Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
1. —главный распоряднтель праздннч-ных нгр, Дсл.
2. волокнта, Гсл.
3. любовннк. Гсл.; Нсл. 17. См. бахар.
4. свнной нехолоіценный самец. Нсл. 17. •бахур ІІ-ра, предл. й Зват.-ру, м. 1. еврейскнй мальчнк. Гсл. Уменьш. бахурок-рка, мн.ч., дат.-рком; мн. ч., предл.-ркох —еврейское днтя, обучаюіцееся грамоте. Нсл. 17.
2. молодой еврей, впрочем женатый, который посвятйл себя едйнственно нзученйю талмуда н, ннчем не заннмаясь, сйдйт только над кнйгой, готовясь быть учйтелем еврейскнм. Нсл. 17.
•бахўра-ры-ры, м„ област. — бахур. Дсл. Васіль будзе ў нас за бахуру. Мамошкі Парэцк.
• бахураваць, -рую-руеш-руе, несоверш. —волокнтнйчать, развратннчать. Нсл. 17. Валей бы жаніўся, чымся бахураваць. Нсл.
бахурка
87
бадзяцца
•бахурка-ркі-рцы, ж.—женіцйна, пре-давшаяся разврату. Нсл. 17.
• бахурства-ea, ср.—волокнтство, раз-врат. Нсл. 17. Паганяе за бахурствам. Нсл. Пусьцілася ў бахурства. Тм.
•бадай,™. nod багдай.
•баданўць,—см. под босьць.
•баечнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—ска-зочннк. Нсл. 11. Добры баечнік, хораша бае казкі. Нсл. Ня слухай ты баечнікаў. Нсл. См. бай.
•баечніца-цы-цы, ж.—сказочннца. Нсл. 11. •баечны-ная-нае, 1. сказочный.
2. баснословный. МГсл.
3. пустой, ложный. Нсл. 11. To ўсё баечныя рэчы. Нсп.
• баязно, нареч.—страшно, вызывает опасення. Ар. См. боязна, боязка. боязка.
•баязьлі'вы-вая-вае—боязлнвый. Ар.; Шсл. Які ты баязьлівы, баішся адзін на двор выйсьці. Ст.
•баязьнік-гга, предл.-іку, зват.-іча; мн. ч.-кі-коў—нмеюіцнй боязнь Бога. Такія людзі ест баязьнікамі Божымі. Кіт. 668. Баязь-нікамі Божымі былі. Кіт. 1469. Іншыя (ангілы)такжа Божых баязьнікаў. Кіт. 117а5.
•баяЗКІр-ра, предл.-py, зват.-ру, м.—трус. М. Мурашка.
•баяра(одйн баярын); мн. ч.-ра-р — в незавнснмой Велнколнтве-Белорусй(Ве-лнком Княжестве Лнтовском) свободное землевладельческое населенне нлн же отправляюіцее государственные повйн-ностн, но не нмеюшее гербов н прнвнле-гйй шляхты. Путныя баяра—"баяра”, нсполняюіцне дорожную повннность. Собйр. баяр’е-р’я, предл.-р’ю, ср.—обіцество господ, дворян йлй отлвчаемых первен-ствуюіцнх в пнрушке лнц. Нсл. 18. Стана-віся баяр’е ўсі радом; чы ня будзе войчанька пад перадом. Колькі я сьце-жачак перайшла, роднага войчанькі не знайшла; колькі баяр’я перабрала, род-нага войчанькі не пазнала. Нсл.
•баярка-ркг-рцы, ж. 1. шафернца, Ксл. старшая дружка невесты, Вост. (Даль) подружка невесты. Дсл. Ціедуцьбаяркі, ці ПЯЮЦЬ Свацьці песьні? БародзінкаСтдуб.(Косіч 238). Баяркі за стол селі. Купіна Віц. (Ксл.). На ігрышчу маладая сядзіць супроці абраза, баяркі — пакутох. Шоптава Бельск. у. (Дсл.).
