Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. о неожнданном, нежелательном прн-езде кого-л. Чаго гэтых палічнікаў сюды прынесла? Ар.
разносіць-ой/у-о«ш-осе, несоверш. к разьнёсьці. Ар. Соверш., перех. разьнёсьці-нясў-сёш-сёць-сём-сіцё, прош. вр.-нёс-нёсла-нёсьлі, 1. неся, доставнть многнм, в разные места; разнестн. Лістаноша разьнёс лісты.
2. распространнть. Разьнесьці ліпучку.
3. сообіцнть, сделать нзвестным всем, многнм; разгласнть. Дзейкі зараз разь-несьлі, што прыехалі амэрыканцы. Ар.
4. ( о лошадй, лошадях)—СтрвМНТельНО помчав, освободнться от управлення, опрокннуть повозку, выброснть едуіцнх н под. Ар. Конь разьнёс. Ар.
выносіць-ношу-носіш-носе; повел.-нось-носьма, несоверш. к вынесьці 1, 2—выно-СЯТЬ. Шсл.; Ар. Соверш., перех. ВЫНесьцІ-НЯСу-сеш-се, 1. неся, удалнть откуда-л., унестн за пределы чего-л.; вынестн. Шсл.; Ар. Прасьніцу трэба вынесьці ў сенцы. Ст., доставнть, прннестн куда-л. Бедныя людзі, каб ня мерці з голаду, вынесьлі на рынак што хто маў. Ар.
2. увлекая за собой, выброснть, прннестн куда-л.(теченнем н т.п.); вынестн. Хвалі вынесьлі на бераг колькі дашчок. Безлйч. Човен вынесла плыняй на сярэдзіну возера.
уЗНОСІЦЬ-НОШу-НОСІШ-НОСе, несоверш.. пе-рех. к узьнёсьці.—ВОЗНОСНТЬ. Ар. Соверш. узьнёсьці, -нясў-нясёш-нясёць-сём-сіцё, прош. вр. -нёс-нёсла-нёсьлі—вознестн. Отгл. ймя суш,. узьнёсеньне-ня, предл.-ню, 1. вознесенне(действне).
Узьнёсеньне
756
нешманаць
Узьнёсеньне Хрыстова—Вознесенйе Хрйстово.
уносіць-ношу-носе, нетверш. к унесьці —вносйть (во внутр чего-л., куда-л.)- Ар. Соверш., перех. унёсьці, унясў-сёш-сёць-сём-сіцё, прош. вр.-нёс-нёсла-нёсьлі—внестй во внутрь чего-л., куда-л. Ар. Унясі дровы ў павець. Ар.
•нёсьціся, нясўся-сёшся-сёмся-сіцёся; прош. вр.-нёс-нёслася-нёсьліся, несоверш. 1. очень быстро двйгаться, мчаться, нес-тнсь; очень быстро бегать, нестнсь. Куды гэтыя дзяцюкі нясуцца?
1. (о птйцах)—класть яйца. Ар. Шурпатка (курыца) добра нясецца. Ар. Соверш.
зьнесьціся. Ар. Курыца зьнеслася. Соверш. панёсьціся, панясўся-сёшся-сёцца-сёмся-сіцёся, прош. вр.-нёсься-нёслася-нёсьліся —взять что-л., пойтй неся. Анатоль узяў свой сутнік і панёсься.
насшца, нашўся, носішся, многократ. 1. очень быстродвйгаться, мчаться; носйть-ся.
2. бегать скоро взад й вперед, Нсл. 342. быстро ходйть йлй бегать, суетясь. Шсл. Носіцца, як кот ізь селядцом. Ст.
Носіцца, як курыца зь яйцом. Ст. Соверш. узнаацца, узнашўся, узносішся—забе-гать, засуетнться. Нсл. 342. Наша хіжа рана ўзнасілася каля крыжа. Нсл. Баба ўзнасілася. Нсл. 54.
3. возйться. Нсл. 342. Зь лялькамі носіцца, узнасілася сваімі. Нсл. Соверш. узнасіцца (Нсл. 342)-начать возйться с чем-л.
