Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•паўз йлйобласт. ПОўз, местойм. срод. йлйейн. падежом—вдоль; подле й вдоль, Гсл. возле, Растсл.; пнз. по. Употребляется прн обозначеннй предмета, места, прост-ранства, вдоль которого совершается йлй проявляется действне. Ідучы поўз лесу, глядзі грыбоў. Гсл. Ідзі так паўз плот. Ст. Радоўка аж за вугол закруці-лася, хвастом віляла паўз сьцяну і ўпаўзала ў магазын. Капыловіч: Хлеб.
•паўзг а.ііцца, < ч под галіцца.
•паўзёнь, паўзьня, предл.-НЮ, зеат. поўзь-ню; мн. ч.-зьні-зьнёў-зьнём-зьні-зьнямі-зьнёх, м.—танк.
•паўзяць, соверш., перех.—возыметь(воз-намернться, С.). Нсл. 426. Паўзяць сьме-ласьць. Нсл. Паўзяць ахвоту да службы. Тм.
•паўзяцьце, предл.-ню, ср.—смелость, дерзость. Нсл. 426. Адкуль у цябе ўзялося паўзяцьце такое? Нсл.
•паўзяцца, соверш. 1. возыметь быструю сноровку в роботе. Нсл. Наш малец паўзяўся малаціць, касіць, шыць боты. Нсл.
2. зазнаться, возыметь смелость до дерзостн. Нсл. 426. Адкуль ты такі паўзяўся? Нсл.
•паўзўха-ўхі-усе, ж. 1. плуг(употребля-емый более в Мннской губ.), отлнчаю-іцнйся от сохн, называемой "дрында". Нсл. 426.
2. ползаювцая девушка. Ар.
•тўзўн-уна, предл.-унў, зват.-ўне; мн. ч.-ны-ноў-ном-ноў-намінох, м. —— ползаюіцнй мальчнк. Нсл. 426. Глядзі ня ступі на паўзуна, паўзунка свайго. Нсл. Уменьш. паўзунок-нка, предл.-нку, зват. паўзўнку, мн. ч., дат.~НКОМ, мн. ч.. предл.-НКОХ.
• паўзьдзяржаньне-ня, предл.-ню, ср.— удержанне, удержка. Нсл. 426.
Паўзьдзяржаньня каню няма, так і махае. Нсл. Хлапец без паўзьдзяржаньня дуруе. Тм.
2. воздержанне. Нсл. 426. Надабе мець у ўсім паўзьдзяржаньне. Нсл.
•паўзьці-паўзў-зёш-зёць-зём-зіцё, несо-еерш.—ползтн. Ар.; Шсл. Мурашка ўчапі-лася за вялікую саломіну, аж ня можа паўзьці. Ст. Дзяцё паўзе пад ногі. Ст. Соверш. папаўзьці (Ар ), папоўзьць (Нсл.) —поползтй. Ар.; Нсл. 426. Сабака папоўз пад вуткі. Нсл.
поўзаць
856
паўніць
поўзаць-аю-аеш-ае, многократ. к паўзьці —ползать. Нсл. 426; Ар. Ракі поўзаюць.
поўзаць па нагах—кланяться до ног. Гадзіну цэлую поўзаў па нагах, пакуль адмаліўся. Нсл. 426. Соверш. папоўзаць —поползать. Ар.
рапаўзаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. допол-зать. Нсл. 140; Ар.
2. с трудом дотаскнваться. Нсл. 140. Па гэтым балоце не дапаўзеш да двара. Нсл. Як-колечы дапаўзайце. Тм.
дапаўзьці, соверш. к дапаўзаць 1, 2—до-ползтн. Шсл.; Нсл. 140. Хай жа ўжо сюды дапаўзе дзяцё. Ст.
запаўзаць, несоверш.—заползать. Нсл. 180. Куды ты запаўзаеш, запоўз на самы кут. Нсл. Нсл. Соверш. запаўзьці, (Шсл), за-поўзьць, (Нсл.)—заползтн. Нсл.; Шсл. Аж куды запаўзло дзяцё.
