Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. стеречь. Нсл. 394. Пасьві яго, як ён будзе йсьці. Нсл. Пасьві рой, каб ня ўцёк. Тм.
3. перен. пасьвіць вока, вочы—услаждать зренне. Нсл. 394. Толькі, каб на чужыя жонкі не глядзелі, вочы свае ня пасьвілі, хэрам(араб., забаронена) вам ест. Кіт. 7баб. Досіць табе пасьвіць на яе вочы, не напасьвіш. Нсл.
напасьвіць, соверш. к пасьвіць 1: накормнть на подножном корму.
папасьвіць, 1. соверш. к пасьеіць I, 2, 3.
2. покормнть в путн на подножном корму. Нсл. 470. Станеш тут, папасьвім коні; тут вада блізка. Нсл. 470.
папасьвены, прш. к папасьвіць 1, 2. Коні, як добра папасьвены, дык і бягуць добра. Нсл. 470.
прапасьвіць, соверш. к пасьвіць 1, 2.—не-досмотреть, пася; опустнть по недосмот-ру. Нсл. 527. Прапасьвіў коні, пшчолы. Нсл. Прйч. прапасьвены—просмотренный, опуіценный по недосмотру. Нсл. 527.
Прапасьвеных пшчол ня зловіш. Нсл.
прыпасьвіць, соверш. к пасьвіць 1, 1. —после пастьбы на обыкновенном, немного пастн на чем-л. лучшем. Ар
Пасьві сядні каровы на папары, аўвечары прыпасьві на канюшыне. Ар.
2. подстеречь кого-л. на чем-л. предусн-днтельном, запреіцённом. Ар. Пажджы, я цябе прыпасьвлю, як будзеш лезьці ў сад. Ар.
спасьвіць, 1. соверш. к пасьвіць 1.—пася прнчннять потравы. Ар. Ну й людзі: спасьвілі нашу канюшыну. Ар.
2. потерять, пася. Нсл. 603. Спасьвіў вартаўнік коні, рой. Нсл.
упасьвіць I, соверш. к пасьвіць 1—откор-мнть на подножном корму. Ар. Увосень упасьвім валы і прадамо. Ар.
2. справнться на пастьбе. Стапгак вялікі, ідзе ты яго ўпасьвіш, хлопча! — Упась-вю.
упасьвены, прйч. к упасьвіць 1, 2. Вол упасьвены. Ар. Пастушок ня ўпасьвіў статку: каровы іспаш зрабілі.
•пясьвіцй,а-віцца, пасьвяцца, несоверш. —пастнсь. Шсл.; Ар.; Нсл. 394. Добры ты пастух: сам пасьвішся ў гаросе, а коні пасьвяцца ў шкодзе. Нсл. Мілосьнік... паствіцца ў рожах. п. п. 2:іб(Нз 12 кннг Б.) Паствіш і накладаешу паўдня. п. п. 1:7(Лз 12 кннг Б.). Пастві ягнята сваі. Тм. 1:8. Паствяцца. Тм. 4:5. Соверш. папасьвіцца —пастнсь некоторое время. Ар.
упасьвіцца, соверш., зав. купасьвіць. Ар. Вол упасьвіўся. Ар. Соверш. адпасьціць-сў-сёш-сёць-сём-сіцё—окончнть, перестать пас-тн. Ар. Соверш. папасьціць—попастн. Шсл. Каб дзе каня на лепшай траве папась-ціць. Ст. Яшчэ троха папасьцім коні. Ст. •пасьцёлены,—cm. nod слаць.
•пасьцёля-лг-лі, мн. ч. pod.—яў, ж. 1. постель. Ксл. Папраў сяньнік і засьцялі Пасьцелю. Яноўшчына Беш. (Ксл.).
2. анат.—послед, плацента. Ар.
3. разложенное для молотьбы цепом. Ксл. За дасьвецьце змалацілі чатыры пасьцелі гароху. Пятніцкая Беш. (Ксл.).
