Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•палўзаць,—см. под лўзаць.
•палуж-жы, ж.—редколесье у рек йлн луг С кустарннкамн. Жучк.: Топоннмнка, 13.
•палўйка-йкі-йцы, ж. 1. половннка ква-шеной капустной головкн. Шсл. Ядуць бульбу з палуйкамі. Ст. См. апалойка. Уменьш. палўечка-чкі-чцы. Шсл. Пакры-шыла ў гаршчок адну палуечку. Ст.
2. горсть льна, на половнну нзмятого в льномялке н еіце несовершенно очн-іценного от костры. Колькі ты палуек намяў? Нсл. 463.
•палўкатак-пгка, предл. й зват.-тку, м. —каток(большая корзнна, С.) нз прутьев прямоугольный, без передней стенкн; укладывается в телегу для удобства езды. Шсл. У палукатку ляпей ехаць: сабе нічога не выкідаецца. Ст.
палўмісак
826
запамагчы'
•палўмісак-ска, м.—очень глубокая, болыпая тарелка, Растсл. неглубокая мнска. Шсл. Адзін палумісак у руках дзяржаць. Кіт. П4а2. У палуміску сьпяклі яечню. Ст.
•палусьвітка-ткі-тцы, ж.—внд подцев-кн. Палусьвітку новую надзела. Машканы Віц. (Ксл.).
•палувёрак-р^, предл. й зват.-рку, м.—ДНС-сндент. He пайду я за палуверка. Нсл. 462. •пальчатка-к/, дат., предл. пальчатцы, ж.—перчатка. Ар.; Шсл.; Ксл. Дзесяць палцаў, а ногцяў няма(пальчаткі). Рапан. 322. Залвіца згубіла пальчаткі. БелькаваБеш. (Ксл.). Адна пальчатка якраз на руку, a другая малая. Ст. К гэтай зіме параблю сабе пальчаткі. Ст.
•палын-нў, предл.-нё, зват. палыне, м.—по-лынь, Ар.; пнз. 17. полынь горькая. Шсл.; Арлоўск. п.(Будде: Т.: Орл., слов.). Хлеб гаркі ЯК із палыном. Нсл. 463. Накідалі на нач у хату палыну, каб блохі ня кусаліся. Ст. •палынаўка-ўкг-ўцы, ж.—на полынн настоенная водка. Палынаўкі з кухні нясець. Гарун: Варажба.
•палынкоўка-ўкі-ўцы, ж.—на полынн настоенная водка. Нсл. 463. См. палынаўка. •палыніць,—см. под лыніць.
•палыскавацца-куегде, несоверш.—блес-теть с перелнвамн. Mix. Убор рыцара зіхаціць, аж палыскуецца. 3 казкі.
•палюбоўнік-г'ка, предл.-іку, зват.-іча, м.—любовннк. мгсл.; Ар. У яе мужык ё, але й палюбоўніка мае. Ст.
•палюбоўніца-і<ы-^ы, ж.—любовннца. Ар. Палюбоўніца яму мільшая за сваю жонку. Ст. Зайшоў да палюбоўніцы ў хату. Мікольск, м.(Демнд.: Веров., 1896, II, 142). •палюднёць,—см. под люднець.
•палюдзяць,-^см. под людзяць. •палюдзкаваць,—см. под людзкаваць. •палюдзкавацца,«. под людзкавацца. •палюдзку, нареч. 1. как пршшчно чест-ным(порядочным, Ар.) людям. Палюдзку прыбраўся. Нсл. 463. He палюдзку ты робіш. Нсл. Рабі ты палюдзку, не абы з рук збыць.
2. мнлостнво, человеколюбнво, Ар. гуманно. Пан із намі палюдзку абышоў-ся. Нсл. 463. He палюдзку б’еш хлапца. Нсл. •палюк-юка, предл.-юку, зват.-юча; мн. ч,-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—межевой знак(кол, столбнк на меже). Шсл. См. палік.
•палюляць,—см. под люляць.
•палюшчы-чая-чае—жгучнй. Ужануць усіх кафіраў(араб., нявернікаў) да пекла палюшчага. Кіт. 54616. См. палючы.
•палючы-чая-чае—жгучнй. мгсл.
•памога-огі-озе, ж.—помоіць. Гсл.; Нсл. 466. Талочная памога. НК.: Пособ., 116. Гаспадыня завець памогу распрэсьці кудзелю. Тм. Гукалі на памогу. Тм. 129. Гаспадарка вымагала памогу. нк.,Тм. 105. У вырослым ельніку зьгіне бярозавы гай
сам, бяз чые-лень памогі.(Ь. Ускалось, 1954, Но. 4, 49). Бяз надзеі на Бога — людзі не памога. Прыказь.(3ьніч 1952, Но. 20, 6). Як прабрацца за заслону? Хто памогу яму дасьць? С. Музыка, 141. На зьвіх прыкладала, памогі давала. Дуб.(Калосьсе, Но. 3/20,стр. 146). •паможна, нареч.—с сеіцественной по-МОІЦЬЮ. Гсл.
