Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. нелзмерлмо.
•нязьмёрнасьць-гд, ж. 1. чрезмерность. У цябе ў усім нязьмернасьць вялікая. Нсл. 332.
2. нензмернмое колнчество. Нсл. 332. Нязьмернасьць лесу маець пан. Нсл.
• пязьмерны-ная-нае, 1.—чрезмерный, Нсл. 332. безмерный. Нязьмерная гара-чыня, сьцюжа. Нсл. Нязьмерная пыха. Нсл. Нязьмерная глыбіня. Нсл.
2. нензмернмый. Нсл.
•нязыркі-кая-кае—неярклй. Тут ня меншая павага да нязыркіх тых магіл. Е. Лось: Дома.
•нязыскны-ная-нае—бездоходлый, без-прлбыльный. Гсл.
•нязычлва, нареч.—недоброжелательно. Ар. Ты імне нязычліва радзіш. Нсл. 332. •нязычлі'васьць-ці, ж.—недоброжела-тельность. Ар. У ўсім бачу тваю імне нязычлівасьць. Нсл. 332.
•нязычлГвы, -вая-вае— недоброжела-тельнй. Ар. Нязычлівага маю суседа. Нсл. •нязюклівы, -вая-вае-—неразговорчлвый.
"Кату лапці", скажа нязюклівы бацька на тое няўмельства(плесьці лапці). Гарэц-кі: Песьні 33.
•няжывёльны, -ная-нае—неодушевлён-НЫЙ, также грамм.
•няйдўчы-чая-чае, 1. недвлжуіцлйся, нахлдяіцлйся без двлженля. Нсл. 332.
Няйдучы гадзіньнік. Нсл. Няйдучая вада гніець. Тм.
2. немоіцный, немогуіцлй лдтл. Нсл. 332. Няйдучага каня няма чаго паганяць. Нсл. •ня йдзеб, з йнфйнйтйвом—вместо того, чтобы. Ня йдзеб касіць хапацца, ты па грыбох шлындаеш. Гсл. Ср. няўком.
•няймавёрны—недоверчлвый. Гсл. •няйнакш, нареч.—будто, словно. Гсл. •някёмны-ная-нае—яепонятллвый, яе-сообразлтельный. Ар.
•някрўтка, нареч.—неловко. МГсл.
•някрытая—явная беда, влдлмая опас-ность. Нсл. 333. нелёгкая. Куды цябе някрытая нясець? Нсл.
•някрыўдны-ная-нае—безоблдный. МГсл. •няласка-скг-сцы, ж. 1. немллость. Гсл.; Нсл. 333. Лўчыў пад панскую няласку. Нсл. 2. непрлязнь. Гсл.
3. нелюбезность. Гсл.
•нялйска-кі, ж.—антлпатля. МГсл. •нялетка-ткі-rnifbi, 0614.—малолетнлй-няя. Гсл.
•нялёгкі-кая-кае, 1. нелёгкяй во всех знач., Ар. трудно нереноспмый. (Нсл. 333). Нялёгкую гадзіны перацярпелі мы. Нсл. Нялёгкія надышлі часы. Тм. У час нялёгкі вышлі мы ў дарогу. Дуб.
•нялёгкія-юх, едйнств. ч. нет.—внешнле частл тела л внутренностл, лсключая лёгкого. Нсл. 333. Адкокалі яму ўсі нялёгкія. Дсл.(под адкокаць). Усі нялёгкія адбіў сабе. Нсл.
•нялшікі, « см. нареч.—не особенно много. Шсл. Пазычыў бы табе жыта, але ў самога нялішкі. Ст.
•няльга—см. под нёльга.
нялюбы
763
нямко
• нялюбы, -бая-бае—нелюбнмый. Ксл. Стала яна нялюбая. Воўсішча Сян. (Ксл.). Толькі я баюся Госпада Бога да свайго нялюбога. Госпад Бог высака, а нялюбы далёка, Госпад Бог на небе, а нялюбы ў доме. Краснавічы Сураск.(Сержп.: Отчет, П).
