный. Нсл. 304. Надзіўны ты чалавек, таго просіш, чаго ня можна даць. Нсл.
• наДЗІДЬ-джу-дзІШ-дзе, несоверш., перех. —маннть (прнвлекать, прельіцать, С.) мгсл.; Ар.; Нсл. 305., маннть, прнвлекать, Гсл. прнвлекать. Шсл. Што цябе туды надзіць? Нсл. Што цябе надзіць ік ёй? Нсл. Надзіць яна яго дужа. Лужасна Куз. (Ксл.). I
што яго надзіць хадзіць к ёй гуляць? Ст. Часта надзіць падарожных да сябе магутны ПОМНІК. Крушына: Лебедзь, 58. Сьнежным надзячы начлегам, пасыпае сном і сьнегам. Купала. Соверш. прынадзіць —прнманнть, прйвлечь(, прельстнть, Ар.) Нсл. 305; Раст.: Северск 149., прйВЛСЧЬ. Шсл. Нашто ты яго к сабе прынадзіш, прынадзіла? Нсл. Прынадзіў Хвадзей да сябе сабаку — і дамоў ня хоча ісьці. Ст. Дзеўка прынадзіла да сябе дзяцюка добрага. Нсл. Прйч. прынаджаны, 1. прнученный к частому посеіценшо ка-кою-л. прнманкою. Нсл. 506. Прына-джанае зьвяр'ё. Нсл. Мужыкі прына-джаны хадзіць у карчму. Нсл.
2. снаряженный к ловле (посредством прнманкн, С.) Нсл. 506. Пасадка прына-джаная. Нсл. Соверш. аднадзіць—отучнть повадкн. Шсл. Ледзь аднадзілі карову лазіць у гарод. Ст. Соверш. унадзіць —прнманнть, подавая надежду, прну-члть. Нсл. 62. Дзеўка ўнадзіла дзяцюка к сабе. Нсл.
•нідзіцца-джуся-дзішся. несоверш.—ув-лекаться, как бы прнтягнваться, прель-іцаться, Гсл. увлекаться надеждою ("пры-надаю", С.) Нсл. 305. Дужа надзіцца на гэту дзяўчыну. Гсл. Дарма надзішся; не па табе гэта княгіня. Нсл. Чаго ты сюды надзішся? Тм. Соверш. прынадзіцца—за-влечься чем-л., Нсл. 506. прнвлечься, прнручнться, Шсл. поваднться. Хлапец прынадзіўся бываць у нас. Нсл. Нейчая авечка прынадзілася к нам і заўсёды начуе ў нас. Ст. См. унадзіцца. Соверш. унадзіцца—поваднться. Гсл.; Ар.; Ксл.; Растсл.; Шсл.; Н.(Афанасьев: Сказкн I, 1913, 209). Унадзіўся ліс красьці куры. Лужасна Куз. (Ксл.). Бяда, калі барцявік унадзіцца. Нсл. 31 ( под барцявік).
прыўнадзіцца, соверш.—прнохотнться, навыкнуть. Нсл. 497. Дзеці прыўнадзіліся бегаць у гарох. Нсл. Прйч. прошл. вр.
прыўнадзіўшыся. Несоверш. прыўнаджа-вацца, -джуюся-джуешся—прнохочн-ваься, навыкать. Нсл. 497. Дарма ты прыўнаджуешся хадзіць сюды; табе тут няма чаго спадзявацца. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
