Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•пераборлівасьць-ш. ж.—разборчйвость. Гсл.
•пераборлівы, -вая-вае—разборчнвый, прнвередлйвый. Шсл.; Ксл. У мяне карова дужа пераборлівая. Пустынкі Сян. (Ксл.). Які ж ты пераборлівых што ні дай, усе ня смачнае яму! Ст. Зязюлька (імя дзеўкі) была вельмі пераборлівая. я. г-кі: Казкі, стр. з.
•пераборы-ряў, мн. ч.—йзлйшняя разбор-чнвость, прнхотлйвый выбор. Нсл. 398. Бяры без перабораў. Нсл. За пераборы лапці ды аборы. Послов. Нсл. Усё за тыя пераборы, што перабірала. йз песнн. •перабабіць,—см. под бабіць.
•перабахаць,—см. под бахаць.
•перабахтўр-аваць-ы^ь,—см. под бахту-рыць.
•перабадзяцца, < « тд бадзяцца. •перабаіць,—см. под баіць.
•перабалёлы, -лая-лае—перестрадав-шнй. Нсл. 398. Перабалелым сэрцам ужо я на гэта гляджу. Нсл.
•перабалёць,—см. под балець. •перабавіць,—с.м. под бавіць.
•перабйвіцца,—см. под бавіцца. •перабаўляць,—см. под бавіць. •перабаўляцца,—см. под бавіцца.
•перабаўны-ная-нве—переданный. Нсл. 397. Перабаўныя грошы ня хоча аддаць назад. Нсл. Ср. перабавіць ( под бавіць). •перабач-авацца-ыг<ця, —см. под бачыцца. •перабедав-аны-вць,— см. под бедаваць.
•перабёжышча-ча, предл.-чу, ср.—место перебегання. Шсл. У раўку воўчае пера-бежышча. Ст.
•перабязўліцца,—см. под бязуліць. •прабіндзюгацца,—ся. под біндзюгацца. •перабір-аньне-аны-аць, — см. под перабі-раць ( под берці).
•перабірацца,—с м под берціся.
•перабГрлівасьць-цг, ж„ област.—разбор-чйвость. Гсл.; Ар. Пераз сваю перабірлі-васьць будзеш галодны. Нсл. 398. См. пераборлівась ць.
перабірлівы
865
пераход
•перабі'рлівы, -вая-вае—разборчлвый. Нсл398; Ар.; МГсл. Перабірліваму часам нічога не застаецца. Нсл.
•перабів-аньне-<іць,— см. под біць.
•перабіуны-ная-нае—предложенный с целью расстройства сделкл. Гэта пера-біўная цана, няхай жа дасьць тый, хто перабіў. Нсл. 398.
•перабіць,—см. под біць.
•пераблукуняцца,—<м. под блукуняцца.
•пераьлыт-аныаць, — см. под блытаць.
•перабрахаць,—см. под брахаць.
•перабрахацца, см. под брахацца.
•перабраць, см. под берці.
•перабрацца,—под берціся.
•перабрудзяніць,<«. под брудзяніць.
•перабрысьці,—см. под брысьці.
•перабўбн-еваць-гдь,—с.м под бубніць.
•перабуд-оваваць, -аваньне-аваны-аваць, —см. под будаваць.
•перабўйн-еваць-і^ь,— см. под буйніць.
•перабунтаваць,—под бунтаваць.
•перабытны-ндя-нае—могуіцлй быть пережлтым. Шсл. Дзела гэта перабытнае. Перабытна, але не забытна. Послов. Навасёлкі Пух. (Шсл.).
•перабыв-аць-дгшд, — см. под бываць, быць. •пераб-ыць-ыцца,—ем. под бываць, быць.
•перагон-ну, предл. й зват.-не, м.—действле граблямн по вымолоченому хлебу, которым, по снятлл соломы лзвле-каются лз хлебной груды мелкая солома, КОЛОСЬЯ, трава Л проч. НК.: Очеркн, Но. 590. •перагосткі-wöK, мн. ч.—обмен влзлтамл. Смоленіц. Ср. пярэзвы.
•перагабл-ёваваць-яваны-явдць, —см. под габляваць.
•перагадаць,—под гадаць.
•перагады-ддў, едйнств. ч. нет.—переду-мыванле, перерешенле, Гсл. лзмененле предложеннй ллл намереннй. Ня люблю я тваіх гэтых перагадаў. Цяпер кажы, калі што маеш казаць, каб потым перагадаў ня было. Нсл.
•перагаладаваць,—см. под галадаваць.
•перагамаваць,—см. под гамаваць.
•перагамавацца,—см. под гамавацца.
•пераганяць,—см. под ганяць.
• перагара-дзГць-длсді^ь, — см. под гара-дзіць.
•перагар-аць-рэць,—см. под гарэць.
•перагарэлы-дя-ае—разделлвшлйся на частл, сгорев в каком-л. месте; сломав-шлйся от слльного нагреванля, тренля. Перагарэлая вось.
