Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•папросту, нареч.—просто, не затейлнво. Нсл. 472. Жывем папросту. Нсл.
•папрадйць,—см. под прасьці.
• Папрадкі-коў—названне трех звезд, находяіцнхся у Млечного Путн. Вожа Бр. (Красьневіч, ’’Крывіч”. 1926, Ho. І/ІІ, 112).
•папрадуха-у’хг-усе; мн. ч., род.-ухаў, ж., област. — пральля. Ар.
•папражыць,—см. под пражыць. •папраніпь, < м. под праніць.
•папрасав-аны-ішь, — см. под прасаваць.
•папрасяка-w, обіц.—попрошайка. мгсл.; Нсл. 472. Няўмовінны-ная папрасяка. Нсл.
•папрасйць,—см. под •папрасіцца,—см. под прасіцца.
•папрастаць, см. под прастаць.
•папрасьці,—см. под прасьці.
•паправа-вы, дат., предл.-ве, ж. 1. нсправ-ленне. Нсл. 472. Хлопец гэты безь ніякае паправы. Нсл.
2. облегченне в болезнн. Нсл. 472. Усё хварэе, паправы ня відаць. Нсл.
•паправіць-ўдены,— см. под правіць. •папраўка-ўкі-ўцы, ж.—почннка. Нсл. 472. Сякіру аддаць у папраўку. Нсл. Што папраўка, то папраўка. Послов., Нсл. •папрацаваць,—см. под працаваць.
•папраць, -см. под праць.
•папрэгчы,—под прэгчы.
•папрўга-ўгі-узе, ж.—подпруга. Шсл.; Ар.; Нсл. 472. Парвалася конская папруга, трэба ісшыць. Ст. Папраў паругу на каню. Нсл.
•папрыбір-аны-аг^ь,— см. под прыбіраць. •папрЫЯЗЬНены-ная-Нае, в знач. прйлаг. —после распрн помнрнвшяйся ( о нес-колькнх). Нсл. 472. Суседзі папрыязьненыя жывуць цяпер супакойна. Нсл.
•папрыяць,—см. под прыяць. •папсав-аны-о^ь,— см. под псаваць. •папсавацца,—см. под псавацца.
•па птушшу, нареч.—по птнчьему. Нсл. 472. Па птушшу ясі, так мала, як птушка. Нсл.
•панўкацца,—см. под нукацца.
•папуСкацЬ-й/о-двйі-Д^, несоверш. Х.перех.
—пускатьсвободнее. Псп.т. He папускай лейцаў; папусьціш — коні панясуць. Нсл.
2. уступать (, поддаваться кому, Шсл.) Нсл. 473; Шсл. Свайго ня трэба папускаць задарма нікому. Ст.
папусьціць, соверш. к папускаць, 1. пустнть свободнее. Нсл. 473.
2. соверш. кпапускаць2,—уступнть. Нсл.473; Шсл.
•папускацца-аюся-аешся—уступать, Шсл. делаться уступчнвым. Нсл. 473. He nanyc-кайся яму, глядзі! Ст. Соверш. папусьціцца, папушчўся, папўсьцішся—уступнть ко-му. Нсл. 473; Шсл. He папускайся яму; папусьцішся, блага будзе. Нсл. Калі раз
папусьцішся сваім братом, дык ашу-каюць яны цябе, як будуць дзяліцца. Ст. Ну, гэтта, думаю, не папушчуся. Гарун: Пан Шаб.
•папўша-шы-шы, ж.—связка лнстового табаку. Нсл. 473. Дзьве папушы табакі зарабіў. Нсл. Уменьш. папушка-шкі-шцы —пачка чаю нлн табака. Баравыя Куз. (Ксл.). У мяне засталася адна папушка табакі. Тм.
•папўшынка-нкг-нг^ы, ж.—почка (древе-сная). Шсл. На вярбе вялікія ўжо папу-шынкі. Ст. На яблыне нешта мала відаць папушынак. Ст.
