Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•пацяпёшка-кг, дат., предл. пацяпёшцы, ж.—корзлнка. Ксл. Набраў пацяпешку грыбоў. Валкі Сур. (Ксл.).
•пацаць-аю-аеш-ае, несоверш.—блть по іцеке. Нсл. 395. Так і пацае яго па мордзе. Нсл. Соверш. пацнуць-ну-неш-не. Нсл. 395. Пацну, аж крывёй умыешся. Нсл.
пацёха
858
пацячы
•пацёха-ёхі-ёсе, ж.—(утеха, С.), утеше-нне, Шсл.; Гсл. удовольствне. Нсл. 488. Да добрых і радасных пацех прышоў. Кіт. 80а1. Вось паслухмяныя дзеткі — адна пацеха зь іх! Ст. Пан Бог такім людзём значыў пацехі іраскошы райскія. Кіт. 2269. Іман(араб., вера) наша Пацеха й карона. Тм. 40аі2. Мусульманін зайдзе з гэтага сьвету на той вячысты сьвет дараскош і пацех райськіх. Тм. 55610. Мая ўся ў гэтым пацеха. Нсл. Ён у конях пацеху мае. Нсл. Пацеха, як зь меха. Послов. Нсл. Мечка зычыў гаспадыні здароўя й пацехі ЗЬ дзетак. Сіндрэвіч(Беларус, Но. 169). Уменьш. пацёшка-шкі-шцы. Нсл. 488. Цацку купіў на пацешку дзяцём. Нсл.
•пацёпаваць, -пую-пуеш-пуе, несоверш. —пожнмать(плечамн), время от време-нн. Ср. сьцёпаць. Ты вось нават і не апранаешся каля дому, — пацепуючы ад думкі пра холад, сказала Андрэіха. Кула-коўскі: Дабрасельцы.
сьцёпаць-аю—пожнмать(плечамн). Сло. Ён сьцепае плячыма. Тм. Чаго ты сьцепаеш плячыма? Тм. Ср. пацепаваць. Ён выцягнуў з ботаў рукавіцы й сьцепануў-ся, зьнячэўку пачуўшы стук. Вышынскі: Хата пад ліпой.(Беларус, Но. 155). Однократ. сьцепанўцца-мўся. Рубрыя? — спытаў, сьцепануўшыся на ўспамін, што Рубрыя была вясталкай. Тат.: Кво вадыс, 222.
•пацемнік-ка, предл.-ку, зват. пацемніча, м —мелкнй лес, оставшнйся на месте вырубленного леса, густо разросшнйся. Ксл. Ён заблудзіўся ў пацемніку. Велашко-вічы Лёз. (Ксл.). Пацемнікам троху паку-рала, дык ізь яго ні духу, ні хуху. Вядрэнь Чаш. (Ксл.).
•пацепнік-іка, предл.-ку, зват. пацепніча, м.—мелкнй лес, оставшнй'ся на месте вырубленного леса, густо разросшнйся. Ксл. Знайшоў сваю карову ў пацепніку. Глебаўск Сян. (Ксл.). См. пацемНІК.
•пацеркі-рак,-ркаў( одна пацерка), област. —бусы. Ар.; Шсл.; Ксл. Купіла дзьве нізкі пацерак. Навікі Беш. (Ксл.).
•пацеры-роў, едйнств. ч. нет.—МОЛНТВЬі(у католнков), состояіцне нз Молнтвы Господней, Богороднцы н Верую. Гсл.; Ар. Падышла пад акно і пачала гаварыць пацеры. Н.(Афанасьев, III, 1914, 105).
•пацёрці,—см. под церці.
•пацёшнасьць-ці, ж.—утешнтельность. •пацёшны-ная-нае—составляюіцйй уте-шенне, удовольствне. Нсл. 488, утешнтель-ный. Пацешнае дзяцё. Нсл.
• пацёшыць, пацяш-аць-эньне, -,—см. под цешыць. Соверш. наспацёшыцца—нарадо-ваться. Нсл. 319. He наспацешыцца, гледзячы на дзеці. Нсл.
