Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•бабіцца-біцца, несоверш. 1. старнться, моріцнться(о лнце). Гсл. Соверш. збабіцца —состареться, одряхлеть. Нсл.194. Ты ўжо сусім збабіўся. Нсл.
2. (-блюся-бішся)—делаться женоподоб-НЫМ. Гсл.
3. женнться. Нсл. ю. Рана ты бабішся, абабіўся. Нсл. Дзеці ёсьць — давялося бабіцца. Дубні кі Сян. (Ксл.).
Соверш. абабіцца—оженнться. Нсл. 10. Соверш. пабабіцца. Нсл. іо—поженнться.
4. перен. о девушке, молодйце—не ЗаботйТЬСЯ О своем внешнем, становнться неопрятной. Ці табе ўжо з маладых год і бабіцца, як старой? Юрсл.
•бабіч-ча, предл.-чу; мн. ч.-чаў, м.—ребе-нок(сын, С.) роднвшнйся от повнтухн. Шсл. Вось баба: сама радзіла дзяцё — будзе бабіч. Ст.
• бабічанш-на, предл.-ну, зват.-не, м. 1. скромный нлн женственный. Дсл.
2. насмешлнвый эпнтет поречаннна. інька-ва Парэцк. (Дабрсл.). Парачані-бабічані. Інькава Парэцк. (Дсл.).
•бабёчаньне-ня, предл.-ню, ср.—нсполне-нне обязанностн повнвальной бабкн во время рождення.
•бабковы ліст—лавровый лнст.
•бабка-бкі-бцы, ж. 1. отверстне(углуб-ленне, С.) в жерле печн, куда загребается н жар. Ельн. (Дсл.19). См. гарнушка, ямка. 2.—СМ. под баба.
•бабкі-бкаў, мн. ч.—коренные зубы. Парэцк.п. У мяне бабкі ўсі выкрышыліся. Парэцк п. См. кутнія зубы.
•бабленае дзяцё—ребенок, у которого бабка завязала пупок. Смол. (Дсл.) •бабнік-іка, предл.-іку, зват., м.—волокнта. Дсл. 19. Ён сабе ня п’яніца, толькі бабнік вялікі. Дсл.
•бабровы-вая-вае—бобровый.
бабровы гон-место охоты на бобров. Стт. 1529.
бабровы сабака—охотннчья собака, прнученная к охоте на бобров.
•бабрак-ага, предл.-акў; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—бобр. Шсл. У раццэ хлапцы бачылі бабрака. Жораўкі Сьміл. (Шсл.). См. бабёр.
•бабравша-ны-не, ж.—место, где водятся бобры. Шсл. Дакасілі аж да бабравіны. Ст. •бабск\-кая-кае, 1. старушечнй. Нсл. ю.
2. презр. женскнй вообіце. Нсл.10; Ксл. Бабская работа. Нсл. Бабскія байкі. Тм. Кінь гэтыя бабскія прыбабоны. Гарадок Віцебшч. (Ксл.).
бабскія розбрыкі—нсключнтельно пра-здннк огородннц, прнуроченный к вечеру вторннка, четверга, субботы; празднес-тво совершается семьей, нлн колектнвно соседкамн, управнвшнмнся с огородной запашкой, — совершается вдалн от дома, на сухом прнгорке, н состонт в выраже-ннн радостн по случаю запашкн: участ-ннцы п’ют водку, поют, бегают, борют-ся, катаются по земле, словом "дзяці-няцца”. Еслн тут н появляются муж-чнны, так онн не выходят нз ролн скромных гостей н зрнтелей ’’бабскіх розбрыкаў" (нз наблюденнй в окрест-НОСТЯХ Внт. B 1874-76 гг). НК.: Очеркн, Но. 821.
