Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
ніцюк
776
нудны
размову ніцых лоз. Кл.: Каліна, io. А ў ніцае вярбы(у паводку) мокне доўгі ценкі волас. Р. Кут, 28.
•ніцюк, нареч.—ннмало(ннчуть, С.) Нсл. 341. Ніцюк ня ведае. Нсл. Ніцюк не парадзіў. Тм.
•нічога, род. пад. местойм. нішто,—ннчего. Ар.; Гсл. Яшчэ нічога ня было, стварыў сьветы, людзі. Кіт. 10763. Нічога няма. Ар. Ласкат. нічогенька—ннчего в самых мелочах. Гсл.
нічагёнька — нічогенька. Гсл. Увелйч. HІчaгўceнькa-^^ только в падежах едйнств. чйсла, 1. решнтельно ннчего, Нсл. 340; Ар. ровно ннчего, Нсл. абсолютно, совер-шенно ннчего. Нічагусенька ня еў. Нсл. Нічагусенькаму гэтаму ня веру. Тм. Нічагусенькім не накрыла дзяцё. Тм. У яго ж нічагусенькі няма. Яноўшчына Беш. (Ксл.). Круп нічагусенькі не засталося. Ст. У мяненіколі нічагусеньканя гніець. Косіч 38.
2. ср. cm. ( от нічога, С.)—хорошо. Шсл. A дармах болька загоіцца і нічагусенькі будзе. Ст.
нічагуткі—нічагусенькі. Шсл. Усё пера-вялі — нічагуткі няма, хоць зубы на паліцу кладзі. Ст. Нічагуткі — па гэтай бядзе жыў будзеш. Ст.
•нічогасьць-ір, ж.—ннчтожество. мгсл. •нічогенька, нічагёнька -с« под нічога.
•нічагўсенькі, нічагутанькі—см. под нічо-га.
•нГчальніца-цы-цы, ж.—толстая ннтка, нз которой делают ннты. Mix.
•шчалыгіцы-цоў, мн. ч.—часть ткацкого станка, ннтяные петлн между двух поперечных жержочек, для подьёма ннтей основы, через одну, педалью, чем образуется зёв для пропуска челна; бердо ходнт впередн ннтов, Ар. прнспособленне в ткацком стане для перевода ннтей. Гсл. •нічым—нежелн. МГсл.
• нічым-чагенька—совершенно ннчего. Гсл.
•нуд-ду, предл. й зват.-дзе. м.—зуд, нечн-СТОПЛОТНОСТЬ. НК: Дудар, Но. 3.
•нудосна, нареч.—печально, грустно. Го-радаеншч., Меншч. (Нсл. 342). Нудосна зрабі-лася На сэрцу. Горадзеншч., Меншч. (Нсл.).
•нудосны-ная-лае, 1. грустный. Нсл. 342. Нудоснае жыцьцё. Нсл. А мой жа ты Пракопачка, ня будзь так нудосен. Нз песнн, Нсл.
2. досадный, наводяіцнй тоску. Нсл. 342. Які ж ты нудосны чалавек. Нсл.
•нудота(нудата, Цаль)-оты-оце, ж. 1. нечнстота на теле н на голове; вшн. Нсл. 342.
2. нужда. Нсл. 342. Нудота імне з табою. Нсл.
3. тоска, скука, апатня, Гсл. тоска, нойка сердца; томленне, скука. Кур. (Даль).
4. дурнота, тошнота. Кур. (Даль).
•нудотны-ная-нае — нудотны 1, 2. Магі-леўшч., Віцебшч. Нсл. 342.
•нуда-ды, ж.(Скар. п, 24) 1. нужда, (Ксл.) лншенне, нк: Дудар, Но. з. ншцета, голод. Нсл. 342. Мой знаёмы жывець у вялікай нудзе. Прыстоі Чаш. (Ксл.). Нуду церпім. Нсл.
2. нечнстота на теле н на голове; вшн, Нсл. 342. загрязненне тела, вызываюіцее зуд. нк: Очеркц Но. 620. Нуда заела. Нсл.
