Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•надзьм-ўхаць-ухаць.—см. под дзьмуць. дзьмухаць.
•надзьмўць,— см. noä дзьмуць, дзьмухаць. • надзьмўцца, « «. под дзьмуцца.
•надзьігаць,—CM. nod дзыгаць. •наджГаць,—см. под джГаць. •наджгацца,—см. под джгацца. •наджыгаць,—см. под джыгаць. •назола-лы, об<ц. 1. надоедала (, навяз-чнвый, надоедлнвый человек, С.). Нсл. 307, надоедлнвый. Шсл. Ад назолы гэтаганіяк не адчэпішся. Нсл. Такая назола'. цэлую раніцу дурыць імне галаву, — адчапіся! Ст.
назольны
724
назвыш
2. докука (надоедлнвость, С.), печаль. Нсл. 307. Драбныя дзеткі бяз маткі горшай няма назолы. Нсл.
•назольны-ная-нае—до ку члйвый (надо-едлнвый, С.), назойлйвый. Нсл. 308.
Адкасьніся ты з назольнаю сваею прось-баю. Нсл. Нареч. назольна—назойлйво. МГсл.
•наЗОў-ЗОву, предл. й зват.—ЗОвв, мн. ч. назовы, м. 1. назваййе. МГсл.; Гсл.; Імсь.; Нсл. 307; Ксл.; Тарашкевіч: Граматыка, 1929, II, 12. Скажы яму вось кажны назоў — прыс-таў, як смала. Лужасна Куз. (Ксл.). Ці табе назову ніякага няма? Нсл, Кажнаму ёсьць свой назоў. Нсл.
2. назыв, прйглашенйе меогях. Нсл. 307. Назоў гасьцей, суседзяў. Нсл.
•назоўны [склон], неол— йменйтельный (падеж). МГсл.; Тарашкевіч.
•на захадзе, нареч.—на закате. Гсл.
•назад, нареч.—вспять. мгсл.; Ар. (Да неба) іх ня прыймуць, назад вернуць. Кіт. 5461.
•назадках, нареч.—назадй, Нсл. 307. позадй, сзада. Назадках застаўся. Нсл.
•назадкі, нареч.—назад, обратно. Нсл. 307. Назадкі вярнуўся. Нсл. Вазьмі сабе назадкі гэта. Тм. Назадкі няма чаго адкідацца. Тм.
•назадку, нареч. — у назадках, Нсл. 307. сзадн. Тм. Назадку едзе. Нсл. Сядзь назадку. Тм.
•назал-ёньне-яньне-яць-іць,— см. под за-ліць.
•назапасіць,—< м под запасіць.
•назапраўды, насупраўды, нареч.—так, что можно вернть, пойстйв, не шутя, в серьез. Гсл. Уменьш. назапраўдкі.
•назаўсёды, нареч.—навсегда. Шсл. Гэта тваё назаўсёды й будзе. Ст.
•назаўтра, нареч.—на следуюіцйй день. Назаўтра пайшлі ўсі на равізю. н. (Афа-насьев, II, 1914, 293).
•назаўтрае, нареч,—на следуюіцйй день. Гсл. Адкладзі свае шытво назаўтрае. Карма Куз. (Ксл.) Хароберская ўпрасіла сабе на пракуратара да заўтра, і ў паруца застала... А назаўтрае, то есьць у сераду, Пётра Белы о том падзеле каралю Яго міласьці сяўпамінаў. Сул. Акт 1533 г.(Барысёнак: Адвакатура, 148). Назаўтрае Раманка ШЧЭЗ. Цэлеш (Ярылаў агон ь).
•назаўтрага, нареч.—на следуюіцйй день, Раст.: Северск 77. завтра, поутру. Нсл. 307. Назаўтрага возьмеш, а не цяпер. Нсл. •назброіць,—см. под броіць.
• наздагон, нареч.—в погоню; желая догнать, настйгнуть. Гсл. Ехалі за вамі наздагон. Нсл.
