Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
успомншца-іцца-яцца, каму—вспом-ннться. Несоверш. успамінйцца-аецца каму. •помнік-ка, предл.-ку, зват. помніча, м. —памятннк. мгсл. I будзем на зямлі, ты, любы лесе, мне помнікам на доўгія гады! Лойка: л. песьня. Даруйце, дзяцюкі, што помніка вам дагэтуль не паставілі.
Пархута: Размова з братамі. Ды толькі ПОМНІК — крыж пахілы — жыцьцю дзядоў і іхным мукам, стаяў адзін, як сьветка ўнукам, край зарослае магілы. Клімовіч(В. Каліна). Часта надзе падарожных да сябе магутны ПОМНІК. Крушына: Лебедзь 58. Застаўся помнікам дом адзін. Е. Лось. Я сустрэў Кунцэвіча... ля помніка. в. Адам-чык(Маладосьць, Но. 7, 1967 г., стр. 547).
•помны-ная-нае—памятный. Усіх па-мерлых сеаякоў вылічаюць наймя і ў канцы кажуць — "помныя й няпомныя". Демнд.: Веров., 1896 г, II, 138.
•помпа-пы, дат., предл.-ne, ж.—насос. Ар.; Падбярэзьзе Віц. (Ксл.).; Нсл. 465. ПомПйЮ гарэлку пераліваюць із бочкіў бочку. Нсл. •помста, -ты, дат., предл. помсьце, ж. —месть. мгсл.; Гсл. Помста ад Бога. Нсл. Помсту імне зарабіў. Тм.
•помсьлівасьць-ф, ж.—мстнтельность. Ср. помсьлівы.
•пом сьлівы-вая-вве—мстнтельный. Цэ-лая гама помсьлівых пачуцьцяў перада-валася абодвымі майстрамі. Глыбінны (Прыйсьце,, Но. 1), См. памстлівы.
•помсьнік, -іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —мстнтель.
•помсьніца-і^ы-цы, ж-мстнтельннца.
• помсьціць (памсьціць, Нсл.), соверш. —отомстнть. Нсл. 466. Памсьціў мяне ён. Нсл. Помстйль есть. Скар. II ц. Помстйш ЦЯП. Ск. 2 адз. Тм., III ц„ помшчу Тм. III Ц. Хадзіў ён помсьцячы за зьдзекі. Лойка: л. Песьня. Як памсьціць за зьдзек із Маці? Крушына: Творы 155. Жаданьне памсьціць ворагу. Глыбінны: Доля блр. культуры пад Саветамі, 99.
памсыйцца, соверш.—отомстнть. Гсл.; Мгсл.; Нсл. 292. Ты імсьціўся мне, дый я табе памшчуся. Нсл. 292. Во калі ён табе памсьціўся. Гсл. Памсьцімся за ўсіх. Гарэцю: Блр. марш. За яго памсьцяцца горы. Крушына: Лебедзь 60. Многократ. памшчацца —мстнть прн удобном случае хотя бы через долгнй промежуток временн. Гсл. •помут-у/ку, предл. й зват.-уце, м.—мут-ность, возмуіценная влага. Нсл.466. Ходзе, як рыба ў помуце. Нсл. Помуту ў вадзе нарабіў. Нсл.
•помысл-слу, предл. й зват.-сьле, м.—наме-ренне, помышленяе, Нсл. 466. помысел. Iў помысьле ў мяне таго ня было. Нсл.
•понаж, панажа, предл.-жў; мн. ч. панажы-оў-ом-амі-ох, —педаль, Ксл.; Ар. педаль в кроснах. Шсл. Понаж надабе новы. Сьвярдлы Беш. (Ксл.). Пашукай якое вяро-вачкі прывязаць понаж. Ст. Дзе ён дзеўся: ня відаць нешта аднаго панажа? Ст.
•поначы, нареч.—в ночное время. Север. (Раст.: Северск. 77).
