Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•напэўна, нареч.—наверное, наверняка. Гсл.
•напэцкаць,—см. под пэцкаць.
•напхаць, -см. под пхаць.
•напхацца I,—см. под пхацца. •напхнўць,—см. под пхаць, пхнуць. •напхнўцца,—под пхнуцца.
•напёк-аны-аць,— см. под пекаць.
•напёрад I, нареч. 1. (в направленнн перед собою, С.), вперёд. Нсл. 313; Ар.; МГсл.;Раст.: Северск 135. Едзь наперад. Нсл.
наперад і назад—взад н вперёд. Ар.
2. заранее. Шсл.; Ар. Наперад няма чаго загадаваць, як яно будзе. Ст. Я ведаў гэта наперад. Ар. Hane pad прашу выбачыць. Ар. Адзяржаў плату наперад. Ар.
3. впредь, на будуіцее время. Нсл. 313. Наперад ты мяне не падманіш. Нсл. Наперад ты гэтага не рабі. Нсл.
4. прежде. Нсл. 313. Наперад тэгрэт (араб. род умываньня) узяць каменям. Кіт. 7368. Наперад ты, а потым я. Нсл.
•напёрадзе, нареч.—впередн, вбудуіцем. Што там наперадзе, што там нязна-нае? Гарун: Думы ў чуж.
•напёрак нареч.—поперёк. Наперак пера-рэзаў. Нсл. 313.
•наперасьпёхі, нареч.—вперегонку, кто кого превзойдет в чем бы то нн было. нк.: Дудар, 12, Пасоб., 145, йгры, 25. Ручаі беглі на перасьпехі. ЗСД 23.
•наперачьіць,—см. под перачыць. •напсрачынца, см. под перачыцца.
•наперш, нареч. 1. прежде. Нсл. 314. Наперш не хацеў, а цяпер узяў бы, ды няма. Нсл. См. уперад.
2. вопервых (прежде всего, С.) Нсл. 314. Наперш трэба распытацца, а потым рабіць. Нсл.
напёрвей
731
напружаць
•напёрвей, нареч.—прежде всего. Напер-вей усяго гэта зрабі. Нсл. 313. Таго часу мой ангел напервей мовіў. Кіт. 90аі7. См. наўперад.
• напёрці,—см. под перці.
•напёрціся,—см. под перці.
•напёставацца,—см. под пеставаць.
•напёт-аць-ацца,—nod пётаць.
•напёць,—см. под перць.
•напякаць,—nod пякаць.
•напялёгавацца,—сл. nod пялегаваць.
»напярэймы, нареч.—навстречу для прн-ветствня йлй наперерез для задержаняя. См. наўпярэймы.
•напярэк, нареч.—вопрекд. Нсл. 313. Напя-рэк мне гэта гаворыш, робіш. Нсл.
•напярэсьцяжкі, нареч.—напрямяк. Шсл. Кабпайсьці напярэсьцяжкі, мо’барджэй было б. Ст.
•напярэчкі, нареч. — напярэк. I Фэрхат пайшоў шчасьлівы на захмарныя вяршы-НІ напярэчкі долі злой. Крушына: Лебедаь чорная, 56.
•напята, напіта, нареч.—настежь. Гсл.; Ксл. Хата напіта рашчынена. Гсл. Дзьверы напіта рашчынены. Селядцова Беш. (Ксл.). Пераз напята рашчыненыя хатнія дзьверы то ўходзілі, то выходзілі сяляне. зсд 119.
•напяць,—nod пяць I.
•напіхам, нареч. 1. натнском, насйльно. Нсл. 314. Напіхам зрабілі старшынёю.
2. бйтком. Нсл. 314. Напіхам напхнўлася людзёў у царкву. Нсл.
•напіхаць,— см. nod пхаць, піхаць.
•напіхацца,—см. nod пхацца.
• напіловав-аньне-яць, напілав-аньне-аць, —см. под пілаваць.
•напіловавацца,—с«. nod пілавацца.
•напілавацца,—см. nod пілаваць.
•напільнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.
—напйЛОК. Гсл.; Ар.
•напінаньне,—см. nod пяць.
• напінаць,—см. nod пяць.
• напінацца,—см. nod пяцца.
• напіраць,—см. под перці.
• напірацца,— см. nod перціся.
• напіс-гсу, преол-ice, м.—надпйсь. Гсл.
• напісаць,—см. nod пісаць.
• напісацца,—см. под пісацца.
• напіта,—см. под напята.
•наттак-шку, предл. й зват.-тку, м.—напй-ток. МГсл. Чатырырэчышайтану гожыя ест: першы хмельны напітак. Кіт. іаб.
• напіць,—см. nod піць.
•нап-іцыі,ё-іцца,—см. nod піцца.
•наплавадзіць-джу-дзіш-дзе, соверш., пе-рех. І.наполннть водой. Дсл. Дождж лівун наплавадзіў лужы. Дсл.
2. наполннть что-л. яспусканйем мочя. Дсл. Гаршчок цэлы наплавадзіў — надабе вынесьці. Дсл.
3. наполнйть чем-л. без разбора. Напла-вадзіў засек мякінаю, а ня збожжам. Дсл
4. наболтать. Дсл. наказаў, наплавадзіў, a слухаць няма чаго. Дсл.
•наплавадзіцца-сЫцда, соверш.—пере-полннться жндкостью нз краёв вон. Дсл. Наплавадзіліся лужы. Дсл. Наплавадзіўся гаршчок'. закіпеў, надабе вымаць ізь печы. Дсл.
•наплаціцца,—см. под плаціць. •наплёсьці,— см. под плесьці. •наплёсьціся,—см. под плесьціся.
•наплёччык-ка, предл.-ку, м. НК.: Очеркн 103, 186—наплечннк, нашнвка на плечах, погон. См. палік, прырамка.
•наплявўзгаць,— см. под плявузгаць.
•наплігаць,—см. под плігаць.
•напнўць,—под пяць.
• напнўцца,—см. под пяцца.
• на продзіў, Гсл., на прадзіу, Нсл.—на днво, на уднвленне, Нсл. 315; Гсл. к чрезвычайному уднвленню; уднвнтель-но; необыкновенно; нзумнтельно.
• на провесьні—в начале весны.
•напросткі, Шсл., напрасткі, Ар„ нареч., област.—напрямнк. Ар.; Шсл. Ідзі напрос-ткі: бліжэй будзе. Дукарка Сьміл. (Шсл.). Ганна напрасткі бяжыць у лог. с. Музыка, 257. Хан загадаў прабіцца напрасткі. Вольскі: Паланянка. Пярзйдзе ўброд ракў І сьцежкамі напрасткі ў Іржаўку. Дудзіцкі С’Бацькаўшчына”, Но. 45-46/431-432).
• на прадвёсьні, нареч.—в начале весны. Гсл.
•на прадзіў,—см. под продзіў. На прадзіў так сталася. На прадзіў дзіва. Нсл. «напракўдзіць,—nod пракудзіць.
•капра-нены-нўць-таваць,— cm. nod пра-таць I.
•напра-нўцца-тавацца,—см. nod пратаць I.
• напрасткі,—cm. nod напросткі.
•напрасыіь-ш, ж.—напраслнна. нк.: Стар-цы, 37.
• напрасьцёнь, нареч.—напрямнк. МГсл.; Нсл. 315. Паедзеш напрасьцень, прастоіш цэлы дзень. Послов.. Нсл.
•напратка-кч', dam., npedA. напратцы, ж.— (верхняя, С.) одежда, пнз. верхняя одежда вообіце. Нсл. 315. Без напраткі вышла на холад. Нсл. Накінь на сябе якую напратку. Тм.
• направа-вьг, дат., предл.-ве, ж.—нсправ-ленне, Ксл.; Гсл. почннка, Гсл. поправка. МГсл. А ддаў хамут у направу. Калышкі Лёз. (Ксл.).
