Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•настўпніца-г<ь/-цьі, ж.—наследннца, пре-емнлца. Нсл. 320. Ты будзеш маею наступ-ніцаю. Нсл.
• наступнасьць-гр-гр, ж.—наследствен-НОСТЬ. МГсл.
• наступня-н/-ж, мн. ч„ род.-няў, ж.—сту-пенька. Гсл. См. прыстўпка.
•настўпнік-г^а, предл.-іку, зват.-іча, м. —наследнйк, преемннк. Гсл.; Нсл. 320. Наступнік аканома. Нсл.
•наступны-ная-нае—следуюіцйй. Нсл. 320; Гсл.; Ксл. Наступнўю нядзелю вянчацца будуць. Нсл. У наступное сьвята гэта зробІМ. Лужасна Куз. (Ксл.).
наступўючы-чоя-чае — наступны, Нсл. 320. — наступаючы. У наступаючы дзень. Нсл.
•настўпства-ва-ве, мн. ч.-вы-ваў, ср. 1. нападенйе. Нсл. 320. Наступства зрабілі на двор мой. Нсл.
2. преемство, вступленйе в отправленйе чего-л. Нсл. 320. Перад маім наступствам, а не за імною гэта зрабілася. Нсл.
•настыг-йць-лы-tp,— см. под стыгці.
•настырацца-аюся-аешся, несоверш. з кім— (постоянно, С.) ссорлться. Шсл. Вось загародзімся, дык ня будуць лазіцьу гарох чужыя сьвіньні, куры, і ня будзем болей настырацца із суседзьмі. Ст. Каму гэта ахвота зь людзьмі настырацца? Ст. Ср. настырлівы.
•настырлівы-вая-вае—налоедлйвый. Іг. Ср. настырны—бойклй, смелый, дерз-кнй наглый; бесстыжйй. Тул., Кур., Арл. (Даль).
•настырня-нг-ні, ж.—упрямство. Най-лепш, не спадзяваючыся якойсь настыр-ні, дабівацца праўды; а калі сумлешся ў сваей сіле, то ня ідзі ходацца. Рэч. (Пет., тт, 298).
•насваволіць,—см. под сваволіць.
•насукрыць,—под сукрыць.
•насўл-лу, предл. й зват.-ле, м.—надбавка цены. Нсл. Што імне да насулу другіх? Я на свае грошы таргую. Нсл.
•насул-ены-яць-1ць,—см. под суліць.
• насўпа-пы, обіц.—угрк>мый-ая, недо-вольный-ая. Mix. Чаго сядзіш, насупа, із столу прыбяры. Mix.
•насуперак, нареч.—вопрекй. Сэрца іх зьверыла моцная пэўнасьць, што насу-перак негадзі яны не перастануць любіцца і належыць да сябе. Квовадыс,2б1. •насўперакі, нареч.—наперекор, вопрекн. Гсл.
•насупіць, -плю-піш-пе што, соверш.— (сдвйнуть, С.), нахмурлть (брова, С.), насупять.
насутйца-плюся-пішся—сдвннуть, на-хмурнв брова, прянять непрйветлйвый вйд, насупнться. Mix. Ганна насупілася й ня йдзець палуднаваць. Mix.
•насупраўды, нареч.—так, что можно вермйть, пойстйне, не шутя, в серьез. Гсл. •насўпраця, нареч. 1. напротнв.
2. предлогсродств. падежом—протйв, Нсл. 320. напротйв. Ягоная хата насўпраця мае хаты. Нсл.
3. предлог с родств. падежом—сравййТелЬНО, Нсл. 320. по сравненйю с кем-чем-л. Насўпраця мае работы ніхто ня ўзумее зрабіць. Нсл.
•насуроч-аны-ыць,— см. под сурочыць.
•наськяпаць,—см. под ськяпаць.
