Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. на што, несоверш. к намагчы 2—напря-гать все уснлня, Шсл. всяческн содейс-твовать, оказывать давленне. Гсл.
3. помогать тому, кто "намагаецца". Гсл.
4. настанвать. Гсл.
•намагчы, наможаш-жа, 1. соверш. к намагаць 1—больше употреблять чего-л. в замен другого. ПІсл. Сена мала было, але давялося сім-тым намагчы — так і выкідаўся. Ст.
2. напрячь все уснлня, Шсл. налечь, сснлой надавнть, нажать на что-л. (с целью пронзвестн какое-л. действне). Давай,
дзяцюкі, наможам на гэту вагу, падняць вугол. Ст.
• намагацца-аюся-аешся, несоверш. 1. належать (,энергнчно прнннматься за что-л. (сосредоточнть вннманненачем-л. С.) Нсл. 312. Абдзіраловіч намагаўся супакоіць свайго любага Міколу. Дзьве Душы, 181.
2. прнннмать все меры, употреблять все уснлня, решнтельно настанвать, добн-ваться, Гсл. настанвать, настойчнво добнваться чего-л. Намагаецца, намогся адняць ад мяне апошняга каня. Нсл. Хурман упінаўся нагамі, намагаўся, каб не зваліцца з казлоў. Дзьве Душы 5. Соверш. намагчыся—налечь, стараться прнтес-ннть. Нсл. 312. Войт намагаецца, намогся на нашае сяло.
•намагчы,—под намагаць.
•намагчыся,—см. под намагацца. •намазголіць,—см. под мазголіць.
•намазюліцца, сл< под мазголіцца. •намакаросіць,—см. под макаросіць.
•намамыл-ены-гг<б, —см. под мамыліць.
•намамыл-іўшыся-іца, — см. под мамы-ліцца.
•намана, нареч.—наугад. Мароз мкнуўся ў дзьверы. Былі яны бяз клямкі. Штыр-хануў плячом — за парогам пад нагамі штосьці хіснулася, і ён уваліўся ў цемру. Даставаць сярнічкі, адылі, не палез. Наманб тыкнуўся ў вадзін, у другі бок ССНЦаў. Вышынскі: Хата пад ліпою. См.
наўманы.
•намаразь-з/. ж.—намерзшнй слой льда (снега, С.) Гсл. На дарозе быў пласт такога ж мяккога сьнегу, але ён сусім не адчуваўся пад нагамі; сігень парыпаваў ад ранейшай намаразі. Кулакоўскі: Дабра-селцы.
•намарзаць,—< м под марзаць.
•намарзьня-ні, дат., предл.-ні, ж.—планка, насаженная в санях на "капылы”—стол-бнкн (брускн.С-) над полозьямн. Ксл. Зламіліся намарзьні ў санёх. Асавец Беш. (Ксл.).
•намаржня-ш-нг, ж. — нбмарзьня. Шсл. У сані трэба даваць новыя намаржні. Ст. Зачапі повад за намаржню. Ст.
•намастьір-ыргг, предл.-ырў, зват.-ыру; мн. ч.-ры-роў-ром-ры-рамі-рох, м.—монас-тырь. Нсл. 341. Каровы ўнамастыр забралі із шкоды.
•намастьірскі, -кая-кае—монастырскнй. Нсл. 311. Намастырскае поле. Нсл. Намас-тырскія людзі. Нсл.
•намаўл-йньне-яны-я^ь, — см. под мовіць.
•намаўляцца,—см. под мовіцца.
•наменаваць,—см. под менаваць. •наменавацца,—сл. nod менавацца.
•намё-ньне-ны,— см. под меніць.
•намёневаць, ™ под меніць.
•намёніць I,—см. под меніць.
•наменіць (намяні'ць) II,—см. под мяніць.
нйменка
729
напорацца
•наменка, намГнка, (Смол.; Нсл.ункі-нцы, ж.—намёк. Смоленіц.; Нсл. 312. Ня ведаю, аб чым ён робе мне намінку. Нсл. У гэтай (Беларускай ССР) констытуцыі няма ніякае намінкі на ўзаемаадносіны з Р.С.Ф.С.Р. Беларусь 224. Раіса даўно яго мела на воку, але кіданыя ёю быццам так, мяж іншага, намінкі пазбыцца й гэтага, чымся галадаваць, старая пера-пінала коратка'. "Хай стаіць, ня вечна гэтак будзе". Няміга ("Бацьк.”. Но. 6/500). •намёрціся,—см. под мерці.