•перагарнўць,—г « под гартаць, гарнуць. •перагарт-оваваць-аваць,—сж. под гар-таваць.
•перагарт-овавацца-аваода,— см. под гар-тавацца.
•перагар-таць-нуі^,—см. под гартаць, гарнуць.
•перагасьцяваць,—см. под гасьцяваць.
•перагавор-ору, предл. й зват.-ру, м.—хвас-товство хорошлм поступком. Як пера-гавор учыніць, зьгіне яго добры ўчынак. Кіт. 3661. Разумны то чалавек, што свой язык ад перагавору высьцерагае. Тм. 4161. •перагаворнік-іла, предл.-іку, зват.-іча, м.—хвастаюіцлйся сволм хорошлм пос-тупком. Кіт. 55а10.
•перагаварыць-рў, перагаворыш-ра, со-верш.—сказать ллшнее, похвастаться сволм хорошлм поступком. Для Бога даў, даючы не перагавары, ня гневайся. Кіт. 964.
•перагэтак, нареч.—наречле, заменяюіцее ругательные слова; говорптся лз вежлл-востл прл рассказе. Нсл. 401. To й слова ў яго, што так ды перагэтак, лепшага не пачуеш. Нсл.
•перагэтакі-кая-к'ае, местойм.—место-лменле, заменяюіцее ругат. слово: рас такой. Нсл. 401.
•перагб-аны-аць, — см. под гбаць. •перагінаць,—см. под гбаць.
•пераглабаць, см. под глабаць. •пераглабацца,—г.м под глабацца. •пераглёдзіць,—< «. под глядзець. •пераглядаць,—см. под глядзець. •пераглядзіны-наў, едйнств. ч. нет.—смот-рлны. Ар. Паехалі на пераглядзіны, хіба вясельле будзе. Ар. См. агледзіны.
•перагн-оены-оеваць-аіць,— см. под гнаіць. •перагнюсіць,—< « под гнюсіць.
•перагрызак-зка, обіц.. бранное—беспрес-танно ссоряіцлйся-іцаяся. Нсл. 401. Пера-грызак ты сабачы, сабачая, з кажным перагрызешся. Нсл.
•перагрызаць, см. под грызьці. •перагрызьці,—см. под грызьці. •перагрызьціся, с«. под грызьціся. •перагузаць.—под гузаць.
•перагукнўцца,—см. под гукбцца. •перагугаць,—под гугаць.
•перагуз-аньне-аны-аць.—см. под гузаць. •перагуляцца,—см. под гуляцца.
•перагыркаць,—сл. под гыркаць. •перагыркацца,—см. под гыркацца.
•пераход-ду, предл. й зват.-дзе, м.—пере-ход.
•пераходам ловы, паляваньне—охота на зверей не находяідлхся на месте, но переходягцлх лз друглх мест. Ловаў зьвярыных, апрача пераходам, нікато-рых нет. Даўгяла: Сьвіслацкая Воласьць (Наш Край, 1927, ХП, стр. 30). Адсюль відаць, што "уставічных” ловаў, калі лавілі зьвера ў тых мясцох, дзе былі яго ставішчы, логавы, ужо ня было. Зьвярыныя ловы сталіся толькі прыпадковымі. Надзвы-чайна зырка зазначана ў інвэнтару што да сяла Арлін'. "Ловаў зьвярыных ніка-торых нет, одно околічных сёла, гоня-чы, да іх з прыгоды запудзяць і стояці ня МОЖйЦЬ, бо неідзе. ” Даўгяла: Сьвіслацкая воласьць у 1560 г. (Наш Край, 1927, XII, стр. 30).
пераходлівасьць
866
перадшк
•пераходлівасьць-ц/, ж.—отходчйвость, нзмененне вспыльчйвостй. Нсл. 4іо. Злы, але пераходлівасьць мае. Нсл.
•пераходлівы-вая-вае—отходчйвый. Нсл. 4іо. Злы, але пераходлівы. Нсл.
•пераходны-ная-нае, 1. пераходныя сьвяты, НК.: Пасоб. 110—празднйКй, быва-юіцне не в одно й тоже время, как напр. Пасха.
2. мймо проходяіцйй. Нсл. 410. Пераход-ныя людзі, хмары. Нсл.
•пераХОДЗІНЫ-наў, едйнств. ч. нет. 1. перехожденйе (,связанное с некоторым обрядом, йз одного дома в другой, находяіцййся по блдзостй, С.) Гсл.
2. переселенйе (, связанное с некоторым обрядом, йз одного места в другое, находяіцееся неподалеку, С.) Гсл.
•пераходзіць,—см. под хадзіць.
•пераходжы-джая-джае, —перемежа-юіцййся. Нсл. 410. Гэта хвароба пераход-ная, зь ею можна рабіць. Нсл. Пераходны дождж.
