Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•паркалёвы-оя-лг—снтцевый, Ар.; БНсл. сделанный йз белого сдтца. Шсл. Надзеў паркалёвую сарочку. Ст.
•паркаль-лю, предл. й зват.-лю; мн. ч.-лі-лёў-лём, мн. ч., предл.-лёх, м.—Сйтец, МГсл.; Ксл.; Ар.; БНсл. сйтец (белого цвета). Шсл. Купіла сабе паркалю, але ён лінуч Лук’янова Сян. (Ксл ). Паркаль стаў сусім танны. Ст. Набрала паркалю на сьвяточную сароч-ку. Ст.
•паркан-йну, предл. й зват.-ане; мн. ч.-ны-ноў-ном-ны-намі-нох, м.—забор нз бре-вен. Нсл. 393; Шсл. Новым парканам абгарадзіў двор свой. Нсл. Садок ад вуліцы загарадзіў парканам. Ст. Уменьш. парканік—палйсаднйк. Гсл.; Нсл. 393. Харошанькі парканік. Нсл. Уменьш. пар-канчык-к«—заборчнк, палйсаднйчек. Нсл. 393. Ад варот да клеці парканчыкам загароджана. Нсл.
2. частокольная йзгородь, где тонкйе жердочкй стоят в переплоте й тесно друг прй друге, то вертнкально, то наклонно ("просты і косэй паркан”) НК.: Очеркн, Но, 437; Ар. забор йз палок (хворостнн, С.) поставленных вертакально. Гсл.
парканіна-ны-не, ж— жердочка в "пар-кане” йлй служаіцая для паркана. нк.: Очеркя, 214. Уменьш. парканінка-нкі-нцы. НК: Очеркн, 214.
•парканавы-вая-вае—бревенчатый. Нсл. 393. Парканавая гарожа. Нсл.
•паркан-Гна-гнка,— см. под паркан 2.
•парканны-ная-нае, прйлаг. к паркан, НК.: Очеркн, 214—состояіцйй нз "парканін". Парканныя вароты.
•парканчык,—см. под паркан 1. •парловы-вая-вае—жемчужный.
парловыя маціцы(кралі) —ожерелде йз жемчужных зерен, нк.: Очеркн, 131. перла-мутр.
•парна, нареч. 1. ЗНОЙНО, Ар.; Шсл.; Ксл. томйтельно. Нсл. 393. Парна на дварэ. Нсл. Ну сядні й парна было ў дзень: пот аж ручаём ліўся! Ст. Улетку бывае парна. Лучкі Віц. (Ксл.).
2. душно. Нсл. 393. У хаце парна. Нсл. •парнўць,—см. под пароць.
•парпліца-цы, дат., предл.-цы, ж.—дере-вянное острде, на котором держйтся ручной верхнйй жернов. Ксл. Так шмат малола, што перагарэла парпліца. Беліца Сян. (Ксл.).
•парсона-ны-не, ж,—(персона), лйцо, особа. Нсл. 393. He вялікая ты парсона! Нсл.
• napcoHiub-Hw-Hfiu-He, несоверш.—олйце-творнть. (Бог) чысты ест ад усёга таго, што кафіра (араб., нявернікі) мовяць і парсоняць. Кіт. 7565. См. увасабляць.
ларсук 840
абпарыць
•парсук,—см. под парасюк.
•парсюк,—см. под парасюк.
•паршш, -нёў-нё м-нямі-нёх—кожаные лаптн, Варашылы Куз. (Ксл.) ЛЭПТН. Ніз Парэцк. (ДсЛ.).
•парвацца,—см. nod ірвацца.
•парваць,—под ірваць.
•napyxa-ўхі-ўсе, ж. 1. беспокойствне. Я табе парухі ніякае не зраблю; раненька ўстану й пайду сябе. Нсл. 476.
2. замешательство. Нсл. 476. Паруху зрабілі ў народзе. Нсл.