•наські-кая-кае, пнз 201, местойм.—наш, наш брат, чвой человек, Гсл. нашего кружка, НК: Пасоб., Но. 58; НК.: Піт., Но.Ю. нашей стороны, нашего нрава, Нсл. 321; Тул. (Даль) свойственный нам. Ён чалавек
насьлёдаваньне
736
нашы I
наські. Нсл. Гэта наськае дзела. Нсл. Наскае стравы можа пан есьці ня будзеш. Тм. Яна ня туташняя, а заход-ка; ад таго й гаворка ейная ня наськая. Нсл. 191. Гэта наські чалавек. Пустынкі Сян. (Ксл.). Рагочуць хвалі важка, глуха, як пушчы наскае гальлё. Дуб.
•насьлёдаваньне—подражанне. Гсл.
•насьлёднік,-ка, предл.-ку, зват. насьлед-ніча, м.—охотннча собака, бегуіцая по следам зверя. За насьледніка зьвярынага — тры рублі грошай. Стт. 473.
•насьлепа, нареч. 1. слепомствуя, не вндя, Нсл. 318. не вйдя чего-л., не глядя на что-л., вслепую. Тут насьлепа йдучы, можна лучыць. Нсл.
2. слепо, без размышлення о последс-твнн, Нсл. наугад, не зная обстоятельств, вслепую. Ты насьлепа верыш яму. Нсл.
•насьмёх-еху, предл.-exy, зват.-еша, м. —насмешка. Нсл. 319. Набраўся сораму й насьмеху. Нсл.
•на сьмех, нареч.—шутя, Нсл. в шутку. Растсл.: Северск. 77. Я толькі на СЬМех сказаў. Нсл.
•насьмел-ены-г^ь, — см. под сьмеліць. •насьмел-іўшыся-года,—под сьмеліцца. •насьпець I,—см. под сьпець II.
•насьп-ёць П-яваць,— см. под сьпець III. •натўжыць,™. под натужаць.
•натужна, нареч.—напряженно. Гсл.
•нашы (нашыя) нашых, нашым.нашы (нашЫх)-ЫМІ-ЫХ, едйнств. ч. нет.—ЧЛвНЫ семейства говоряіцего. Ар. Калі, да прыкладу, гукае найміт, дык ”мы"ў яго радзіма, што яго наймае, а "нашы" — радзіма бацькоў ягоных.
•натўжыцца,—см. под натужацца.
•натўкаць,—см. под тукаць.
•насьвётчыцца,- < ч под сьветчыць. •насьвяткавацца,—сл. под сьвяткаваць. •насьвяціцца, см. под сьвяціць.
•насьцёб-аны-ачь> — см. noä сьцёбаць.
•насьцілка-кі, дат., предл. насьцілцы, ж. —подстнлка (то, что настлано, настнл. С.
Ксл. Вельмі слабая насьцілка моху. Дзямідавічы Чаш. (Ксл.).
• насыпка-пкі-лчы, ж-—наволочка, в которую непосредственно насыпаются перья. Ар.; Шсл. Радкія насыпкі. дык вылазіць із падушак пер'е. Ст.
•насыці'ць,—см. под сыціць.
•насы-ціць-чаны,— см. под сыціць II.
•наш-ша-ша, мн. ч. нашы, й нашы-шая-шае, мн. ч. нашыя—прннадл. местон-менне: наш.
•нашалопіць-плю-пгга-пе, област.—на-двннуть. Растсл.
•нашалёць,-» под шалець.
• нашанец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, м. —наш человек, свой брат. Ксл.; Пск., Твер. (Даль). Ня бойся: гэта ўсё нашанцы. Куз. См. нашынец.
•нашастаць,—см. под шастаць.
•нашастацца,—см. под шастацца.
•нашаткаваць,—под шаткаваць.
•нашатьір-ыўіпыся-ыцца,—ш под шаты-рыцца.
•нашэныгік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. носятель.
2. НОСНЛЫЦНК. Ар.; МГсл.
•нашэньніца-цы-цы, ж. 1. носнльннца.
