Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
узбаламўціць, соверш. 1. взмутйть. Нсл. 50. У збаламуціў ваду.
2. возмутйть, (Гсл.) взволновать, (Гсл.) возбудйть к чему неблагонамеренному. Нсл. 50. Узбаламуціў дзяцюка, сына супроць айца. Нсл.
3. расстронть, отвратйть от чего-лйбо внушенйямй. Нсл. 50. Дзеўка хацела выйсьці за мяне, але яе ўзбаламуцілі злыя людзі. Нсл. Узбаламучаны, прйч. 1. взму-ченный. Узбаламучаная вада.
2. (перен).—возмуіценный, взволнован-ный. Нсл. 50. Людзі ўзбаламучаныя ад веры адступілі. Нсл.
3. (перен.)—расстроенный. Нсл. 50.
•баламўійцца-учуся-уцішся, несоверш., возвр. 1. мешаться, теряться, сбйваться с толка. Нсл. 14. Баламуціцца ў гаворцы. Нсл.
2. терять постоянство, совраіцаться с путй. Нсл. 14. Наш ляндар пачынае баламуціцца. Нсл.
збаламуціцца, 1. соверш. к баламуціцца ві-ом зн. Нсл. 14. Збаламуціўся, ня тое гавора. Нсл.
2. соверш. к баламуціцца в2-ом зн. Нсл. 14. Які быў пасьцівы чалавек, ды збаламуціўся. Нсл.
узбаламўціцца, соверш., возвр. 1. вдруг йзменйться в своем намеренйй, рас-стронться в мыслях от внушенйя другйх. Нсл. 50. Усё сяло ўзбаламуцілася супроць войта. Нсл. Несоверш. узбаламучавацца-чуюся-чуешся. Нсл. 50. Наш дзяцюк узбаламучуецца, ня хоча слухаць нашае рады. Нсл.
• баламўцтва-ea; мн. ч.-вы-ваў, ср. 1. йнтрйга. Гсл.
2. совраіценйе. Гсл.
3. вздор, обман. Нсл. 14. Am! Усё гэта баламуцтва. Нсл.
4. помеха в деле, возмуіценйе. Нсл. 14. Баламуцтвам сваім усю справу папсаваў. Нсл.
• баласьніць, безлйч., област.—небо заво-лакнвает, становнтся облачно, пасмурно. Пск., Смл., Тв. (Даль.)
балацяны
94
баляска
•балацяны, -ная-нае—болотный(боло-тнстьій, С.) Шсл. Had балацянымі сена-жацьмі расплываўся сівы туман. Шакун: Сьлед, 10. Балацянае сена ня вельма што статак есьць. Ст. Асінаўка мясьцілася ў балацянай дузе на левым беразе Нёмну. Дудзіцкі(Бацьк. Но. 49-50/435-436). Балацяная смуга. Дудзіцкі (Бацьк., Но. 1-2 / 437-438).
•балачы-на-нка,— см. под болка.
• балачынны-ная-нае—облачный, пас-мурный. Пск., Смл., Тв. (Даль).
•балбатаньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к балбатаць 1,2,3. Дадзела ягонае балба-таньне. Сянно (Ксл.). Наслухаліся мы твайго балбатаньня. Нсл. 29.
•балбатаць, балбачў-бочам-боча, несо-верш. 1. крнчать свойственно нндейскему петуху нлн тетереву. Нсл. 29. Індык балбоча. Ст. Індыкі, цецярукі балбочуць. Нсл.
2. невнятно н быстро говорнть. Ар. Што ты балбочаш — я нічога не разьбяру. Навікі Віц. (Ксл.).
3. говорлть чепуху, неразборчнво. Шсл. Балбоча чорт ведае што, як п’яны. Ст. Балбоча, ліха ведае што. Нсл. 29. Соверш. забалбатаць—заговорнть непонятно (нлн невнятно, С.). Нсл. 160. Па свойму забалбаталі. Нсл.