3. тревога. Гсл.; Нсл. 476.
•парўхаць,—см. nod рухаць.
•парўхацца,—см. nod рухацца.
•парўхлівы-eaя-вае—скорый на подьём. Нсл. 476.
•парўка-ўкг-ўг^ы, ж.—порука, ручатель-ство. Апанаса, іж парукі ня меў, расказаў ясьмі пасадзіці. Гордз. Акты, ХУП, 4.
•парукацца,—см. nod рукацца.
•парўпіла, безлйч.,—см. под рупе.
•парўпіць,—CM. nod рупіць.
•парўпіцца,—см. nod рупіцца.
•паруш-оны-аць-эньне,—см. nod рушыць.
•парушацца,—см. nod рушыцца.
•парушына—сорлнка. пнз.
•парушынка-нкг-нцы, ж.—сорлнка порошннка, пылннка, С.) Растсл.
•парушыць-iuy—порошлть. Шсл. Сьня-жок парушыць. Ст.
запарўшыць—запорошлть, засорнть (глаза). Шсл. He пазірай у гару, бо вочы запарушыш. Ст. Прйч. запарушаны. Запа-рушана маё адно вока. Ст.
•парўшыць,— см. nod рушыць.
•парўшыцца,—см. nod рушыцца. •паруч-аньйчь,—см. nod ручаць. •паручацца,-<« nod ручацца.
•паручэньне-ня, пребл.-ню, ср.—поруче-нне. Есьлі бы хто хацеў чараз каго інога пенязі тыя браці, тагды начай ня можам браці, только чараз таковага слугу свайго, каму бы асаблівую на то моц і паручэньне лістам сваім даў. Стт. 242.
з паручэньня—по порученлю. Хто на тот час у дому яго з паручэньня яго старшым будзець, маець на том пры-сягнуці. Стт. 436.
за паручэньням—по порученню. Урады нашы судовыя за паручэньням нашым месца нашае гаспадарскае засядаюць. Стт. 76.
•паручэнства-ва, мн. ч.-вы, ср.—поручн-тельство. Зупоўнае моцы ані паручэнс-тва не ўказаў. Із ст. вялл. суд. актаў(Борнсёнок: Спяскн 96).
•парўчнік-ка, предл-ку, зват. парўчніча, м. 1. поручлтель. Нсл. 476; Дз. Паручнікі ў тэй рэчы вольні будуць. Стт. 93. Паручніка за сябе пастаў. Нсл. Маець быці дан за добрае рукаемства людзём добрым, а тыя альбо тый паручнік маець на том ручыці, што воны жалабнік ад таго,
хто адпавядаў здароўя свайго бясьпечан будзець. Стт. 424. Укрыўджаны таго на паручніку, а паручніку на том на ком ручыў праўне даходзіці маець. Сп. 379. Даў ясьмі тую клячу на поруку ку пастаўленьню да права Чыжу тын-дзельніку, а паручнікі Гавенец Сташко-віч Каўбасінец а Кузі Юшковіч, брат Чыжаў, а Ясюта Сьцецевіча дзядзько-вІЧ. Горд. Акты ХУІІ, 5.
2. поручнлк. Нсл. 476. Паручніку пажалься на салдата. Нсл.
•парўчніца-і^ы, дат., предл.-ЦЫ, ж.—пору-чнтельннца. Дз.
•паручыць,—см. под ручыць.
•паручыцца,—см. под ручацца.
•парцянік-іка, предл., -Іку, зват.-іча, м. —холіцевая юбка. Ксл. Сшылі парцянік. Лубева Аз. (Ксл.).
•парцяніна-ньг-не, ж.—ткань нз льняных HHTQK. НК: Очеркн 145.
•парцяны-ная-нае—нз льняной тканн, нз льна. Ар.; Шсл. Парабіла свайму Рыгору парцяныя шкарпэткі. Ст. Парцяныя анучы ня грэюць, надабе суконкі. Гунчанкі Сур. (Ксл.).