2. женіцнна носнлыцнк. Ар.
•нашкодзіць,—см. под шкодзіць.
•нашкумаціць,—сч. под шкумаціць.
•нашкыраць,—см. под шкыраць. •нашмўляць,—см. под шмуляць. •нашмульгаць,—ск. под шмульгаць. •нашмульгацца,—под шмульгацца. •нішскі-кая-кае — наські.
•нашто, нареч. ввопрос. предложенйях—зачем. Ар.; Раст.: Северск. 133; Гсл. Нашто ПЗЫ Я2О б’еш? Раст.: Северск. 133. Нашто табе яна? Тм. Нашто ты гэту здыхату садзіш на сьвячонае месца? Крамушоўка Н. (Демнд.: Веров. 111).
•нашвэнд-аўшыся-ачч«"—под швэн-дацца.
•нашвірг-аны-ачь, — см. под швіргаць.
•нашвырг-аны-аць,—см. под швыргаць.
• нашуЛКІ-КЛ^, едйнств. ч. нет.—НОСНЛКН. Войш. Маглі б сена нашулкамі насіць. Войш. •нашча, нареч.—натогцак. Ар.; Растсл.; ПНЗ; мгсл.; Ксл.; Шсл. Паўлюк паехаў нашча ў поле. Русінава Сян. (Ксл.). Ад самага раньня нашча. Ст.
нашча сэрца—натоіцак. НК.: Піт. 66; Ар. •нашчаком, нареч.—натоіцак. Шсл. Я яшчэ нашчаком. Ст. См. нашча.
•цашчанец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, м. —наш брат, свой человек. НК.: Піт., Но. 10; Гсл. См. нашанец.
•нашчапаць,— см. под шчапаць.
•нашчапіць,—см. под шчапаць. •нашчапГцца,—под шчапацца. •нашчэпл-ены-еваць,— см. под шчапаць. •нашчапляць,—™. под шчапіць.
•нашчэп-лены-гцб,—сл. под шчэпіць.
•нашчэлены,—см. под шчэліць.
•нашчэл-еваць-гць,—см. под шчэліць.
•нашчэл-евацца-гіяа,— см. под шчэліцца. •нашчэл-іўшыся-г’чцв.— см. под шчэліцца. •нашчэпка-пкг-лцы, ж — треіднна. Нсл. 326. Адрэж нашчэпку ад дошкі. Нсл.
•нашчэрб-евацца-іўшыся-іцца, —см. под шчэрбіцца.
•нашчэрб-іцб-лены,—™. под шчарбіць.
•нашчэрбка-бкч-бцы, ж.—небольшая треіцнна, Нсл. 326. поверхностная треіцн-на. Гаршчок із нашчэрбкаю. Нсл. Зуб гз нашчэрбкаю баліць. Нсл.
•нашчэрб-іць-лены,— см. под шчарбіць. •нашчык-аны-аць,— см. -под шчыкаць.
•нашчыраць,—см. под шчыраць.
•нашчырацца,—см. под шчырацца.
• НабіЦЬ,— CM. под біць.
•нашы І-шая-шае, местойм.. см. под наш.
нашы II
737
натўрыць
•нашы П-шых, мн. ч. 1. члены одной семьн, старшне, младшне нлн равные, когда онн находятся в отдаленнн. Шсл.; Ар. Панясу нашым вады на поле. Ст. Нашы паехалі на сена. Ст.
2. раздельный дом брата нлн племяннка. Шсл. Зьбегай да нашых, пазыч сярнічак. Маці нейдзе ў нашых гуляе. Ст.
•нашынец-нца, предл.-нцу, эват.-нча, м.
—наш, свой человек, нашего кружка. нк.: Пасоб., Но. 58. См. нашанец.
•нашьі-ўшыся-цца,—см. под шыцца.
