• Газеты, часопісы і г.д.
  • Вялікалітоўска - расійскі слоўнік  Ян Станкевіч

    Вялікалітоўска - расійскі слоўнік

    Ян Станкевіч

    Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
    Памер: 1329с.
    Нью Йорк
    626.59 МБ
    2.	боўтаць—стнрать белье, взбалтывая его, Шсл. полоскать. Маці пашла боўтаць хусьце да студні. Ст.
    пабоўтаць, пабаўтаць, соверш. кбоўтаць, баўтаць 1, 2. He пабаўтаўшы гарлача, зьліла зьверху сьмятанку. Нсл. 442. Да студні трэба нёсьці пабоўтаць хусьце. Ст. Аж у дзьвюх вадах пабоўтала хусьце. Ст. Соверш. забаўтаць, 1. заколебать, раскачать. Нсл. 159. Забаўтаць біло ў звоне. Нсл.
    2.	подболтать в кушанне мукн. Нсл. 159. Чаму ты не забаўтала верашчакі? Нсл. 18. Соверш. збоўтаць—сболтать (взболтать, С.) Шсл. Збоўтала ўсё разам ды вара. Ст. •боўтка-ткі-тцы, ж.—шестнк с голов-кой на конце для загонкй рыбы в сеть. Даўгое Беш. (Ксл.).
    •боўцік,—см. под боўт.
    •боўціла-ла, ср. — боўтала. Растсл.
    •боўць, междомет.. отгл. частйца: ОЗНачает однократный, быстрый удар болтом нлн мутовкою в воде, йлй плеск рыбы, Нсл. 28. междометне для передачй звука прн паденйй в воду. Шсл. Рыба боўць у вадзе. Нсл. Боўць у ваду — толькі й бачылі яго. Ст.
    • боцІКІ-кар, едйнсгпв. ч. нет., бот. 1. борец сйннй. Шсл. Дзеці нарвалі боцікаў. Капейна Сьміл. (Шсл.).
    2.—см. под боты.
    • боцькацца-а юся-аешся, несоверш.—хо-днть, передвнгаться с место на место на небольшом мо.кром пространстве. Хоця-няхоця прыяжджомыя боцькаліся па нейкай глінястай дарожнай калатуш-ЦЫ. Акула, 514.
    •бочанае-нага, в см. суіц.; ср.—подать от бочкн проданного чего-л. Перазь іх (намесьнікаў.дзяржаўцаў) рукі ішло да скарбу бочанае. Любавскнй: Очерк.
    •бочка-чкі-чцы, ж. 1. посуда—кадка, Шумкі Сян. (Ксл.). бочка. Ар. Гуркі пасалілі ў бочцы ад селядцоў. Ст.
    2.	мера: 24 пуда ржй —384 кг. ржй, Стралкі Беш. (Ксл.). мера сыпучнх тел в велйко-лнтовском тосударстве — Веллком Княжестве Лйтовском. Гордз. Акты, хуіі. На хлеб засталося дзьве бочкі жыта. Ст.
    3.	бочка вялікая—бочка, вмеіцаюіцая 4 четвертн, йлй 8 осмйн, йлй 407 л.
    4.	бочка зямлі—участок, на засев кото-рого требовалася бочка зерна, т. е. около 250 кг. ржн. Стт. 1529.
    •бочыць, бачыць( Нсл.)-чу, бочыш, боча, несоверш. 1. ехать стороной дорогй, сворачнвать с прямой дорогн. Нсл. 32. Куды ты бочыш? Нсл.
    2.	делать что не по прямой лйнйй, Нсл. 32. отклоняться в сторону. Шый проста не бачы. Нсл. Стрзльба бачыла. НК.: Очеркн, 521.
    3.	обходнть препятствня. НК.: Очеркн521.
    4.	преступать правйла йлй нарушать условйя. Нсл. 32.
    ЗбОЧЫЦЬ, Гсл. збачыць, Нсл., соверш. 1. свернуть с прямой дорогн, Нсл. 32. уклонйться в сторону. Гсл. Збачы троху, няхай праедуць із вазамі. Нсл.
    2.	уклоннться в сторону.
    3.	обойтн препятствне. Збочу з пагрозы дарог. Салавей: Сіла, 31.