4. быть, находдться в носке; носйться. Гэтыя боты доўга носяцца. Соверш. знасіцца, зносіцца—прнйтн в негодность от носкй(об одежде, обувй), йзносйться. Ар. Бурнос чыста знасіўся. Ар. Соверш. разнасшца, разносіцца—стать простор-ным от носкй (о обувн), разносйться. Ар.
5. (перен.)—чваннться, гордйться. Шсл. Што абралі яго за старшыню, дык ня ведае, як насіцца! Ст.
адносіцца, аднашуся, несоверш.—отхо-днть недалеко, относя свон веіцн. Ар. Мы адносімся ад вас. Ар. Соверш. аднёсьціся, аднясўся-сёшся-сёцца- сёмся-сіцёся—о-тойтй недалеко, неся свой веіцй. Ар. Яны аднёсьліся ад нас. Ар.
дяношавацца-шуецца-шуюцца, несоверш. к данасіцца.—донашйВаться. Соверш.
данасіцца, даносіцца—окончательно прнйтн в ветхость, йзносйться. Некаліся даносіцца й парваная. Ст.
заіюсіцца, занашўся, заносішся, несоверш.
1. заходвть далеко, неся свой веідл.
2. кйчйться. БНсл. Соверш. занёсьціся, занясўся-сёшся-сёцца-сёмся-сіцёся; прош. вр. -нёсься-нёслася-нёсьліся, 1. неся что-л., зайтй куда-л. Ар. Вун аж куды яны занесьліся! Ар.
2. соверш. к заносіцца.—зазнаться, загор-дйться.
пераносіцца-ношуся-носішся, несоверш. к перанесьціся—неся вешд, переходйть в другое место. Мы будзем перасыпаць сваю хату, дык пераносімся да клеці. Ст. Соверш. перанёсьціся, перанясўся-сёшся-сёцца-сёмся-сіцёся; прош. вр.-нёсься-нёс-лася-нёсьліся—неся веіцй, перейтн в другое место. Табе давядзецца пера-несьціся із сваімі паперамі на другі стол. Ст.
ПрЫНоЫцЦа-НОійуСЯ-НОСШСЯ, несоверш. к прынесьціся.—прнходнть, прйнося с собой свой вегцй. Cosepw. прынёсьціся —прнйтн, прйнеся что-л. свое.
разносіцца-сідца-сяцца, несоверш. к разнесьціся, 1. быстро распространяться (о слухе, вестй), разносдться.
2. страд. к разносіць (о обувн). разьнесыцся-нясёцца-нясўцца, соверш. 1. быстро распространнться (о слухе, вестн), разнестнсь,
2. страд. к разьнесьці 1, 2, 3.
ВЫНОСІЦЦа-НОШуСЯ-НОСІШСЯ, несоверш. к вынесьціся,—уходнть, вынося с собой всё своё. Ар. Яны ўжо выносяцца ад нас. Ар. Соверш. вывйсьвзся-нясуся-нясешся—уй тй откуда-л., вынося с собой всё своё. Ар. Мы ўжо вынесьліся ад іх. Ар.
узносіцца, узношуся, узносішся, несо-верш. к узьнесьціся, 1. возносйться.
2. чым,—горднться, хвастать. Нсл. 54. Чым ты ўзносішся? Нсл. Узносішся сваею хітрынёю. Тм.
Соверш. узьнёсьціся, узьнясўся-сёшся-сёцца-сёмся-сіцёся, прошл. вр.-нёсься-нёслася, 1. вознестася.
2. возгорднться. Нсл. 54.
узношаванца-шуюся-шуешся. несоверш.
1. прнступать к родам. Наша парадзіха ўзноійуецца, узьнеслася. Нсл.
2. суетнться прй угоіценйй. Нсл. 54. Ня ўзношуйся дужа, нашто лішнія ўзносы? Нсл. Соверш. узнасшца, 1. прйступать к родам.
2. засуетнться прй угоіценйй. Нсл. 54.
уносіцца, уношуся, уносішся, несоверш. к унесьціся,—входйть куда-л., внося с собою свой веіцй.
унёсьціся, -сўся-сёшся-сёцца-сёмся-сі-цёся, соверш.—войтй куда-л. вместе со своймй веіцамй.
