Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
3. перен.—непроходнмая грязь. Нсл.484. Во! і ў месьце патопа, прайсьці цяжка. Нсл. •пахаеты-ная-нае—тайный. Шсл. Спад царквы аж у пакоі ё патаенны ход. Ст.
патаённа, нареч.—тайно, скрытно. Шсл. Вось дачушка: патаенна ад маткі прадала палатно! Ст.
•патаёнь-йня, м. 1. камень, находяіцнйся под поверхностью землн. Mix.
2. скрытный вредный человек. Mix.
•патай, нареч.—тайно. Нсл. 483. Патай ад мяне зрабіў гэта. Тм.
• патайні'к-а, м.—паралнч. Каб цябе патайнік схапіў. Купіна віц. (Ксл.) •патакоўнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —потаковіцнк, Нсл. 483. потаіцнк. Пата-коўнік бабскі. Нсл.
®патакоўніца-цы-і<ы, ж.—потаковіцнца, Нсл. 483. потаіцнца. Патакоўніца дзяці-ная. Нсл.
•йатакі-коў-ком-кі-камі-кох—груз, ко-торый накладывается на лён нлн пеньку прн мочке. Ксл. Прывязі патакоў лён націснуць. Спаская Сір. (Ксл.).
•паталач-чы, ж.—посев, нстоптанный, смятый скотом. Нсл. 394. Паталач нікўды ня годзіцца, хіба пакасіць. Нсл.
•патапёц-яца, предл.-пцў; мн. ч.-пцы-пцоў-пцом-пцы-пцамі-пцох, м(кусок свннца, камня н пр., подвешнваемый к лесе удочкн, сетн н пр. для погруження нх в воду, С.), грузшіо. Ксл. Патапец адарваў-ся ад валасьніка. Падбярэзьзе Віц. (Ксл.).
*патапеча-чы-чы, ж.—топь. мгсл.
*патароча-чы-чы, ж. 1. пугало. Нсл. 484. Глядзіць як патароча якая. Нсл. Ср. зрочча.
2. человек с вытараіценнымн глазамн. Нсл. 484. He пайду я за гэтага патарочу. Нсл. Заручэнца даў Бог нейкага патаро-чу. Тм. Высалупілася, як патароча. Гсл. (под высалупіць).
3. прнвнденне, прнзрак, что-л. необык-новенное н страшное. А ў нас на дварэ патароча стала. Старадуб(Жнв. старнна 1910, 1, 102). Лазам лезе ў сэрца, у вочы, зазірае патарочай. Купала. Завіруха скача ночы, патарочай скача вые. Гарун: Завіруха.
Ночкай цемнай штось дзіўное тут чуваць. Штось тут теорыцца уночы, — сам пачуеш ты, эгэж, ці то жарты патарочы, ці то знак які прарочы, ці там што — не разьбярэш. С. Музыка, 196.
4. несчастье в дороге(? С.). Растсл., ПНЗ.
5. буря(? С.). Пісараўка Імгл(Сержп.: Отчет, 9).
паташвіч
849
патрэба
•паташвіч-ча, предл.-чу, м.—часть ткац-кого станка. Задннй "паташвіч” доволь-но длннный шест — концом упнрается в брус станка, под рукою ткуіцей; перед-ннй же(н-на чертеже) короткнй, после нужного поветра колодочной головкн, прнвязывается к тому же правому бруску. НК: Очеркн 163.
•патаўчы,—см. под таўчы.
•патзт-нту, предл. й зват.-НЦВ, лі.(Нсл. 394)—патент. Ар.
•патканьне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суш. к паткаць,—встреча. Нсл. 486. Вышаў сам на патканьне. Нсл. Прйч. патканы—встреч-ный. Нсл. 484. 3 кажным патканым ён гатоў стаць. Нсл.
•паткаць-ä/o-äe; повел.-ай-айма, соверш., перех.—встретнть, нечаянно, как бы наткнуться. Нсл. 484. Добра, што паткаў я цябе. Нсл.
