Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•перадня-н/, ж.—веревка для прнжн-мання спередн "рубля" — жердн, лежа-іцей поверху груженного сеном, соломой й т.п. воза. Ар. См. перадоўка.
•пераднік-ка, дат., предл.-кў; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—передовнца (ста-тья).
пераднікі"
867
перазаць
•пераднікі (одйн перадшк )-коў-ком, мн. ч„ предл.-кох, 1. зубы резцы. Ар.
2. переднне колеса в телеге. Войш. •перадшчы-чага, в знач. суіц. 1. передовой, Нсл. 401. более раннлй, действуюіцнй раньше другого (другах). Пераднічага трэба пасылаць к табе, каб ведаць, ці ў дварэ ты. Нсл.
2. стояіцйй выше другнх по уровню своего развйтйя, передовой; превосхо-дяіцнй другнх по свойм успехам в работе; стояіцйй выше другйх в полнтйческом отношенйй.
•перадточча-ча, предл.-чу; мн. ч.-чы-чаў, ср.—плоіцадка, выбдтая глйной, нахо-дяіцаяся перед "токам”. Наперадточчы будзем лён абіваць. Ст.
•перад часам, в знач. наречйя—прежде-временно. Нсл. 402. Чаго было перад часам прыяжджаць? Нсл.
•перадьі-доў, едйнств. ч. нет,-—кожа, которая прншнвается к голеняцам й образует ступню сапога (переднюю часть ступнй, С.) Шсл. переда. Шавец папсаваў імне перады і ботаў не пашыў. Ст.
•пераёхаць,—см. под ехаць.
•пераёжджы, -джая-джае—переезжйй. Нсл. 412. Пераежджыя людзі просяцца на нач. Нсл.
• пераёмца-цы, обт„ неол.—часть радяо-установкн, осуіцествляюіцая нзлученне радйоволн прн передаче йлй поглоіценйй электромагннтной энергнй прй прнеме: антенна.
•пера-есыц-ядаць,—см. под есьці.
•пераз, праз, предлог с вйн. падежом, 1. через. Нсл. 402; Ксл.; Барс.; Лепле. Пераз дарогу. Даўгое Беш. (Ксл.). Перайшоў пераз вуліцу.
2. через, сквозь. Перазь лес дарога. Нсл. Пераз горад ня пушчаюць. Тм. Чуваць перазь сьцяну.
3. через верх чего-л.: через. Шсл. Пераз плот скочыў, як той сабака. Ст.
4. в теченйе. Ты на сьвеце што дзень посьнікаў, а праз ноч Пану Богу паклон чыніў. Кіт. 19. Праз увесь месяц так мусулманін айца, матку часта ўспамі-най. Тм. 21 аі 7. Пяецца праз усю сядзьміцу. Трыодзь Цьветная ХУІІ стг. (Карскі, УРЯС, ІІІ-І, 73).
5. употребляется для указання способа действйя. Бачыў пераз сон нябожчыцу маці.
цадзіць пераз зубы—цедять сквозь зубы. Гўкаць пераз нос.
6. йз-за, по. Усё перазь цябе, мой міленькі. Нз песня. Празь цікавасьць падышла да люстра. н. (Афанасьев, ш, 1914, 1915).
7. мнмо, вопрекн. Нсл. Пераз маю волю ты гэта зрабіў. Нсл.
•перазоў-ey, предл. й зват.-ве, м.—посеіце-нне невесты новобрачной й прйвоз ея пряданого й благословенной йконы. Это бывает на третнй й одйн йз последуюіцйх
дней после свадьбы. Нсл. 402. У нас сядні перазоў, сам Бог перайшоў, із Сьвятою Тройцаю і Прачыстаю. Нз песнн, Нсл.
•перазоўкі-каў, едйнств. ч. нет.—посеіце-нне родйтелей женчха родйтелямй невес-ты й наоборот. Ксл. Заўтра йдзем на перазоўкі. Асінаўка Беш. (Ксл.). Ср. пярэзвы. •перазаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, 1. отгл. ймя суіц. к перазаць 1, перазацца 1.
2. отгл. ймя суіц. к перазаць 2,-—стеганйе чем-л. гй6кйм. Нсл. 402. Ад твайго перазаньня пухіры паўскочылі на целе ў хлапца. Нсл.
•перазан-ўўшыся-уцца,—см. под -перазац-ца.
•перазан-ўць-ьне,—см. под перазаць.
•перазацца-аюся-бешся, несоверш. 1. опо-ясываться. Нсл. 402. Перазайся добра на дарогу. Нсл. Однкрат. перазанўцца-нўся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцёся, а) падая, ударнться. Нсл. 402. Перазануўся сьпінаю аб зямлю. Нсл. б) ударйться, наткнувшйся на что-л. Нсл. 402. Перазануўся лобам аб вушак. Нсл.
перазанўуўшыся, прйч. прошл. вр. к пера-зануцца а, б.
2. ушйбаться, падая. Нсл. 402. Каторы раз ты сядні перазаешся, аперазаўся, неась-цярожна йдучы па лёдзе. Нсл.
•перазаць-й/о-йеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., nepex. 1. ОПОЯСЫВатЬ. Нсл. 402.