•наздагад, нареч. 1. наугад. Гсл.; Ксл. Я сказаў гэта наздагад. Мянюцева Сян. (Ксл.). Пойдзем наздагад па сьцежцы. Гсл.
2. намекая, Гсл. намекамй. Загад наздагад — і работа наздагад. Гсл.
•на здароўе—во здравяе, Нсл. 307. на здоровье. Ласкат. на здароўіка. Нсл. 307. Пі на здароўіка. Нсл.
•наздароўкацца,—см. под здароўкацца.
•наздра-рм-ды; мн. ч. ноздры-раў—ноз-дрн (у человека, С.) мгсл.
•назёрыць,—с«. под зерыць.
•назялі'ць,» под зяліць.
•назярэдзіць,—см. под азярэдзіць.
•назіму, нареч.—к знме (о земледельчес-кнх работах, С.) Ар.; Ксл. Я ўжо назіму пазябіў. Лужасна Куз. (Ксл.).
•назіральнасьць-гр, ж.—наблюдатель-ность. (Загадка) разьвівае назіральнасьць. Рапан.: Прык. 7.
•назіральны, -ная-нае—наблюдатель-ный. Выкарыстаў свае назіральныя здольнасьці. Волас ("Моладзь”, 1951, Но. 23). •назіраньнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —наблюдатель. Ён, як староньні назі-раньнік меў поўную магчымасьць адчуць усю глыбіню пусьціні й штучнасьці ўсёй гэтай "сьвяточнай” мітусьні. Няміга ("Бацьк.”, Но. 36-37/115-116). Усе назіранызікі выказуюць думку, што ... ’’Бацьк.”, Но. 38-39/573-574.
•назіраньніца-цы-цы, ж.—наблюдатель-ннца.
•назіраць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. каго, што йлй с дополненйем—наблю-дать. Назірай пшчолы. Нсл. 307. Назірай, куды ён пойдзець. Тм. Назірай, каб статак ня лез у шкоду. Ст. Прйч. назіра-ны, 1. наблюдаемый.
2. тот, за которым наблюдают. Отгл. ймя суіц. назіраньне-ня, предл.-ню—наблюда-нне. Ар.
•назіркам, нареч.—посматрнвая; ндтн за кем нлк за чем-л., прнмечая его двнже-ння, следы, Гсл. вслед, нздалн смотря, прнмечая(, наблюдая, С.) Нсл; 307. Глядзі гусі з акна назіркам. Ар. Назіркам пайштоў за ім. Нсл. Я за ім назіркам, назіркам ды схапіў. Лужасна Куз. (Ксл.). А ён назіркам за ім дый пагледзіў усё. Ст.
•назлосьць, нареч.—назло. МГсл.
• назнарок, нареч.—нарочно. Шсл. Ён назнарок ніколі ня зробе благога. Ст.
•назнарокі, нареч. 1. нарочно, с целью, с определенным намереннем.
2. для внда, для внднмостн, не всерьёз. Я назнарокі табе сказаў, а ты й паверыў. Нсл.
•назнароку, нареч. — назнарокі. Нсл. 307.
•назнйчыць,—см. под значыць.
•назны-ная, нае, 1. малый, небольшой, мелклй, тоіцнй. Смоленш.
2. жалкнй, убогнй, мнзерный. Уменьш., лаекат. назьненькі. Зярняты ў жыце сёлета назьненькія. Дсл.
•назваць,—сл. под зваць.
•назвыш, 1. нареч.—чрез (меру). Гсл.
2. е знач, предлога—ВЫШС, сверх. Нсл. 307. Назвыш таго не магу даць. Нсл. Назвыш праўдзівай цаны просіш. Нсл.
725 .накладкі
назубіць
•назубіць,—см. под зубіць. •тзьб-іў^-ірбць-іраны,—см. под браць. •назьбір-аўшыся-<7ЧЧа' — см. под брацца. •назьдзекав-аўшыся-ацца,— см. под зьдзе-кавацца.