• балбатня-ні-ні, ж.—речь быстрая н невнятная, часто без связн. Ня люблю слухаць балбатні твае. Нсл. 29.
•балбатўха, (Ксл.)-хг, дат., предл.-yce; мн. ч„ род.-ухаў, мн. ч., вйн.-ухі, ж.—женіцнна, говоряіцая невнятно н быстро, Ар.
говоряіцая неразборчнво, как нндейскнй петух. Балбатуха гэта набалбоча табе абы чаго. Ст. Уменьш. балбатушка-шкг-шцы. Нсл. 29.
•балбатўн, Сянно (Ксл.ууна, предл.-унў, зват.-ўне; мн. ч.-НЫ-НОў-НОМ, мн. ч., предл.-нох, м.—невнятно н быстро говоряіцнй, Ар. говоряіцнй чепуху, неразборчнво, как нндейскнй петух. Шсл. Балбатуна гэтага не зразумееш. Нсл. 29.
•балбўка-укі-уццы, ж.—подкожный на-рост на теле(нлн на древесной коре. Нсл.) Нсл. 13; Вост. (Даль), блона, шншковатый нарост на дереве. Вост. (Даль).
•балдава-вы. ж—палнца, булава, дубнна. Дсл. 21. Пачаў гэты каваль думаць думў: як із гэтага матар ’ялу зрабіць гэтакую штуку: балдаву двананцацёх пудоў. Красьн. (Дсл.). Уменьш. балдавешка-шкі-шцы. Дсл. 21.
•балдавёшка-шкг-юцы, ж. 1. наконечннк у палкн, НК.: Очеркл, Ho. 281. набалдашннк.
2. головка У палкн. НК: Очеркн, Но. 659.
3. палка с наконечннком. НК: Очеркн, Но. 281.
4. палка С ГОЛОВКОЮ. НК: Очеркн, Но. 659.
5. (перен.)—дурак. Шсл. Балдавешка гэта нічога ня цяме. Ст.
6. —см. под балдава.
•балдаўня-ні-н/ ,ж. 1. — балдавешка в первых 4-ех знач. НК: Очеркв, Но. 281.
2. табацёрная балдаўня—пест в 2-ом, заканчнваюіцнйся большой головкой, служнт для теркн в "табацёрнай макі-тры" нюхательного табака. НК: Очеркн, 325.
•балёя-«-«, ж. —лохань для стнркн белья. Ар.; Лёзна (Ксл.); Шсл. У балеі добра паласкаць хусьце. Ст. Балея да хусьця. Нсл. 13.
•балёньне-ня, предл.-ню, ср.—страданне, родовые мукн. Дсл. 36.
•балёць, неполный глагол, употр только в 3-ем л. ед. й мн. чшла—чувствовать боль. Ар. Баліць нешта мая галава. Ст. Соверш. забалёць-ліць—почувствовать боль. Ар. Штось нага забалела. Соверш. збалёць-гць—нзне-мочь от страданнй, нсстрадаться. Соверш. набалёць-ліг^ь—наболеть. соверш. паба-лёць-лгць, 1. чувствовать боль некоторое время, пострадать. Нсл. 422. Сэрца паба-лела троху дый перастала. Нсл.
2. (к пабаляваць)—побеспоконться, поза-ботнться.
пабаляваць-аю-аеш-ае, 1. нметь сост-раданне, Нсл. 422. соболезновать. Бага-бойлівы чалавек а кажным пабалявае, пабалее. Нсл.
2. заботнться, нметь попеченне. Нсл. 422. Каму ж а сваім дзяцяці пабаляваць, калі ня бацьку. Нсл.
перабалець—перестрадать, (Гсл.) пере-стать страдать. Нсл.398. Маё сэрца ўжо перабалела аб ім. Нсл.
