Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
3. разные частн какого-ннбудь устройс-тва, прнспособлення.
•Пяніс-аса, предл.ю-асў, зват.-äce, м. 1. Афанаснй. Нсл. 391.
2. нгра в жмуркн. Нсл. 391. Будзем гуляцьу панаса. Хто будзе панасам? Нсл.
•Панасаўскі, -кая-кае—Афанасьевскнй. Нсл. 391. Панасаўская царква. Нсл.
•панасёрдзіцы, нареч.—в сердцах. Нсл. 467. Ён панасердзіцы гэта пагўкаў на мяне. Нсл. См. панасёрдзю.
•панасёрдзю, нареч.—в сердцах. Гсл. См. панасёрдзіцы.
•панасшь-шў, паносіш-се, несоверш.—пре-терпевать, переноснть. Нсл. 467. Вялікія крыўды паносім мы ад нашага суседа. Нсл. •Панасьсе-ся, предл-сю, м. І. праздннкнлн день св. Афанасня н Кнрнлла. Нсл. 391. Гэта было на Панасьсе. Нсл.
2. церковь во нмя св. Афанасня. Нсл. 391. •панаваць-ную-нуеш-нуе; повел.-нўй-нўй-ма, несоверш., без don. 1. барствовать, жнть роскошно, Шсл.; Ар. жнть по-барскн. Гсл.; Нсл. 391. Няма тут яму за кім панаваць, трэба самому рабіць. Ст. Ён пануе, а мы гаруем. Нсл.
2. (над кім-чым)—владеть, управлять (властвовать, МГсл.) Нсл. 390. Год дзеся-ток пануе над намі. Нсл.
3. (над кім-чым)—брать верх, Нсл. 391. господствовать(заннмать первенствую-іцее положенне, С.) Нсл. 391; мгсл.; пнз; Растсл. Досіць табепанаваць над намі. Нсл. Отгл. ймя суіц. панавйньне-ня, предл.-НЮ, ср. 1. господство. МГсл. Дай табе Бог даўгое панаваньне. Нсл. 391.
2. роскошная жнзнь. Нсл. 391. Уборзьдзе мінецца табе гэта панаваньне. Нсл. Co-верш. адпанаваць—кончнть свое господ-ство. Нсл. 377. На гэтым сьвеце ён адпанаваў свае, а на тым сьвеце, як Бог дасьць. Нсл.
адпанавацца—кончнть свое господство. Нсл. 377. Ляндар у нас аопанаваўся, сам пан будзе жыць у сваім двары. Нсл. Соверш. запанаваць—стать господствовать, за-жнть по барскн, роскошно. Ар.; Вят., Вост. (Даль). Вось хіба калі запаную. Ст. Соверш. напанавацца-нуедда, нўецца, нўешся —погосподствовать, вдоволь пожнть роскошно. Напанаваўся апякун у дварэ панічовым, пакуль гэты вышаў з апекі ягонае. Нсл. 739.
апановаваць-вую-вуегд-вуе, несоверш.(к панаваць в 1 см.), каго-што. Вошы апановуюць дзяцё. Нсл. 364. Соверш. апана-ваць, 1. напасть(часто во множестве, С.), окружнть (Дсл.); Ксл.; Гсл.; Ар. Сабакі апанавалі старца. Гсл. Вошы апанавалі дзяцё. Нсл. 364. Нечысьць апанавала хлапца. Нсл. Яе апануе жаль. 1. г. Лемантар, 55. Ночка ўжо апанавала нас у полю. Ст. Мітульга апанавала капусту. Нсл. 285 (под мітульга). Мяне як апанавалі ў лесе камары! Навасёлкі Сян. (Ксл.). Жыды апанавалі. Дсл.
2. овладеть(подчнннть, одолеть, Гсл.) Шсл.; Ксл. Мяне аж страх апанаваў. Азярэцк Сян. (Ксл.). Гужэвіча апанаваў страх. Дудзіцкі(”Бацьк.” Но. 49-50/435-436). Мужчынам сядні не балазе. Апанавалі бабы, прыціснулі плоймай крыклівай. ЗСД. 145.