•на зьлюб—на выбор любого. Даю табе на зьлюб, адно выбірай. Нсл. 210.
•назьвішча-ча, ср.—названне, прозвшце, клнчка. Гсл.
•назынуць-ну-неш-не, соверш. на каго —напасть с крнком нлн зыком. Нсл. 308. Назынулі ўсі на беднага малца. Нсл.
•назыв-аны-яць,— см. под зваць. •назыч-аваць-ыць,— см. под зычыць. •назюзіцца,—см. под зюзіцца.
•НЯЖОН-ОНу, предл. й зват.-ОНе, м.—колн-чество сжатого (нажатого, С.). Уваравічы Гомелыц. (Наш Край, 1928, Но. 11, 43).
•нажаліцца, — см. под жаліцца. •нажарыць,—см. под жарыць. •нажэрціся,—см. под жэрці.
•нажма-мы-ме, ж.—топкое, зыбкое мес-то, тряснна, Гсл. топкое место. Нсл. 307. Конь лўчыў на нажму, ледзь выцягнулі. Нсл.
•нажмаць,—< « под жмаць.
•нажшцы-^оў—ножннцы. Ар.; Стаішча Чаш., Ходцы Сян. (Ксл.). Уменьш. нажНІЧКІ-Айў(-чак). Ар.
•нажылйць,—см. под жыліць.
•нажыляцца,—см. под жыліцца.
•нажыліць,—см. под жыліць. •нажьіліцца,—см. под жыліцца. •нажурьіць,—см. под журыць. •нажур-ьіўшыся-ыйча, — см. под журыць.
• НаЖЬІТаК-тку, предл. й зват.-тку, м. 1. благопрнобретенное нмуіцество, Нсл. 307. прнобретенне в теченне какого-л. време-нн. Мой увесь тут нажытак. Нсл.
2. польза, прнбыль. Нсл. 307. Мала я тут маю нажытку. Нсл.
•нажытны-ная-нае—нажнтый (, прно-бретенный постепенно, в теченне какого-л. временн, С.) Гсл.
•нажы-ваньне-ваны-ваць-ыць.—см. под жыць.
•найда-ды, обіц.—найдёныш. Гсл. См. найдзён, найдзёнка.
•наіідаваць-дўю-дўеш-ўе; повел-дўй-дўй-ма, несоверш., перех.—нахОДНТЬ. Нсл. 308. Найду сабе спосаб да жыцьця. Нсл.
знайдаваць, несоверш.—находнть, Нсл. 214; БНсл. отыскнвать. Тм. Людзі на ўсё знайдуць спосаб. Нсл. Соверш. знайці-йду, знойдзеш, знойдзе—найтн. Нсл. 214.
вынайдаваць-Рўю-Эўеш-дуе, несоверш. 1. нзобретать, нзыскнвать. Нсл. 87. Вынай-даваць, вынайсьці спосаб, лек. Нсл.
2. нзвлекать, открывать. Нсл. 87. Разумны гаспадар із усёга вынайдуе, вынайдзе пажытак. Нсл. Отгл. ймя суіц. вынайда-ваньне-ня, предл.-ню—нзобретанне, нзыс-канне. Нсл. 87. Вынайдаваньне спосабу. Нсл.' Пакуль тое вынайдаваньне, а мы зробім пасвойму. Тм.
вынансьці-найдў-найдзеш-найдзе, со-верш. к вынайдаваць 1, 2. Нсл. 87. Прйч. вьінайдзены—новонзобретённый, от-крытый. Нсл. 87. Вынайдзены спосаб. Нсл. Нсл.
•найдавацца-дўюся-дўешся; повел.-дўйся-дўймася, несоверш.—находнться, прннс-кнваться. Нсл. 87. I да нашае дзеўкі найдуцца людзі не благія. Нсл.
