Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. нехрнстнане. Жыды — нехрысьць. Нсл. 338.
•нехта, местойм.—КТО-ТО, Ар.; Шсл.; Нсл. 343. некто. Нсл. 343. нехта прыехаў. Нсл. Уменьш. нехтачка, Шсл.; Нсл. 343. Нехтачка прыдзе да нас. Ст. Сядні нехтачка ў нас будзець. Нсл. Нехтачку дам, а не табе. Нсл.
•нехтаваць-тую-туеш-туе; повел. нёх-туй-уйма, несоверш. каго—уннжать, ос-корблять. Mix. Стараста Антона лае і нехтуе, а ён сабе маўчыць супакойна. Mix. Мацей Івана лаяў, нехтаваў. Mix.
•недабор-о/?у, предл. й Зват.-ору, м.—недо-нмка, недобранное. Нсл. 326. Недабор падаткаў. Нсл. Шмат засталося неда-бору па людзёх. Тм.
•недаборкі-рак(-ркоў), едйнств. ч. нет. —остаток недобранного, недобор (, неполный сбор, набор кого, чего-л., С) Нсл. 330. Тут засталіся мае недаборкі. Нсл. Спагнаць із поля недаборкі снапоў. Нсл. •недабач-аваць-ыг{ь,—сл. под бачыць.
•недабыт-ьлму, предл. й зват.-ыце, м.—слу-жба, оставленная прежде условленного срока; время служення, оставшееся до срока. Нсл. ззо. Ня хочаш даслужыць да году, то за недабыт твой не аддам усяе платы. Нсл.
•недагарак-рка, предл. й зват.-рку, м. 1. огарок. Гсл.
2. окурок. Гсл. См. канчар (папіросы).
•яедагляд-dy, предл. й зват.-дзе, м.—недо-смотр. МГсл.; Нсл. 330. Ад недагляду пшчолы пагінулі. Нсл. Дзе недагляд, там заўсёды наклад. Послов., Нсл. Дзе недагляд, там із кішані даклад. Послов., Рапан. 219. •недагрызак-зка, предл. й зват.-зку, м. —недоеденный кусок. Шсл. Ніхто тваіх недагрызкаў есьці ня будзе. Ст.
недаходны
747
недастой
•недаходны-ная-нае—недоходяіцнй, не-доступный к кому, чему-л. Па байрам нэмазе (араб., малітва на мусульманскае сьвята Байрам) фітрэ (араб., род падачкі) недаходна. Кіт. 21610. Тых людзей нэмазы недаходны. Тм. 4065. Просьба яго да Пана Бога будзе недаходна. Тм. 6564. •недадатак-даку, предл. й зват.-тку, м. —колнчество, недостаюіцее к полному чнслу; недочет, Нсл. ззо. недодача. Тут недадатак ё. Нсл. Недадатку ніхто ня любе. Тм.
• недаёдкі-дкаўл мн. ч.—недоеденные кускн (, еда, С.) Шсл. Недаедкаў накідалі цэлы стол. Ст.
•недакос-су, предл. й зват.-се, м.—недоко-шенный луг, клевер н т.п.. Ксл. оставшееся недокошенное место. Нсл. 330. Недакос мой спасьцілі. Лужасна Куз. (Ксл.). Нехта недакос мой пакасіў сабе. Нсл.
• недаказ-азу, предл. й зват.-азе, м. 1. недомолвка. Гсл.
2. умышленное замалчнванне чего-л., умолчанне.
3. грамм.—многоточне.
4. лйт.—реторнческая фнгура, прн кото-рой выраженне мыслн остается неза-конченным, ограннчнвается намёком; умолчанне.
•недалёка, нареч.—недалеко. Ар.; Шсл. A ўжо недалёка ехаць. Ст. Уменый. неда-лёчка. Недалёчка тое, што табе трэба купіць. Гсл. (под наўвеце).
•недалік-іку, предл.-іку, зват.-іча, м.—не-дочет. мгсл.; Нсл. 330. Тут недалік у грошах ё вялікі. Нсл. Лепі педалік, чымся пралік. Нсл. 524 ( под пралік ).
•недалікатнасьць-цг, ж.—свойство по знач. прнлаг. недалікатны,—неделн-катность, грубоватость в обраіденнн.
•недалікатны-ная-цае—невежлнвый в обраіценнл, неделнкатный. Ар.; Ксл. Такі ён недалікатны. Ар.; Ксл.
•недаліч-аны-аваць, — см. под лічыць.
•недалГчавацца,—см. под лічыцца.
•недалічка-чкі-чцы, ж.—недочет. мгсл. См. недалік.
•недалічыць,—см. под лічыць.
•недаліч-ыўшыся-ыцца,—см. под лічыцца. •недалўга-гі, обш.—человек "недалугі", недотёпа. Дуброва Ск.
•недалўгі-гая-гае—незадачлнвый, сла-боснльный, Шсл. безпомоіцный, ненс-кусный. Яе дзеці дужа недалугія. Слабада Чаш. (Ксл.). Пятрок недалугі гаспадар. Матарова Сьміл. (Шсл.). Недалугая жанчына. Тм.
•недалўжнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. — недалуга. Недалужніка няма чаго суваць на цяжкую работу. Нсл.
•недалўжны-ная-нае, Гсл.; Смл. (Даль) — недалугі. Недалужнаму й саломіна цяжка. Нсл. ззо. Зь недалужнага якая помач? Тм. Ён заўсёды такі недалужны. Глебаўск Сян. (Ксл.). Адначасна йшла
недалужная брыдкая работа. ЗСД 19. Вырваўся з вуснаў недалужны дакор. ЗСД 49. Стары быў ужо недалужны. Лынькоў: Воўчы лог (Калосьсе 1935 г., Но. 2, стр. 97). Нареч. недалўжна. Раіса неяк недалужна сьхі-нулася. зсд 10. Стары недалужна змор-шчыўся й прасіпеў. ЗСД 111. недалужна кідалася на ўсе бакі невялічкая кучка панскіх парабкоў. ЗСД 165. Ён недалужна плюскаў імі (ачыма). Тм. 142. Недалужна гаўтаўся човен. зсд 221.
•нядоля-яі-лі, ж.—несчастлнвая судьба. Ар.
•недамёраць,—см. под мераць.
•недамысьлівы, -вая-вае—недогадля-вый. У будцы таргавала Малка.б Яна прыглядалася-прыглядалася, але ў такім вялікім і ўбраўшыся хлапцу нізашта не пазнала Домнінага Хомачку. Якжа ён працягнуў да яе руку і сказаў ёй неда-МЫСЬЛІвай'. "Я Домнін сын". Гарэцкі: Песьні, 75.
•недапалак-лка, м„ керам.—недожжённый ГОршОК. Горадна Стол. (Полесье, 190).
•недапёка-кг, обіц.—растяпа, недотёпа. Гора ты нам, ня дзіця! кажа маці: — ідзі ў хату, недапека ты, куцьця. С. Музыка,47. •недапёка-ёкі-ёццы, ж.—недоучь (, не-доучка, С.) Нсл. 330. Колькі няўчылі яго, a ён усё недапёка. Нсл.
•недаплатка-ткі-тцы, ж.—недоплачен-ная часть платежа, недоплата. Нсл. 330. 3a табою недаплатка гіне. Нсл.
•недаростак-гака, предл. й зеат.-тку, м. —человек, не достнгшнй совершен-нолетня, недоросль. Прасватаў да недаростка маладога. Козіна Пуців. (Халан-скі, 126). Уменый. недаростачак-wo. Паля-целі галуб’ё на дуб'ё, засталіся неда-ростачкі. Інькава Парэцк. (Дсл.).
•недараваны—непростнтельный. мгсл.
•недарэка-экг-эі(цы, ж. 1. нелепость, вздор, бессмысллца, абсурд. Ці мала рознай недарэкі на сяле баялі дзяды. Кліш.: Каліна.
2. обіц.—ограннченный человек, Гсл. неловкнй, неуклюжнй, не умеюіцнй хорошо делать свое дело.
•недарэчы, нареч.—некстатн. мгсл.
•недарма, нареч.—недаром. Недарма ж ён сярод поля прыцікаўся цемаком. С. Музыка 256.
•недасол-лу, предл. й зват.-ле, м.—недо-соленное кушанне, нісл. недосол. Недасол — на стол, а преасол — пад стол. Послов., Ст.
•недасека-к/, м. 1. недобнтый.
2. названне уроженца города Нмстн-слава. Нсл. ззо. Імсьціслаўцы недасекі. Нсл. Хітры недасека! Нсл.
•недасяжны-ны-нае—недостнжнмый, Гсл. недосягаемый.
•недастой-оя, предл. й зват.-ОЮ, м.—чело-век, который, прннявшнсь за дело, не оканчнвает его. Вішнева Вал.
недастойлет
748
незаможны
•недастойлет — недастой. Вішнева Вал.
•недастатак-імку, предл.-тку, м.—недочет. Калі ў посьце вашым у чым недастатная рэч найдзецца, сэдэку (араб., падарак убогаму) хто аддаець, выпаўняюцца тыя недастаткі. Кіт. 2065.
•недастатны-ная-нае—нуждаюіцнйся в дополненнн, недостаточный; неудов-летворнтельный. Калі ў посьце вашым у чым-колечы недастатная рэч найдзецца із слоў і ўчынкаў вашых, садэке (араб., субожніну) хто аддаець, поўны будуць тыя недастаткі. Кіт. 2063.
•недасьпёх-ёх_р, предл.-ёху, зват.-ёша, м. —недосуг. Тыя каморнікі маюць быць ад падкаморага, за недасьпехам яго самога, пасылані ку рассудку й гранічэньню. Стт. 358. Хтобы за недасьпехам сваім ня мог бы за чатыры нядзелі перад пачацьцям рочкаў пазваці, тады й тыдзень у рочкі рок прыймован быці маець, тлькі б ад пазваньня чатыры нядзелі споўнілася. Стт. 208.
•недасьцігомы, -мая-мае—непостнжн-мый. Гсл.