2. мн. ч. баяркі—девушкн, составляюшне СВйТу невесты. Хоцькава Сыч. (Дсл.).
•баярчўк-жо, предл.-укў; мн. ч.-кі-коў-ком, мн. ч., предл.-кох, м. 1. сын барнна, господнна. Мікола Ядрэвіч, Дух. (Дсл.38).
2. сын боярнна.
•бадзйга І-агі-язе, ж.—выдолбленная колона для водопоя. Гсл.
•бадзяга П-ягі-язе, обіц.—бродяга. Нсл. 11; Вост. (Цаль); Ксл. Якісь бадзяга прышоў. Нсл. Гэты бадзяга, што месяц тут ходзе. Азярэцк. Сян. (Ксл.)-
•бадзяжнік-гка, предл.-іку, м.—водяной порост. Нсл. 11. У корме адзін бадзяжнік. Нсл.
•бадзяка-кг, обт. 1. бродяга. мгсл.; Ар.; Войш. Ганька прышла? — Прышла бадзя-ка гэтая. Войш.
2. скнталец(бродяжнйчаюіцйй, С.) мгсл. •бадзяньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суйДк бадзяць, бадзяцца) 1. скнтанне, бродяжннчество. Ар.; Шсл.
Дадзела яму бадзяньне па сьвеце, дык узяў ды зьвярнуўся дамоў. Ст.
2. тасканне без дела. Шсл.; Ар. У бадзяньню цэлае даабедзьдзе правёў. Нсл. 11. Уся работа ягоная — бадзяньне чорт ведае дзе й чаго. Ст.
•бадзяўка-ў/«, обіц.—распутннк, распут-ннца. Ксл. Бадзяўка! ідзе была, туды йдзі! Навікі Віц. (Ксл.).
•бадЗЯЦЬ-яю-яеш-яе, несоверш.. перех. 1. таскать, бросать, крайне небрежно относнться. He бадзяй пояса, гэта не аборка, каб ім завязаваць мех. Соверш. пабадзяць. Сабака ня будзе есьці мяса, не пабадзяўшы. Ар.
•барзяцца-яюся-яешся; повел-яйся-яйма-СЯ, несоверш. 1. скнтаться, бродяжннчать. (Ксл.); Гсл.; Шсл.; Ар. Як выехаў із дому, дык няма ведама дзе бадзяецца. Ст. Бадзяецца па сьвеце. Нсл. 11. Соверш. набадзяцца —наволочнться, Шсл. достаточно много скнтаться, бродяжнйчать. Набадзяўсяён па сьвеце шмат! Ст. Соверш. пабадзяцца —поблуждать, потаскаться, Нсл. 421.
поскнтаться, поброднть. Пабадзяўся па сьвеце досіць. Нсл. Соверш. перабадзяцца —укрыться на время, переходя с места на место. Нсл. 741. Перабадзяйся дзе, пакуль ліха гэта пройдзе. Нсл.
Соверш. прыбадзяцца—прнбрестн (бро-дяжннчая, Ар.) Нсл. 495. Якісь бадзяга прыбадзяўся да нас. Нсл. Ледзь прыба-дзяліся мы да сяла. Нсл. Соверш. разба-дзяцца, а) разбресться. Нсл. 545. Разба-дзяўся наш статак, адбіўся ад дому. Даўгое Беш. (Ксл.). Калі б было добрае жыцьцё, не разбадзяліся б людзі нашага пана па сьвеце. Нсл. б) спортнться бродяжннчая. Ар.
2. таскаться без дела, Шсл. шататься, броднть, МГсл. шляться. Вост. (Даль). Гулыпай бадзяецца цэлы дзень. Ст.
3. (о веіцах)—валяться. Ар. Што тут бадзяецца ў вадзе? Нсл. 11. Соверш. зба-дзяцца—(о веіцах): валяясь, дойтн до невозможностн употреблення. Пояс збадзяўся валяючыся.