знайдавацца, несоверш. 1. находнться, Нсл. 214; БНсл. отыскнваться. Тм. I к нашай дзеўцы знайдуцца, знойдуцца людзі. Нсл. 2. отыскяваться. Нсл. 214. К знойдзенай рэчы ніхто ня знайдуецца, не знашоўся.
Нсл.
знайціся, соверш. к знайдавацца 1, 2. вынайдаванца-дўюся-дўешся, несоверш.
—быть нзобретаему, открываему. Нсл. 87. Розныя вынайдуюцца да гэтага спосабы.
Нсл.
•найясьнейшы, 1. всепресветлейшнй.
МГсл.
2.—см. под ЯСНЫ.
•найдзён, -ёна, предл.-ёну, зват.-ёне, м-—найдёныш, подброшенный ребенок. Нсл. 306. Найдзёна нам Бог даў. Нсл. См. найда.
•найдзёнка-ню-нцы, ж.—подброшенный ребенок—девочка. Нсл. 306. См. найда.
•наймо-лед ср.—наём. Ар.
•найманьне-ня, предл.-НЮ, отгл ймя суіц. к наймаць, наймацца,—наннманне. Шсл.; Ар. Дзе ты набярэшся на ўсё таго наймань-ня — грошаў іймат трэба. Ст. Наймань-не работнікаў. Нсл. 308.
•наймаць-аю-даш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., nepex. 1. наннмать. Ар.; Шсл.; Нсл. 308. Заўсёды аб Калядах наймаю работнікаў годніх. Нсл. 3 двара прыехалі ў сяло наймаць на бульбу. Ст. Прйч. найманы —служаіцнй по найму, наёмный. Нсл. 308. Свае чэлядзі няма, усё найманымі робім. Нсл. Найманыя людзі ўсё не свае рукі. Нсл. 2. подряжать. Нсл. 308. Наймаць, наняць майстроў. Нсл.
наняць, наймў, ноймеш, нойме, соверш. к наймаць 1, 2. Наняў дзьве жняі. Ст. Каго яна нойме? Вышынскі: Хата пад ліпою (Беларус, Но. 155). Прйч. наняты. Ар.
•наймацца-аюся-аешся; повел.-айся-ай-мася, несоверш., возвр. 1. наннматься. Нсл. 308; Ар. Наймаешся на гол, а калі добра будзе, то й болі ноймешся. Нсл.
2. подряжаться. Нсл. 308. Наймацца зьвесьці дровы.
наняцца, наймўся, ноймешся, 1. соверш. к наймацца 1—наняться. Нсл.; Ар.
2. соверш. к наймацца 2—подряднться.
•накладкі-дак (-дкаў), одна накладка, —средней толіцнны жердн прнделанные в телеге к верхннм краям подушек н концамн спускаюіцнеся взвд н вперед; в концы "накладак" вколачнваются н заклнннваются шнпы 3-вершк. длнны. НК.: Очеркн, 364.
накласьці
726
налёжны
•накладная плата—наложенный платеж. Гсл.
•накласьці,—см. nod класьці.
•наклестка-кг, dam., предл. наклестцы, ж.—особый брусок согнутый в телеге, в санЯХ. Веляшковічы Лёз. (Ксл.).
•наклыгаваць,— см. подклыгаць.
•накро-ены-іць,—см. nod кроіць. •накратаны,—см. nod кратаць. •накратаць,—под кратаць.
•накрэмзаць,—см. nod крэмзаць.
•накруціць.—см. под круціць.
•накруці'цца,—с« nod круціцца. •накрўчаваць,—см. nod круціць.
•накрыж, нареч.—(накрест,С.), кресто-образно. Ар.; Шсл.; Гсл.; Нсл. Пакладзі дошкі накрыж. Нсл. Злажы рукі накрыж. Нсл. Пакладзі палены накрыж. Ст. Скончы-лася местачка — недабудаваныя хаты з накрыж забітымі вокнамі. Адамчык: Арж. колас.
КНІГІ ОНЛАЙН