паткнўць, однократ. к патыкаць. 1. вдруг наткнуться на кого-л. Нсл. 484. Дзе ты яго паткнуў? Нсл.
2. сунуть. Нсл. 484. Іты сюды паткнуў свой нос. Нсл.
3. толкнуть. Нсл. 484. Ліха цябе паткнула сюды. Нсл. патыканьне-ня, предл.-ню, отгл ймя суіц. к патыкаць, патыкацца. Тоже, что "патканьне", но более с значеннем действня повторяемого нлн многнмн совершаемого; встречанне, встреча. Нсл. 484.
патыкйць-аю-аеіч-ае, несоверш.. nepex. 1. встречать. Нсл. 486. Патыкайце маладых. Нсл.
2. высовывать, показывать. Нсл. 486.
3. находнть на кого-л. нечаянно, встречаться. Нсл. 486. Два разы сядні патыкаю я цябе. Нсл.
•паткацца-аюся-аешся; повел-бйся-ай-мася, соверій., еозвр.—встретнться нечаян-но, столкнуться. Нсл. 486. На дарозе паткаліся зь ім. Нсл.
паткнўцца, однократ. к патыкацца. 1. показаться нечаянно. Нсл. 486. Паткнуўся ў дзьверы, дый назад. Нсл.
2. сунуться. Нсл. 486. Паткніся толькі к імне, лоб расквашу качулкаю. Нсл.
3. взайм.—нечаянно столкнуться. Нсл. 486. Ня бачыліся б, калі б не паткнуліся мы з табою. Нсл.
патыкайца-аюся-аешся, несоверш.. возвр. 1. попадаться кому на глаза. Нсл. 486. He патыкайся пану начы. Нсл. Няма такога лупежніка, як наш войт; без гасьцінца не патыкайся да яго. Нсл. 272(под лупежнік).
2. вызываться, браться, прнннматься за что-л. Кволаму няма чаго патыкацца на цяжкую работу. Нсл. 233(пад кволы). Па візыце князь зразумеў, што абставіны спляліся так, што сватацца няма чаго патыкацца. Дзьве Душы 86.
3. соваться, бросаться. Кажу табе, не патыкайся, вытну! Нсл.
4. вмешнваться. Нсл. 486. Патыкаешся, куды ня трэба. Нсл.
•паткнўць,—см. под паткаць.
•паткнўцца,—см. под паткацца.
•патроху, нареч.—понемногу. Гсл.; Ксл.; Шсл.; Нсл. 485. Яна патроху папраўляецца. Новае Сяло Беш. (Ксл.). Усяго забраў патроху: сена, канюшыны, еыкі. Ст. Патроху папраўляецца ад хваробы. Нсл. Уменьш. патрошку—понемножку. Шсл.; Нсл. 485. Дай усім патрошку. Нсл.
•патройчы, нареч.—трое кратно(многнх, С.). Нсл. 485. Патройчы перахрысьці кажнага. Нсл.
•патрабаваньне-ня, предл.-ню, отгл. ймя еуйц. к патрабаваць,—нужда(надобность, С.). Нсл. 485. He вялікае цябе тут патрабаваньне. Нсл.
•пачрабааауць-бўю-бўеш-бўе, несоверш., каго-што—нуждаться в чем. Ар.; Гсл.; Нсл. 485. Краі патрабуюць дапамогі. ’’Бацьк.”, Но. 38-39/573-574. He патрабуе Пан Бог маса. Кіт. 26617. Патрабуй навукі сам і жану, і дзеці навучай. Тм. 44613. Пан патрабуе майстры добрага. Нсл. Дзякуй Богу, усім ты здаволены, чаго ж ты яшчэ патрабуеш? Нсл. Прйч. патрабаваны —нужный, Нсл. 485. тот, то, в чем нужда-ются. Патрабаваных папераў ня прыс-лаў. Нсл. Прйч. наст. вр. патрабўючы —нуждаюшнйся. Ар. Деепр. наст. вр. па-трабуючы—нуждаясь. Гсл.; Ар.