пacьцeлькa-ль^^льц&z> уменьш. к пасьцеля
1, 2.
•пасьцёлка-лю'-л^ы, ж. 1. простыня. Шсл. Выткала пасьцелку ў шэсьць нітоў. Бор Сьміл. Вялікая газэціна, як пасьцелка. Ст. (Шсл. пад газэцінау
2. цыновка нз нвовых прутьев для покрытня саней. Шсл. Сплёў на сані пасьцелку. Бор Сьміл. (Шсл.).
•пасьцёль, ж. — пасьцеля. Пасьцель бела, сьцяна нема, — не зь кім размаўляць. йз песнн, Войш.
•пасьцёнак(мёду)-нка, предл. й зват.-нку, м.—ломоть мёда в сотах нз улья-колоды. Mix. Прынёс на карыне пасьценак мёду. I. Г. Лемантар, 78.
•пacьцяpэжкa-лc^z-лc^ьz, ж.—предосто-рожность. Нсл. 483. Дзякуй за пасьцярэж-ку. Нсл.
пасьці
847
пашана
•пасьці,—см. под падаць.
•пасьцілёнь-льня, предл-льню; мн. ч.-льні-льнёў-льнём-ні-нямі-нёх, м.—матрац. Ксл. Папраў пасьцілень на ложку. Замасточча Сір. (Ксл.).
•пасьцілка-лкі-лцы, ж.—простыня. Ксл.; Гсл. Засьцялі пасьцелю пасьцілкаю. Ганка-вічы Беш. (Ксл.). Бліснуў зь неба першы сноп сьветлага калосься на крылы ветрака; перабег залатою пасьцілкаю пераз папоў сад, і ўсе весялее. Дзьве Душы 43. Няма ў Лукіркі пасьцілкі. Яблынка Імгл.(Косіч 249). Засьцялі пасьцілкаю пасьцелю. Нсл. 483. См. паходня, пахадня.
2. ПОЛОВЛК(? С.). Растсл.: Смоленск 149. •па(ць)сьціва, нареч. к па(ць)сьцівы, 1. честно(порядочно, С.) Нсл. 485. Пасьціва жывець. Нсл.
2. целомудренно. Нсл. 485. Нявестка пасьціва прышла. Нсл.
3. почтнтельно, (Гсл.)с уваженлем. Нсл. 485. Пасьціва прыняў нас. Нсл.
•пасьці'васьць-ш, ж. 1. честность. Нсл. 485. Твая пасьцівасьць усім людзём ведама. Нсл.
2. совокупность морально—этлческлх прннцнпов(достоннства, нравственнос-тл, совестн н т.п.), которымл человек руководствуется в своем обіцественном л ллчном поведенял; честь. Узрушыцелі права паспалітага горлам і адсуджэнь-ням пасьцівасьці карані быці маюць. Стт. 205. Каран быці мает, яка вышэй апісана, ведзь жа такую рэч, гдзе ся пасьцівасьці датыкаці будзець, да нас гаспадара адсылаючы. Стт. 174. Адсуджэньням пасьцівасьці і горлам маець быці каран. Тм. 69.
3. неспособность к нлзклм поступкам, порядочность.
4. целомудрне, девственность.
5. почтлтельность, уваженле. Нсл. 485. Ня бачылі мы ад цябе ніякае к нам пасьці-васьці. Нсл. См. паважнасьць.
•патсыцвы-вая-вяе, 1. честный. Нсл. 485. Патсьцівы чалавек нікога ня скрыўдзе. Нсл.
2. порядочный, неспособный к нлзклм поступкам. Чалавеку патсьціваму нічога ня маець быці дарожшага над воль-насьць. Стт. 15.
3. почтлтельный. Нсл. 485. Патсьцівы хлапец! кажнаму скланіўся. Нсл.
4. целомудренный. Нсл. 485. Нявестка прышла да нас патсьціваю. Нсл.