•парызыкаваць,—см. под рызыкаваць.
•парышчыцца,—cm. nod рышчыцца.
•парываць,—cm. под ірваць.
•парывацца, cm. nod ірвацца.
• парырь-ру-рыш-ра, несоверш., nepex. 1. варнть прн помоіцн пара в закрытой сосуде, парнть.
2. перех.—подвергать действню пара, кнпятка с целью очніцення, размягчення н т.п., парнть. Парыць дугу. Ар.
3. безлйч. пара, парыла,—отдавать жаром, зноем, парнть. Ар.; Нсл. 493. На дварэ парыць. Нсл. He дарма парыла: дождж пайшоў. Ар.; Нсл. 493.
4. —о овоіцях: варнть, отварнвать. Нсл. 493. Парыць буракі, капусту. Нсл.
5. запарнвать. Шсл. Буду парыць умецьце. Ст. Соверш. запарыць—залнть кнпятком, Шсл. запарнть. Чарне запарыла аўсянае мякіны. Ст. Прйч. запараны. Умёцьце запарана. Ар.
6. парыць малако—кнпятнть молоко. спарыць малако—вскнпятнть молоко.
Спар малака дзіцяці. Ар.
7. снльно бять кого-л., Шсл. сечь розгамн. Нсл. 393. Мала цябе яшчэ парылі за гэта. Нсл. I давай яго парыць, падабраўшы пад сябе. Ст.
пйраны, 1. прйч. к парыць 1, 2, 4, 5.
2. умершнй от нзлншнего жара. Нсл. Парных ня бачылі, а мерзлых часта. Нсл. паранае малако—кнпяченное молоко.
Ар. Дзіцяці на дзеньбудзе паранае малако ў горшчыку. Ст.
абпараваць, апараваць-рую-руеш-руе; повел.-руй-руйма, несоверш.—обварнвать кнпятком. Нсл. 351. Хусьце надабе абпа-раваць добра. Нсл. Соверш. абларыць, апарыць—обллть кшіятком. Ар.; Шсл.; Нсл.
парыцца
841 пасадка
351. Абпаруй, абпар венік. Нсл. Уцякай, каб не апарыць нагі. Ст. He абпаррукі. Нсл. Прйч. апараны—облмтый кнпятком. Ар.
• парыцца, 1.(7-ое й 2-ое лйцоне употребляется) —парйться, варйться прй помоіцй пара в закрытой посуде. Рэпа парыцца.
2,(1-ое й 2-ое лйцо не употребляется)—парйТЬ-ся, находлться под действйем пара, кяпятка с целью счйідення, размягченяя. Дуга парыцца.
3. йспытывать жару, зной. Ар. Парыцца ў кажусе. Ар. Соверш. упарыцца-руся-рышся—яспытать жару, зной. Ар.
Упарыўся ў дарозе, цепла апрануўшыся. 4. подвергать себя действйю жары в бане. Ар.
5. (о молокеу-кнпятться. Соверш. спарыцца. Малако спарылася. Соверш. адпаравацца, апаравацца, несоверш.—обварйваться кй-пятком. Соверш. абпарыцца, апарыцца-руся-рышся—облнться кйпятком. Апа-рыўся — цяпер насіся. Ст. Прйч. апарыў-ШЫСЯ. Ар.
папарыцца, соверш.(к парыцца 3) 1. нспытать жару, зной. Папарыліся мы апрануўшыся.
2. соверш. к парыцца 4—подвергнуть себя действню жары в бане.
•пасоба-бы-бе, ж.—помоіць, пособйв. Нсл. 480. He вялікая нам ізь цябе пасоба. Нсл. Ніадкуль імне няма пасобы. Нсл.
•пасобстваваць-вую-eyetzz-eye, несоверш. —пособлять(помогать, С.) Нсл. 480. Ты яму пасобствуеш у ўсім благім. Нсл.