•попаўзкам, нареч.—ползком. Нсл. 471. Попаўзкам падышоў, прыцікаўся. Нсл.
•попаўзень-зьня, предл.-зьню, зват.-зьню; мн. ч.-зьні-зьнёў-зьнём, зьні-зьнямі-зьнёх, м.—пресмыкаюіцееся.
попел
786
поркацца
•попел-лу, предл. й зват.-ле, м.—пепел, Гсл. пепел, зола. Ар.; Косіч 75; Нсл. 470. Золата і ў попеле відаць. Послов. Нсл. У печы шмат попелу, дык дровы блага гараць. Ст.
•попелка—пепельннца. МГсл.
»ПОПІхам, нареч.—толкая. Нсл. 471. Попі-хам давялі да двара. Нсл.
•nonic-zQs предл. й зват.-ісе, м.—перепнсь. Нсл. 471. Попіс народу. Нсл.
•попа-лы-w, ж„ dem.—больное место на теле. Ар.
•поплавы-ваў—залнвной луг. Жучкевіч, 16; Сакуны, стр. 5.
Поплавы-eaj’—названне улнцы в г. Внльне, проходяіцей вдоль рекн Внлей-кн.
• ПОПЛаў-ööJ, предл. й зват.-аве; мн. ч. поплавы-ваў, м.—залнвной(поёмный, С.) луг, Шсл.; Растсл.; пнз. берег рекн, залнва-емый весной водой. Цымборскі. Сена прывезьлі з поплаву. Ст. Лукашонак зышоў з мосту і пабрыў поплавам. Вы-шынскі: Хата пад ліпой(Беларус, Но. 155). Во ў Мялешкі — знаеце таго, што на папла-вох? хрэсьбіны сядні. Тм. Разам бегалі на поплаў ірваць кветкі. Марціновіч(Беларус, Но. 159). Крынічны плёск на росных паплавох сялацкія люляе думы-песьні. Пушча(Калось-се 2, стр. 93).
•поплеч, нареч.—рука-об-руку, рядом, Гсл. ряДОМ, НК: Старцы 78. плечом к плечу. Шсл.; Растсл.; ПНЗ; Заазер’е Сян. (Ксл.). ЯкІЯ Ж гэта пайшлі сялом два хлопцы поплеч? Ст.
•попрадкі-дак, едйнств. ч. нет.—посндел-кн(с пряденнем, С.) Шсл. Пайду к нашым на попрадкі. Ст. Я домаболейнапраду, як на попрадках. Ст.
•попрыг, нареч.—порознь, отдельно. Нсл. 472.
•попыт-ту, м.—спрос, осведомленне. Гсл. •порах-аху, предл.-асе, зват.-аша, м. 1. порох. Ар.
2. област.—прах, пыль. Нсл. 475. Порахам запала скрынка. Нсл. Ha порах пагніло ўсё. Тм.
3. област.—земля. Нсл. 475. Патуль буду помнець, пакуль порахам вочы не засы-пець. Поговор. Нсл.
4. род. пораха—малейшее колнчество. Нсл. 475. Hi пораха не засталося імне. Нсл. •пораты, прйч. к пароць —распоротый.
Нсл. 474. Поратая сарочка. Нсл. Шытае й поратае знае. Послов. Нсл.
•порявяцця-уюся-уешся, несоверш.—хло-потать по хозяйству. Растсл.
•пораўня, нареч.—рядом. Ягоныя пачуць-ці былі далёка ад Ванды, хоць ішоў ізь ёй пораўня ды дзяржаў пад руку. Шакун: Сьлед 14.
•порхаўка-ўкз-ўцы, ж.—грнб дождевнк, который, когда высохнет, бывает напол-нен самой мелкой пылью. Ар.; Нсл. 476. Раздушыў нагою порхаўку. Ст.
•поркала-лы, обт.—копотун. На краскі буркліва прымошчаваліся вечныя порка-лы-шчамялі. зсд 172.
•порканьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.
1. отгл. ймя суіц. к поркаць, поркацца.
2. шаренне, нсканне чего-л. Нсл. 474. Дадзеў ты сваім порканьням. Нсл.
3. медленный сбор куда-л. Нсл. 474, копошенне. Пакуль будзе гэта тваё порканьне? Людзі зьберліся даўно, а ты ўсё поркаешся. Нсл.
•поўкяць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, нет-верш. 1. шарнть, нскать чего-л., роясь. Нсл. 474. Досіць табе поркаць тут. Нсл.
2. ковырять. Mix. Ср. папоркаць 1. Соверш. напоркаць, а) напороть, Шсл. ковыряя, наделать дырочек. Напоркай уперад дзірачак у скураце, а тады шый. Ст.
б) мало сделать(медленно н нелскусно работая, С.) Шсл. Што ты тут напоркаў — адны ганькі ўзараў. Ст.
3. пороть, тревожнть. Шсл. Узяў кій ды поркае ў гняздо. Ст. Соеерш. прапоркаць —провертеть(прорвать насквозь, С.) Нсл. 527. Сьвіньня прапоркала мех. Нсл.
4. буднть, толкать. Нсл. 474. Поркай, распоркай яго пад бок, няхай устане. Нсл. Соверш. прыпоркаць—частымн по-бужденнямн заставнть прнняться за работу. Нсл. 508. Цябеніяк ня прыпоркаеш да работы. Нсл. Соверш. распоркаць —разбуднть, толкая. Распоркай яго; пакуль ён будзе спаць. Нсл. 557. Дзеці, рана распорканыя, дрэмяць. Соверш. успоркаць —разбуднть от кркпкого сна. Нсл. 73. Ня борзда яго ўспоркаеш, Нсл. Прйч. успор-каны—разбуженный толканнем. Нсл. 73. Дзеці рана ўспорканы. Нсл. Соверш. паўс-поркаць—растолкать от сна(многнх). Нсл. 430.
папоркаць, 1. соверш. к поркаць, 1, 2—поковырять. Ён тут не ўзараў, a толькі папоркаў. Mix.
2. соверш. к поркаць 3—пороть, распа-рывать некоторое время.
•поркяцця-аюся-аешся, несоверш. 1. рыть-ся. Нсл. 474. Чаго ты тут поркаешся з лучынаю? Нсл. Соверш. паўспоркацца —начать нскать чего-л.(о многнх); засуетнться, ніца чего-л. Нсл. 430. Чаго вы тут паўспоркаліся з агнём? Каб не заранілі іскры, з лучынаю паўспоркаў-ШЫСЯ. Нсл.
2. копошнться с работою, Ар.; Шсл. заннматься медленно, неспешно рабо-тать. Нсл. 474. Пакуль ты будзеш поркац-ца із сваей работаю? Нсл. Поркаецца цэлы дзень чорт ведае з чым? Ст. До табе поркацца ў гэтым рызьзю! Любашкова Выс. (Ксл.). Поркайся бардзей; цябе ждуць, a ты ўсё поркаешся. Нсл. Соверш. прапор-кацца—промедлнть, суетлнво собнраясь в путь нлн на работу. Нсл. 527. Цэлую гадзіну прапоркаўся, пакуль зьберся. Нсл.
порсканьне 787 поставаць
•порсканьне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суц. к порскаць—фырканне. Нсл. 475. Порскань-не каня. Нсл. Ср. пырсканьне.
•порскаць-ае, несоверш.—фыркать подоб-но лошадн. Нсл. 475. Конь порскае, порснуў, зьвера чуе. Нсл. Однжрат. порс-нуць—фыркнуть. Нсл. 475. Ср. пырснуць. •порсткі-кая-кае, 1. быстро выражаю-іцнй неудовольствне, Шсл. вспыльчнвый. Надта порсткі гэты Сідар: нічога й не скажы яму! Ст.