•паможнасьць-ці, ж.—возможность, снла; возможность оказання помоіцн. Ср. памога. Дай толькі, як паможнасьць твая будзе. Нсл.
•паможны-ная-нае—помоіцный. Ты ча-лавек паможны. Нсл. 465. Ты паможную даў імне раду. Тм.
•памост-с/му, предл. й зват.-сьце, м.—дере-вянная настнлка, пол в хлеву(амбаре, С.) н т.п. (но не в жнлом помеіценнн, С.). Гсл.; Ар., пол. Ксл. У халадніку цясызіць на памосьце. Гордз. Ак. хуіі, 2. У пуні пад сена паклаў памост, дык сена ня будзе псавацца. Ст. Памост ужо брудны. Стаіш-ча Чаш. (Ксл.) Стуку-стуку па памосьце, няма майго ягамосьця. Нз нар. песнн, Ар. 2. палуба.
•памовіць,—см. под мовіць.
•памочны-мая-нае—оказываюіцйй по-моіць. Ён нам памочны сусед. Нсл. 465. •памагальнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—помогаюіцнй, Гсл. помоіцннк. Тут ня трэба памагальнікаў. Нсл. 465. He вялікі ён імне ў гэтым дзеле памагальнік. Нсл. Уменьш. памагальнічак. Памагальнічкам дай па абараначцы. Нсл. 465. Памагальні-чак бліны хапаць. Растуць дзеткі памагальнічкі. Гсл.
•памагаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш. каму—помогать. Ар.; Шсл. Зяць будзе памагаць крыць пуню. Ст.
памагае, памагала, памагло, безлйч. 1. способствует, удается. Памагае табе, як ты борзда робіш. Нсл. 465. Памагала, памагло яму так борзда прыляцець. Тм. Як табе памагала абмахнуцца? Нсл. 349. 2. памагло—угоразднло. Каму памагло разьбіць гаршчок? Нсл.465. См. собіла. Отгл. ймя суіц. памаганьне-«я, предл.-ню, ср. He вялікае твае было тут памаганьне: Нсл. 465. Памаганьням сваім ты імне толькі папсаваў. Нсл. Соверш. памагчы-гў-жаш-жа, каму—помочь. Ар.; Шсл.; Гсл. Няма памагчы ізь сенам управіцца. Ст. Ня можаш памагчы, дык валей памаўчы. Послов. Нсл. 465.
памажы Божа!—прнветствне работа-юіцнм. Ар. Отгл. ймя суіц. памажэньне-ня, предл.-ню, ср.—вспомоіцествованне, по-моіць. Загінулі б, калі б сусед не даваў нам памажэньня. Нсл. 465.
запамагаць-дю-Авш-а^; повел.-ай-айма, несоверш. каго—вспомоіцествовать кого-л.(оказывать помоіць, поддержку, С.). Колькі не запамагаць яго, не запамо-жаш. Нсл. Соверш. запамагчы-г^, запа-можаш-жа—оказать помоть, поддер-
зпамагацца
827
памаўчаць
жку. Соверш. запамагацйя-гаюся-гаешся, повел.. -гайся-гаймася—вспомоіцество-вать себя, Шсл. прнходнть в безбедное состоянне. Як не запамагайся, не запа-можашся, калі няма ніякага ніадкуль прыбытку. Нсл. 180. Соверш. запамагчыся-гуся, запаможашся. Нсл. 180—нажнться, обогатнться. He запаможашся чужым дабром. Ст. Чужымі сьлязьмі не запа-можашся. Рапан. 243.
напамагаць-аю-аейі-ае, повел.-ай-айма, несоверш.—делать частое(незначнтельное, С.) вспомоіцествованне. Напамагаць сіротам. Нсл. 314. Отгл. ймя суіц. напама-ганьне-ня, предл.-ню, ср.—частое(незна-чнтельное, С.) вспомоіцествованне. Бяз панскага напамаганьня з голаду пагінулі б мы. Нсл. 314. Соверш. напамагчы.
падпамагаць, -аю-аеш-ае, І. несоверш. —пособлять. Падпамагай яму нёсьці. Нсл. 446.
2. каго,—снабжать часто небольшнмн пособнямн. Колькі не падпамагай яго, нічым не падпаможаш. Нсл. 446.
падпамагчы-гу, падпаможаш-жа, 1. соверш. к памагаць I, каму—пособнть. Падпамажы імне падняць мех. Нсл. 446.
2. несоверш. к падпамагаць 2, каго,—снад-бнть неболышім пособнем.
падпамажэньне-ня, предл.-ню, ср.—посо-бствованне, вспомоіцествованне. Трэба яму даць якое-колечы падпамажэньне. Нсл. 446.
спамагаць, несоверш.—оказывать вспо-моіцествованне. Гсл. Соверш. спамагчы. Дзесяць аднаго спамогуць, а адзін дзясяцёх не спаможа, а сам сябе згубе. Л.(ЛБ 112).
спамажэньне—вспомоіцествованне. Гсл. успамагаць, соверш. успамагчы.