2. перен.—стегать, хлестать чем-л. гяб-кнм. Перазай яго добранька пераз плечы дубцом, няхай ня сьпіць, пасучыконі. Нсл. Однкрат. перазануць-нў-нёш-нёць-нём-ніцё—стегнуть чем-л. гйбкнм. Нсл. 402. Перазануў бізуном па сьпіне, аж скура паднялася. Нсл.
сыіеразаць, сьперажў-жэш-жэць-жэм-жыцё-жуць, соверш. й каму—стегнуть. Ар. Сьперазаў яму пужкаю. Ар.
адпяразаваць-зу/о-зуеш-зуе; повел.-зуй-зуйма—распоясывать. Ар.; ійсл.; Гсл.
Адпяразавай кажух ды лезь за стол. Ст. адперазаць-ажў-ажаш-ажа, — снять пояс, ремень й т.п. с кого-л., распоясать. Ар.; Гсл. Цзягу можна адперазаць. Пятніц-кая Беш. (Ксл.). Прйч. адперазаны—распоя-санный. Ар.
запяразаваць-зую-зуеш-зуе, несоверш.
—подпоясывать (опоясывать, С.) Нсл. 179. Запяразавай, заперазай (заперажы, Ар.) яго добранька ў дарогу. Нсл. Соверш.
заперазаць-ажў-ажаш-ажа. Прйч. запя-зазаны—подпоясанный. Запяразаны чырвоным поясам. Нсл.
падпяразаваць-зую-зуеш-зуе, несоверш. —подпоясывать. ПНз; Нсл. 445; Шсл. Бяры ды падпяразавай яго. Ст. Куды ты яго падпяразуеш. Нсл. Соверш. падперазаць —подпоясать. Шсл.; Буда Кашалёва Гом.; Нсл. 445. Матачка Данілку радзіла, Месяцам абгарадзіла, Зьвяздою падперазала, дарожку паказала. Расуха Імгл. (Косіч 236) Няма паяска чым дзяцяйі падперазаць.
папяразаваць
868
перайсьці
Ст. Падперажы яго! Нсл. Прйч. падпераза-ны, падпяразаны, Нсл.; Шсл.—подпоя-санный. Нсл. 445; Шсл.; Ар. Ён быў у нейкай вопратцы, падперазанай дзяжкаю. ЗСД 54. Яна была ў лягкой белай сукні, насьпех выкінутай, не падперазанай. ЗСД. 164.
папяразаваць-зую-зуеш-зуе; повел.-зуй-зуйма—опоясывать. Прйч. папяразаваны —опоясываемый, опоясыванный. Ар. Со-верш. паперазаць—опоясать. Ар. Прйч. паперазаны—опоясанный. Ар.
расыіяразаваць-зую-зуеш-зуе; повел.-зуй-зуйма—распоясывать. Ар. Соверш. рась-перазаць—распоясать. Ар.; Ксл.; Шсл. На, расьперажы імне кажух. Ст. Я б пояс расьперазаў на ўспамін. Гарун: Шчасьце м. Прйч. расьперазаны—распоясанный. Ар.
адпяразавацца, -зуюся-зуешся—распо-ясываться. Шсл. Соверш. адперазацца-ажўся-ажашся—распоясаться. Ар.; Шсл. Адперазаўся пояс. Ст. Прйч. прошл. вр. адперазаўшыся. Ар.
запяразавацца-зуюся- зуешся, несоверш., возвр.—подпоясваться (, опоясываться, С.) Нсл. 179. Запяразавайся, заперажыся добранька на мароз. Нсл. Соверш. запяра-зацца. Нсл. 179.
падпяразавацца-аюся-аешся; повел-азуйся-азуймася—подпоясываться. Шсл.; Растсл. Ой, як доўга ты падпяразаваешся! Ст. Соверш. парперазаа,й,а-раждўся-ра-жашся—подпоясаться. Шсл.; Ксл.; мгсл. Падперазаўся дзяжкаю. Ст. Табе трэба падперазацца. Рэчына Куз. (Ксл.). Прйч. прошл. вр. падперазаўшыся. Ходзе падперазаў-шыся дзягаю. Ар.
папяразавацца, -зуюся-зуешся—опоя-сываться. Ар. Соверш. паперазацца-ажўся-йжашся—опоясаться. Ар. Прйч. прошл. вр. паперазаўшыся. Ар.
расьпяразавацца, -азуюся-азуешся—ра-споясываться. Ар.; Ксл. Расьперазаўся ПОЯС. Сукрэмна Сян. (Ксл.). Ты Ж бы ХОЦЬ расьперазаўся! Тм. Прйч. прошл. вр. расьпе-разаўшыся. Ар.
•перазГмак-мка, м.—жеребёнок (нлн бычок, С,) — самец, пережнвшнй лето н первую ЗНМу. НК.: Очеркн, 355.
•перазімка-мкі-мцы, ж. 1. телка, которой пошел второй год. Ксл. Перазімка харо-шая ў яго. Дуброўна Аз. (Ксл.).
2. жеребёнок-самка, пережнвшая лето н первую знму. НК.: Очеркн, 355.
•перажаргаць,—с.ч под жаргаць.
• перайнакшыць, перанакшыць,—см. под накшыць.
•перайнач-аны-ычь,—
КНІГІ ОНЛАЙН