• нялюднік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —нелюднм. Шсл. Удаўся нейкі нялюднік, што людзёў баіцца. Ст.
•нялюдніца-цы-цы, ж.—нелюднмка. Шсл. Нялюдніца тая баіцца й з хаты вытк-нуцца. Ст. Ср. нелюдзь.
• нялюдны, -ная-нае—немногочнслен-ный, Нсл. 333. малолюдный, малонасе-ленный. Кірмаш нялюдны быў. Нсл.
•нялюдзёць-ею-ееш-ее, несоверш.—стано-внться непохожнм на обыкновенных, нормальных людей; нніцать нлн опус-каться нравственно. А тыя Асмолаўцы возяць а возяць князёў сьпірыт, болей a болей НЯЛЮдзеюЦЬ. Гарэцкі: Песьні 9. •нялюдзкасьць-ір, ж.—бесчеловечность. •нялюдзка, нареч.—бесчеловечно. Гсл.
• нялюдзкі, -кая-кае—бесчеловечный (нечеловечный, С.) Гсл. Ён нялюдзкі чалавек, ніколі нікому ня выбача. Нсл. 333. У яго нялюдзкая натура. Тм.
2. необіцнтельный, Ксл. неужнвчнвый. Нсл. 333. Хто яго ведае, нейкі нялюдзкі. Шаркі Куз. (Ксл.). Нялюдзкі сусед. Нсл.
3. несвойственный здешннм людям. Нсл. 333. Нялюдзкая ў яго. Нсл. Нялюдзкае абходжаньне. Нсл.
•нялюдзкькая-кое, 1. нечеловеческнй.
2. не прннадлежашнй здешнему люду. Ар. Гэта ляны людзкія, гэна лес панскі, a гэнам гарод жыдоўскі. Ар.
•нялюдзтва-ea, предл.-ве, ср„ соб.—плохне, дурные людн. Нялюдзтву ўсё, прыдба-нае спрадвеку, было ЧуЖЫМ. Салавей: Сіла 81.
•нямоглы-лая-лае—немоіцный.
•няможна,—нельзя. Ар.
•нямота-одаы-оце, ж.—немота. Млоснаю нямотаю падыхала летняе неба, цемнае й душнае. Дзьве Душы 109.
•нямотка, нареч.—безмолвно, молчалнво, немо. Гсл.
•няма, безлйч.—нет (отсутствне).
Гсл.; Растсп.; Ар.; Нсл. 333; Ксл.; Навасільскі(Буддэ: Тула-Орел, слов.). Няма ў дварэ гаспадара. Нсл. Няма тае хаткі, каб ня было звадкі. Послов. Нсл.
няма як, 1. невозможно. Ар.
2. неудобно. Гсл.; Ар.
няма дзе—негде. Гсл.; Ар.
няма за што—не за что. Ар.
за нямашто—за ннчто. Закіданы дубок за нямашто зьневажалі. С. Музыка 102.
няма каго—некого. Гсл.; Ар.
няма калі—некогда. Гсл.; Ар.
няма каму—некому.
няма куды—некуда. Ар.
•нямаш— няма. Ксл.; Гсл.; Нсл. 333; Кіт. Я думала, што нямаш шпулькі. ВоўсішчаСян. (Ксл.). У беднага хлеба нямаш,. Рапан:Прык. 32.
нямаша—няма. Север(Раст.: Северск 77).
нямашака—няма. Ар.; Гсл.; Нсл. 333; Ксл. Нямашака нійдзе. Нсл. Нямашака ў мяне мукі. Беліца Сян. (Ксл.).
нямашанька, уменый. к нямашака, няма. Ксл. Нямашанька дома дзядзькі. Стаішча Чаш. (Ксл.).
нямашацькі — нямашанька. Растсл. нямашачка, уменый. к нямашака. Шсл.
Вашага нічога ў мяне нямашачка. Ст.
няма што—няма чаго. Шсл. На гэта глядзець няма што, рабі як трэба. Ст. •няма ведама, 1.—нензвестно, неведомо. Ар. Няма ведама за што куксануўты яго. Нсл. 258(под куксануцьў Кулдыячыць няма ведама што. Нсл. 258(под кулдыячыць).