•нёсын-на, предл-ну, зват.-не, м.—прнем-НЫЙ СЫН. Растсл.
•нешманаць-аю-аеш-ае, несоверш. на каго, на што йлй без доп.—не обраіцать малей-шего Вййманйя. Ар.; Mix.; Імглін. Хоць на яго кажуць, але ён не шманаеу Mix.; Халопенічы. У белы дзень, нешманаючы ні на кога, робе няпрыстойныя жартушкі зь дзеўкамі або з жонкамі. Рэч. (Пет , II, 260). Я ні на што не шманаю, бо мне толькі абы есьці, піць і весяліцца. Тм. 299. Быццам учадзелы, калішні менскі кадэт цяпер сусім, як кажуць. нешманаў, што зь ім далей будзе. Ішоў наперад і ня sedav
нёшпар
757
неўздаляка
куды, быццам у мыгле. Акула, 239. Янук заўсёды выконвае свой грамадзянскі абавязак, хоць іншыя нешманаюць. Козыр (Бацьк., Но.5/540).
•нёшпар ( няшпор, Нсл)-ру, предл.-ру, зват-ру; мн. ч„ род.-раў, м.—вечерня (у рнмо-католлков). Ар.; Шсл. У касьцеле на нешпар звоняць. Нсл. Нашы пайшлі да касьцёла на нешпар. Ст.
•нёпіта, местойм. неопред.—ЧТО-ТО, НК.: Старцы, 92; Ар.; Шсл.. НвЧТО. МГсл.; Ар.; Шсл.; Нсл. 343. Нешта ж у вас дужа сьцюдзё-ненька, азызнуць можна. нк.: Старцы, 92. Ну, нешта ж ды будзе з нашага суду! Ст. Пастой, нешта скажу. Нсл. Нешта ён забавіўся. Нсл. См. штось. Уменьш. неш-тачка. Шсл. Хадзі, нештачка скажу табе на вуха. Ст. Адкасьніся із сваім нештач-кам. Нсл. Нештачка добранькае скажу. Тм. Во якое твае нештачка! Тм.
•нешчасьлівы, -вая-вае—несчастлнвый. Кіт. 54610.
•нетаёмы-мая-мае—которого скрывать не нужно. Нсл. 337. Вясельле нетаёмая справа. Нсл.
•нётка-ткі-тцы, ж.—бедняк (у которого ннчего нет, Нсл.) Нсл. 343; Ксл. Ён у нашым сяле такі нетка, што ня мае з чым у млын паехаць. Лужасна Куз. (Ксл.). У скупкі возьмеш, а ў неткі ніколі. Нсл. 343.
•нётра-ры, дат., предл.-ры, ж.—непрохо-днмые, болотнстые, топкне местностн, где гнбнут заблуднвшнеся, Макснмов: Блр. Смоленвднна (Жнв. Россня, III, 444), зароСШНЙ водоем. Жучкевіч, 14. См. немярэча. Агні гараць па начох на нашых балотах, па бяздонных, непралазных нетрах. Лынь-коў: Воўчы лог (Калосьсе, Но. 2, 1935 г„ стр. 97).
нётры—дебры. Гсл.
•нётусны, -ная-нае—непрнвлекатель-ный. Ксл. Нятуснае наша сяло. Латышы Беш. (Ксл.).
•нётуці, частйца, област.—нет. Ск.
•нёвад-da, предл. й зват.-дзе, м.—невод. Ксл. Невада'м на возеры рыбу лавілі. Аськерш-чына Беш. (Ксл.).
•нёварацьцю, нареч.—без нзворотов. Нсл. 329. Круцьцю.неварацьцю, а мусіш ісьці —вертнсь-не вертнсь. Нсл.
•нёведзь-дзг, ж.—нензвестность, неве-денне. Здавалася ім, прыглушаным выбухамі бомбаў, што нейкая стра-шэнная сіла вырвала з-пад ног зямлю, разгайдала іх і імчыць у нейкую чорную неведзь. Дудзіцкі (Бацьк. Но. 1-2/437-438). Ср. ведзь. Мінай прынады залатыя, насус-трач неведзі ІдзІ. Кавыль: Ростань, 36.