•направа, нареч,—вправо.
•напрацавацца,—cm. nod працаваць.
•напрўд, нареч.—наснлу. Напрўд воз вязець. Краснавічы Сураск. (Сержп.: Отчет, 10). •напрудзіўся—напрегся, пнз (напрягся, С.).
•напрўдзіць,—cm. под прудзіць.
•напружаць-аю-оеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш.—напрягать. Гсл. Соверш. напрў-жыць-жу-жыйі-жа— напрячь. Прйч. на-прўжаны—напряжённый. Отгл. ймя суіц.
.напрўжаньне
732
наравіць
напрўжаньне-ня, предл.-ню—напряженйе. Гсл.
•напрўжыцца-жуся-жышся, соверш.—на-прячься. Шсл. Напружыўся, аж шчырва-неў увесь. Ст.
•напры-яць-яцча, — CM. под прыяць.
•напрыдзіць,—см. под прыдзіць. •напрьікраць,—см. под прыкраць.
•напрыкляцца,—о4. nod прыкрацца. •напсаваць,—см. под псаваць.
•напстрыкаць,—см. под пстрыкаць.
•напўдзіць, см. под пудзіць.
•напуж-аны-одь, — см. под пужаць. •тпуж-аўшыся-ацца,—см. под пужацца. •напусьціць,—см. под пусьціць.
•напыжыцца, -жуся-жышся, соверш. —прйнять важный, надменный вйд, надуться. Mix. Напыжыўся, як мыш на крупы. Mix.
•напык-аны-аць-ацца,— см. под пыкаць.
•напырск-ку, м.—слегка заслаіценная мёдом вода для обрызгнванйя осевшего роя. Шсл. Прынясі ў вядзерцы напырск, рой апырскаць. Ст.
•напырскаць,—под пырскаць.
•напыт-аны-аваць-<гць,—см под пытаць. •напьіт-авацца-ыода,— см. под пытацца.
•нарог-га(-у), предл. нарозе, зват. нарожа; мн. ч. нарогі, м.—лемех, сошннк, Ар.: нісл.; Гсл. лемеш, Гсл. лемех, сошннк. Внленід., Ковен., Горадз., Менск. губ. (Нсл. 317). Нарог у маім плузе зламіўся. Дубнікі Сян. (Ксл.). У плузе зьезьдзіўся нарог. Ст. Нарог зваліў-ся із сахі. Нсл.
• народ-dy, предл. й зват-дзе, м.—нацня, народ. Гэй, народзе, трэба ўстаць. Гарун: Белр. марш.
•народліва, нареч.—многолюдно. Дсл. Сядні там народліва. Дсл.
•народлівы, -вая-вае—многолюдный. Смоленіц.
•народны-ная-нае—нацйональный, на-родный.
•нарожнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. наугольнлк. Гсл.
2. угол (с внешней стороны) в крыше. Гсл.
3. сошнлчек у навозных вйл. Нсл. 317. Нарожнік адзін застаўся ў гнаю. Нсл.
4. нарожнікі-коў, одйн нарожнік— (у сохй) концы ножек ”дзерава"с долотным пробоем н на самом конце стесанные для насадкй "нарогаў”. НК: Очеркн, 388. Уменьш. нароЖНІЧак-ЧКЯ, предл. й зват.-чку, м-железный, медный й вообіце металлй-ческнй наконечннчек на прутнке в зонтнках й подобных предметах. Нсл. 317. Нарожнічкі паадпалі. Нсл. Нарожнічкі касьцяныя. Тм.
•на розьніцу, нареч.—разногласно. Нсл. 317. Меж імі на розызіцу пайшло. Нсл. На розьніцу гавораць. Тм.
•нарожны-ная-нае, 1. угловой. Гсл.; Нсл. 317. У нарожным дварэ жывець. Нсл.
2. наугольный, краеугольный. Гсл.
•нарокам, нареч. 1. нарочно. Нсл. 317; Гсл.: Ксл. ЦІ нарокам прышоў? Пятніцкая Беш. (Ксл.). Я не нарокам гэта зрабіў. Нсл.