• пацёць-ёю-ёе; повел.-ёй-ёйма, несоверш. —потеть. Ар. Соверш. папацёць—попотеть. Ар. Соверш. спацёць—спотеть, вспотеть. Ар.
спацёлы-лая-лае—вспотевшнй. Пачаў выціраць густа спацелы від. ЗСД 182.
Соверш. упацёць(очень, совершенно, С.) вспотеть, МГсл. спотеть. Нсл. 663. Коні ўпацелі ад борздае язды. Нсл.
•пацяг-яга, предл.-ягу, зват. яжа, м.—тот, кто потягнвается. Вось пацяг: пацягу-ецца ды пацягуецца. Крамяні Пух.
•пацяганка-нкі-нг/ы- ж-—потаскуха, Ксл. потаскунья. А чаго ты, пацяганка, бязь дзела бадзяешся? Вульлянавічы Сян. (Ксл.).
•пацягавіч-ча, предл.-чу, м.—спецнальная палка, которой пользуются прн навн-ваннн пряжн на "навой". "Пацягавіч” вкладывают то в одну то в другую дырку "навоя”, вертя его, н пряжа навнвается. Аш.; Mix.; Ксл. Пацісьні пацягавіч, каб тужэй кросны сталі. Русінава Сян. (Ксл.).
•пацяг ацца, см. под цягацца.
•пацяглівы-вая-вае—растянутый, мед-ленно пронзнесенный(звук, слово, речь). Вк. Пацяглівая гутарка. Вк.
•пацягнўць,—под цягаць, цягнўць.
•пацягнўцца, гл< под цягацца, пацягацца. •пацягўшкі-ійак, едйнств. ч. нет.—потя-гнванне, позыв потягнваться. Нсл. 488. Пацягушкі нешта бяруць цябе. Нсл. На ката пацягушкі, а на дзяцё растушкі. Нсл.
•пацяжка-^ск/-ж^ьг, ж., област.—поленце. Шсл. Падай імне ценшую пацяжку пад-класьці на комінак. Крамяні Пух. (Шсл.). •пацяроб,—см. под поцяраб.
•пацярэбнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м., област.—потребнтель сьестных прнпасов. с. Нсл. 488. Пацярэбнікаў у нас шмат, але работнікаў мала. Нсл. Ср. пацерабіць 2( под церабіць). Уменьш. пацярэбнічак-чка, предл. й Зват.-чку. Нсл. 488. Ды прыехалі пацярэбнічкі, ды цярэбяць, цярэбяць зубочкі. Нз песнн, Нсл.
•пацярэбшчына-ww, дат., предл.-не, ж.
—эпндемня. Барс.
•пацярпёньне-ня, предл.-ню, ср.—терпе-нне, воздержанне. Нсл. 488. Надабе ў усім мець пацярпеньне.
•пацярўха-ўхі-усе, ж.—мелкне растн-тельные остаткн, Гсл. нзмельченные остаткн корма: сена, клевера н пр., Шсл. труха. Ад сена асталася адна пацяруха. Гсл. Прынясі каровам хоць якое пацярухі. Ст.
•пацярушыць,—см. под цярушыць.
•пацярушыцца,—см. под цярушыцца.
•пацяшэньне-ня, предл.-ню, ср.—утешенне. Нсл. 488. Пацяшэньня ад дзяцей ніякага ня відаць. Нсл.
•пацяшыцель-яя, дат., предл. й зват-ЛЮ; мн. ч„ род.-ляў, м.—утешнтель. Нсл. 488. Ты адзін у мяне пацяшыцель. Нсл. Апасто-лаее... чакалі Пацяшыцеля Духа Сьвя-тога. Малітвы(Б. Шляхам, Но. 125).
•пацяшыцелка, -КІ, дат.. предл.-ЦЫ, ж. —утешнтельннца. Нсл. 488. Будзь маею пацяшыцелкаю. Нсл.
•пацячы. сч под цячы.
паці'ху
859
пачаткавы
•паціху, нареч. 1. потнхоньку, тйхо, Шсл. тнхо, потйше, Нсл. 488. негромко. Гсл. Паціху гўкай. Нсл. Паціху ты гўкай, ня крычы так! Ст.