2. не следует, не стонт. За гэта сьпірацца няма чаго. Такое верз — няма ведама ІШПО. Лынькоў: Воўчы лог(Калосьсе, Но. 2, 1935, стр. 98). Здаецца, ужо няма ведама даў бы, каб толькі збавіцца ад гэтае заразы. Мікольск М.(Демнд.; Веров. 101. I ўсьмеХ ейны няпрыгожы, дакучлівы — сьмяецца вечна, а чаго — няма ведама. ЗСД 15. Падумалі няма ведама што. Тм. 16. Няма ведама, куды падзеўся. Нсл. 105(под веда-ма) Нязгадны чалавек! няма ведама што ён хочаць. Нсл. ЗЗЦпод нязгадны). Нейкія трызьні плятуцца дзяўчыне, быццам яна няма ведама хто. Гарун: Варажба.
•няма чаго, 1. нечего. Шсл.; Ар.
2. не следует, не стонт. За гэта сьпірацца няма чаго.
•нямавершк-ка—скептнк. Ад.
•нямёрна, нареч.—неумеренно. Нсл. Ня-мерна жыўшы, борзда ўсё пойдзе ў чужыя рукі. Нсл.
•нямёрны-ная-нае—неумеренный. Нсл. 333. Нямерны расклад. Нсл. Нямерная цяжкасьць. Нсл.
•нямёцкі-кая-кае—немецкнй. нямецкі вугол < ч. под вугол.
• пямёрь-ёю-ёеш-ёе, несоверш.—неметь. Соверш. зянямёць-ёю-ёеш-ёе, повел.-ёй-ёйма—потерять способность говорнть, онеметь. Гсл. Соверш. зьнямёць-ёю-ёеш-ёе—онеметь, стать немым. Гсл.
зьнямёць—совершенно онеметь, Хур-ман зьнямеў із страху. Дзьве Душы 5.
•нямінўча, нареч.—немннуемо, непремен-но. Нсл. 333. Нямінуча заўтра прыдзі. Нсл. •нямінучая-ае, в см. суіц. 1. нензбежность. Смоленід.
2. опасность, беда, рок. Дсл. 479.
• нямінўчы-чая-чае—немннуемый, Гсл. нензбежный. Дсл.
•нямко-ка, предл.-ку, м.—немой человек. Бег марынос, даў нямку ў нос, нямко плача, а марынос скача(кола й камень). Рапан. 329.
Нямчьіца
764
нярухомець
•Нямчыца-цы-цы, ж.—Немка. Войш.
•нямыка-кг, обіц.—грязнуха. Ксл. Ах, ты НЯМЫКа. Чашнікі (Ксл.).
•нямыцька-к/, обіц. 1. не любяіднй-іцая умываться. Нсл. 333; Ар.; Гсл.; Пск. (Даль); Ск.; Др. Нямыцька, ідзі памыйся, тады будзеш есьці. Ст.
2. замарашка. Шсл.; Ар.; Др. Нямыцька дружко, нямыцька. Дсл. 188. Хоць ня-мыцька, але да работы добры. Нсл. ззз. Нямыцькі гарады дзяржаць. Послов. Нсл. •нянасыць-ш, ж.—ненасытность. Нсл. 333. Нянасыць нейкая на вас напала. Нсл.
• нянавіднасьць(ненавіднасьць, іг.)-гр, ж.—ненавнсть. Гсл. Ср. ненавідны.
•нянавідны-ная-нае—ненавнстный.
• нянаракам—ненароком. Шсл. Гэта ён нянаракам табе зрабіў. Карзуны Сьміл. (Шсл.).
• нянька-нькі-ньцы, ж.—няня. Ар. Ідзе няняк многа, там дзяцё бязнога, Послов. — у семн нянек днтя без носа. іг.
• няпосьпех-гху, зват.-еша, м.—замедле-нне, медленность. Нсл. 335. Церазь няпось-пех твой прыгоду я страціў. Нсл.
•няпэўнасьць-ш, ж. 1. ненадежность.