апанаваны
831
паняцца
апанаваны, прш. к. апанаваць в 1, 2 см. Апанаваны разбойнікамі. Нсл. 364, Дзяцё бяз маткі апанавана нечысьцю. Тм.
апанаваньне-ня, предл.-ню, ср. —отгл. ймя суіц. к апанаваць в 1, 2 см. Ад злодзеяў апанаваньне. Дсл. Апанаваньне ад тарга-чоў, ад вошаў. Нсл. 364.
папанаваць, 1. соверш. к панаваць 1. —пороскошествовать,(пожнть роскош-но, С.). ІПсл.
2. соверш. к панаваць 2. Нсл. 470. Сон спанаваў. Я. Журба: Вогнішча.
•панаў-ава-ава—барннов. Нсл. 469; Ар. Закладзі панавы коні. Нсл.
•панаўка-ўкі-ўцы, ж. 1. полка у ружей-ного замка, Нсл. 391. полка(у старннных ружей) для насыпання пороха. Насыпаць пораху на панаўку. НК: Очеркн, 529. См. панеўка 1.
2. — панеўка 2, 3. Нсл. 390.
•паненка,—см. под паня.
•панёнка-кі. дат., предл. паненцы, ж. 1. дочь "пана”—барнна, барышня. мгсл.; Ар.; Пятанцкая Беш. (Ксл.).; Шсл.; Дсборннк, II, 218. Гэтыя сьмілаўскія мяшчанкі, дык стро-яць ізь сябе вельма вялікіх паненак. Ст. Ср. спадарычна.
панёнка нітак—моточек покупных ннток с маркою. Купіла панёнку чырво-ных нітак вышываць ручніке. Ст.
2. чнрей(потому что его особенно обере-гают, чтобы не тронуть). Нсл. 391. Паненка села на баку. Нсл.
•панёнскі-кая-кае—свойственный доче-рн барнна, помеіцнка. He паненскае дзела йсьці глядзець мужыцкага ігрыш-ча. Нсл. 391.
•панёсьці. -і н под насіць.
•панесьціся, панёсшыся,—см. под насіцца. •панеўка-ўкі-ўцы, ж. 1. полка у ружей-ного замка. Нсл. 391. Пораху насып на панеўку. Нсл. 3 панеўкі схапіла. Тм.
2. затравка в ружье, прнкрываемая полкой. Нсл. 391. Панеўка захрасла, стрэльба ня выстраліла. Нсл.
•п анё, паня-няці; мн. ч. паняты, 1. барское длтя. Нсл. 392. Паняты пашлі. Нсл.
2. нежное днтя. Нсл.392. Чужое каня-паня. Нсл. Гэткаму паняці не ўгадаць, чаго даці. Послов. Тм.
3. перен.—господскнй прнблнженный, управнтель н прочне служнтелн по управленню. Нсл. 392. Паня, як пан, але паняты, хоць уцякай з хаты. Послов. Нсл. панётка, панятка, уменьш. к панё, паня 1, 2. Першае дзіцятка—панятка. Послов. Нсл. 392. Ён харошае панятка. Тм.
•панёва-вЫ-ве, ж. Вят., Кал., Арл., Смл., Ряз., Варн., Тмб. (Даль) 1. —род юбкн. Раст.: Смоленск 149; ПНЗ; Сакуны 13,—род бело-русской юбкн, в прежнее время очень распространенной в Белорусснн, особен-но на ее восточных террнторнях — в Северіцнне, Смоленіцнне, в верховьях Десны н Окн н в земле Рязанской, панева
напомннает украннскую плахту, Северш-чьша(Косіч 227) юбка, состояіцая нз нес-колько неспштых в длнну пол, употреб-ляемая в некоторых местах Могнлевск. н Мннской губ. Нсл. 391. Што гэта ў вас такія ў вусіх панёвы: сьпераду ня сшыты, а раскрыты? У нас усіх так: самы тчэм, рукамі шыем. Ц. сяло Няпрахіна Карачэўск. п.(Будде-Тула, Орел 70). УзІМКу Ü у сьвята замужкі й дзеўкі носяць карот-кія суконныя андаракі або ваўняныя панёвы. Сакуны 23. Багатая панёва ў шэсьць пол. Нсл. У шэсьць пол наперадзе, і ў тры палы туды ж тыкі. Нсл. На палку сьвіткі, панёвы. Сакуны.