2. не спеша. Гсл. He ляці ж ты, паціху едзь! Ст.
3. осторожно. Нсл. 488. Паціху хадзі тут, каліб не пакаўзнуцца. Нсл. Ласкат. паці-хеньку—потнхоньку, Нсл. 488. втйхомол-ку. мгсл. Паціхеньку плача. Нсл. Увелйч. паціхўсеньку. нк. Піт. 84—тйхохонько. Нсл. 488. Паціхўсеньку шэпчуць. Нсл. Хто ў полю паціхусеньку гукае? Там Тацянка свае мамкі шукае. Нсл.
•пацінік-ка, м. — панікель. Mix.
•пацГрка, -ркі, dam., предл. пацірцы, ж. —тряпка, полотенце посудное. Прусаўка Аз. (Ксл.).
•паціс-каць-ну'ць,— см. под ціснуць.
•пацнуць,—см. под пацаць.
•пацўк,—см. под пац.
•пацыз-ёлеваць-яліць.—см. под цьвяліць. •пацьверазёць,—см. под цьверазёць.
•пацьвілевацца—... Тут пасьмееваўся з малога і пацьвільваўся над ім. с. Музыка 131. •пацьвісьці,—см. под цьвісьці.
•пацыркаць,—см. под цыркаць. ®пачок,—см. под пак.
®пачом, нареч., вопрос. 1.—почём, какой стоймостй, по какой цене? Ар. Пачом селядцы куплялі? Ар.
2. уст.—почем знать. Калі спытае: "Бога чы знаеш?” ты моў "знаю". Калі скажа "Пачом знаеш?” кіт. 37614. См. пачым.
•пачОПКа-ЛКІ, дат., предл.-ПЦЫ, ж. 1. веревка, дужка у ведра(корзнны, Ар.) ПНЗ; Растсл.; Гсл.(под "перавясло"). Дсл. 3.(под "Алдокея”) Нсл. 490., веревочная, перево-лочная ручка ведра, корзнны, ГлебаўскСян. (Ксл.) ручка у ведра. Раст.:Смоленск 49. Пачопкі ў вядзёр благія. Нсл.
2. веревка йлй пояс, прйвязанный к люльке для качання ребенка, НК: Очеркн 324. каждая йз веревок, на которых вешают колыбель. Нсл. 490. Пачопкі ў калыбцы ня роўныя. Нсл.
3. вешалка(у одежды, С.) Гсл.; Ксл.
пачопачка-чкі-чцы, уменьш. к пачопка 1, 2, 3, веревочка, прйцепленная к чему йлй прнвязанная обонмн концамй, особенно к лукошку, колыбелн н т.п. Нсл. 490. Пачопачка ў лубцы парвалася. Нсл.
®пачопнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м., неол.—полка йлй стойка с крючкамй для вешанья платья й головных уборов.
•пачостка,—сл. под почасьць.
®пачосы-саў>, едйнств. ч. нет.—пакля, оческл. Гсл.
•пачай, нареч.—лучше. Шсл. Баба а робе пачай мужчыны. Ст.
•пачаканка-нкі-нцы, ж.—остановка в ожнданнн чего-л. Нсл. 489. Пачаканка твая вялікая, даўгая. Нсл.
•пачаканьне-ня, предл.-ню, ср.—обожда-нне. Нсл. 489. Ты ўсе мяне пачаканьням корміш. Нсл.
•пачакаць,—см. под чакаць.
•пачапёнь-лня, предл.-пню; мн. ч. пачапні-ёў-ём-і-ямі-ёх, м.—коромысло. Ксл. Зача-пі пачапень да бараны. Крывіна Беш. (Ксл.). •пачасаваць-сую-суеш-суе 1.—чесать лён. Ксл. Трэба лён пачасаваць. Бешанкавічы (Ксл.). Ср. пачасьсе.
2. перен.—хлестать. Шсл. Ня варта імне пачасаваць яе: у суд валей падам. Ст. •пачаскавы-вая-вае, 1. прйлаг. к "пачаскі”. См. пачасны.