Таямніцы ў неведзь панясе. Кавыль: Пад зорамі, 61. Перад намі неведзі прасьцяг-. заўтра едзем, толькі не да дому. Кавыль: Ростань, 5.
•невядома, нареч.—незнаемо, тайно. Нсл. 329. Невядома ад нас жыў тут. Нсл. Невядома ад пана лес возяць. Нсл. Ср. нявёдама.
•пезяткі-кая-кае—небольшой. Ар.; Шсл. Невялікае шчасьце зь цябе. Ст. Уменьш.., ласкат. невялічкі, невялікенькі. Невялі-кенькая цяпер ноч. Нсл. 328. Невялічкі за капейку пірог. Тм.
•невялічкі, -кая-кае—незначнтельный, Ар.; Ксл. небольшой, маленькнй. Нсл. Невялічкі кавалак, але смачны. Чашнікі (Ксл.). / разам з гэтым паўстаў абраз Макрыны — невялічкае й чорненькае. зсд 127. Хлопчык твой невялічкі яшчэ. Нсл. 328. Дзяўчынка невялічкая. Тм. Ты ж мая, ты ж мая перапёлачка, ты ж мая, ты ж мая невялічкая. Гарцова Стдуб.(Косіч 259). Чаравічкі невялічкі. Поговор.. Нсл. 328. •нёвук-ука, предл.-уку, зват.-уча, м.—неуч, мгсл. невежда.
•неўгаданьне-ня, предл.-ню, ср. в знач.
безлйчн. глагола—труДНОреШЙТЬ, ненз-вестно. Нсл. 327. Неўгаданьне, каго з вас слухаць, ці цябе, ці аканома. Нсл. Неўга-даньне, за што ўзяцца. Нсл. Ср. няўгадны. •неўгаяяць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. быть в нерешнтельностн. Нсл. 337. Неўгадаю, што рабіць тут. Нсл.
2. в знач. безлйч. глагола—трудНО реШйТЬ. Нсл. 337. Неўгадаць за што хапіцца. Нсл.
•нёўглядзь-дзі, ж.— Празь неўглядзь зла, несупакой загляне воля ў наш пакой. Салавей: Сіла, 33.
•неўзабаве, нареч. 1. вскоре, Вел.: Куз. 191. скоро, немедля. Гсл.; Нсл. 328. Неўзабаве ён вярнуўся. Гунчанкі Сур. (Ксл.). Неўзабаве прыходзь назад! Нсл. неўзабаве і ўсе разыйшліся. ЗСД 13. Неўзабаве пачуўся тупат. Тм. 101. Маў неўзабаве пайсьці ў іншы бок. Тм. 231. Я таксама пайду неўзабаве туды. Тм. 272. Трывожны стан сялян неўзабаве аднавіўся. Савецкая краіна, 1932 г„ Но. 6, стр. 27. Неўзабаве добра ўжо выходзілі ў нас вялікодныя песьні. Сінд-рэвіч (Беларус, Но. 169). Стомлены і целам і душою, Андрэй неўзабаве заснуў. Дудзіцкі (”Бацькаўшчына”, Но. 45-46/431-432). Неўзабаве мелася прыйсьці і бабка Прузына. Дудзіцкі ("Бацькаўшчына”, Но. 376-377). Гэша было шэраю гадзінаю. Неўзабаве прышоў гаспадар. Зарэцкі: Радасьць (Калосьсе, Кн. І-ая, 1935 г., стр. 26). Неўзабаве ўзьняліся стаўпы дыму. Дудзіцкі (’’Бацьк.”, Но. 49-50/435-436). Неўзабаве стпала відаць і хата млынара. Кулакоўскі: Дабраселцы. Неўзабаве здары-лася так. Макаль (Б. Ускалось, 1954, Но. 4, 28). 2. незадолго. Неўзабаве перад табою і ён прышоў. Нсл. Іван запраўды неўзабаве паправіўся. Кулакоўскі: Дабраселцы. Неўза-баве да Мацея прышоў Максім Млына-ронак. Лявонь, 22.
КНІГІ ОНЛАЙН