2. полотншце. Зямля акрылася панёваю туману І тугі. Крушына: Калыханка(3ьніч, 1954, Но. 27).
•паня-нг, дат., предл.-НІ, ж.—барыня. Мгсл.; Войш.; Новікі Віц. (Ксл.).; Ар.; Дсборннк ІУ, 206. Паня сварыцца. Дсл.(под пагультаіць). Ласкат. паненка-нкі-нцы, ж. Ар.
•паняхацца,—см. под няхацца. «панядужаць,- ». под нядужаць.
•панядзелак-лку, ж.—понеделышк. Ар.; Растсл.; Косіч 244; Гсл.; Нсл. 467; Козіна Пуців. п.(Дурново: Раз. 102); Плугіна Ржэўск. п.(Грннькова ІУ).
•панядзёлкаваць-ку/о-куш-куе, несоверш. —соблюдать пост по понедельннкам. Нсл. 467.
•панядзёлкавы, -вая-вае—понедельннч-ный. Нсл. 467. Панядзелкавае печыва хлеба. Нсл.
•паняўздолелася,—см. под долець.
•панявольне, нареч.—помнмо волн, по неволе. Нсл. 467. Панявольне выцяў я цябе. Нсл.
•паняць, 1,-яю-яеш-яе, област.—погонять. Растсл.; Жыздра.
•паняць II, пайму, поймеш; прош. вр. паняў-няла-ло, соверш. от НЯЦЬ. устар. 1. взять.
паняць сваю волю—начать действовать самостоятельно. Твая жана маладая сваю волю паняла: твае коні вараныя пазаежджавала. йз песнн.
2. наводннть, Нсл. 467. занять. Усі лугі і балоцечкі вада паняла. Жукова імгл. (Косіч 31).
3. взять в супружество. Нсл. 467. Прыго-жую сабе паняў жонку. Нсл.
панім&ць-аю-аеш-ае, несоверш. (к паняць 2)
1. наводнять. Нсл. 467. Рака панімае, паняла лугі. Нсл.
2. брать в супружество. Нсл. 467. Ня ўсе багатыя панімаюць багатых. Нсл.
паняцьце-ця—понятне, поннманне чего-лнбо.
•паняцца, паймуся, мёшся-мёцца-мёмся-міцёся, соверш., взайм. 1. вступнть в брак. Нсл. 468. Абое бедныя паняліся меж сабою. Нсл.
панімацца
832
папаміраць
2. уразуметь. Ніяк яму не паняцца з гэтаю работаю. Ст. Цяжка будзе, пакуль поймецца. Ст.
панімацца, несоверш. 1. вступать в суп-ружество. Нсл. 467. Здаецца, нашы мала-дыя ў радні паймаюцца. Нсл.
2. несоверш. к паняцца 2.
•паніж-оны-аны-аць-эньне-ыць,—см. nod ніжыць.
•панікаць,—ex nod нікаць.
•панікёль, -кёля,—"нікаючы ”—загляды-ваюіцнй всюду, в особенностн, гдеемуне следует. Mix.
•паніклівы-вая-вае’—блнзорукнй, кая. Дз. •панікніца-цы-цы, ж. 1. гравнлат ручей-ный. Гсл.; Ксл. А панікніцы, дзеці, чаму ня прынесьлі яму? Кукава Меж. (Ксл.).
Меж. (Ксл.).
2. блнзорукость.
•панімаць,—см. nod паняць.
•панімацца, -см. под, паняцца.
