Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
пачало, безлш. Пачало зарэць. Ст. (под зарэць). Несоверш. пачынаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-ййма—начннать. Ар.; Нсл. 489; мгсл.; Шсл. He пачынаў яшчэ работы. Нсл. Разам пачынайма. Ст.
•пачацца, пачнёцца, прош. вр. пачаўся, пачалася-лося, соверш.—начаться. Ар.; Нсл. 489. Месяц маладзік пачаўся. Нсл. Несоверш. пачынацца—начннаться. Нсл.; Ар. Няма ведама, адкуль тут пачынаецца клубок; канцоў няма. Нсл.
•пачэсны-ная-нае, 1.—почетный. Гсл.;Нсл. 489. На пачэсным месцу селі права й закон. Купала.
2. почтенный(достойный уваження, поч-тення, С.) Нсл. 489. Пачэсных людзей прасіў за сьветкі. Нсл. Я чуў гэта ад людзёў пачэсных і праўдзівых. Нсл.
•пачэсьлівы-вая-вае, 1. почтенный. Да-барародныі і пачэсьлівыі нашы мілые суседзі. Ліст полацкі (”;!. Станг: Полацк, 73). ІІарсуну пачэсьлівую, згодную... маем даваці. Прывілей Вял. Князя Казімера.
2. гостепрннмный(хлебосольный, С.) Ксл. Яны пачэсьлівыя гаспадары. Луб’ева Аз. (Ксл.).
•пачканос-оса, предл. й зват.-осе, м.—лнлня пёстрая, царскне кудрн [Lilium Martagon L.] Самі Пух. (Шсл.).
•пачубіць,-<« под чубіць.
•пачўхаць,—см. под чўхаць.
•пачунёць,—см. под чунёць.
• пачурапца,—< м под чурацца.
•пачуваньне-ня, предл.-НЮ, ср.— отгл. ймя суіц. к пачуваць-ацца—чувствованне. Нсл. 490. Пачуваньне сумленьня мае троху. Нсл.
•пачуваць-аю-аею-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., перех. йлй с don. 1. — чувствовать, прнзнавать. Нсл. 490. Сам пачуваю, што я вінен. Нсл.
2 . предчувствовать. Нсл. 490. He пачуваў я на сябе гэтае бяды. Нсл.
пачўць-ўю-ўеш-ўе, соверш. 1.—почувс-твовать(прнзнать, Нсл., почуять, Шсл.; Нсл. 490; Шсл. Ен пачувае, пачуў сваю віну. Нсл. Пачуў на сябе бяду — ды ўцекі! Ст.
2 .—см. под чуЦЬ.
•пачуаацца-аюся-аешся, несоверш.—чувс-твоваться(в каком-л. положеннн, Нсл.) Шсл.; Нсл. 490. Як жа пачуваешся ты: у баку не баліць? Ст. Больш не магу піць; я ўжо й так пачуваюся, пачуўся. Нсл. Соверш. пачўцца—почувствовать себя(в каком-л. положеннн, Нсл.) Шсл.; Нсл. 490. Пачулася маладзіца, што стала ўцяж-ку. Ст. Жонка мая пачулася, зн. стала цяжарнай. Нсл.
•пачўць,—см. под пачуваць, чуць.
• пачуцьцё-ця, предл.-цю; мн. ч.-ці-цяў, ср.—чувство. Гсл. Пачуцьцё мае кране СЛОва. Крушына: Лебедзь, 28.
пачуцьцё собскае годнасьці—чувство собственного достоннства.
•пачыкрыжыць,—см. под чыкрыжыць. •пачым, нареч.—почему, Нсл. 489. почём. Пачым імне знаць гэта? Нсл. Пачым пазнаць Ляха? — што на чэраве бляха. Нсл.
•пачынак-нка, предл. й Зват.-нку, област.,' 'м.—веретено пряжн несколько ’’ручаек".
смотанных на одно веретено, Гсл. боль-шое веретено ннток, снятых с двух "адкідзічаў". Шсл. р«. пачатак. Пакладзі за комін пачынкі, хай там прасохнуць. Ст. Яна напрала пяць пачынкаў нітак. Асінаўка Сян. (Ксл.).