•нймест, нареч— вместо, взамен. Пск., Беж. (Ч. 324). Гэты імне, кажа, маладой намест цукеркі. Тм. Хваравітая прыем-насьць ад мулкасьці на нядрогкіх калё-сах, што зьявіліся няўпрыцям намест мякчыні падсьцеленага сена. Дзьве Душы, 58.
• намёсьнік-w«, предл.-іку, зват.-ІЧО, м. 1. заместатель ймператора, короля. Калі цэсара ня будзе і... намесызіка цэсарс-кага. Кіт. 28616.
2. заместатель велдкого князя в Велнком Княжестве Лйтовском.
• намёсьніцтва-ea, предл.-ве, ср.—намест-ннчество. Гсл.
• намёсьнічаць—быть "намесьнікам Аспадартой, вялікі кароль, даў мі намесьнічаці Ў Луцку. Ліст Хв. Данілевіча, намесьніка луцкага 1386-1388 г.
• намёт-wy, предл. й зват.-ёце, м. 1. налог, подать, накладка повянностей. Нсл. 312. Намёту гэтакага выплаціць ня можна. Нсл. Цяжкі намёт.
2. тонкое льняное полотенце; вешается на йконы, а также служнт для повязыванья головы. Шсл. Вэнь нейкая баба пайшла ў намёце. Ст. Дала ў царкву на абраз намёт. Ст.
3. вйд рыболовной сетй. Ксл. Увесну рыбу лоеяць намётам. Янавічы Сур. (Ксл.).
•намётка-мік’г-дацы, ж.—длйнный кусок полотна, матернн, для повязываняя головы, Ксл. головная нз тонкого холста, аршяна в четыре, женская повязка, Нсл. 311. праздннчный головной убор молодой замужней белорускй. нк.: Очеркн, 120-121. Завязала на гуляньне харошую намётку. Пустынкі Сян. (Ксл.). Мужык мой купіў імне ценкага палатна на намётку. Нсл.
Бабачкі цёткі, дайце нам намёткі. Водзь-вінка Імгл. (Косіч 14).
•намйкаць,—см. под мякаць.
•намянаць,—см. под меніць.
•намяніцца—счлтать себя равным с кем-Л. Гсл.
•намілавацца,—см. под мілавацца.
•намГтусь, нареч.—повернувшнсь в раз-ные стороны. Пархв.; міх. Сьвіньні ляжаць намітусь. Гсл. 240 ( под умітуські). Намітусь яны сядзелі. Валькі Сур. (Ксл.). СьвІНЬНІ СЬПЯЦЬ намітусь. Пархв. Снапы кладуць на воз намітусь. Mix. См. умітуські.
•намудурав-аны-аць, — см. под мудураваць.
•намўл-яны-яцб,—см. под муляць.
•намулйцца,—под мўляцца.
•намусьціць, намушчў, намусьціш, co-верш., перех— наустять (, подстрекнуть на дурной поступок, С.) Нсл. 312. Калі б ліхія людзі не намушчалі, не намусьцілі яго, ня быў бы ён такі непакорны. Нсл. Прйч. намушчоны—науіценный, пооіцренный злымй внушеняямй. Нсл. 312. Намушчаны сваімі прыяцельмі ўгрудкі паставіўся з імною. Нсл. Отгл ймя суіц. намушчэньне-ня, предл.-ню—науіденне. Нсл. 312. Гэта ён зрабіў з намушчэньня іншых. Нсл. Несо-верш. намушчіць-аю-аеш-ае—науіцать (,подстрекать на дурной поступок, С. ). Нсл. 312. Ср. змуста, змусьціцель, змусь-ціць.
•намушчауца, -аюся-аюся, несоверш.
—слушать науіценйя другпх (, быть подстрекаему другнмн, С.) Нсл. 312. Хто ж табе вінен, што ты намушчаешся сваімі благімі прыяцельмі. Нсл.
•намылйць-яю-яеш-яе; повел.-Ай-яйма, несоверш., перех.—натнрать МЫЛОМ. Тры разы так намыляць і вадой паліваць. кіт. 48617. Соверш. намыліць-лю-ліш-ле.
• нанова, нареч.—заново, мгсл. вновь (,снова, опять, С.) Шсл.; МГсл.; Ксл.