•патцкі-кая-кае—прнлнчный барченку, нежный. Нсл. 391. Паніцкі від. Нсл. Паніц-кую натуру мае. Тм.
•татцца-нюся-нішся, несоверш.,возвр. 1. нежнться, жнть роскошно не по состоя-нню своему. Нсл. 391.
2. показывать спесь. Нсл. 391. Ты дужа панішся, але цябе не баяцца. Нсл.
•пашч-іча, предл.-ічу; мн. ч.-чы-чоў-чом-чоў-чамі-чох, м.—барчук. Гсл.; Ар.; Шсл.; Любашкава Выс. (Ксл.). Ня будзе малога паніча. Глыбінны(Прыйсьце, Ho. 1). Уменый. панічок-чкв, предл.-чкў, зват. панічку; мн. ч.-кі-коў-камі-кох—барченок. Нсл. 391. Панічкоў нашых павязуць вучыцца. Нсл. Убраўся як панічок. Тм. Ласкат. пашчань-ка-кі, дат.-ку—барченок. Нсл. 391. Пані-чаньку майго нехта скрыўдзіў. Нсл. Паніж. панічўга. Панічузе гэтаму пара даўно служыць. Нсл. 391.
•панічоў-ова-ова—прннадлежаіцнй бар-ченку. Нсл. 391. Панічова стрэльба. Нсл. •панічоўскі-кая-кае—свойственный бар-чонку. Нсл. 391. Панічоўская хада. Нсл. He панічоўскае дзела тут сядзець із мужы-камі. Тм.
•панічанскі, -кая-кае—прннадлежаіцнй барченку( „панічаньку", С.). Нсл. 391. Панічанскі паясок. Нсл. Панічанская шапачка. Тм.
•панкоў-ова-ова—прннадлежаіцнй ”пан-ку”. Дазволь на панковым каню зьезь-дзіць. Нсл. 391.
•панскі-кая-каг—барскнй. Панскі двор. Нсл. 392.
•панства-ea, предл.-ве, ср. 1. господство. Гсл. — панаваньне 1, 2. Нсл. 392,—господ-ство, властвовванне. Шсл. Ня ўмеў чалавек шанавацца, — прагналі із служ-бы і ўсё панства ягонае прапала. Навасёлкі Пух. (Шсл.).
2. пышность, роскошь, Нсл. 392. роскош-ная жпзнь. Шсл. Панства твае цябе згубіла. Нсл.
3. собйр.—собранне господ(бар, С.). Гсл. •панстваваць-ві'/о-вуеш-вуе, несоверш. 1. господствовать, Гсл. барствовать.
напанстваваць, несоверш.— "панства-ваць” в йрон. см., разорнть нменне. Нсл. 739. Напанстваваў ляндар добра, згаліўшы двор нашага пана. Нсл.
2. жнть в довольстве. Нсл. 392.
панстваваньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к панстваваць 1, 2. Даўгое было ягонае над намі панстваваньне. Нсл. 392.
•паншчына, -ны-не, ж.—баріцнна. Ар.; МГсл.; Нсл. 392.
•панталык: зьбіцца з панталыку. Гсл.; пнз.—прнйтн в замешательство, запу-таться. Бабы зьбітыя з панталыку. НК: Старцы, 100.
*панур-оны-эньне-рыць,—см. nod нурыць.
•панурыцца, ». под нурыцца.
•панчоха, Барок Аз. (Ксл.); Гсл.; Нсл., панчаха-ахі-асе(рхі-осе); мн. ч. панчохі-хаў, ж.—чулок. Ар.; НК: Очеркл, 124; Нсл. 392. Парабіла сабе на зіму суконныя панчохі. Ст. Уменьш. патошка-шкі-шцы—чулочек. Нсл. 392; Ар. Паненка панчошку вяжа.. Нсл. •панчошня-нг-нг, ж.—чулочная фабрнка. •панчошны-мая-нае—чулочный. Нсл. 392. Панчошныя ніткі, пруткі. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