забадзяцца, Соверш. 1. загуляться, Нсл. 159. слншком долго броднть, шляться. За-бадзяўся нейдзе наш хлапец. Нсл.
бадзі'ла
88
баець
2. (о веіцах): затеряться, завалнться. Ар.; Нсл. 11. Дзесь забадзяўся тапор. Нсл.
•бадзі'ла-ла, мн. ч.-лы-л(-лаў), ср. 1. рог коровы. Ксл. На бадзілы карова падняла Сымонку. Труханавічы Чаш. (Ксл.).
2. то, что колется("бадзецца”). Ксл. Шыла бадзіла па хаце хадзіла, пад парогам спаць лягло (венік). Бешанковічы (Ксл.).
•бадзюка-кжг-юцы, ж.—1. все, что колет-ся, нмеет шнпы нлн нглы: ветка крыжов-ннка, суковатая палка н пр. Шсл. Узяў нейкую бадзюку ды давай ганяцца за імною. Ст.
2. колкая головка у растеннй, относя-іцнхся к роду колючнх. Нсл. 20. Бадзюк набраўся.
3. бодлнвая скотнна. Нсл. 29. Карова бадзюка. Нсл.
4. употребляется, как бранное. Шсл. Ах, ты бадзюка, што ж гэта ты робіш? Ст.
5. мотовнльце ддя наматывання ннток. Зайкава Меж. (Ксл.).
•бадзюлька-яькг-льды, уменьшўк бадзюка)
1. нгла у ежа. Нсл. 29.
2. нгла у растеннй, шнп. Нсл. 29. Войстрыя бадзюлькі ў яграсьце. Нсл.
3. (вообіце С.)колючка. Ксл. Бадзюлькі дзядоўніка дужа колюцца. Горкі Аз.(Ксл.).
4. мотовнльце для наматыванья ннток. Ксл. Вазьмі бадзюлку зматаць ніткі. Зайкава Меж. (Ксл.).
•бадзюлькаваты, -тая-тае—нмеюіцнй (снпы, С.) нглы. Нсл. 29. Акунь а ерш бадзюлькаватыя. Нсл.
•бадзючы-чая-чае 1. колючый. Нсл. 29; Ксл. Acorn бадзючы. Навасёлкі Сян.(Ксл-). Бадзючы куст, сук. Нсл. Бадзючая шышка. Нсл.
2. бодлнвый. Нсл. Бадзючая карова. Нсл. •базікала-ла, м.—пустомеля. Нсл. 12. Досіць табе, базікала, малоць. Нсл.
•базі'калка-лкг-лцы, ж.—пустомеля(жен-іцнна). Баба базікалка. Нсл. 12.
• базіканьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя сутЛк базікаць) 1. неважный разговор. Нсл. 12.
2. пустословне, болтовня. Нсл. 12. Базі-каньням работы ня зробіш. Нсл. За базіканьням час страцілі. Нсл.
•базікаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. 1. разговарнвать кой о чем. Нсл. 12. Цяпер на адзіноце будзем базікаць. Нсл.
2. болтать вздор, пустословнть. Нсл. 12. Глядзі валёй работы, чымся базікаць, што й слухаць няма чаго. Нсл. Соверш. забазікацца—заговорнться (заболтать-ся,С.). Нсл. Я тут у вас забазікаўся. Нсл. Соверш. набазікаць—наговорнть, набол-тать много. Нсл. 12. Набазікаў сем карабоў. Нсл. Соверш. набазікацца—наго-ворнться вдоволь. Нсл. наболтаться. Вы яшче не набазікаліся пераз цэлы дзень. Нсл. пабазГкаць 1. поразговарнвать кой о чем. Нсл. 12. Пабазікаем аб тым, аб сім. Нсл.
2. поболтать вздор. Нсл. 12.
•базьзё-зя, предл.-ЗЮ, ср., собйр., област. —эпнтет старых дряхлых баб. Леташнікі Росл. Зьберліся на работу — адно базьзё. Дсл.