2. скоро растуіцнй. I здаецца, было чуваць, як мякка ўстае скрозь на канаве прыбітая дажджом порсткая трава. Адамчык: Арж. колас.
•порсь, междомет.—означает мгновенное фырканне лошадн. Нсл. 475. Конь порсь! паглядзім, аж воўк бяжыць. Нсл.
•поршні-няў, мн. ч.—род кожаной обувн, по форме сходной с лаптямн. У лапці-поршні ногі ўрасьлі. Вольны.
•поршчаць, поршча, несоверш.—нздавать особый, легкнй треск, н так треск получается прн поджарнваннн, когда ПОЛучаюТСЯ брыЗГН. НК: Очеркн, Но. 678.
•ПОрШЫ-шаў, едйнств. ч. нет.—паршн. Нсл. 476. Поршы завяліся ў галаве. Нсл.
абмыў свае поршы—нз бедного стал богатым. Нсл.
•порт, порту, предл. й зват. порце, м. —льняное, в протнвоположность сукон-ному, Ар.; Ксл. льняная ткань, Шсл. посконная н льняная вообіце ннть. Нсл. 476. Порт накш гаворыць. ЧарнійаСір.(Ксл.). Шмат порту ў сукне. Ст. Сукно портам паткана. Нсл. Сярмяга з портам папа-лам. Нсл.
2. тканнна, холст, холстнна. Ар. •портавы-вая-вае—портяный. Нсл. 475. Портавая смаліна пахне. Нсл.
•порткі-оў, едйнств. ч. нет.—штаны. Ар.; Раст.:Смоленск. 149. Стаяў у падлапленых портках І босы. Адамчык: Арж. колас.
порткі споднія—подштанннкн. Ар. •порва-вы-ве, ж. 1. разорванне. Нсл. 474. Порву чужой вяроўкі нічым непаправіш, хіба сваю аддласі. Нсл.
2. порча внутренностей от напряження. Нсл. 474. Гэткі цяжар — порва каню. Нсл. 3. надрыв от смеха. Нсл. 475. Порва бярэць, як ён скача, гавора. Нсл.
•порваны-ная-нае—схваченный. Нсл. 475. Ляжыць порваны трасцаю. Нсл.
•поруб....—подвал. Гсл.
•порубель-бля, предл.-блю. зват.-блю, м. —топор. Ксл. Порублям сякуць. Сахны Сян. (Ксл.).
•поруч, нареч,— рука-об-руку, рядом. Растсл.; Гсл.
•поручань-чня, предл. й зват.-ЧНЮ, м.—руч-ка(в кресле). Правая рука выпусьціла поручань. Нязнаны(Бацьк., Но. 36-37/115-116).
2. мн. ч. поручні-няў—пернла. мгсл. Ізноў за поручні бяруся. Салавей: Сіла 82.
•порца-ды-ды, ж.—порцня. Шсл. Ты ж ізьеў сваю порцу ды яшчэ лезеш! Ст. Уменьш. порцайка-йкі-йцы. Шсл. Імне лучыла маленькая порцайка. Ст.
•порцейя, собйр.—белье. л.
•посах(пасох?)-охв, предл.-ace, зват. поса-ша; мн. ч.-хі-хоў-хом-хамі-хох, м.—посох. Кажнаму зь ix па чатырыста пасахоў удараньня. Кіт. 1612. Маюць яго пасахамі сто раз пасашыць. Тм. 65aii.
•посцйка, пасойта — пачопкаіу ведра). А. Стан кевіч(Калосьсе, Но. 3/20, стр. 177).
•посарам, нареч.—стыдновато. Нсл. 481. Табе посарам гэта гўкаць. Нсл.
•посестра-ры-ры, ж.—подруга, товарка. Смл. (Даль). См. пасёстра, 3.
КНІГІ ОНЛАЙН