2. умышленно. Гсл.
3. шутя, в шутку. Нсл. 317. Я нарокам сказаў, а ты й паверыў. Нсл. Нарокам пусьціў трэскаю дый лучыў у вока. Тм. колькімі) нарошчамі—в одйн, в два, в трн (йЛЙ В несколько) прйёмов. Хажова Мл. Двума нарошчамі клалася спаць. Хажова Мл.
•нара-рь/, дат., предл.-ры, вйн. нарў; мн. ч. норы-аў—нора. мгсл.
•нарабіць,—см. под рабіць. •нарабГўшыся-іі^а, см. под рабіцца. •нарагат-аўшыся-ацца, — см. под рага-таць.
•нарад-da, м. — панарад I. нк.: Очеркн, 372. •нарада-ды-дзе, ж.—совеіцанйе. Гсл.
•нарадка-дю'-дцы, мн. ч., род.-дкаў, ж. —колдовство в внде какого-л. предмета. Шсл. Нехта, мусіць, падкінуў нарадку — насатку з вузельчыкамі. Ст.
•нарадзіць I,—см. под радзіць I. •нарадзіцца,—оч. под радзіцца.
•нарйдзіць \\-джу-дзіш-дзе, соверш.—на-колдовать. Шсл. Валей ізь ім не чапайся, бо яшчэ нарадзіць. Ст.
•нараджаць,—ом. под радзіць I. •нараджэнец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, м.—новорожденный. Гсл.
•нараджэньне,—04. под радзіць, радзіцца. •наразіць,—04. под разіць.
•наразіцца,—04. под разіцца.
•наразьлівы, -вая-вае—досадйтельный (досадный, С.) Нсл. 316. Наразьлівы ты хлапец, кажнаму дакорыш. Нсл.
•наражаць,—04. под разіць. •наражацца,—on. nod разіцца. •нараіць,—04. nod раіць.
•наракіць-аю-аеш-ае, несоверш. на каго-што—сетовать. Ар. Няма чаго дарма наракаць на каго, калі ня ведаеш, хто тут вінен. Ст.
•нараніцы, нареч.—утром. Ар.
•нараеьценЬ-СЬНЯ, предл. й зват.-СЬНЮ, мн. ч,-сьні-сьняў, м. 1. нарост. Нсл. 317. Нарась-цень на дзерве, на целе. Нсл.
2. грамм.—суфнкс.
•нарасьцяг, нареч.—протяжно, нараспев. Гсл.
•нарасьць-ці, мн. ч„ род.-цяў, ж,—нарост. Шсл.; Гсл. Якая ж вялікая нарасьць у каня на назе! Ст. На яблынцы нейкая нарасьць узялася. Ст.
•наравёц,—04. nod нораў.
•наравГсты-тая-таекапрнзный (о ло-шадй, С. ) Шсл., упрямый в прйвычках свонх (о лошадй). Здыхата наравістая кабыла, брыкаецца. Ст.
•наравіць-ўлю-в/ш-ве, 1. угоднть, Растсл. угождать.
2. каго—неопытным, скверным обра-іденнем делать лошадь норовнстой. Наравіць, знаравіць каня. Нсл. 341.
нараві'цца
733
насоў
абнаравіць—воздержаться, остеречься, уступнть; недождать. Юрсл. Абнараві трошку, ня едзь: бачыш, якаяхмара. Нсл. Абнараві — і сваркі ня будзе. Тм. Несоверш. абнараўлйць—воздержнваться, остере-гаться, уступать; ожндать. Юрсл. Ён жа старшы, табе надабе абнараўляць. Юрсл. ранарааіць-аўлю-овіш-ове, соверш.—уго-днть капрнзам чьнм. Нсл. 140. Трэба ў вусім гаспадару данаравіць. Нсл. Несоверш. ранараўлАць-яю-яеш-яе—угождать кап-рнзам. Нсл. 140. Данараўляй яму, цярпі. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
