Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
Прабаўляем, прабавілі зімў чым Бог даў. Нсл.
2. промедпнть. Прабавіў шмат часу за табою. Нсл. 11.
прабаўляць, несоверш.(к прабавіць 1 ) —проводнть(время, С.) Нсл. 519. Прабаў-ляем час ні за тым, ні за сім. Нсл.
•бавіцца, баўлюся, бавішся, 1. забавлять-ся, Нсл. 11; мгсл; Ар. развлекаться(о детях, самого раннего возраста), НК: Нгры., нграть, забавляться. Ксл. Чым бы дзяцё ні бавілася, абы ня плакала. НК: Нгры.
2. Дзеці бавяцца. Як малы ўсяроўна, бавіцца зь дзецьмі. Ст.
3. медднть, опаздывать, НК: Бабы, Но. 5. медднть (Дсл.) отсутствнем, НК: йгры, Но. 1. мешкать, медлнть, (Ксл.) задержнваться, (Ксл.) заснжнваться где-л. Ар; Mix.; Гсл. Ідзі, ды ня баўся. Ст. Я ня буду бавіцца тутака. Навікі віц. (Ксл.). Матка казала ня бавіцца. Дсл. Ай едзь, паедзь, маё дзяцят-ка, ня баўся. Смал. (Дсл.). Ня баўся там доўга. Пск.; Орл. (Даль). На ганку яго задзяржала гаспадыня і папыталася, калі ён зьвернецца. Корзюк адказаў, што бавіцца нійдзе ня будзе. Корзюк.
Соверш. абавіцца, абаўлюся, абавішся —промедлнть. Многократ, абаўляцца-яюся-яешся. Варсл. Вы, дзяцюкі, не абаўляйцеся, бо надабе да вечара стог ськідаць. Варсл.
Соверш. адбавіцца—отвязаться. Нсл. 359. Колькі ні адбаўляйся ад яго, ніяк не адбавішся. Нсл. Многократ. адбаўляцца —стараться отвязаться от кого-л. Нсл. 359. Адбаўляйся ты ад яго: ён табе не таварыш. Нсл.
забавіцца
103
баўтацца
забавіцца, соверш. 1. (о детях)—развлечь-ся, провестй время в каклх-л. удоволь-ствйях, развлеченнях. So няхай забавіц-ца, пагуляе. Ст.
2. задержаться, замешкаться, провестй незаметно время, когда надо было уходнть, Гсл.; Ар. засндеться, Mix.; Ар. задержаться. Шсл.; Ксл. Ён не забавіцца, ураз надыйдзе. Гсл.(под надыходзіць). Мама, дзе ты так забавілася? Асіпова Аз. (Ксл.). Пашоў з патрэбай ды троха забавіўся. Ст.
пабавіцца, соверш. 1. полграть, пораз-влечься(детям). Пабавіліся крыху й досыць.
2. посвйдеть(задержаться, С.) в ожнда-нйй чего. Нсл. 421. Пабаўся троху, пакуль я зьбяруся. Нсл.
3. погостйть(по6ыть, С.) Нсл. 421. Пабаў-цеся ў нас хоць дзянёк. Нсл.
перабавіцца, 1. переправйться. Ледзь перабавіліся на другі бок. Нсл. 397.
2. пережнть, довольствуясь малым, Нсл. 397. перебйться. Перабаўляемся, пераба-віліся сваім, не пазычаным хлебам. Нсл. Несоверш. перабаўляцца, 1. переправлять-ся. Перабаўляйцеся марозікам із вазамі пераз раку. Нсл. 397.
2. несоверш.(к перабавіцца в 2-ом зн.)—пере-жнвать, довольствуясь малым, Нсл. 397. перебйваться. Многократ. прабаўляцца —кое-как прожнвать, Шсл. перебйваться. Am, памаленьку так і прабаўляемся! Ст. прабавіцца, соверш.—кое-как прожйть. бавеньне-ня-ню, ср. 1. препровожденне временй. Нсл. 11; Ксл. Бавеньне часу. Нсл. Як такое бавеньне, дык валёй працаваць. Сянно (Ксл.).
2. задержка, промедленйе, прйостановка. Нсл.; Юрсл. Ну каб хоць раз прысьці бяз бавеньня. Юрсл.
•Баўгарка-ркі-рцы, ж.—болгарка. •баўгйрскі-кая-кае—болгарскйй. •баўгарызма-ліы-ліе, ж.—болгарнзм. (лйнгв.)
•Баўгарын-ыня, предл.-ЫНу, зват.-ЫНе, м. —болгарлн.
•баўхва-вьі-вё, ж.—цветные нйткй для вышйванья. Ксл. На гэты набожнік шмат баўхвы пашло. Хмяльнік Беш. (Ксл.).
• баўдыр, (Нсл. 28), буўдыр, (Нсл. 38)-ра, предл.-рў; мн. ч.-ры-роў-ром, мн. ч., предл.-рох, м. 1. возвышенное место, холм. Нсл. 38. На баўдырў паставіў хату, сьцюдзена будзе. Нсл.
2. уеднненная н худопостроенная лачуж-ка, Нсл. 38. лачуга. He ўважай падупалага за ўпалага, а хату го за баўдыр. Послов. Лепле.
3. плетенная нз хвороста н обмазанная глйной дымовая труба, выведенаая нз сеней. Курск. (Даль.).