прыбалёць, соверш., перех.—пострадать сердцем за кого, соболезнуя. Нсл. 496. Я такое сэрца маю, што ўсякага прыба-лею, а мяне ніхто. Нсл.
•баля-лі-Х ж„ dem. — баранка. Ар.; Шсл. Ня плач, на балю. Ар. Іванька, на балю. Ст. •баляда-ды, ж.—баллада.
•балянс-су, предл. й зват.-се, м.—баланс.
•баляс-су, собйр.—столбнкн для нзгоро-дн. Ксл. Схадзі ў лес і насячы балясу. Заазер’е Сян. (Ксл.).
•б аляса-сы-се, ж. 1. точеный столбнк у пернл. Нсл. 14.
2 . обделанный столбнк для невысокой нзгородн. Шсл. Балясаю абкружылі хату. Крамяні Пух. (Шсл.). Одна балясіна-ны-не, ж.—кол, столбнк нз тына. Ксл. Я гэтай карове як дам балясінаю, дык яна будзе ПОМНець. Мокавічы Чаш. (Ксл.).
•баляска-скі-сцы, уменьш. к баляса 1,2.
•балАска-скі-сцы, ж. 1. пластннка в крестьянской телеге; нз "балясак” сос-тонт боковое загражденне в телеге. Шсл. Паўсаджаваў у драбінку дубовыя баляс-КІ. Дайнава Пух. (Шсл.).
2 .—см. под баляса.
балясны
95
балваніць
•балясны-ная-нае—сделанный йз "ба-ляс". Нсл. 14. Балясная агароджа. Нсл.
•балйсьнік 1-іка, предл.-іку, м.—ограда йз точеных столбнков, палнсаднйк. Нсл. 14.
•балясьнік П-іка, предл.-іку, зват.-іча, м.—рассказіцйк, заннмаюіцнй публяку веселымй разговорамн. Нсл. 14. Балясьнік наш усю кумпаню вяселіць. Нсл.
•балясы-саў—нзгородь, тын йз кольев, столбйков. Ксл. Каля вуліцы надабе загарадзіць балясамі. Стаішча Чаш. (Ксл.).
•баляваньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суіц.(к баляваць 2,3,4) 1. пяршес-тво. Нсл. 13. Якое ж вясельле без балявань-ня. Нсл. За баляваньням бывае галада-ваньне. Послов. Тм. Там не баляваньне a цэлае заліваньне было. Нсл.
•баляваньнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—участняк бала. Дзіўной трывозе й клопату маладое жонкі баляваньнікі надта не падзівілі. Дзьве Душы, 4.
• баляваньніца-цы-цы, ж.—участнйца бала. Ср. баляваньнік.
•баляваць-люю-люеш-люе; повел.-люй-люйма, несоверш. 1. устранвать балы. Ар.; Шсл.
2. посеіцать балы. Ар.; Шсл.
3. пйршествовать(пйровать, Ар.; Шсл.). Нсл. 13. Там нашы балююць. Нсл. Паны даўней толькі тое й рабілі, што балявалі. Ст. Соверш. разбалявацца-лююся,—предаться пйршеству, разгулу. Нсл. Разбаляваліся нашы і ня думаюць ні аб чым. Нсл.
4. вестй раскошную жйзнь. Нсл. 13. Паны балююць, а мы гаруем. Нсл. Балявалі, балявалі, пакуль голы сталі. Послов. Нсл. •балячо, нареч.—больно. Ксл.
•балячка-чкі-чцы, ж.—больное место, чнрей, Гсл.; Шсл. нарыв, прыіц, рана, Нсл. зо. рана, нарыв. Ксл. На шыі ўсхапілася нейкая балячка. Ст. Каб цябе балячкі елі. Ст. He дражні нічым балячкі. Нсл. 30. На руццэ вялікая балячка. Мігава Куз. (Ксл.). He памер Даніла, балячка ўдавіла. Послов. Северш.(Косіч 79). См. болька.