па(т)сьціўшы, ср. cm. к па(т)сьцівы 1, 2, 3. Няма нікога патсьціўшага, як ты. Нсл. 485.
•пасьціць, пашчу, пасьціш. пасьце, пасьцім, пасьціце, пасьцяць. несоверш., перех.—пастн. Ксл.; ІПсл. См. пасьвіць. Ён наняўся пасьціць каровы. Дрўка Куз. (Ксл.). Пагнаў цяляты пасьціць. Ст. Соверш.
напасьціць—накормлть на подножном корму. Соверш. спасьціць—потравлть. Шсл.
Нехта ночы спасьціў нашу выку на клінку. Ст. Прйч. спашчаны, —потрав-ленный. Шсл. На гэтым кавалку мала чаго й набярэм канюшыны — ведама спаш-чаная. Ст. Соверш. выпасьціць, 1. пастл, пока не будет сьедена вся трава. Чужыя людзі ўсю нашу сына жаць выпасьцілі.
2. откормлть(прокормлться? С.) на пастбліце. Шсл. За лета добра выпасьціў каня. Ст. Соверш. упасьціць, 1. откормлть на подножном корму.
2. справнться на пастьбе. Я не ўпашчу гэтыя коні.
•пасьціцца, пасецца, пасўся, несоверш.
—пастлсь. Шсл. Пад вечар коні ляпей сталі пасьціцца. Ст. Соверш. адпасьціцца-сёцца—окончлться пастлсь. Ар. Соверш. папасьціцца-сёцца—попастлсь. Шсл. Тут добра папасьліся каровы. Ст. Соверш. упасьціцца—откормлться на подножном корму.
•пасьцьва-вы-ве, ж.—пасенле(пастьба, С.) скота. Ксл. Васіль на пасьцьве. Стаішча Віц. (Ксл.). См. nacma 1.
•пасьцюдзянёць,—под сьцюдзянець.
•пасыхаць,—см. под сохці.
•пасыка—кровь ублтого жлвотного, Гсл. жлдкая часть кровл, сукравлца?.
• пасыкяцца-аюся-аешся, несоверш. 1. вызываться на какое-л. дело. Нсл. 483. Нашто пасыкаешся на тое, чаго ня ўмееш зрабіць? Нсл.
2. бросаться. Нсл. 483. Пасыкаецца да мяне з кулакамі. Нсл.
пасыкнўцца, -нўся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся, однократ. к пасыкацца. 1. вызвать-ся на что-л. Нсл. 483. Пасыкнуўся із словам, дый назад. Нсл.
2. брослться. Нсл. 483. Пасыкніся толькі, то й умыешся крывёю. Нсл.
•пасылаваць-аю-аеш-ае, несоверш., перех.
1. —часто посылать. Дсл. Да Божае абедні не пасылавалі. Дсл.
2. командлровать.
• пасьільнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —служлтель для посылок, посыльный. Нсл. 483. Пасыльнікаў у мяне няма дзеля цябе. Нсл. Колькі пасыльнікаў пасылалі на яго. Нсл.
•пасынак-нка, предл. й зват.-нку, м. 1. пасынок, неродный сын одного лз супругов (прлходяіцлйся родный друго-му). Ар.; Нсл. 394.
2. побег, зародок у капустного кочня между НЛЖНЛМЛ ЛЛСТЬЯМЛ. Нсл. 394.
Сьцябло пушчае з бакоў пасынкі. н. Качан із пасынкамі. Нсл.
•пасып-аны-аць,— см. под сыпаць. •пасыпацца,—см. под сыпацца.
•паша-шы-шы, ж.—подножный корм. Ар.; Шсл.; Нсл. 395. Сёлета няма пашы статку. Ст. Коні на пашу пушчаны. Нсл.
•пашана-ны-не, ж.—хорошее обраіденле с чем-л.
пашараваш.