успамагацца-аюся-аешся, несоеерш. Со-верш. успамагчыся-гуся, успамажэшся-эцца-эмся, успамажыцеся. Нястатачны чалавек ён, ня зможа ўспамагчыся. Нсл. 337(nod нястатачны).
•памагач-ача, предл.-ачў, зват.-ачу; мн. ч-чы-чоў-чом-чаў-чамі-чох, м.—помоіц-ннк.
»памагачы-чага, суіц.—помоіцннк. Гсл. Дзе дабро, памагачых шмат. Поговор. Нсл. 465.
•памахаць, . r.u под махаць. •памахацца,—см. под махацца.
•памаз-аза, предл. й зват.-азе, м.—мазнлка, (МГсл.) которой мажут сковороду прн печеннн блннов. Нсл. 463. Дай сала на помаз. Нсл.
•памазок-зка, «.—кнсть, кнсточка для намазывання прн брнтве. Войш. Ср. помаз. •памазанец-нца, предл.-нцу, зват.-нча, м.—помазанннк. Цар — памазанец Божы. Нсл. 463.
•памазаньне-ня, предл.-ню, ср. 1. мнро-помазанне. Сьвятое памазаньне. Нсл. 463. 2.—см. под мазаць.
•памазаць,—см. под мазаць.
•памазгатаць,—см. под мазгатаць.
•памазы-зоў-зом-зы-замі-зох, едйнств. ч. нет.—пятна на белье от пота нлн масле-ного чего-л. Нсл. 463. Памазоў у сарочцы не адмыла. Нсл.
•памажнёць,—см. под мажнёць I.
•памак-ака, предл.-акў, зват.-ача; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м. 1. вымокшнй связок коноплн. Шсл. Гэты памак цяпер пацерці на пянку. Ст.
2. насм.—неповоротлнвый ТОЛСТЯК. Шсл. Варочайся барджэй, памак ты! Ст.
•памакаро-сіць-гаанбі,— см. под макаро-сіць.
•памаляваць,—см. под маляваць.
•памалімоніцца,—с« nod малімоніцца.
•памаліць,—nod маліць.
•памаліцца,—см. под маліцца.
•памалу, нареч. 1. тнхо, нсподволь, Нсл.463. не скоро, нсподволь, Шсл. слегка, остро-жно, нсподволь, БНсл. слегка, осторожно, Гсл. осторожно, тнхо! Растсл. Памалу сып. Нсл.
2. понемногу. Гсл.; Ар.
3. медленно. Гсл.; Войш.; Ар. Вышаў з дому, хадзіў памалу. Кіт. Ю8а4. Што ты памалу едзеш! Нсл. 463. Памалу ты едзь, не ляці гэтак. Ст.
памалей, ср. cm. к памалу 1, 3. Памалей ідзі. Войш. Казала-. памалей цалуй. Васілёк (Калосьсе, Но. 3-16, 1938 г. стр. 131).
•памалёньку, ласкат. к памалу 1, 3. Ар.
памалюсеньку, увелйч. к памалу 1,3 —помалёхоньку, тнхонько. Нсл. 464; Ар. Памалюсеньку ідзі, нясі, сып. Нсл.
памалютку, увелйч. к памалу 1,3—тн-хонько, очень осторожно. Нсл. 464. Пама-лютку бяры. Нсл.
памалютаньку, увелйч. к памалу 1,3 — памалюсеньку. Нсл. 464.
•паманка-нкі-нцы, ж.—предмет забавы, развлечення. Шсл. Дайце дзіцяці якую паманку, каб ня плакала. Ст.
•памаркі—сознанне. Растсл.; пнз.
•памарскаць-аю-аега-ае, соверш.—редко посеять. Шсл. Як ён там пасеяў — памарскаў троха! Ст.
•памарыць,—сч. nod марыць.
•памаскоўску, нареч:—по русскн. Выклалі жменю словаў адраджоным братом, што памаскоўску чытаць-пісаць уме-ЮЦЬ. МГсл. перадмова, ІУ.
•памасьціна-ньі-не, ж.—доска для пола. Шсл. У мост (у хаце) паклалі новую памасьціну. Ст.
•памашыраваць,—см. под машыраваць.
•памаўза-зы, обіц.—любяіцнй-іцая всюду совать свой нос(с целью воспользо-ваться, полакомнться, С.) н прнноснть вред, Гсл. вороватый-тая.
•пама ўзь лівы-вая-вае, Гсл.—вороватый. Ар.; Ксл. Памаўзьлівы кот зьлізаў вяр-ШЫНКІ. Кураеды Беш. (Ксл.).
•памаўчаць,—см. под маўчаць.
памацаць
828
памяць
•памацаць, (Ар.; Шсл.), памэцаць. Шсл.,—см. под мацаць.
•памацнець,—см. под мацнець.
•памачнік, -іка, предл.-ікў, зват.-іча, м. —помоіцнйк. Хоць шайтаноў многа, ангел адзін, Пан Бог памачніком. Кіт. 164. •памачніца-цы-цы, ж.—помоіцнйца.
КНІГІ ОНЛАЙН