•пачынальнік-wa, предл.-іку, зват.-іча, м. 1. начннаюіцнй что-л. Гсл.
2. зачннатель.
3. зачнніднк. Гсл.; Нсл. 489; мгсл. Пачніце 3 пачынальніка! Нсл. Пачынальніку або першая чарка, або першая палка., Послов. Нсл.
4. нннцнатор. Куды гэта цябе, Андрэй-ка? — пачуўся бас Сёмкі, каторага мелі на хвабрыцы за пачынальніка. Васілёк (Калосьсе, Но. 3-16, 1938 г„ стр. 133).
5. запевало. Нсл. 489. Пачынальніку чарку
, гарэлкі. Нз волоч. песнн, Нсл. Уменьш. пачынальнічак-чка, предл. й зват.-чку. Нсл. 489. Пачынальнічкам ды капу яец. йзволоч. песнн, Нсл. '
•пачынальніца-чы-цы, ж.кпачынальнік 1-
5. Ты кажнаму ліху пачынальніца. — Ад цябе ўсі зводні. Нсл. 489.
•пачынальны-ндя-нае—тот, которым что-л. начннается. Пачынальны калочак (у снуйні). НК: Очеркн, 157.
•пачынацца,—под пачацца. •пачынаць,—см. под пачаць.
•пзза-зы-зе, ж.—пнрожек, начнненный салом. Нсл. 543.
•пэйсы-соў ( oöuh пэйс)і—волосы на внсках у евреев. Нсл. 543; Шсл. Пэйсы табе за гэта вырву. Нсл. Пэйсы табе паабрывпю за твае хітрыкі! Ст.
пэкапь
861
пхаць
•пэкаць-аю-аеш-ае, несоверш. 1. неумело, неразборчнво чнтать. Шсл. He вялікі ён чытар: пэкае, пэкае — ледзь разьбярэць. Ст.
2. курнть трубку. Шсл. Сядзіць сабе на Ганку, пэкае піпку. Ст.
•пэнся-«-«, ж.—жалованне. Шсл. Жывець на пэнсі, дык лацьвей яму. Ст.
•пэрлы (одна пэрла)-даў—перлы, жемчуг. Гсл.
•пэўнасьць-цг, ж. 1. верность, несом-ненноть. Ар.
пэўнасьць вока—верность глаза.
2. уверенность.
•пэўне, пэўне ж, нареч.—верно. Шсл. Ну пэўне гэта яго работа! Ст. Пэўне ж яно гэтак і было. Ст. Пэўне пасланец Божы праўдзівы Мухемэд прарок. Кіт. 6613.
•пэўніць, пэўніць, Мсл.-ню-ніш-не, несо-верш. каго ў чым 1. уверять крго-л. в чём -л. Нсл. 395; мгсл. Пэўніш мяне ў тым, чаго сам добра ня ведаеш. Нсл. Соверш. запэў-ніць, каго ў чым—увернть. Ар.; Шсл. Міне запэўнілі, што ўсе добра будзе. Ст.
упэўніць, соверш. каго ў чым—увернть. Нсл. 396; Гсл.
2. нсполнять. Нсл. 395. Так ты пэўніш, спэўніў свае слова! Нсл. Соверш. спэўніць. Нсл. 395.
•пэўніцца-нюся-нішся, несоверш.—уверять себя. Перабіраў у памяці розныя часіны жыцьця свайго, асабліва дзяцінных год, і пэўніўся цяпер, што ніколі ня меў ён такога сыньняга чуцьця дастарогапана Абдзіраловіча. Дзьве Душы, 106. Соверш. запэўніцца—положлться на чье-л. удос-товеренне. Нсл. 178. Я запэўніўся на твае словы, дый час згубіў. Нсл. Соверш.
дапэўніцца—удостовернться. Шсл. Трз’ добра дапэўніцца, як яно там было. Клятное Пух. (Шсл.).
•пэўны-ная-нае, 1. верный (, надежный). Растсл.; Ар.
2. уверенный. Ар.