•бажон-на, предл.-ну, зват.-не, м—ханжа, Гсл.; Дз.; Кур. (Дал.) святоша. Ён сам выказаўся супроць фанатызмы бажо-наў. Вішкоускі (Полымя, 1929 г., Но. 4, стр. 129). •бажона-ны-не, ж.—ханжа, святоша. Гсл.; Дз; Кур. (Даль, 109).
•бажавольле-яя, предл.-лю, ср.—ненасыт-ное желанне. Гсл.; Нсл. 11. Бажавольле напала на цябе. Нсл.
• бажавольнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—человек(ненасытный, С.) ннчем не-довольный. Нсл. 11. Бажаволызіку ўсяго сьвету мала. Нсл.
•бажавольніца-ды-ды, ж.—женіцнна не-насытная, ннчем недовольная. Нсл. 12. Бажавольніца наша ўсе б сабе забрала. Нсл.
•бажавольны, -ная-нае—необузданный, мгсл. недовольствуюіцнйся ннчем, неу-довлетворнмый, ненасытный. Нсл. 11. Бажавольнага горла шырокае. Нсл.
•бажйць-вю-аеш-йе, несоверш.. чаго—пла-менно желать чего-л. Дсл. 20. Ён ялаеі-чынкі бажае. Дсл. Безлнч. бажацца. Укіну-ла ў пот(ад вытню аськёпкам гранаты), замлявіла, бажалася вады. Гарэцкі: Песьні, 87.
•бажайца-аюся-аешся, (Нсл. 29), бажыцца-жўся-жышся. Ар., несоверш.—божнться, (Шсл.) клясться (нменем Бога, Ар.); Нсл. 29; Ар. Маніць ды яшчэ божыцца. Ст. Соверш. забажацца, (Нсл.), забажыцца, (Шсл.)—начать уснленно божнться для отрнцання чего-л. Шсл. Забажаўся, што ня браў. Нсл. 160.1 забажыўся, і замаліўся, што нічога ня ведае. Ст. Соверш. пабажац-ца,(Нсл.), пабажыцца,(Ст.)—побожнться. Шсл.; Ар. Вось маньцель — яшчэ й пабажыўся! Ст.
•баець, баю, баеш, бае; повел. бай, байма, несоверш. 1. ГОВОрйТЬ, (Дсл. 20.) ГОВОрнть, распускать молву, слухн, Нсл. 12. расска-зывать, говорнть. Ксл. Баюць людзі пра вайну. Нсл. Баюць яны шмат чаго, алеж усёткі гэта байкі. Доўжа Куз. (Ксл.). Кідай ужо баець, ды пойдзем двору. Азярэцк. Сян. (Ксл.).
2. болтать вздор, пустословнть, Нсл. 12. говорнть неправду, выдуманное. Шсл. Бай, што хочаш. Нсл. Слухай. што табе ўсякі бае. Ст.
3. (перех.)—рассказывать сказкн. Дсл.; Нсл. 12. Вечар баеў. Смол. (Дсл.). Ці ўмееш ты казкі баець? Шсл. Мне сама жонка ягоная баела. Смал. (Дсл.). Соверш. збаіць—расска-зать сказку. Нсл. 12. Збай казачку. Нсл. Соверш. перабаець—переговорнть, рас-сказать. Нсл. 391. Усі казкі перабаеў я вам.
бажэньне
89
бай-пісьмёньнік
Нсл. Соверш. убаець (каго)—уговорлть, убеднть. Нсл. 45. Убаілі хлапца жаніцца. Нсл.
•бажэньне-ня, предл.-НЮ, Отгл. ймя суіц.(к бажыцца)—божба,(Нсл. 29; Гсл.) клятва лменем Бога. Ар. Баженьню твайму ня можна верыць. Нсл.
•бажкіца-цы-цы, ж. 1. (уст.)—храм.
2. мусульмансклй храм, мечеть.
КНІГІ ОНЛАЙН