•балізна, (Ксл.), блізна, (Шсл.; кш.}-ны(ны), ж.—пропуіценная ннтка в основе прн тканье, Ксл. ошйбка в тканье, когда основа ядет поверху без перетыканья, Шсл. огрех прн тканье. Аш. Блізна бывае, калі дзьве ніткі зараз уводзяць межы дзьвюх кабылак; таксама й ткучы дзьве гэныя ніткі разам закідаюць. Аш. Бывае і ў яе балізна. ГарадокВіцебш. (Ксл.). Упацём-ку наткала блізну. Ст.
• Балівец, Баліўца, предл.-ўцу, зват.-ўча, м.—болйвнец.
•Баліука-ўкг-ўцы, ж.—болчвййка.
•баліускі-кая-кае—болнвнйскнй.
•баліць, соверш., забалела. Ар. каму, глаг., безлйч.—больно. Нсл.; Ар. Запярыньне Пух. (Шсл.); Ксл. Мне дужа баліць. Гсл. У носе баліць. Белькава Беш. (Ксл.). Дзе баліць, там ручкі; дзе міла, там вочкі. Послов. Рапан.
219.
•балазёй, нареч.—хорошо, лучше. Шсл. Балазей Васільку. яму сыны памогуць. Ст. •балайбўшка — балабушка(под бала-буша).
•балканскі-кая-кае—балканскйй.
•Балкары-роў, одйн Балкар—балкары, одйн йз народов Северного Кавказа.
•балмаваць, -мўю-мўеш-мўе, несоверш. —делать пустое, бесполезное, шалйть. Нсл. 30. He балмуй каля самагрэя. Нсл. •батуха-ухі-усе, ж.—кушанье жндкое, сваренное кое-как. Дсл. 35. Гаспадыня хляптуха, ці гатова балтуха? Дух. (Дсл.). •Балты(одгя Балт)—народы балтййской ветвн йндоевропейцев(жмудйны, латы-шй, древнйе прусы); балтайцы.
•балтыш-ыаед предл.-ышў; мн. ч.-шы-шоў-шом, мн. ч„ предл.-шох, м.—палка, которой загоняют рыбу в сеть. Шсл. Заганяй рыбу балтышом. Лядцо Пух. (Шсл.). См. боўт.
•балтыцкі-кая-кае—балтййскйй. Бал-тыцкае мора.
•балвахвал-ла, предл.-лу, зват.-ле—лдоло-ПОКЛОНННК. БНсл.
•балвахвалства-ea, предл.-ве, ср.—ндоло-поклонннчество. БНсл; Нсл. 13.
•балвахвальскі, -кая-кае—ндолопоклон-ннческнй. Нсл. 13.
•балваН-^Лй, предл.-анў; мн. ч„ дат.-НОМ, мн. ч„ предл.-НОХ, м. 1. нстукан, НДОЛ. Шсл.; Ксл. Балвана камённага знайшлі. Пустыр Сір. (Ксл.). Хінцы дык моляцца балваном. Ст. Ібрагім балваны сякіраю парубаў. Кіт. 78а9. Балваноў завуць багамі. Кіт. 8963. На стояіцйм болване. Пск., Пролог 1425 г„ 40. Бьльвань, бльвань. Слова о п. ігор.
2. деревянный столб в переднем углу печн. Нсл. 29. Павесь сьвітку на балване, каб прасохла. Нсл. Уменьш. балванёц-нца, предл.-нцу. Нсл. 29. Павесь сьвітку на балванец, няхай прасохне. Нсл.
3. всякнй вообіце столб. Нсл. 29. На дарозе балваны стаяць. Нсл.
•балванёц-нйа, предл.-нцу; мн. ч.-нцы-нцоў-нцом, мн. ч„ предл.-нцох, м. 1. форма нлн колодочка, на которой валяют нз шерстн шапкн нлн маргелкй. Нсл. 29.
КНІГІ ОНЛАЙН