•папцель-лг; мн. ч., род.-ляў, ж. — пцель. НК.: Очеркн, Но. 901.
•парог-ог^, на парозе, зват. парожа; мн. ч.-гі-гоў-гом-гі-гамі-гох, м.—брус на полу под дверью; порог. Ар. Панская ласка толькі да парогу. нк.: Пасоб., 124. А дразу ж із парогу Корзюк увыйшоў у ўземле. Сяднёў: Корзюк. Мароз загукаў адразу, з парогу. Вышынскі: Хата пад ліпою (Беларус, Но. 155).
нацёрці парогі—надоесть частым прн-ходом, посеіценнем. нк.: Бабы, Но. 52. •пародзьдзе-дзя, предл-дзю, ср.—порода. Нсл. 474. Пародзьдзе благое. Нсл.
•парозну, нареч.—порознь. Нсл. 474. Па-розну паедзем. Нсл.
•парозьн-еньне-ены-ічь, —см. под розьніць. •парозьн-іўшыся-гі^а,—под розьніцца. •парожны-ная-нае—порожный. нк.: Оче-ркн, 59; Шсл. Гэты мех парожны. Ст. Парожная кадушка. Ст. Бразгаў у па-рожны чыгун. Юхневіч (Б. Моладзь, Но. 18). Чаркі ўсе парожны. С. Музыка, 220. Бачыў парожную бочку. Баршчэўскі.
•паронкі-коў, мн. ч.—пареные корнепло-ды, Сухарукава А (Ксл.) огородные твердые овоіцн, отварённые до мягкостн для корма свнней. Нсл. 393. Паронкамі вяпра выкармілі. Нсл. Ср. паранка.
•парослы-лая-лае—проросшнй в снопах. Нсл. 475. Мука з парослага жыта на хлеб ня годзіцца. Нсл.
•паросная (сьвіньня)—беременная. Ар.; Шсл. Перапялёстая сьвіньня ўжо ходзе паросная. Ст.
•пароць, пару, ПОраій-ра, несоверш.,перех. 1. разьеданять по швам сшнтое, пороть. Ар. Сора то шые, шо пора. Послов., Ар. Соверш. адпароць—отпороть. Ар. Адпароларука-во. Ар. Соверш. распароць—распороть. Прйч. распароны. Ар. Распароная падуш-ка. Ар.
2. тыча, разорять (гнёзда). Ар. Пароць гнёзды. Ар. Соверш. спароць—сброснть, разорнть (гнездо). Спароў гняздо варо-ны. Ар. Прйч. спораны. Ар. Споранае гняздо. Ар.
успароць
836
napä
3. перех.—толкать; будйть толкая. Нсл.475. Пары яго, папары, парні пад бок, няхай устане. Нсл. Соверш. успароць—разбуднть такям образом. Ар. Рана ўспароў малца. Ар. Прйч. успораны. Ар. Соверш. паўспароць —разбуддть многйх едйновременно, расталкйвая. Нсл. 430. Разам усіх паўспа-роў. Нсл. Прйч. паўспораны—разбуженный расталкйванйем. Нсл. 430. Дзеці, рана паўспораныя, крыўляцца. Нсл.
4. колоть (тыкать, С.) Нсл. 475. Палцам пора, парнуў у вока. Нсл.
5. указывать (, тыкать, С.) Нсл. 475. Палцам на мяне пораць. Нсл.
6. шардть, шевелдть ніца. Нсл. 475. Пары, не пары — нічога ў мяне ня знойдзеш. Нсл. парнўць, однкрат. к пароць 2, 3, 4.
папароць, соверш. к пароць 1. 1. пороть, распарывать некоторое время; попороть.
2. соверш. к пароць 2,—немного, несколько тыкать в гнездо. Антук папароў толькі гняздо, але не спароў — пашкадаваў птушанят. Ар.