•патрабавацца-бўюся-бўешся, несоверш. —быть нужну. Ha гэта шмат патрабу-ецца грошы, людзёў, часу. Нсл.
•патрайня-нг, дат., предл.-ні, ж.—развн-лнна, соеднняюіцая переднюю н заднюю осн телегн. Ксл. Патрайню новую купіў. Сяло Меж. (Ксл.)
•патрападь,—см. под трапаць.
•патрап’е, (Ар.), патрэп’е. (Ксл.)—первый очес льна. Ксл. Марылька папрала ўсё патрап ’е. Павульле Чаш. Ксл.).
•патрэба-бы-бе, ж. 1. нужда, надобность, (Шсл.); Ксл. потребность, Гсл.; Ар. нужда, необходнмость. Нсл. 484. Няхай валяецца кавалак дзерва на ўсякую патпрэбу. Ст. За ўсякаю патрэбаю ўсё бяжы к людзём. Тм. Ты прышоў із патрэбаю ці так. Бакшты Вал. Была патрэба ў гэтым. Дзямі-давічы Чаш. (Ксл.). Патрэба кажа. Нсл. Патрэбу маю ехаць. Тм. Выдаў грошы на розныя патрэбы. Тм. Увелйй. патрэбішча-ча, предл.-чу—нужда, крайность, потреб-ность. Нсл. 484. Патрэбішча табе ёсьць туды ехаць! Нсл. Невялікае ты тут патрэбішча. Тм.
2. нужные веіцн. Мы прынесьлі із раю саван і ўсялякія патрэбы. Кіт. 9ба5.
3. e см. безл. глаг.—нужно, надо. Нсл. 484. Патрэба цябе наўчыць добранька. Нсл. Няхай тый гуляе, каму патрэба. Тм.
нямінушчая патрэба—необходнмость. МГсл.
патрэбна
850
патураньне
•патрэбна, нареч. к патрэбны—надобно, (МГсл.) нужно. (Шсл.); Нсл. 485. Патрэбна гэта яму было рабіць — мог абыйсьціся! Ст.
•патрэбная каморка—сортйр, уборная, отхожее место. Узыйшлі напанадворакіз смуродам ад дзёгцю й вапны з пад абы-як зьбітых дашчаных патрэбных каморак. Дзьве Душы 17.
•патрэбнік-ка, предл. й зват.-ІЧй, м. 1. нужный человек, говорйтся йрон.(й без йроНйй, С.) Нсл. 485; Гальшаны Аш. Абый-дземся тут і безь цябе — патрэбніка! Нсл.
2. лепешка йз квашеного теста, спеченая на сковороде. Нсл. 485. Тры патрэбнікі пакладзі на куцьцю, на паніхіду. Нсл.
патрэбнічак—чка, предл. й зват.-чку, уменьш. к патрэбнік 1, 2. Нсл. 485. Ня просім цябе тут патрэбнічка. Нсл. Пшонныя патрэбнічкі. Тм.
•патрэбны-ная-нае, 1. ймеюіцйй нужду. Нсл. 485. Дай ня ўбогаму а патрэбнаму. Послов. Нсл. Кажнаму патрэбнаму чала-веку добра чыніць і зычыць добра. Кіт. 41616. Патрэбны, як сабаку пятая нага—совершенно ненужный. Ар.
2. нужный, Ар.; Нсл. 485. необходймый. Шсл. Патрэбны час страціў. Нсл. Патрэбны рамень папсаваў. Тм. Ты тут не патрэб-ны. Нсл. Ён патрэбны чалавек у мяне. Ст. Патрэбен ён тут як сабаку пятая нага. Ст.