848
патароча
•пашарав-аны-аць,—см под шараваць. •пашэндзе-дзіла, безлйч.,—см. под шэндзіць. •пашэнціць,—см под шэнціць.
•пашкодзіць,—под шкодзіць. •пашкёліць,—см под шкёліць. •пашкумаціць,—см. под шкумаціць. •пашмат, нареч.—помногу. Шсл. He бяры зараз пашмат, а патрошку.
•пашня-ні-ні, ж.—пахота. Шсл.; Нсл. A ужо-ж ваша пашня ўся за даўгі пашла. Нз песнн, Нсл. Сваю пашню й адным канём ураблю. Ст. Пашню... пад сябе забавіў. Горд. Акты ХУП, 7,—пахотное поле. Выда-ваць із пашні дзесяціну. Кіт. 14613. Шайтан рэк: "Войска маё тое, хто, пашню купіўшы, даражыні чакае, а потым прадае. Тм. 5961. Пашню мерачы, неда-мерыць. Тм. 6064. Уменьш. пашанка-нкі-нцы. Вон купіў пашанку. Гордз. Акты ХУП, I. Зарадзі, Божа, жыта, пшаніцу, усяку пашНІЦу. Росуха, Імгл.(Косіч 59).
•пашпы-ная-нае—пахотный."Рэвізія Сьвіслацкага стараства 1560 г,928, Но. 6-7, 35).
•пашшак-йка, предл.-аку; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—род червей, нахо-дяіцнхся у лошадей в заднепроходной кншке. Нсл. 395. У каня пашшакі тырчаць. Нсл.
• паштудзень, нареч.—носнть одежду повседневно, в буднн. Ар. Гэтую апра-ніху нашу паштудзень, а гэтую — сьвятам. Ар.
•пашукаць,—см под шукаць. •пашурпацець,—см. под шурпаціць. •пашчаджаць,—см под шчаджаць. •пашчапаць,—<«. под шчапаць.
•пашчась-іла-іць, безлйч.,—см. noä шча-СЬЦІЦЬ. Смоленіц.
•пашыраць,—см под шырыць. •пашырацна, см. под шырыцца. •пашырыць,—см. под шырыць. •пашьірыцца,-™ под шырыцца. •паш-ыты-ыг<ь,—см. под шыць.
•пахоля-лі-лі, ж. 1. поблажка. Шсл. Дзіцяці ра, другі дай патолю, дык потым бяда зь ім будзе. Ст.
2. облегченне. Iсядзяць наўзьмежках, на сівых руінах людзі без патолі, з сэрцам у крыві. Змагар(Ускалось, Но. 10, стр. 7). МаІМ братом няма патолі, прайшлі другую Калыму. Крушына: Творы, 159.
•патом-.чу, предл. й зват.-ме, м.—утомле-нне. Глебаўск Сян. (Ксл.). Якая смачная вадзіца з патому. Тм.
»патомны-няя-нае—будуіцнй, Ксл. нме-юіцнй быть после, потом, будуіцнй, потомственный. Нсл. 484. Мне давай сядні, на патомнае я не гляджу. Альгова віц. (Ксл.). Засталося на патомныя часы. Нсл. Прагляне сонца праз хмары цёмныя, і будуць жыці дзеткі патомныя добрай доляй, доляй шчасьліваю. я. Лучына.
•патопа-ы, ж. 1. потоп. Рэч.(Пет., п, 16). Каб другі раз ня было патопы. Рэч.(Пет. П, 16). Бог напусьціў патопу на сьвет. A na namone... Саму ўрадзіўся Эрфэшэд. Кіт. 99 аЗ.
2. перт.—тонь, тонкое, болотлстое место. Нсл. 484. Юрацішкі Л. У патопу заехалі мы. Нсл. Начаваў бы ў балоце, калі б не налучыліся людзі: дзякуй вызвалілі коні з патопы. Нсл. 311, под налучыцца.
КНІГІ ОНЛАЙН