•на’т, сокр. йз нават—даже. Гсл. Бач, Іванка, як даў нурца, ляпей. хіба, на’т за цябе. Васілёк (Калосьсе, Но. 3-16, 1938, стр. 33). He! У лісьце ад Марты на’т мала мянуецца праз тое, аб чым ён гаманіў. Танк (Калосьсе, Но. 3-20-стр. 133).
•на толета—на будуіцнй год. На ж табе, сястрыца, сястрыны уплёткі. Судзі, Божа, табе то, хоць ня сёлета, дык на толета, аб такой жары як гэта. Севершч. (Косіч 241).
«натолькі, нареч.—настолько. Наколькі я люблю цябе, натолькі борзда зьнена-віджу. Дуб. (Калосьсе, Но. 3-20. стр. 149).
•натоўп (натаўп, мгсл.)-пу, предл.-ne, зват,-пе, м.—толпа.
•натоўп-іўшыся-гцца,—ом. под тоўпіцца.
•наточаны,—см. под тачыць.
•наталакам, нареч.—плотно, туго, набн-то; бнтком. Нсл. 321. Народу было ната-лакм. Нсл. См. натаўкам.
•наталач-чы, мн. ч„ род.-чаў, ж„ собйр. 1. множество народа до тесноты, Нсл. 321. толкотня, толкучка, толчек. Наталач народу на таргу. Нл.
2. наброд. Нсл. 321. Выгань адсюль гэту наталач. Нсл.
•натапырыць,—сл. под тапырыць.
•натапьір-ыўшыся-ы^і;«,—подтапы-рыцца.
•натаройк-аўшыся-ацчгг,—под тарой-кацца.
•натарца станавіцца, стаць натарца —резко проявнть несогласне, протест, протнводействне, стать на дыбы. Mix. Станавіся натарца і не паддавайся. Mix. •натаўпор-ыўшыся-ыцца,—см. под таў-порыцца.
•натаўчьі,—см. под таўчы.
•натачыць,—см. под тачыць.
•натханьне-ня, предл.-ню, ср. 1. внушенне. МГсл.; Нсл. 322. He паправіцца ён ніколі, хіба Бог натханьне дасьць. Нсл. Ён бы ня быў такі, калі б не твае натханьне. Нсл. 2. вдохновенне. Ср. натханы 2.
•натханы, прйч. к натхаць, 1. вушённый. Ён тваім духам, розумам натханы гэта сказаў, зрабіў. Нсл. 322.
2. вдохновлённый. Натханы Сьвятым Духам. Нсл. 322.
3. вдохновенный. Нсл. 322.
•натх-аць-нўць,—сл. под тхаць.
•нат-хацца, -хнўцца-ыхйцца,—см. под тхаць.
•натрудавацца,—с* под трудаваць.
•натру-дзйдь-джоны,—см. под трудзіць.
•натрўсам, нареч.—не плотно (насыпать), Гсл. неплотно накласть. Мералі натру-сам. Гсл. Уменьш. натрускам. Даў натрус-кам сена. Нсл. 322.
•натрымцёцца,—сл. под трымцець.
•натўга-гі, дат., предл. натузе, ж.—напря-женне (снл, С.) МГсл.; Ксл.; Шсмл. Глянь, зь якой ён натугаю цягне. Лёзна (Ксл.). 3 натугі хворы стаў жыватом. Нсл. 322.
•натузаць,—сч. под тузаць.
•нахужаць-аю-аеш-ае; поеел.-ай-сшма, несо-верш., перех.—натягнвать, Нсл. 322. напря-гать. He натужай вяроўкі, парвецца. Нсл. Соверш. натўжыць-жу-жыш-жа—нап-рячь.
знатужаць—доводнть до (чересчур, С.) снльного напряження снл; портнть через напряженне снл, Нсл. перенапрягать. Соверш. знатужыць-жу-жыш-жа—пере-напрячь. Такім цяжарам знатужуеш, знатужыў каня. Нсл. Прйч. знатужаны —надсаженный, надорванный. Нсл. 215. Конь знатужаны. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