•псойта,—см. под посайка.
•пасойтак-ака, проволока йлй верёв-ка у ведра, за которую берут рукамн. Аш. •пасол-сла, предл.-слў, зват. посьле; мн. ч.-слы-слоў-слом-слоў-сламі-слох, м. 1. посол, днпломатнческлй представйтель высшего ранга. Пашоў пасол дый упаў у расол. Послов. Нсл. 481.
пасол Божы—посланец Божнй. Я пра-рокаў, паслоў сваіх зьбер. Кіт. 1ба14. Яўна, што Мухамэд пасол Божы. Тм. 10869.
2. депутат.
•пасоля-лі-лі, ж.—фасоль. Шсл.; Бясл.
Уставілі на дзень бульбы з пасоляю. Ст. Давай будзем лузаць пасолю. Канахоўка Клім. (Бясл.). Уменьш. ПЯСОЛЬКЯ-ЛЬКІ-ЛЬЦЫ. Шсл. Дробненькая пасолька ўрадзіла. Ст.
•пасолка-лкі-лры, ж. 1. женіцйна — дйпломатяческая представйтельнйца высшего ранга.
2. женіцйна депутат.
•пасовішча-ча, предл.-чу, ср.—работняк, которого нужно толкать к делу. Нсл. 480. Куды годзішся, пасовішча дурное! Нсл.
•піса-сы-се, ж —полоска(нарйсованная, начерченнная й пр.). Гсл.
•пасаг, (Ар.) област., пасага-агг-азе, ж.
—ямуіцество, деньгн, даваемые невесте родятелямй йлй родственнйкамй прн вступленйй её в брак; првданое. Жойдзішкі Вял.; Гсл.; Шсл.; Ксл.—прйданое. Нсл. 476.
Дзеўку выдалі замуж без пасагі. Нсл. У пасагу дачцэ далі карову і сто рублёў. Ст. Ёй даюць пасагу каня й карову. Забор’еСян. (Ксл.).
•пасагавы-вая-вяе, прйлаг. к пасага,—по-лученный В прнданое. НК: Бабы, Но. 39.
•пасад-dv, предл.-дзе, м. 1. престол, трон монарха. Ксл.; мгсл. Глянуў на адзінага Бога пасад. Кіт. 118а. Апалі кароны, пасады, зь нявольнікаў спалі аковы. Купа-ла: Крыўда(”Бацькаўшчына”, Но. 24-25/410-411).
2. квашня, на которую сажают невесту во время свадьбы. Ксл.; Ар.; Гсл.; Шсл. Дабрас-лаўце маладзіцу на пасад пасадзіці.
Татачка мой, мамачка мая, дабраслаўце мяне на пасад сесьці, на Божае месца, пад вышшым акном, пад Божым крылом, ідзе Бог расказаў, ідзе люд разгадаў. Поговор невесты. Нсл. 480.
3. заводзіць маладую на пасад—свадеб-ный обряд, СОСТОЯІЦНЙСЯ В TOM, что невесту сажают на крышку. Шсл. На заручынах(? С.) перад выездам да шлюбу, маладая становіцца аднэй нагою на века дзяжы ізь зярнятамі жыта й кланяецца абразом у покуці, потым усім сваяком і прытомным у хаце; просьле гэтага дружко кажа трэйчы: "Родныя бацька й маці й усі добрыя людзі, дабраслаўце маладую на пасад заводзіць!" — ”Бог дабраславе!”, адказуюць усі тры разы. Далей дружко даець маладой у рукі хустачку й абводзе яе навокал столу трэйчы. Ст. А й вядзіце княгіню на пасад! Любашкова Выс. (Ксл.) ІШЛй ЛяКСйЧКй Нй пасад, сустракаў яе Гасподзь Бог; з доляю шчасьліваю, з добраю гадзінаю.
КНІГІ ОНЛАЙН