2. сделанный йз "пачасак". Пачаскавыя ніткі. Нсл. 395.
•пачаскі-сак, едйнств. ч. нет. — пачась. Палатно з пачасак. Нсл. 395.
•пачаскы-ная-нае, прйлаг. к пачась, па-часьсе. НК: Очеркн, 148, 168. Пачаснае палатно. НК: Очеркн, 168.
•пачаставаць,—см. под частаваць.
•пачась-сг, ж.—выческн, следуюіцне за "вярхоўкамі" а более высокого качества, нежелн этй. НК: Очеркн 146. См. пачасьсе.
•пачасьсе-ся, предл.-сю, ср.—второй сорт льняной пряжй, Гсл. оческн льна(волокно льна, вычесанного іцеткой, Ксл.) Ксл.; Шсл. См. пачась. Напрала хунтаў зь дзесяць пачасься. Ст.
•пачатак-тку, предл. й зват.-тку, м.
1 .—начало. МГсл.; Ар.; Шсл.; Нсл. 489; Ксл. Пачатак гэтае дарогі ля гэнага лесу. Ар. Я прышоў на пачатак сходу. Забор’е Сяв. (Ксл.). Яшчэ на самы пачатак пасьпеў. Ст. Ты зрабіў пачатак, а мы за табою. Нсл. 489.
на пачатку (Скар. п. Ц.)—в начале. мгсл. На пачатку году. Ар.
2. почйн, йнйцнятйва.
за пачаткам—по почнну. Тое забіўства ня ўмысьле, але за пачаткам вонага забітага і ў вабароне ўчыніў. Стт. 406.
на пачатак, Гсл.—на почйн. післ. 169. На пачатак скосім заракою. Ст. На пачатак набярэм большага каменьня. Ст.
3. веретено большого размера, на кото-рое переводят пряжу с малого веретена, называемого чайкою. "Пачаткам” это веретено называют потому, что нахо-дяіцаяся на ннм нйть служйт как бы основою для холста. Нсл. 489. Трй йлй четыре "ручайкі"пряжн, переведенной на большое веретено, составляют "пача-так". Нсл. 569(под ручайка\
пачатачак-чка, уменьш. к пачатак 1, 2, 3. Да прыстань, Божа, прыстань да нашага пачатачку. йз свад. песнн, Нсл. 489. •пачаукаваць-кўю-кўеш-кўе; повел.-кўй-кўйма, несоверш.—полагать начало. Нсл. 488. Ну пачаткуй, ты старшы за нас. Нсл. •пачаткавы-вая-вае, 1. начальный. Гсл.; Ар.
пачаткавая школа—начальная школа.
пачатны
860
пэйсы
2. прйлаг.кпачатакЗ. Нсл.489. Пачаткавыя ніткі. Нсл.
•пачатны-ная-нае (НК)—первоначаль-ный первнчный.
•пачаць, пачнў, пачнёш-нёць; прошл. вр. пачаў, пачала, пачало, пачалі, 1. начать. Ар.; Ксл.; Нсл. 489; Шсл. Работу МЫ разам пачалі, разам і скончылі. Ст. Пачаў ім расказаваць Пра ўсё. Мікольск(Демнд.: Веров. 1896, Но. 1, 96). Пачаў жыта браці. Гордз. акты, хуіі, 2. Прйч. пачаты—начатый. Шсл.; Ар.; Нсл. 489. Крой пачатую булкую, а ня цэлую. Ст. Работа пачатая ляжыць. Нсл. Буката хлеба пачатая. Нсл.
2. как вспомагательный глагол с ннфн-ннтнвом. Входнт в состав сложного выказуемого; указует начало действня: стать. Узяў кнігу й пачаў чытаць. Коні пачалі ірзаць. Воўсішча Сян. (Ксл.). Прарок пачаў пісаць. Кіт. 4іа2. Адам абрадаваўся і за тое Пану Богу хвалу даваць пачаў. Кіт. 78а12. Кадзе пачаў дрымаць. Нсл. 489.
КНІГІ ОНЛАЙН