•бабство-eä, ср.—женіцнне свойственный характер, неуместный, непрнлнчный мужчнне. Нсл. 10. Бабство паганяеш. Нсл. •бабства-ea, ср., собйр., с оттенком пренебре-ганйя—бабьё. Нсл. 10. Набралася бабства поўная хата. Нсл.
бабўх
I
83
бабчыцца
•бабўх, форма междометйя йз глагола'. выра-жает нечаянность, 1. броСЙТЬ, сброСйТЬ. выбросйть, перебросдть; налдть, вылнть, насыпать, высыпать неожйданно (обык-новенно с грохотом, С.). Юрсл. Употреб-ляют в знач. глагола "бабухнуць”. Бабух у палонку! Ст. Нёс-нёс жардзіны, дый бабух пасярод дарогі. Юрсл. Проса бабух г ночвы, а там вада. Тм.
2. упасть (с снлным шумом, грохотом. С.). Юрсл. Лез на гняздо а сук трэсь — і ён бабух. Юрсл.
3. ударнть неожйданно(сйльно, С.). Юрсл. Ён ішоў, а яму бабух у плечы. Юрсл.
4. зайтй неожйданно. Юрсл. Hi ждала, ні гадала, а тут — бабух госьці. Юрсл.
5. дать, получйть(неожйданно, С.). Юрсл. Ураньні бабух — грошы лістаноша прынёс. дачка прыслала. Юрсл.
б. (перен.)—сказать неожнданно, необду-манно. Юрсл. Маўчаў-маўчаў, а тады бабух такое, што й раты паразяўлялі. Юрсл.
•бабўхаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. 1. сбрасывать что-л. йлй падать(с шумом, грохотом, С.) Юрсл. Бабухае снапы із стога. Юрсл.
2. с шумом налнвать йлй вылйвать воды(не только воды, С.) Юрсл. He бабухай так, лі паціху й акуратна. Юрсл.
3. налйвать кушанье (слншком много). Юрсл. Бабухаеш ты імне на чацьвярых. Юрсл.
4. нагружать чрезмерно. Юрсл. Бабухаюць вазы, што не павезьці. Юрсл.
5. рыть чрезмерно (яму, погреб). Юрсл. Нашто ты бабухаеш гэткую ямішчу? Юрсл.
6. (слйшком снльно, С.) вбйвать, вкола-чнвать. Юрсл. Бабухаў па колу абухом і разьбіў увесь верх. Юрсл.
7. доносйться, раздаваться (о звуке взрыва). Юрсл. Да самога раньня бабухалі каля мосту — лёд ірвалі. Юрсл.
»бабухнуць-ну-неш-не, соверш. 1. бросйть, сброснть, выбросйть, перебросйть(сйль-но, С.). Юрсл., (грузно с шумом, С.) упасть(бухнуться, С.) Шсл. Бабухнулі з калёс на зямлю — мех і разьдзерся. Юрсл.
2. с шумом вылйть воду(вообіце жнд-кость, С.). Юрсл. Бабухнула зь вядра ў бочку. Юрсл.
3. чересчур налнть кушандя. Юрсл. Бабухнула на траіх. ідзе ж я паем. Юрсл.
4. бросйть йлй упасть в воду. Юрсл. Бабухнуў у ваду — чаго ж цябе гнала туды. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.).
5. упасть(на землю). Лазіў-лазіў'. далазіў-ся'. бабухнуў аж заякатаў. Юрсл.
6. донестйсь, раздаться (о звуке взрыва). Юрсл. Во бабухнулі нейдзе — зямля здрыганулася. Юрсл.
7. зайтн неожнданно. Юрсл.
8. сделать что-л. необдуманно, неожй-данно. Юрсл. Бабухнуў дровы на ражку, a тады глядзіць, што зрабіў.
9. сказать необдуманно. Юрсл.
•бабўхацца-аюся-аешся, несоверш. 1. обіц.
—падать, валнться с чего-л. Колькіразоў ён за дзень бабухаецца — ня зьлічыць. Юрсл.