3. скука, тоска, мгсл.; бнсл. тоска, скука, апатня, Гсл. тоска, Ксл.; Шсл.; Нсл. 342. нандра. БНсл. Заела яго нуда. Шарыпіна Беш. (Ксл.). Напала нейкая нуда на яго, нічога есьці не бярэ. Ст. 3 нуды аж вошы пайшлі па ім. Ст. Нуда бярэць, гледзячы на яго. Нсл. Будзь ты дуж, як вада, як зялеза цьвярды, калі ж нойдзе нуда, ты ня зможаш нуды. Купала. Вышаўшы з гатэ-лю, Абдзіраловіч ня ведаў, куды яму дзецца да вечара, пачуў нуду й пусьцінюў настрою. Дзьве Душы. Далей была зіма, наборы некрутаў і запасных на новыя гады, надышла вясна, другое лета, — і здавалася, канца гэтай нудзе ня будзе. Гарэцкі: Песьні, 79.
4. (бранное)—беспокойный(докучлнвый, С.), досаднтель. Нсл. 342. Нуда ты, нуда, чаго ты прычапіўся да мяне? Нсл.
5. ТОШНОТа. МГсл.; БНсл.
•нудзы а-гі-зё, ж. — нуда. Гсл.
•нўдна, нареч. 1. бедно. Нсл. 342. НК: Дудар, Но. 3. Нудна жывець, расьсям трасець.
2. скучно, скука берет, Нсл. 342. скучно, тосклнво, БНсл. тосклнво. Шсл. Нудна жыць аднаму. Нсл. Ведама дзяўчына маладая: нудна ёй цэлы дзень у хаце сядзець. Ст. (Дзеці) успомніце толькі, як нудна сядзець, як з хаты мароз ня пушчае. Гарун (ст. "Добрыя дзеці”).
3. тошно, тошннт. Мне стала нудна ад гарачых бліноў. Ар.
•нўднік-іка, предл.-Іку, зват.-іча, м. 1. бедняк. Нсл. 342. Бачылі мы такіх нудні-каў. Нсл. Нуднік ты, нуднік, што ў цябе ё? Нсл.
2. докучннк, Нсл. 342. надоедлнвый, навязчнвый. Адкасьніся ты, нудніча! Нсл. •нўдніца-і(ы-цы, ж. к нуднік 1, 2. Нсл. 342. Адкасызіся ты, нудніца! Нсл.
•нудны-ная-нае, НК: Дудар, Но. з.—бедный, скудный. Нсл. 342. Нудны кавалак хлеба. Нсл.
2. хнлый, Ксл. тіцедушный. Які твой нудны хлопчык! Дзямідавічы Чаш. (Ксл.).
3. скучный, Нсл. 342. ТОСКЛНВЫЙ, Ксл. скучный, тосклнвый, БНсл. Ледзь пра-жыла нудны дзень. Выдра Выс. (Ксл.).
Нуднае нам тут жыцьцё. Нсл. / ўсё ў бараку становіцца нейкім звычайным, нудным. Ільляшэвіч: Сон.
нудзёць
777
нурыць
4. ' докучлнвый. Нсл. 342. Нудны ты чалавек, перастань дакучаць імне. Нсл. Хатыль і амуніца да нуднага болю гнялі яго. Гарэцкі: Песьні 86. Ад яе верацяна ільлецца нудны, зьвінячы й слабы, як камарЫНЫ гук. Гарэцкі: Песьні 33.
•нудзёць-ёю-ёеш-ёе, несоверш. 1. беднеть. НК: Дудар, Но. 3.
2. (скучать, С.), тосковать. Ксл. Ён дужа пачаў нудзець. Семянцова Беш. (Ксл.).
•нўдзіць-джу-дзіш-дзе, несоверш. 1. (ску-чать, тосковать, С.) Нсл. 342. Чаго ты нудзіш па ім? валей няхай ён па табе нудзіць. Нсл. Багатая ня думае, што бедненькі нудзіць, багатая ды думае, як дзяцюкоў гудзіць. Нз песнн, Нсл. Буду пець, ня буду нудзіць. Турлаіі. Соверш. пранўдзіць —проскучать. Нсл. Пранудзіў я тут, седзячы без работы. Нсл.