•недатопак-пка, предл. й зват.-пку, м.—дос-таточно подношенная обувь. Шсл. Гэты недатопак можна й вон выкінуць: сусім стары. Ст. Задэчылі мае недатопкі некуды й няма чаго абуць. Ст.
•недатыка-кі, обіц.—недотрога, Ксл. не любяіцнй прнкосновення, человек, легко огорчаюіцнйся за всякую малость. Нсл. 330. Такая ўжо яна недатыка. Валькі Сур. (Ксл.). He чапай гэтага недатыку. Нсл. См. нядократка.
•недаволі, нареч.—недостаточно. Будзе есьць, але недаволі. Кіт. 6868.
•недавёрлівасьць, -ці, ж.—недоверчн-вость. Ср. недаверлівы.
•недаверлівы-вая-вае, 1.—недоверчнвый.
2. нареч. недаверліва—недоверчнво. На-тоўп неяк нясьмела, недаверліва скон-чыў свой гоман. зсд 122.
•недаўмёка-кі, обт.—неумелый, неспо-собный. Гсл.
•недаўмецтва-ea, ср. 1. бессмысленность. Гсл.
2. неуменне. Гсл.
•недаўсьці'п-лу, предл. й зват.-пе, м.—тупо-умне. Пра недаўсьціп свой сам таго даходзіці ня могучы, на каго інога права свае ўліў. Сг» 318.
•недачоскі-каў, едйнств. ч. нет.—недоче-санный лен. Шсл. 3 гэтых недачоскаў нічога ня выйдзе. Ст.
•недачў-ты-»аньне-ваць—см. под чуць.
•недач-ўць-ў ьце—см. под чуць.
• неэтычнасьць, -ці, ж.—безнравствен-НОСТЬ. Акін. Т92.
•неядомы-мая-мае—несьедобный. Ар. Сярод грыбоў было палавіца валуёў і іншых неядомых экзэмпляроў. ЗСД 81.
•нёяк, нареч. 1. как-ТО. Гсл.; Ар.;Нсл.343;Шсл.; Ксл. Неяк гэтак ён зрабіў. Ар. Неяк Бог засьцярог. Гсл. I мала пілі, а ногі неяк ня слухаюць. Глебаўск Сян. (Ксл.). Вось неяк жа ён ухітрыўся дастаць сабе лесу на хату. Ст. Пашчасьціла неяк табе. Нсл. Неяк пад’ехаў к яму, што выпрасіў грошай. Нл. Неяк дамысьліўся зрабіць так штучна. Нсл.
2. как-ннбудь. Гсл.; Ар. Неяк будзе. Ар. Неяк зробім. Ар.
3. когда-то. Нсл. 343. Неяк і ў нас вялася капейка. Нсл.
•неякі-кага, неякая-ае, неякае-кага—ка-кой-то, некнй. Неякі пан біў на дарозе. Н.(Афанасьев. II, 1914, 292). ПрыводзяЦЬ неякую вельмі харошую паненку. н.(Афа-насьев, ІУ, 1914, 286). См. НвЯКІСЬ, НейкІ.
•кёякісь-неякагасьдіеякяясь-каесь, нея-кяесь-кагось—какой-то. Нсл. 343. Неяка-есь ліха тут замінае. См. нейкі.
•незабаронены—незапреіценный, невоз-бранный. Нсл. ззі. Незабаронены маем лес. Нсл. Незабаронены маю кавалак хлеба. Нсл.
•незабаронны, -ная-нае—свободный(не-возбранный, С.) Нсл. 331. Незабаронны маем выезд. Нсл. Нареч. незабаронна —невозбранно. Гсл.; Нсл. 331. Лес возім на апал незабаронна. Нсл.
•незабаўка,« знач. безлйч. глаг.—не долго, хватает временн, Нсл. 331. отсутствне затяжкн(во временн). Шсл. Табенезабаўка зьбегаць. Нсл. Незабаўка й самому туды схадзіць паглядзець. Ст.
•незабаўны-ндя-нае—немедленный. Нсл. 331. Незабаўны дай адказ. Нсл. Нареч. незабаўна—немедленно(без промедле-ння, Гсл.) Нсл. 331. Незабаўна зьвярнуўся. Нсл.
•незабытны, -ная-нае—незабываемый, незабвенный (МГсл.). Нашыя гамонкі — дагэтуль незабйтныя. Крушына:Лебедзь11. См. незабыўны.
•незябыўны-ная-нае—незабвенный, не-забываемый. Дай рытм мне свой, вось гэты, незабыўны, якім вітаеш ты бацькоўскі дом. Лойка: Л. песьня. Ты ня зьгінулаў маёй памяці, незабыўная зорка ясная. Крушына: Лебедаь 14. См. незабытны. •незадалы-лоў, мн. ч.—неудачн, нелады, распрн, несогласне между сторонамн. НК: Бабы, Но. 26.
•незадача-чы-чы, ж.—неудача. мгсл.
•незалежнасьць-цг, ж.—незавнснмость.
КНІГІ ОНЛАЙН