2. бросаться йлй падать в воду. Юрсл.
3. с шумом вылйваться(о воде). Юрсл. •бабўхнуцца, -нуся-нешся, соверш. 1. упасть, свалдться. Здаецца, і ня цемна, a бабухнулася ў яму. Юрсл.
2. упасть, броснться в воду. Юрсл. Бабухнуўся у рэчку, дык ледзь вылез. Юрсл.
3. стукнуть, ударйться(с грохотом, С.). Юрсл. Воз выкладалі, пень якбабухнуўсяў сьцяну, ажно балонкі дзынкнулі. Юрсл.
4. страд., безлйч к бабухнуць. Юрсл. Ня думаў казаць — само бабухнулася. Юрсл. •бабухі-Хоў-ХОМ, мн. ч., предл.-XOX, мн. ч.—внутренностн, потроха. Гсл. См. патрыхі.
•бабухна,—под баба.
•бабўхнуць,—см. под бабухаць.
•бабўхнуцца,—см. под бабухацца.
•бабўля,—см. под баба.
• бабўлін-на-на, род. бабулі-нага-нае-нага—бабушкнн. Ар.; Нсл. ю. Бабулін гасьцінец. Нсл.
• бабўльчын-на-на, род.-нага-нае-нага —бабушкнн. Ар.
•бабў^а-ры-ры, ж.,насек.—мокрйца,(мел-кое ракообразное жнвотное), сороко-ножка. Нсл. 10.
•бабўся,—см. под баба.
•бабўшкі,—см. под бабошкі.
•бабчаньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц.к бабчыць, бабчыцца, 1. баловство. Баб-чаньням здурылі дзяцё. Юрсл.
2. моріценйе, ссучйванне. Юрсл.
3. возня с чем-л., медленная работа. Бяз бабчаньня ня можа ступіць. Юрсл.
•бабчыць-чу-ЧЫШ-ЧЯ, несоверш., nepex. 1. свалйвать в "бабкй" гречневые покосы. Нсл. 10. Ідзіце бабчыць грэччыну. Нсл.
2. проявлять нежность, любовь, оказы-вать ласку (кому-л., ласкать; баловать). Бабчыла — і дабабчылася: ледзь нос не расквасіла. імсьц. (Юрсл.)
•бабчыцца-чуся-чышся, несоверш. 1. мор-іцйться, ссучйваться, подобно круто ссученным ннткам, Гсл.; Нсл. 10. комкать-ся, путаться. Дсл. Ніткі бабчацца; дужа туга ссуканыя. Нсл. Жыта бабчыцца на пасадзе. Смол. (Добрсл.). Мокрая супоня бабчыцца. Юрсл.
2. смйнаться. Нсл.ю. Мычкі бабчацца, доўга лежачы. Нсл.
3. стареть, представлять себя старою бабою. Гсл.; Нсл. ю. Bid твой бабчыцца. Нсл.
бабылка
84
багатьір
4. с ребенком:—ласкать, баловать. Ня бабчыся а нясі ды мый. Юрсл. Соверш. к бабчыцца—балуя, окончнвать чем-л. плохнм, повреднть. См. под бабчыць.
5. вознться с чем-л., копошнться; мед-лнть, медленно делать что-л. Ня бабчы-ся, бо ждаць няма калі. Юрсл'.
•збабчыцца, 1. юверш. к бабчыцца в 1-ом зн. Нсл. 10.
2. соверш. к "бабчыцца”во 2-ом зн., смяться. Нсл. 10. Кудзеля збабчылася, трэба перачэсаваць. Нсл.
3. соверш. к "бабчыцца”в3-емзн., состарнть-ся. Нсл. 10. Ты ўжо сусім збабчыўся. Нсл.
•бабылка-лкі-лцы, ж. к бабыль.
•бабылства-ea, ср. 1. состаянне "бабыля”. Нсл. 28. Забраўся зусім сваім бабылствам. Нсл.