3. соверш. к пароць 1,—окончйть пороть (всее, многне).
4. соверш. к пароць 2,—тыкая, разрушйть (все, многне гнёзда).
вьшоравяць-рую-руеш-руе, несоверш. 1. выпарывать. Шсл.; Ар. Выпоруе гузікі із сарочкі. Ст.
2. несоверш. к выпараць 2,—вынскйвать. Шсл.
вьіпараць-ру-раш-рй, соверш. 1. выпо-роть. Ар. Выпары кішэні з манынаркі. Ар.
2. вынскать. Шсл. Сабака нейдзе выпараў зайца. Ст. Соверш. навыпораваць, навьі-параць, 1. выпороть много.
2. навыйскйвать. Шсл. Нейдзе навьтора-ваў маленькіх грыбоў. Ст.
•пароцька-tfbKi, обіц. 1. тот, кто ніцет перебнрая, вороша что-л. Куды палез, пароцька, твайго там ніэчога няма! Ст. Усёнешта поркаецца — вось дзе пароць-ка! Ст.
2. плохой работннк, Шсл. медленно работаюіцйй, плохой знаток своего дела. Гсл.; Ар. Які зь яго работнік — пароцька нейкі дый годзе! Ст.
•пароцца, порыцца-рацца, 1. рваться по шву. Ар. Соверш. адпароцца—оторваться по шву. Ар. Рукаво адпаролася. Ар. Соверш. прапароцца—пробнться, проколоться. Нсл. 527. Конь прапароўся на калок. Нсл. Соверш. распароцца—распороться. Ар. Коўдра распаролася.
2. йскать, перебнрая, вороша что-л.; копаться. Mix.; Ар. шарйть, йскать чего-л. Нсл. 475. Соверш. напароцца, а) долго шарйть. Напароўся, ішчучы сякіры. Нсл. 475.
б) наткнуться на что-л., шаря. Соверш. паўспароцца—начать нскать чего-л., говоря о многнх; засуетйться, ніца чего-л. Нсл. 430. Паўспароліся ліха ведае чаго. Нсл.
3. медленно делать что-л. Нсл. 475. Пакуль ты будзеш пароцца з тваею работаю? Нсл.
папароцца, 1. соверш. кпароцца 1.—разо-рваться по шву всему, многому. Ар.
2. соверш. к пароцца 2, 3. — "пароцца” некоторое время. Ар.
«парою, нареч. 1. во время, в свое время, Шсл. в пору. Нсл. 475. Піце, дзяцюкі, ды пойдзем парою дамоў. Ст. Работу скончылі й яшчэ парою дамоў прышлі. Ст. Парою прышоў. Нсл.
2. своевременно. Нсл. 475. Пароюўсё добра рабіць. Нсл. Парою сена косяць. Послов. Нсл.
будзе парой—временн достаточно. Ар. Надабе сані паправіць назіму. — Будзе парой, яшчэ далёка да зімы.
•пара ІІ-ры, дат., предл.-ры, ж. 1. nap. А; ПНЗ 17; Аськершчына Беш. (Ксл.); Нсл. 393; Шсл.; МГсл.; Пск. 3 гаршка пара паваліла. Ст. Пара чхнула зь печы. Нсл. Параю абварыўся. Нсл. Пара ідзець із гною. Нсл. Густая пара. Пск. (Неропольскнй: Говор дер. Савкнно).
2. дыханне слйшком слабое. Нсл. 393. Ня дыхае, а ледзь пара йдзець. Нсл.
3. влажность от дыхання. Нсл. 393. Пара на акне стала, як дыхнуў. Нсл.
«пара П-ры-ры, ж. 1. пара, два какне-л. однаковые предметы, употребляемые вместе. Пара ботаў. Ар. Уменый. парачка-чкі-чцы. Госьцю чарачку, а сабепарачку. Послов.. Рапан.: Прык. 116.