2. ТОМНТЬ. Гсл. Соверш. пранўдЗІЦЬ. перех. —перетерпеть с горем(в нужде, С.) Нсл. Перанудзілі мы зіму бяз хлеба. Нсл.
3. допускать до телесной нечнстоты. НК: Дудар, Но. 3.
нўдзіць[ соверш. занўдзіла Нсл. 342], безлйч.
1. ТОШНЙТ. НК: Дудар, Но. 3; Гсл.; Ар.; Шсл.; Нсл. 342. Нудзіць стала. Нсл. Стала нудзіць: мусіць нешта ізьеў гнюснае. Ст. Ці не ад грыбоў гэтых мяне нудзіць. Ст. Яго нудзІЦЬ ад гарэлкі. Бешанковічы(Ксл.). Соверш. знўдзе, знўдзіла, 1. стошннт, стошннло.
2. зуднт. НК: Дудар, Но. 3.
занў дзйуь-джу-дзіш-дзе, соверш. 1. до-пустнть до нечнстоты телесной. Нсл. 177. Недаглядам зануджаеш, занудзіла дзеці. Нсл.
2. нзнурнть, допустнть до тоскн, Нсл. 177. нзмучнть. Дсл. 246. Занудзілі дзеўку работаю. Дсл. Прйч. занўджаны—замо-ренный, Гсл. доведенный до нзнурення. Нсл. 177. Дзеці зануджаныя ад недагляду. Нсл. Статак зануджаны ад голаду. Тм. Несоверш. зануджйць-аю-Деш-ае, повел.-ай-айма, 1. допускать до нечнстоты телес-НОЙ. Нсл. 177.
2. нзнурять, (Гсл.) допускать до тоскн. Нсл. 177.
зануджоны, прйлаг. йз npw., печальный, предавшнйся тоске. Нсл. 177. Яму зану-джонаму нічым не разважыш. Нсл.
знўдзіць, соверш. к знуджаць 1, 2. Отгл. ймя суіц. знуджэньне-ня, предл.-ню—нзнуре-нне, тоска. Нсл. 217. Знуджэньне церпім ад гэтага жыцьця. Нсл. Прйч. знуджаны —допуіценный до крайней нужды. Нсл. 217. Знуджонае дзяцё. Нсл. Несоверш.
знуджіць-аю-аеш-ае, 1. наводнть на кого-л. скуку, беспокойство частымн просьбамн. Нсл. 217. Знуджаеш, знудзіў мяне сваімі дакукамі.
2. допускать кого-л. терпеть нужду. У карэлай кашульцы знуджаеш, знудзіла дзяцё. Нсл.
•нудзіцца(нўдзіцца, \3сл}-джуся-дзіш-ся, несоверш. 1. жнть бедно, терпеть нужду. Нсл. 342. Нўдзіцца чалавек, б'ючыся із сваей беднасьцю. Нсл.
2. тосковать, Ксл. тосковать, горевать (печалнться, Нсл.) Шсл.; Нсл. 342. Перастань нудзіцца. Шчарбакі Куз. (Ксл.). Бязбабы стаў нудзіцца чалавек. Ст. Нудзіцца па жонцы. Нсл.
3. печалнться. Нсл. 342. Добра, што зьеў... А я ўсё нудзілася, што галодны ляжаш СПДЦЬ. Капыловіч: Хлеб.
4. скучать. Гсл. Чаму з бабамі сядні не пашла? Вось бы ня нудзілася! Дзьве Душы 130. Нудзіўся ад дзяньгубства й разва-жаў, што рабіць. Дзьве Душы 105. Соверш. прынудзілася, безлйч.—(несколько, С.) соскучнлось, Нсл. прлскучнлось. Прыну-дзілася імне жыць тут. Нсл.
5. чувствовать тошноту. Гсл.
занудзпвда(занўдзіцца, Нсл.), соверш. 1. к нудзіцца 1—обеднеть. Нсл. 342. Занудзіліся мы тут жывучы. Нсл.
2. соверш. к нудзіцца 2.—затосковать. Шсл. Занудзілася маладзіца па свойму чала-веку. Ст.