    4.	преступнть правчла йлй нарушнть условня. Нсл. 32. Згадзіліся так, а ты збачыў інакш. Нсл. Ня збочу, каб чакаць падмоеі. Бічэль(Б. Голас, Но. 71).
    • ба, междомет.—да. О. Нсл. 10. Ба, калі б гзта спраўдзілася. Нсл.
    •бабок, бабка, предл.-бку, м.—трйлнстннк водяной. Шсл. У канаве нарвалі бабку карове. Войстрава Сьміл. (Шсл.). См. бабоўнік. •бабошкі(бабушкі)—круглые шарнкн йз теста. Дсл.19. На Саракі пякуць бабушкі й жаваранкі. Каму дастанёцца бабушка, тый на яе ставе сьвечку. Дсл.
    •бабоўе-ўя, предл.-ўю, ср. 1. собйр.—вымо-лоченные стеблн боба. Шсл. Укінуў авечкам нанач бабоўя. Ст.
    2. земля, бывшая (н находяіцаяся, С.) под бобам. Шсл. Сяголета грады будуць на бабоўю. Ст.
    •бабоўнік-»9', предл.-іку, м.—трвлйстнйк ВОДЯНОЙ. Ксл.; Нсл. 28; 3. Верас; Гсл.
    •Бабоўнік-іка, предл.-іку, зват.-іча—на-смешлнвое названйе жнтеля бывшего Бабнновнчского у. Мог. губ. й смежных с ннм уездов Вйтебской губ., у которых бобы в болыпом употребленнй. Нсл. 28. •баба-бы-бе; мн. ч. бабаў, баб; мн. ч., вйн. бабы, ж. 1. женіцйна вообіце, Нсл. 10. женіцнна пренебрежнтельно. Гсл. Сорам службе чапацца з бабамі. Нсл. I жук, і жаба, і чорт, і баба. послов.—куда конь с копытом, туда й рак с клешнёй. Вк.
    2.	замужняя женіцйна. Ар.; Нсл. ю.Якбабе радзіць, так цяжка скупому даўгі плаціць. Нсл. Ці будзе ды з бабы дзеўка? Послов. Ар.
    баба
    81
    бабі'зна
    3.	мать отца нлн матерн. Нсл. 10; Ар.; Шсл.; Ксл. Хто бабе ня ўнук? Нсл. Бацькі памерлі а дзеці засталіся жыць пры бабе. Ст. Ласкат. бабухна-ны-не—бабушка. Бабухны мае! Во, што вы яшчэ ўздумалі. Нсл.Ю. Ласкат. бабўЛЯ-ЛІ-ЛІ; мн. ч.-ляў, мн.ч., вйн., -лі—бабушка. Ар.; Нсл. іо. Уменьш., ласкат. бабўленЬКа-НЬКІ-НЬЦЫ. Дсл. А дзед-дзядуленька, а йдзе твая бабу-ленька? Дсл. Уменый., ласкат. бабўлька-лькі-льцы; мн. ч.~ляк, мн.ч., вйн.-лькі—бабушка. мгсл.; Ар.; Нсл .10. Успомне няньку-бабульку. Гарун: Варажба. Ласкат. бабўся-сі-сі; мн. ч.-сяў, мн.ч., вйн.-сі—бабушка. Нсл. 10. Няхай жа наша бабуся нагуляецца. Расуха Гмгл.(Косіч, 254). Была’б здарова мая бабуся, нікога не баюся. Поговор. Нсл. Уменьш., мскат. бабўсенька-нькг-ньцы. Нсл. 10. Гуляй, гуляй, бабусенька, ты сягодні ў мяне. Бародзінка Імгл.(Косіч, 255). Я й у бабусенькі быў, я й гарэлачку піў. Нсл. Уменьш., ласкат. бабусечка-чкі~чры. Нсл.
    Адвязіце ды бабусечку дамоў. Росуха Імгл.(Косіч 254).
    4.	всякая старуха, Ар.; Нсл. 10; Гсл. старая седоволосая женіднна. Шсл. Тады баба варажыць стала, як хлеба ня стала. Послое. Нсл. А, яна ўжо старая, баба год пад семдзясят. Ст.