напаўзаць, несоверш. к напаўзьці. Соверш. напаўзьці—наползтн. Шсл.; Ар. I трэба гэтым мурашкам напаўзьці сюды! Ст.
перапаўзаць, несоверш. к перапаўзьці —переползать. Ар.
перапаўзьці, соверш.—переползтн. Ар.
прапаўзаць, несоверш. к прапаўзьці—про-ползать. Соверш. прапаўзьці—проползтн. Ар.
прыпаўзаць, несоверш. 1. прйпалзывать. Нсл. 508.
2. перен.—прядвнгаться(прнтаскнваться, С.). Нсл. 508. Прыпаўзаў к двору. Нсл.
прыпаўзьці, (Ар ), прыпоўзьць, (Нсл ), соверш. к прыпаўзаць 1, 2. Нсл. 508. Прыпоўз к двору. Нсл.
выпаўзаць, несоверш.—выползать. Шсл. Гадзіна выпаўзае грэцца на сонца. Ст. Соверш. выпаўзьці—ВЫПОЛЗТН. Шсл.; Ар. Вожык ня можа выпаўзьці зь ямы. Ст.
упаўзаць, несоверш.—впалзывать. Нсл. 68. Ну баржджэй упаўзай. Нсл. Соверш.
упаўзьці—вползтн. Нсл. 68; Ар. He ўпаўзу. Нсл.
успаўзаць, несоверш.—всползать. Му-рашка хоча ўспаўзьці на грудку. Ст. Малы ўспоўз на стол. Тм.
•паўзьціся, паўзецца, зав. к паўзьці. Добра яму тут паўзецца. Многократ. поўзацца, страд. к поўзаць.
распоўзайца-аюся-аешся, соверш.—рас-ползаться, начать много й долго ползать. Чаго вы тут распоўзаліся, як ракі; тут і бяз вас цесна. Нсл. 557.
распаўзацца-йецца, несоверш. 1. распол-заться. Нсл. 557. Бі блышчыкі, бо распаў-зуцца, распоўзуцца. Нсл.
2. разрываться от ветхостн йлй дурной работы. Соверш. распаўзьціся-зёцца, 1. расползтнся. Нсл. 557. Ракі распаўзьліся. Нсл.
2. разорваться от ветхостн нлн дурной работы. Нсл. 557. Сарочка на целе распаў-злася. Нсл.
•паўжыдак-дкв, ж.—полуеврей. Ар. •паўкары-раў, едйнств. ч. нет.—вйд телегн. Ксл. Зрабі мне паўкары вазіць гной і на МЛЫН. Шчыпцы Беш. (Ксл.).
•паўкручок-чка, предл.-чкў; мн. ч.-чкі-чкоў-чком-чкі-чкамі-чкох, м.—половнна крючка — 1/200 ведра водкн — около 0.06 лнтра. Шсл. Паўкручка выпіў, дык і цяплей стала. Ст.
•паўлоньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.—полоханкн. Шсл. Паўлоньне травы назьбірала парасятам. Ст. Паўлоньне бацьвіньня наламала. Нсл. 427. Кажны дзень па паўлоньню прыносе сабе цыбулі. Тм.
•паўморга—половнну морга — 0.35 гкт. — 1/3 десятнны. Шсл. У людзёў дастаў на часьць паўморга сенажаці. Ст. Пасеяў паўморга выкі. Ст.
•паўмісак-скд, предл.-ску, м.—глубокая тарелка. Ксл. Зьелі паўмісак сарапені. Варашылы Куз.( Ксл.).
•паўналГк-Z^, предл.-іку, зват. -Іча, м. —комплект. БНсл.
•паўнамачнік-wd, предл.-ікў, зват.-іча; мн. ч.-кі-коў-ком-камі-кох, м.—уполномо-ченный, доверенный(в знач. суіц.). Ср. памачнік.
• паўнамачніца-^ы-цы, ж.—уполномо-ченная. Ср. памачніца.