•ПЭЦ, отглаг. частйца — пац. Нсл. 453, Пэц Я2О па морзах, аж крывёй заліўся. Нсл.
•пэцкаль-ля, предл.-ЛЮ, зват.-лю; мн. ч.-ЛІ-ляў, м. 1. пачкун. Ар.; Нсл. 543; Ксл.; Гсл. Ах ты пэцкаль! Пустыню Сян. (Ксл.). Напэцкаў тут, не казаў бы пэцкаль. Нсл. Даў пэцкалю, дык і спэцкаў. Нсл.
2. портач, Шсл. неумелый нлн небрежный работннк, бракодел, халтуріцнк. Ар. Пэцкаль ты із сваею работаю! Ст.
•пэцканьне-ня, предл.-ню, ср. 1. пачканне, Нсл. маранне. Ар.
2. неуклюжая работа. Нсл. 543. Работа твая падобная да пэцканьня. Нсл.
•тцкаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., перех.—пачкать, Гсл.; Растсл. пачкать, марать (, грязннть, С.) Шсл.; Нсл. 543; Кр.Ня пэцкай ты палцаўу мачаньне. Ст. Работу пэцкаць. Нсл. Адзежу пэцкаеш каля гліны. Нсл. Соверш. абпэцкаць—запачкать. Нсл. 351. Абпэцкаў дзгцям сьвітку. Нсл.
Прйч. абпэцканы—запачканный. Нсл. 351. Ходзе з абпэцканаю мордаю. Нсл. Соверш. запэцкаць—запачкать, Шсл.; Ар. замарать, мгсл. загрязннть. Ар. Чыста ўсю адзежу запэцкаў. Ст. Прйч. запэцканы—запач-канный. Ар. У цябе шчака запэцкана ў тук. Ст. Соверш. напэцкаць—напачкать. Ар. Напэцкаў глінаю па усей печы, а не размазаў добра. Соверш. вьіпацкаць —вымарать, Шсл. выпачкать. Ар. Выпац-каў усе рукі ў цеста. Ст. Соверш. упэцкаць —опачкать, Шсл. очень загрязннть. Ар. Сабака ўпэцкаў морду ў цеста. Ст. Прйч. упэцканы. 1Псл.; Ар. Рукі ўпэцканыя ў гной, а ён хлеб бярэць. Ст.
• пэцкацца-аюся-аешся, чесоверш., возвр. —пачкаться (, мараться, Нсл.) Ар.; Нсл. 543. Пэцкаецца, ходзячы па балоце. Нсл. Соверш. абпэцкацца—запачкаться, Нсл. 351. Абпэцкаўся глінаю. Нсл. Соверш. запэц-кацца—запачкаться. Шсл.; Нсл. 543. Запэц-каўся каля гліны. Нсл. Прйч. запэцкаў-шыся. Дзяцё запэцкаўшыся. Ар. Соверш. выпацкацца—выпачкаться. Нсл. 92. Вы-пацкаўся ў балота. Нсл. Соверш. упэцкацца —опачкаться, Шсл. очень загрязннться, запачкаться. Ар. Прйч. упэцкаўшыся. Дзеці былі ўпэцкаўшыся. Ар.
•пэцнуць-ну'-не-не, однкрат., nepex. 1. ударнть, пронзводя звук. Пэцні яго па мордзе, каб крывёй умыўся. Нсл.
2. броснть чем-л. лнпкнм в твердое веіцество. Нсл. 543. Пэцнуць глінаю ў сьцяну. Нсл.
3. упасть. Нсл. 543. Пэцнуць у балота. Нсл. •пэцнуцца-нуся-нешся, возвр.—ударнться шін упасть. Нсл. 543. Пэцнуўся галавою аб печ. Нсл. Пакаўзнуўся й пэцнуўся ў балота. Нсл.
•пханўць,—см. под пхаць.
•пхаНЫіе-НЯ, предл.-НЮ, отгл. ймя суйр к пхаць-ацца,—толканне (с небольшой снлой, Ар.) Нсл. 540; Ар. Ня пхайся, я й бяз пханьня выйду. Нсл.