Давядзецца перарабляць усё нанова. Ст. Нанова надабе работу пачынаць. Лужасна Куз. (Ксл.).
•нйначкі-чкоў, едйнств. ч. нет.—ПОСЙДвЛКй с оставленнем ночевать. Ксл. Прыхадзіце к нам у наначкі. Кураеды Беш. (Ксл.). А яна пайшла ў наначкі да Самсона. Навасёлкі Сян. (Ксл.).
•нан-йты-яць,— см. под наймаць.
•нанзГцца—наколоться. Гсл. Ср. нізаць. •напогацца,—см. под погаць.
•напохці,—см. под похці.
•наполак-лка, м.—(у сохй) тонкая же-лезная лопаточка с загнутымй внйз двумя сторонамн, на легкой деревянной насадке в 12-16 вершк., НК.: Очеркн, 390. лопатка в сохе, Ксл. железная лопаточка у сохй, посредством коей земля прн паханйй откндывается на одну сторону. Нсл. 314. Наполак у сасе адламіўся. Аляк-сандрова Гар. (Ксл.).
•напомнець,—см. под помнець. •напомнецца,—см. под помнецца.
• напор-ру, предл. й зват.—ру, м. 1. СЙЛЬНОе напряженйе; напор. Гсл.
2. упрямство (что-л. делать, упорство, С.) Нсл. 315. Рабі, што кажуць, без напору. Нсл.
•напорам, нареч.—наснльно. Нсл. 315. Напорам увыйшлі. Нсл.
•напорацца ( напарёцца, Варсл.)-аюся-аешся, соверш.—набраться, Ар. добыть, доставять во время, в пору. Варсл. Дзе ты яму напораешся! Ар. Ім абутку не напарацца, бо ляціць, як на агню. Варсл. Майму дзяруну адзежы не напарацца’. ляціць як на агню. Варсл. (под дзярун II).
напоркаць 730 наперш
•напоркаць,—см. под поркаць.
•напорк-аўшыся-ацца,— см. под поркацца.
•на поверку, на ПОВІрку, нареч.. НК.: Очеркн, 478—наперевес. Нсл. 314.
нёсьці наповірку—нестн груз вдвоем на палке, прнцепнв его к ней, н держа конец палкн в руке. Гсл. Дзеці нясуць абед у спарышох наповірку, на кійку. Гсл. Прынясіце вады ўдвух наповірку. Нсл. •напоў, нареч.—пополам. Гсл. •напоўніць,—см. под поўніць.
• напагатове, нареч. 1. в готовостн, готово. Нсл. 314. У мяне ўсё на пагатове. Нсл. Ср. гатоў, у гатові.
2. тем более, тем паче. Напагатове валей яго браць, чымся цябе. Нсл. 314.
•напахаць,—см. под похці.
•напад-др, предл. й зват. -дзе, м.—набег, мгсл. нападенне.
•нападаць,—см. под падаць.
•нападацца,— см. под падацца.
•нападлівы-вая-вае—склонный к напад-кам, наснлням, нападчнвый. Нсл. 313. Нападлівы чалавек! ні за што нападае. Нсл.
•напаяўку, нареч.—на внду, на вндном месте. Вял. (Мат. Б., Но. 31. Карскі II—2, 88). Што да ”Ай халерачка”, як красаваўся тут жа напаяўку, дык ён меў ужо сваю абраньніцу. Юст.: Безруч.
•напазыч-аць-аіша,—с« под пазычаць. •напалам, нареч.—пополам. мгсл.; Гсл. •напаліць,—см. под паліць.
•нтг{г)луміць-млю-міш-ме, соверш. каму што—напомннть, дать указанне, Шсл. надоумнь. Але ўсякі час трэ напалуміць. Крамяні Пух. (Шсл.). Нехта яму напаглуміў: сам бы не дагадаўся гэта зрабіць. Ст.
• напамаг-аньне-аць-чьі,— см. подпама-гаць.
•напамяць, нареч.—нанзусть. МГсл.; Гсл.; Ар.; Ксл. Адкуль ён моліцца толькі напамяць? Мішкава Куз. (Ксл.).
•напамняць,—см. под помнець. •напамняцца,—см. под помніцца. •напанавацца,—см. под панаваць. •напанстваваць,—
КНІГІ ОНЛАЙН