•паўніня-ні-нг, ж.—полнота. Перажы-ваюць у цэлай паўніні трагеду. "Бацьк.”, Но. 38-39/573-574. Усе мастацкія асаблівасьці... выступаюць у гэтай казцы ў цэлай паўніні. Калосьсе, Но. 3-16, 1938 г., стр. 152, У паўніні душы такая моц. Жылка, 97.
•паўнёць-ёю-ёеій-ёе; повел.-ёй-ёйма, несо-верш.—полнеть. Нсл. 427. Месяц паўнее. Нсл. Соверш. папаўнёць. Нсл. 427. Месяц паўнее, папаўнеў. Нсл.
спаўнёньне-ня, ср.—йсполненне. мгсл.
•паўшць-ню, поўніш-не, несоверш., каго-што, 1. насыпать йлй налнвать что полно, Нсл. 427. наполнять. Паўні лубку. Нсл. Соверш. напоўніць-ню-ніш-не—на-полннть. Напаўняюць жываты свае агнём. Кіт. 10614.
2. нсполнять. Нсл. 427. Кажан павінен паўніць сваё дзела. Нсл. Соверш. супоўніць, перех.—йсполннть. Зычэньне твае я супоўніў. Нсл. 222. (под зычэньне). Соверш. выпаўтць-ню-ніш-не—йсполнйть, післ. осуіцествйть, совершнть полностью(что-л. задуманное йлй порученное). Выпаўніў усё, што загадалі. Ст.
спаўняць-яю-яеій-яе—нсполнять. Гсл.; Ксл. Слухаюць, але не спаўняюць. Мянюцева Сян. (Ксл.).
спаўняючы, —нсполняюіцйй(йсполнй-тельный). Гсл.
спаўняцца
857
пацаць
спаўняцца—нсполняться. Прйч. выпаў-нены—йсполненный. Нсл. 90. А гдзе бы апісу свайму досыцьчыніці не хацеў, і ў чом ізь яго выступіў або ня выпаўніў, тагды ў усе подле запісу свайгоўпадаець. Стг. 326.
дапоўніць, соверш.—ДОПОЛНЙТЬ. Несоверш. дапаўняць-яю-яеш-яе—дополнять.
•паўпохці,—см. под похці.
•паўпівацца,—см. под піцца.
•паўпляйм-іць—см. под пляйміць.
•паўпляшка-кг, дат., предл.-ЦЫ, ж.—пол бутЫЛКй. Воўсішча Сян. (Ксл.).
•паўпрыца-цы-цб/, ж 1. какая то часть жернова, кажется, железо вндзу дыркн жернова, валйк жернова. Mix.
2. вал на котором что-л. вертнться.
3. ОСЬ. Бягомля.
•паўпўрык-ыкд, предл.-ку, м.—мера весом 1 пуд 10 фунт. Ксл. Паўпурык жыта адпусьці й купіш сабе сарочку. Вяжышча Беш. (Ксл.).
•паўрубёль-бля, м.—50 копеек, полтнн-ннк. Ар.; Шсл. На паўрубля купіў солі. Ст.
•паўрублёвік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—полтйннйк. Нсл. 430. Паўрублёвіка даў за яго. Нсл.
•паўсамагўк-ку, м„ грамм.—полугласная буква, дйфтонг.
•паўсаракі-коў, мн. ч.—20-тый день после смертв кого-л.; помйнкй в этот день по нем. У тую нядзелю будзем спраўляць па бацьку паўсараке. Ст.
•паўспоркаць,—под поркаць.
•паўспоркацца,—см. под поркацца.
•паўспадацца,—см. под падацца.
•паўспароць,—см. под пароць.
•паўспароцца,—см. под пароцца.
•паўстанец, предл.-нцу, зват.-нча, м.—пов-станец.
•паўстанка, (Нсл. 430)-нкі-нцы, ж.—жен-іцнна повстанец.
•паўстанскі-кдя-кае—повстанческнй. Ар. •паўстаньне-ня, предл.-ню, ср,—восстанне. Гсл.; Ар. Я яшчэ быў малы, як было паўстаньне. Ст.