2. обіцество "бабылёў". Нсл.28. A ту, вы бабылства! Нсл.
•бабьІЛЬ-ЫЛЯ, предл.-ЫЛЮ, зват.-ылю; мн. ч.~ м-лёў-лём-лёў-лямі-лёх, м.—(одннокнй, бессемейный человек, С.), бобыль. Шсл. Антон жывець бабылём. Ст.
•бабырка-ркі-рцы, ж.—рыба пескарь. Шсл. Налавіў плотак, галаўнёў і бабыркі. Жораўкі Сьміл. (Шсл.)-
•багон-ону, предл.-OHe, м, раст. Янк.І. 1. небольшой кустарннк, растуіцнй на торфовом болоте. Вісла II, 700; Фед.І, 419; Мош.: Тэрм.І.
2. тряснна. Кур., Ворон.(Мош.: Тэрм.1 ).
• багоньне-ня, предл.-ню, ср.—залнвной луг. Ксл.
•багоньнік-ку, собйр.—багон. У багонь-ніку ўзагнаў цэлую чараду цецярукоў. Янк. 1.
•багоўка-ўкі-ўцы; мн. ч., род. баговак, багоўкаў, ж.—полотенце, закрываюіцее в красном углу всю ”бажніцу”Вятж(Віа^іч). •багоўня-нг-Hz; мн. ч., род.-няў, ж.—сунду-чо к под образамн для хранення свечей, просфор н пр. Гсл.
•багабойлівасьць-tp, ж.—страх Божнй, Нсл.28. богобоязненность. Гсл. Трэба мець багабойлівасьць. Нсл.
•багабойлівы, -вая-вае—богобоязнен-ный, Нсл.28. Багабойлівы чалавек заўсёды міласьцівы. Нсл.
• багамолец-дг/а, предл.-лцу, зват.-льча, м.—богомол, богомолец. См. багамолца. Наўчоны п’яніца лепшы за ненаўчонага багамолца. Кіт. 4565. Калі моўчыкам даяцё ўбогім багамолцам, то яшчэ ляпей. Кіт 9610. Багамолец мой, ён у келі сядзіць — Богу моліцца. пнз, 45.
•багамолства-ea; мн. ч.-вы-ваў—богомо-лье. Семдзясят год багамолства чыніў. Кіт. 1462. Багамолства чыняць. Кіт. 6061. Я дзень багамолствам быў пілен. Кіт. 62а12.
•багамольле-ля, предл.-лю; мн. ч.-лі-ляў, ср.—богомоленне, молнтвословне, Нсл. 729. богомолье. Гэты старац ніякага багамольля ня знае. Нсл. Багамольле жаноцкае. Кіт. 57613. Багамольле твае даўгое. Нсл.
•багамольлівы, -вая-вае—богомольный. Нсл.729.
•багамолца, обш-лцы, дат.-лцу, вйн.-лцу, предл.-лцу, м.—богомол, богомолка.
Джагіль нёпрыяцель Божы, хоць бы быў багамолца. Кіт. 45612.
•багамалённы, -ная-нае—богомольный. Юрсл. Людзі вы багамаленныя. Юрсл.
•багамаленства-ea, ср.—богомолье. Юрсл. •багамаленьне-ня, предл.-ню, ср.—бого-молье, Юрсл. молнтвословне, Hoc. Дапсл. 2. богомольнне.
•багамалёньнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—богомол, богомолец. Юрсл. Ізноў зьберліся багамаленьнікі. Юрсл.
•багамаленьніца-цы-і<ы, ж.—богомолка. Юрсл.
•баган-ана, предл.-анў, зват.-ане; мн. ч.-ны-ноў-ном, мн. ч„ предл.-НОХ, м.— какой-то добрый дух, покровнтель скота. Смл. (Даль). Баган задушыў авечку. Смл. (Даль). Баган нарадзіў цялё. Тм.