патрабнейшы, ср. cm. к патрэбны 1, 2. найпатрабнейшы, напатрабнейшы, прев.
cm. к патрэбны 1, 2.
•патрэсьці,—под трэсьці.
•патрэт-ma, предл. й зват.-це, м.—портрет. Ар.; Вял.; Ксл.; Шсл. На сьценах патрэты панавешаны. Пяцігорск Беш. (Ксл.). Зьняліся на патрэт. Ст. У гэтым хатулю пат-рэт. Цэлеш: Ярылаў агонь. Глянуць ШЧЫ-расьцю вОЧЫ 3 патрэта. Яўген Кашкан: Калі ўзноў закарціць у Вязынку. Уменьш. патрэцік-іка, предл.-іку. Ня трэба здымаць патрэ-ціка, хай бы вісеў. Ст.
•патруха-ухі-усе, мн. ч„ род.-ухаў, ж.(НК: Очеркн 465)—нзмельчнвшееся сено, соло-ма; мелкне сухяе сыпучне остаткн чего-л. — труха; НК: Очеркя, Но. 293; МГсл.; Гсл.—натершееся сено, Ксл.труха. Нсл.485. 3 нашага сена дужа шмат патрухі. Глебаўск Сян. (Ксл.). Прышла кума і пачала прасіць патрухі цялятам. н.(Афанасьев, У, 1914, 8).
•патрусьціць, см. под трусьціць.
•патруціць,—с« под труціць.
•патрыхаўка-ўкі-ўцы, ж.—лнверная кол-баса.
•паТрЫХІ-ХДЎ, едйнств. ч. нет.—органы, расположенные в брюшной й грудной полостн, внутренностй(печень, сердце, лёгкне), патроха.
•патрыйрха(лот.раІгіагсЬа)-хг-ху, предл-ху, м.—патрвярх.
•патрысьціць,—с«. под трысьціць.
•патрысьці'ць, патрьішчаны,—см. под трысьціць, трысьціць.
•патрышч-аны-ыць-ыцца,—ом. под тры-шчыць.
•патрышыць-шу-шыш-ша, каго-што, несоверш.—выбйрать внутренностя, пат-рошнть. Ар. Соверш. выпатрышыць каго-што—выбрать внутренностн. Ар.
•патвора-ры-ры, ж. 1. поблажка, (Гсл.) баловство. Нсл. 484.
2. баловень. мгсл.
•патуга-ўгі-узе, ж.—помоіць. Нсл. 485. Патугі няма ні адкуль. Нсл. Рака патугі ня мае. Нсл.
•патўды, нареч.—доталь, Нсл. 485. до тех пор, до того временн. Патуды мы зналіся, а цяпер я ня гляну на цябе. Нсл. •патўхлець,—см. под тўхлець.
•патўжаваць-жую-жуеш-жуе, несоверш., перех.—делать туже что-л., натягнвать. Нсл. 485. Патужаваць, патужыць гужы. Нсл. Соверш. патужыць. Нсл. 485.
•патужнік, -Іка, предл.-іку, Зват.-іча, м. —помоіцннк. Ср. патуга.
•патўжнасьць-гд, ж. 1. крепость, снла. Нсл. 486. Патужнасьці ня мае хадзіць. Нсл.
2. помоіць. Нсл. 486. Патужнасьць ні адкуль ня маеш. Нсл.
•патўжнік, -іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —здоровый работннк, дружный помоіц-ннк. Нсл. 485. Чаму ня ўправіцца з такімі патужнікамі? Нсл.
•патўжніца-г^ы-цы, ж.—жена, трудолю-бнвая помоіцнйца в хозяйстве. Нсл. 486. Ці здарова твая патужніца? Нсл.
•патўжны-нвя-нае, 1. крепкнй, сйльный. Нсл. 486. Патужны вецер. Нсл.
2. многоводный от втеченйя другйх рек. Нсл. 486. Патужная рака. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