•паўставаць,—nod стаяць, стаць.
•паўстаць,—см. под стаяць, стаць.
•паўстрўг-уга, предл.-узе, зват.-ужа, м. —небольшой "струг". У Вяліжу буда-валіся вялікія судны-барліны, стругі, паўстругі. Віцьбіч(”Бацьк„ Но. 49-50/435-436).
•паўсьцяк-якф предл.-якў, зват.-яча; мн. ч-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—негодный клочек куделн. Адзельск Ск.
2. ПуСТЯК. Адзельск Ск.
•паўторы-раў, едйнств. ч.—шоры. ПІсл. Надабе спраўляць каню новыя паўторы. Голацак Сьміл. (Шсл.).
•паўштаба-бы-бе, ж.—железная полоса несколько тоньше "штабы", употреб-ляется прй оковке экйпажей. НК: Очеркн, Но. 645.
•паўшуронак-нга, м.—половнна шуркй 1/6 сажнй дров. Шсл. Нарэзалі паўшу-ронак дроў. Ст.
•паўтора-ры, дат., предл.-ры, ж.—повто-ренне. Смоленск.
•паўторны-ная-нае, 1. вторйчный. Нсл.431. 2. второй. Нсл. 431. Першая просьба была аб тым, а паўторную слухай. Нсл.
•паўтара—полтора. Нсл. 431. Мая кішка не паўтара мяшка. Послов. Нсл.
•паўтараваць, -рую-руеш-руе, несоверш. —вторнть, акомпаннровать.
•паўтарачка-чкі-чцы, ж.—доска толіцй-ной 1 1/2 дюйма. Шсл. Паўтарачак нарэзалі на Масьніцы. Ст. См. паўтарнік. •паўтаршк-кд, предл.-ку, зват. паўтарніча; мн. ч. паўтарнікі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—доска толіцнною 1 1/2 дюйма. Ксл. ПаўтарнІКІ добрыя вЫШЛІ! Лукашоўка Беш. (Ксл.).
•паўтраця—два с половнной. Шсл.; Ар. Зарабіў паўтраця рубля. Ст.
•паўтрацГ—две с половнной. Ар. Выпіў паўтраці бутэлькі малака. Ар.
•пац I, паца, на пацу, м.—крыса. См. бац. Уменьш. пацўк-га, предл.-кў; мн. ч.-кі-коў-коў-ком-камі-кох—крыса. Ксл.; Шсл.; Нсл. 395. У каморцы завяліся пацукі. Ст. Пад памостам заеяліся пацукі. Вульлянавічы Сян. (Ксл.). См. бацукі под бац.
• Пац-г^а, предл. Пацу, м.—нзвестный велнколнтовскнй(белорусскнй) арнс-тократ времен обьеднненного велнко-лнтовс кого(белорусского)государства (Велнкого Княжества Лнтовского).
•пац П, паца, предл. пацу, м.—поіцечнна (удар по іцеке ладонью, С.) Ня лезь, бо паца па мордзе заробіш. Нсл. Даў паца, выцяў поўху. Гсл.
• пац III,—междометне, означаюіцее быстрый удар в іцеку нлн по руке. Нсл. 395. Пац яго па шчаццэ, па руйцэ. Нсл. См. бац II.
•пацалаваць,—см. под цалаваць.
•пацалуйка-кг, обіц.—любяіцнй целовать йлн целоваться, особенно днтя, надое-даюіцее поцелуямн. Нсл. 488. Пасадзі ты гэтага пацалуйку, бо ён не дае табе шыць. Нсл.
•пацалуйкі-уек, едйнств. ч. нет.—день, в который в Могнле^ской н Внтебской губ. собнраются к повнвальным бабкам все прннятьіе ймй девйцы, каждая с подар-ком для своей повнвальной бабкн. День поцелуек сопровождается пйршеством н бывает более весною в неделю Пасхй. Нсл. 488.
КНІГІ ОНЛАЙН