    5.	повнтуха. Ар.; Гсл; Нсл. 10; Шсл.; Ксл. Хадора пашла бабаю к Еўцы. Ст. Баба з рукамі, а Бог з помаччу. Нсл. Можа табе на радзіны бабу гукнуць? Дабрамысьль Лёз. (Ксл.).
    баба пупарэзная—повнтуха. Кіт. 10066.
    6.	птнца неясыть. Нсл.ю.
    7.	нгра мальчнков, пасуіцнх лошадей. Дсл. 18.
    8.	нетолстая н небольшая колода, на которую кладут бревно на санях. Шсл. Уськіньце ж бабу на сані, бо нельга будзе Ü бярвеньне КласьЦІ. Войстрава Сьміл. (Шсл.).
    9.	орудне для вбнвання свай. Шсл. На мост прыцягнулі бабу забіваць палі. Войстрава Сьміл. (Шсл.).
    ^бабка-бкі-бцы; мн. ч„ род. бабак, мн.ч„ вйн. бабкі, 1. повнтуха. Ксл. Дрэнная бабка, памерла дзяцё. Прыстоі Чаш. (Ксл.).
    бабка пупарэзная—повнвальная бабка. НК: Старцы 81, Но.42.
    2.	бабушка. Ксл.; Нсл. 10. Гукні бабку абедаць. Сьвеча Беш. (Ксл.).
    3.	жена старушка. Нсл.іо. Бабка мая, галубка мая. Галубка мая, саколка мая. йз песнн.
    4.	маленькая наковальня, на которой клеплют косу. Ар.; Ст.; Гсл.; Ксл.; НК: Очеркн, 400; Нсл. 10. Дай мне бабкі пакляпаць касу. Азярэцк Сян. (Ксл.). Клявец довры, але бабка ня гладкая. Нсл.
    5.	10-15 снопов (чаіце всего овса нлн ячменя С.), поставленных для просушкн н накрытых одннм нз ннх. Ксл.; Шсл.
    —бабка снопов содержнт 10, а яровая 6 снопов, счнтая в том чнсле н покрышеч-
    ный, НК: Очеркн, 452. несколько снопов, пять нлн десять, поставленные в кучку, Смол.. Красьн. п.п. (Дсл.) копка 10-15 снопов. Ксл. Жыта злажылі ў бабкі. Варашылы Куз. (Ксл.). Нажала тры бабкі. Ст. Конь бабкі патрос. Нсл. 10. Накрываць бабкі—класть на "бабкі" покрышечный сноп. Ар.
    Ускрываць бабкі(снапоў)—сннмать с "бабак" покрышечный сноп. нк: Очеркн, 452.
    6.	скатанная нз покоса в кучку гречнха. Нсл. ю. Пакачаў грэччыну ў бабкі. Нсл.
    7.	кушанне нз растертого картофеля, крупы н сала, Шсл. особое печенье нз пшеннчной мукн, янц, молока н пр., Гсл. кушанье, чаіце картофельное. Ксл. Мары-ля сьпякла смачныя бабкі. Ст. Зараз дам есьці бабку. Машчоны Сян. (Ксл.).
    8.	грнб березовнк. Ксл.; Шсл. черный грнб. Гсл. Бабак назьбіраў. Касачы Лёз. (Ксл.). Набрала цэлы кошык адных бабак. Ст.
    9.	деревянная подставка под угол стены, стойка. Нсл. 10.
    10.	област.—стрекоза. Шсл. Had ракою шмат лётае бабак. Ст. См. стрэлка 3.
    11.	раст.—попутннк. Нсл. 10.
    •бабахнуць-ну-нрш-не, однкр.—упасть, шлепнуться. Гсл.; Растсл.
    •бабадўр-ра, предл. й зват.-ру; мн. ч„ род-раў, м.—куролесннк, завлекаюіцнй жен-іцнн свонмн разговорамн. Нсл. 10. Слу-хайце гэтага бабадура! Нсл.
    •бабажон-на, предл.-ну, зват.-не, м.—на-смешлнвое названне оженнвшегося на старухе. Нсл. ю.