•перах-оваваць-аваць,— см. под хаваць.
•пераховы-ваў, едйнств. ч. нет.—сохране-нне. мгсл.
•перахаджалы-лая-лйе, 1. прохожйй. Гсл.; Нсл. 410. Перахаджалыя людзі. Нсл.
2. скоро прохожнй (, временный, С.) Гсл. Перахаджалая хвароба. Нсл.
•перахап-аваць-аць-іць-нўць, —см. под хапаць.
•перахап-авацца-іада-нўг^а, —см. под хапацца.
•перахлябісты-тэтая-тае, 1. лошадь йлй корова с большймн "пахвінамі" н тонкая в обьеме Жйвота. Шсл. Нейкая перахля-бістая кабыла: баке, як дошкі. Ст.
2. с крйвой спйной. Шсл. У Васілёвай каровы перахлябістая сьпіна. Ст.
3. перен. Па крывой, перахлябістай вуліцы ішоў назад — да магазыну. Капыловіч: Хлеб. •перахрысьціць,—«. под хрысьціць.
•перахрысыпцца, см. под хрысьціцца.
•перад-öy, предл. й зват.-дзе, м.—перёд, передняя часть чего-л.
весьці перад—йдтй впередй. Яны, як ахвіцэры, вялі перад і йшлі побач. Дзьве Душы, 93.
•перадойка-йкг-йцы, ж. 1. корова, кото-рую "запусьцілі”, т.е. пересталн дойть (, так как ей осталося мало временй до отёла, Ар.); НК.: Очеркн, 357.
2. второй год дояіцаяся корова без телёнка. Ар. См. пярздайка. Наша пера-дойка даець хоць мала малака, але СЫтае. Глебаўск Сян. (Ксл.).
•перадОК —-дка, предл.-дку, мн. ч., дат.-дком, мн. ч., предл.-дкох, м. 1. скамья на четырёх ножках, нмеюіцая высоту до-машннх лав й длнну домашнего стола. "Перадок” прочный, как ’’лава” й почтй ДОХОДЙТ ДО шнрнны ея, НК.: Очеркн, 319. небольшая скамья. Ксл. Перад сталом стаіць перадок. Купіна Віц. (Ксл.). Уменьш.
перадочак-чка—скамейка такого же устройства, как "перадок”, но малень-кая, которую можна поднять н пере-месТЙТЬ ОДНОЙ рукой. НК.: Очеркн, 321.
2. передняя часть повозкй, телегн. Шсл.; Ар.; Гсл. Ты садзіся ў перадку, дык ямчэй будзе паганяць. Ст.
3. передняя часть туловйіца жйвотного. Гсл.
4. подол женского платья. нк.: Старцы, Но. 80.
•перад, перада, предлог с теор. падежом. 1. для указання места: перед. Стань перад імною. Ар.
2. перед лйцом кого, чего-л.
не адступаць перад цяжкасьцямі—не отступать перед трудностямй.
натужыць усі сілы перад небясьпеч-насьцяй—напрячь все сйлы перед лнцом опасностй.
3. во временном отношенйй: перед. Перад выеханьням вып’ем гарбаты.
перад тым, як, союз,—перед тем, как. Перад тым як рабіць, ён уважліва прачытаў навуку ў лісьце—перед тем как делать, он вннмательно прочнтал ннс-трукцню в пнсьме.
•перадольшы-шйя-шае—передннй, ста-ршнй возрастом, но не нз всех. Нсл. 402. Перадольшы брат. Нсл.
•перадоўка-.ўкз-ўцы, ж.—небольшая про-чная верёвка в передке экнпажа, петлей накладываемая на переднюю часть гнета, НК.: Под. пос. Но. 67. верёвка, которая концамн прнкрепляется к передней частн телегн, а сама накладывается в вйдк петлй на "рубель" прй увязке воза с сеном, снопамй й ПОД. Нсл.; Шсл.; Ксл. У телегй йлй саней веревка в аршйн 5 длйною для удержання гнета спередн. нк.: Очеркн, Но. 746. Чапляй перадоўку за рубель, будзем ціснуць воз. Ст. Парвалася перадоўка. Раманаўка Сян. (Ксл.). Закруці перадоўку за рубель. Нсл. 401. См. перадня. Ср. задоўка.
•перадасётак-ттжа, м.—постройка перед овйном ("асецьцю”), состояіцая йз трех стен (четвертой стеной служйт стена овйнэ), в нем трут лён. Ар.
•перадаваць-дўю-дўеін-дўе: повел.-дуй-дуйма, несоверш.—йдтй, ехать впередн другйх, во главе, Нсл. 401. быть передо-вым. Перадуй нам, а мы за табою паедзем. Нсл.
2. —см. под даваць.
•перадаць,—см. под даваць, даць.
•перадходзец-дца, предл.-дцу, зват.-дча, м., неол.—предтеча, предшественнйк.