•пхаць, пхаю, пхаеш-ае, несоверш.. nepex. 1. толкать, тнснуть, втнскнвать. Гсл. Пхаць каго ў шыю. Нсл1. 540. Прйч. пханы—тол-канный. Нсл. 549. Выйдзі валей ня пханы. Нсл. Соверш. адапхаць, а) "пхаючы” отстраннть, отодвннуть. Прыкасаўся к імне, ледзь адапхала яго ад сябе. Нсл. б) отодвннуть нажнмом. Адапхнуў адну дошку, адапхай ужо й гэтую. Нсл. 376.
2. тнснуть, втнскнвать, Нсл. 540. совать. Пхай сена ў мех. Нсл. Усё пхае ў сваё горла. Ст. Соверш. запхаць, а) затолкать. Нсл. 182. Запхалі сусім малца. Нсл. б) засунуть. Гсл.; Нсл. 182. Куды ты запхаў маю сьвітку? Нсл.
напхаць, 1. набнть что-л. Нсл. 314; Шсл. Напхаць мех сенам. Нсл. Мех сенам напханы. Нсл. 316. Яго людзі напхалі дурнымі мысьлямі. Соверш. упхаць, Ар. —втнснуть. Нсл. 540; Ар. Усю адзежу ўпхаў у кубел. Нсл.
пханўць
862
напёкаць
пханўць, однкрат. к пхаць 1 ,-нў-нёш-нёць-нём-ніцё. Нсл. 540.
пхнуць, однкрат. к пхаць 1, 2. 1. тлснуть, втнсклвать.
2. совать. Нсл. 540. Еуды цябе ліха пхнець? Нсл. Ня туды пхнеш. Тм. Соверш. адапх-нуць попятлть. Гсл.; Ар. Ледзь адапхнуў народ — так і лезе. Дсл. Прйч. адапхнёны, Ар. адапхнуты, Нсл. 376—отсунутый толчком, Нсл. отодвлнутый нажлмом. Адапхнуты, а ўсе лезеш к імне. Нсл. Соверш. дапхнўць—нажлмом подвлнуть до какого-л. места. Дапхні сюды воз. Ст. Соверш. запхнуць, 1. засунуть. Ар.; Нсл. Запхнуў нейдзе рукаўкі і не знайсьці іх. Ст. Запхні сьвітку за печ. Нсл.
2. заткнуть. Гсл. Абодвых вас за пояс запхну. Нсл. Соверш. напхнуць, 1. насунуть, надвлнуть(о тесной одежде). Нсл. 316. Напхнуць сьвітку, шапку. Нсл.
2. насунуть, натолкнуть. Нсл. 316. Напхнуў каня на калок. Нсл.
3. —настролть, вяушлть. Нсл. 316. Соверш. выпхнуць—вытаіцнть нажнмом. Выпхні йзь дзіркі ануч Ст. Соверш. упхнўць—всу-нуть. Ня туды пхнеш, упхнуў яго, куды надабе. Нсл. Зараз я табе ложку ўпхну ў горла.
•пхацца-аюся-аешся, нетверш.—теснлть-ся, соваться (, проталклваться, С.) Нсл. 540. Куды ты пхаешся? ня упхаешся, цесна. Нсл. Соверш. дапхацца—дотлскаться, пройтл расталклвая. Да самых абразоў дапхаўся. Нсл. Соверш. упхацца—втеснлть-ся (, втнснуться, С.) Нсл.540. См.подпхацца. Ня пхайся, самога піхну. Нсл. Соверш. напхацца,— найтл, проталкнваясь, собраться в тесноте в большом колл-честве.
пхнуцца—тнснуться, втлсклваться. Гсл. Соверш. адапхнўцца, 1. оттолкнуться, упершлсь во что-л., толчком отодвл-нуться. Дсл.
2. лзбавлться от кого-л. Дсл. Ад благога чалавека словамі адапхнуся. Дсл. Соверш. дапхнўцца—с трудом дойтл ллл доехать. Шсл. Каняка замарылася, ледзь дапхнуўся да сяла^ Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