    •бабазаць-бўю-бўеш-бўе; повел.-бўй-бўй-ма, несоверш.—вестн себя, как подобает бабе. Дсл. Калі баба, дык бабуй. Зьверавічы Красьн.(Дабрсл.).
    •бабёр-бра, предл.-брў, зват. бобру; мн. ч-бры-броў-бром-бры-брамі-брох, м.—бо-бр. Шсл. А бабёр жа плача, як чалавек. Ст. Завяліся ў нас бабрэ. Ст. Усі бабры — дабры, адна выдра — ліха яе бяры.
    Послов.—все людн, как людн, однн черт в колпаке. Нсл. 17.
    •бабяя кароўка, раст.—купена, девнчнй корень. Нсл. 10.
    вбабздыр-ыра, предл.-ыру, зват.-ыру; мн. ч-ры-роў-ром, мн. ч„ предл.-рох, м.—женскнй угодннк, подлнпала, волокнта, бабннк. (Ксл.); Нсл. 10. Аўдакім вялікі бабздыр.
    •бабзнонд, собйр., презр. 1. толпа женіцнн (бабьё, С.). Нсл. ю. Зьберлася адно бабзно. Нсл.
    2.	трус. Нсл. 10. Чаго ты зьлякаўся, бабзно? Нсл.
    •бабі-бяя-бяе, пршаг.(к баба)—бабнй.
    •бабізна-ны, бабізьне; мн. ч„ род.-наў, мн. ч„ ейн. бабізны, ж. 1. высокорослаяженіцнна, бабшце. Нсл. ю. Ну бабізна твая жонка! Нсл.
    2.	обш,.—большой трус. Нсл. 10. Эх, ты бабізна. Нсл.
    бабілёнскі
    82
    бабства
    3.	наследство от бабушкн. Гсл.; Нсл. 10. Сядзіць на бабізьне. Нсл.
    •бабілёнскі-кая-кае—вавнлонскнй.
    бабілёнская бакшта, вежа—вавнлон-ская башня, вавнлонское столпотворе-нне.
    •бабін цьвет, раст.—попутннк, подорож-Нйек. 3. Верас.
    •бабін-на-нй—прннадлежаіцнй бабе(ба-бнн, Ар.). Нсл. 10. Што міру, тое й бабінаму сыну. Послов. Ст. Гэта хустка бабіна. Тм. Палівай, дожджыку, палівай, на бабіна жыта. Нз песнн. Нсл.
    •бабіна,—см. под боб.
    •бабіна душыца, раст.—душнца. Нсл. ю.
    •бабінец-нца, предл.-нцу, м.—церковная паперть, где обыкновенно стоят нніцне старухн, Ар.; Гсл.; Нсл. 10. бывшнй в старнну особый женскнй прнтвор в церквях. Вят. (Даль).
    •бабшкі,—см. под бабіны.
    •бабіньне-ня, предл.-НЮ; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц.(к бабіць)—занятне повнвальным нскусством нлн обязанность повнваль-ной бабкн. Нсл. 10. Маладая жонка, a займаецца бабіньням. Нсл.
    •бабіны-наў, едйнств. ч. нет.—праЗДННК В честь бабкн 26-го декабря, Дсл. вечернее угоіценне у повнвальной бабкн на 2-ой день Рождества Хрнстова. Угоіценне прлносят муж н жена, у которых в даном году бабка прнннмала новорожденного ребенка. Косіч, 57. Уменьш. бабінкі-каў, едйнств. ч.нет.—угоіценне бабкн-повнтухн н др. блнзкнх женіцнн после прннятня н купанья ребенка. Шсл. Дзядзіну ж трэба паклікаць на бабінкі.
    •бабіца-цы-цы, ж.—укорнтельное назва-нне старухн прн выговоре за что-л. Нсл. ю. Бабіца ты дурная!
    •бабІЦЬ-блЮ-біш-бе, несоверш., перех.—прн-ннмать ребенка от роженнцы, акушер-СТВОВать. Гсл.; ПНЗ; Нсл. 10; Шсл.; Растсл.; Ксл. Хто ж у вас будзе бабіць? Ст. Соверш. перабабіць—прннять ребенка от роже-ннцы. Баба мая багданая! Хадзі к імне— перабаб імне. Гарэцкі: Нар. песьні 1.