3. зачахнуть, нзнурнться. Гсл.
занудзіўшыся, прш. прош. вр. к занудзіцца
1, 2, 3. Соверш. пазанудзіцца, говорйтся о многйх,—нзнурнться, тоскуя. Нсл. 742.
Пазанудзіліся мы безь цябе, пакуль ты прыехаў. Нсл.
знўдзіцца, 1. соверш. к знуджацца. Знудзіўся я тваею гаворкаю. Нсл. 217.
2. стосковаться. Знудзілася маладзіца па свойму чалавеку. Ст. Знудзіўся па жонцы. Нсл. 342. Соеерш. зпуджацда-аюся-аешся, 1. тяготнться чем, Нсл. 217. терпеть скуку, надоеданне. Hi ў тым, ні ў сім, а толькі знуджаецца чалавек, чакаючы няма ведама чаго.
2. нзнуряться. Нсл. 217. Знуджаецца, плачучы па матцы. Нсл.
• нўмар-ру, предл. U зват.-ру, м.—номер. Ар. •нура-рь;, ж. 1. тоска. Нсл. 342. Нура на цябе напала. Нсл. Ці сякіра, ці сэрцу нура. Дуб.
2. нзнуренне. Гсл.; Нсл. 342. Набраўся нуры, пакуль даехаў да двара. Нсл.
• нурэньне-ня, предл.-ню, ср.—нзнуренне, нстомленне. Нсл. Нурэньне голадам. Нсл. •нурэц-pqfl, предл.-рцў, зват.-рча; мн. ч.-рць'і-рцоў-рцом-рцоў-рцамі-рцох, м. —водолаз, нырок.
даць нурца—быстро окунуться с голо-вой в воду. Ар. Колькі разоў ты даў нурца? Ар. Бач, Іванка, як даў нурца, лепей, хіба, на’т за цябе. Васілёк(Калосьсе, Но. 3-16,1938 г., стр. 133). Ну, хлопцы, будзем даваць нурца! Ар.
•курыдь-рў-рыій-ра, несоверш.. перех.—НЗ-нурять. Нсл. 342. Ня нуры ты нас, доўга дзержачы. Нсл. Соверш. знурыць—нзну-рнть. Нсл. 342. Знурыў маладзіцу журбою ды работаю цяжкою. Нсл. Соверш. пану-
занураць
778
нюхальны
рьіць, перех.—понзнурнть, Нсл. нзнурнть многнх. Панурыў коні голадам. Нсл.
панурОНЫЯ, говорйтся о многйх—НЗНуреН-ные. Нсл. Сядзім тут пануроныя гола-дам. Нсл. Отгл. ймя суіц. панурэньне—ня, предл.-ню—нзнуренне. Нсл. Панурэньне церпім. Нсл.
зшуріць-дю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верій. к занурыць, перех.—НЗНуряТЬ. Нсл. 177. Соверш. занурыць—нзнурнть. Нсл. 177. Занурыўшы коні, не далёка праедзеш. Нсл. Прйч. занўраны—нзнуренный, (БНсл.) нстоіценный, нстомленный. Нсл. 177. На занураным каню не паедзеш борзда. Нсл.
вынураць-аю-оеш-ае; повел.-ай-айма, не-соверш.. перех.—вымарнвать, Нсл. лншать жнзнн прн помоіцн отравы, морнть. Вынураць мурашкі, краты. Нсл. Соверш. вьшурыць-ру-рыш-ра—выморнть. Нсл. Прйч. вьінураны—выморенный. Отгл. ймя суіц. вынурэньне-ня, предл.-ню, 1. нстреб-ленне. Нсл. Вынурэньне блашчыц, прусоў, мышэй. Нсл.
2. нзнуренне, нзмор. Гсл.
•НурЫЦЦЯ-руСЯ-рЫШСЯ, несоверш.—нзну-ряться, тосковать. Нсл. 342. Толькі нурым-ся, чакаючы яго. Нсл. Соверш. знўрыцца —нзнурнться, стосковаться. Нсл. 342.
КНІГІ ОНЛАЙН