2. недостоверность. Нсл. 334. На няпэў-насьць няма чаго здавацца.
•няпэўны-ная-нае, 1. ненадежный. Шсл.; Ск.; Ар.; Нсл. 334. Няпэўны заработак. Нсл. Ён няпэўны чалавек: сказаў, але ня можа й ня зробіць. Ст. Дарога цяпер пераз раку няпэўная. Ст.
2. недостоверный. Нсл. 334. Тваё слова няпэўнае. Нсл.
•няпраўда-йы-дзе, ж.—неправда. Ар.; Шсл. Няпраўду ты кажаш, ня гэтак яно было. Ст. Жджы, пажджы, Варачка, ужо ж ты мая! Яна яму адказала — няпраўда твая, Богава-Спадарова, Бацькава слуга. Гараны Імгл.(Косіч 235).
• няпрыгодны, -ная-нае—невыгодный (неудобный, С.) Нсл. 335. Няпрыгодны каню хамут надзеў. Нсл. Жыцьцё тут маем няпрыгоднае. Нсл. Нареч. няпрыгод-на, 1. невыгодно, неловко(неудобно, С.) Нсл. 335. Няпрыгодна прыпраўлена каса. Нсл. Няпрыгодна нам тут жыць. Нсл.
2. в см. безлйч. глаг.—Н6 ГОДЙТСЯ, Нсл. 335. неуместно. Няпрыгодна гаварыць гэта перад дзяцьмі. Нсл. 335. Няпрыгодна гаворыш, робіш. Нсл. 499.
3. в см. безл.—непрнлнчно. Няпрыгодна табе так гаварыць імне. Нсл. 499. Ср. прыгодзіцца, прыгаджацца.
•няпрыходна, нареч. 1. непрйлччно, некстатн. Нсл. 336. Няпрыходна сказана. Нсл. Няпрыходна к гэтаму слову. Тм.
2. в см. безлйч. глаг.—невыгодно. несходно. Нсл. 336. Няпрыходна нам жыць разам. Нсл.
•няпрыходзе-гццо—сл. под хадзіць.
• няпрыхотна, нареч.—непрнлнчно. ІПсл. Неяк няпрыхотна, каб стол быў у сьвята не засланы. Ст.
•няпрыемна, нареч.—непрнятно. мГсл.; Ар. • няпрыязьлівы, -вая-вае—непрйязнен-ный, недружелюбный, враждебный.
•няпрызвьічны-ная-нде (МГсл.)—непрн-вычный.
•няпрыкладна, нареч. 1. нескладно, не в такт, некстатй. Нсл. 335. Няпрыкладна пяеш. Нсл.
2. непрнлнчно. Няпрыкладна вядзеш сябе. Нсл. 335.
•няпрыкладны-нвя-нае—не могуіцйй служнть добрым прнмером, непрнлйч-ный. Нсл. 335. Няпрыкладнае вядзеш жыцьцё. Нсл. Абходжаньне тваё ня-прыкладнае. Нсл.
•няпрылічны-ная-нае-не улнчённый, не пойманный с полнчным. Tom чалавек... бліжшы будзець... зь людзьмі добрымі й няпрылічнымі адпрысягнуціся. Стг.495. Ср. ліца, прылічны.
• няпрыступны, -ная-ное—непрйступ-ный. Гсл.—няпрыстўпны. (Творы) зас-таюцца непрыступныя. Бацьк., Но. 38-39/573-574.
•няпрытомнасьць-гд, ж.—бессознатель-ное состояняе; обморочное состоянне (обморок, С.) Гсл. Нареч. няпрытомна —без сознання, в беспамятстве. Гсл.
•няпрытомны, -ная-нае—бессознатель-ный, находяіцййся без сознання. (Нсл. 336); Гсл.; Шсл. Іван мармоча, як няпрытомны. ВоўсішчаСян. (Ксл.). Бегае, як няпрытомны. Ст. Няпрытомнаму няма чаго напамі-наць. Нсл. Хіба я няпрытомны быў, што так сказаў. Тм.
КНІГІ ОНЛАЙН