2. чета (супружеская). Зь іх добрая пара. Ар. Уменьш. пяркя-ркі-рцы—парочка. Нсл. 393. Марка а Варка, няхай будзе парка. Нсл.
3. тулуп й армяк ( ”кажух”н "бурнос”). Ксл. Надзень пару, бо будзе сьцюдзена. Сьвеча Беш. (Ксл.).
стаць да пары—двойм, обьедйненным чем-л., стать вместе. Два музыкі стара-юцца скупіцца да ігры, стаць да пары. НК.: Дудар, 191.
•парй-рь), дат., предл. пары; мн. ч. поры-раў, ж. 1. время, Гсл.; Шсл. определенное, срочное время. Нсл. 744. Іскаціна знае сваю пару. Послов. Нсл. Кажная работа сваю парў мае. Послов. Рапан. Прык. 97. Калі дачка ў пары, не дзяржы ў двары. Послов. Рапан. Прык. 78.
2. в см. безл. глагола—настает время. Нсл. Пара табе ехаць. Нсл. Пара было б аддаць доўг. Нсл. Пара ўжо ўставаць. Ст. Пара ехаць дамоў. Гсл. Пара, маці, жыта жаці — каласок сьхіліўся, — пара, маці, дачку ’ддаці — галасок зьмяніўся. ПНЗ 46.
3. суткй. Войш.; Гсл. Ужо дзьве пары, як гуляюць. Войш. Дзьве пары прабылі палонныя ў пустой хвабрыццы і на трэйці дзеньпехатой былі накіраваныяў М. Акула, 280. Спаў ня болый як паўтары-дзьве гадзіны ў пару. Гэрман.: Кітай... 40.
парабак
837
парадніца
4. пара году—время года. Гсл. Вяснушчая пара. Войстама. Восенская пара. Тм.
Зімовая пара. Ар.
5. пернод. Старавечная пара. Пара Вялікага Княства Літоўскага.
без пары—преждевременно. мгсл.; Ар. Без пары памер чалавек. Ст. Дахтары вымуць душу без пары. з Батлейю.
будзе парой—временн достаточно. Ар. за парою—во время. За парою прыехалі дамоў. Ст.
на парў—нногда.
упарў—вовремя.
не ўпарў—не вовремя. He ўпару ты прыехаў. За прыеханьням тваім і ён узьявіўся. Нсл. 519( под прыеханьнеу •парабак, (Ар.; Нсл.; Шсл.; Ксл.), парабок, (Нсл.; Кушляны /Ушубка{бка}; мн. ч.-КІ-КОў-ком, мн. ч., предл.-кох, м.—годовой(наем-ный, Нсл.) работннк, Нсл. 393; Гсл. батрак. Шсл.; Ксл. Шмат парабкаў ён наймаў. Любашова Выс. (Ксл.) Я табе ня парабак дарма рабіць! Ст. У парабкі наняўся. Нсл. Добры гаспадар! двух парабкаў дзяр-жыць. Нсл. Злосьць спаганяе на парабкох. Лынькоў: Воўчы лог(Калосьсе, Но. 2,1935 г., стр. 97). Уменьш. парабачак (Нсл. парабэчак, Шсл.)-чка. Узяў сабе на лета парабэчка. Ст. •параб-іць-ллць,— см. под рабіць. •парабіцца,—см. под рабіцца.
•парабчанка-нкі-нцы, ж.—наёмная годо-вая сельскохозяйственная батрачка. Злосьць спаганяе на парабкох а на парабчанках. Лынькоў: Воўчы лог(Калосьсе, Но. 2, 1935 г„ стр. 97).
•парабчаць, -чаю-чаеш-чае, несоверш. —быть в наемных работннках. Нсл. 393. Каторы год у мяне парабчае, ды я нічога благога ў ім не дагледзеў. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