4. пузырь. Дсл. 43. Буўдыр сьвіны надзь-мула. Дсл.
5. пузырь водяной на реке йлй луже, Нсл. 38. водяной пузырь. Нсл. 28. Баўдыры на вадзе скачуць, будзе большы дождж. Нсл.
28. Баўдыры плаваюць на вадзе, дождж будзе доўга. Нсл. 28. См. бурбалка 1.
6. пузырь на теле, Нсл. 38. пузырь. Дсл. 43. Баўдырамі паднялося цела. Нсл. См. пухір.
7. прыіц. Нсл. 28. См. пухірок.
•баўдырок, буўдыроК,(Нсл. 38), уменьш. к "баўдыр, буўдыр”во всех знач.
•баўдьірнік, буўдырнік, (Нсл. 38)—плохой хозянн, человек без состоянйя; лачуж-нйк Нсл. 38. He аддам я свае дачкі за буўдырніка. Нсл.
•баўдзіла-лы, обіц.—балда(бран. о бес-толковом, глупом человеке, С.) Ксл. A ты, баўдзіла ты, баўдзіла! Чашнікі (Ксл.). См. боўдзіла.
•баўкала-ла, ср.—шуточное названне колокола. Нсл. 11.
•баўканьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суй{.(к баўкаць) 1. звоненле(в колокола, С.) Нсл. 11.
2. звучанне колокольного звона. Нсл. 11; Ксл. Вядрэньскага баўканьня ня чуваць. Асташова Чаш (Ксл.). Баўканьне чутно — нейдзе нехта памер, знаць. Нсл.
•баўкаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, звуко-подраж., несоверш., област.—ЗВОНЙТЬ, (ПНЗ; Растсл.) В КОЛОКОЛа. Нсл. 11;Гсл.
баўкнуць-ну-нео/-не, однкр. к баўкаць. Першы раз баўкнулі на службу. Нсл. 11. Соверш. забаўкаць—начать звоннть в колокола. У царкву к службе Божай баўкаюць, забаўкалі. Нсл.
•баўпа-ны-не, мн. ч., род.-наў, ж.—вата. Гсл.; БНсл. См. баваўна 2.
•баўна II, нареч.(к баўны) 1. забавно, потешно, весело. Нсл. 11.
2. медлнтельно.
•баўны-ная-нае, 1. забавный, потешный. Нсл. 11. Дзяцё баўнае й разумнае. Нсл. Баўная гаворка. Нсл.
2. медлйтельный. Гсл.
•баўток-тка; мн. ч.-кі-коў-ком, мн. ч., предл.-кох, м.—рыбная сеть. Баўтком добра лавІЦЬ рыбу. Кузьміно Сян.(Ксл., под баўцяк).
•баўтонка-нкі-нцы, ж.—болтушка(жнд-кнй корм, С.), пойло. Ксл. Дай каню баўтОНКІ. ПустынкіСян. (Ксл.).
•баўтоўка-ўкг-ўцы, ж. — баўтонка. Ксл. Мы даем цяляці баўтоўку.
•баўтанўць,—см. под боўтаць.
•баўтаць,—см. под боўтаць.
•баўтацца—шевелнться в жйдкостй. Нсл. 28. однкр. баўтанўцца, баўтнўцца—ше-вельнуться. Нсл. 28. Штось баўтаецца, баўтанулася, баўтнулася ў вадзе. Нсл. Соверш. забаўтацца, 1. засуетйться. Нсл. 160. Забаўтаўся ходзячы і там і сям. Нсл.
2. заколыхаться, закачаться. Нсл. 160. Біло забаўталася ў звоне. Нсл.
баўтўха
104
бачлівы
•баўтўха-ухі, дат., предл. баўтусе, ж.—суп нз разведенной холодной водой мукл, прнблнжается к густым кушаньям, НК: Очеркн, 18. кушанье йз жйдкого теста. Улі яму баўтухі. Высачаны Віц. (Ксл.). См. баўцюха.
•баўтўн-УНЙ, предл.-унё; мн. ч„ дат.-НОМ, мн. ч„ предл.-нох, м.—насйженное яйцо птйцы без зародыша, Вял.; Ар.; МГсл.; Нсл. 28. йспорченное, болтаюіцееся яйцо. Шсл. Глядзі ў яечню не разьбі баўтуна. Ст.
•баўцяк-ка, м.—рыбная сеть. Ксл. Цягні баўцяк! Лужасна Куз. (Ксл.).
•баўцюха-юхі-юсе, ж.—кушанье нз жнд-кого теста. Ксл. Улі яму баўцюхі. Высачаны (Ксл.). См. баўтуха.
•бац, баца, предл.-цу; мн. ч.-цы-цоў-цом-цы-цамі-цох, м.—крыса. Ар.; Ксл. Каток заеў баца. Пясочак Куз. (Ксл.). См. ПйЦ. Уменьш. •бацук-ка,предл.-кў; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.— крыса. Ар. См. пацук.
•бацене-ня, предл.-ню, ср.—сын ллй дочь с фнзнческнмн йлй в характере чертамв отца. Янк. I. Вось бацене: і ходзе, і гавора, як мой бацька. Янк. I.
•бацян-яна, предл.-янё, зват.-яне; мн. ч.-ны-Ноў-НОМ-НЫ, мн. ч., предл.-НОХ, м.—анст. Ар. См. буцян, буўцян, бусел.
•баынуць-ну-неш-не—снльно ударнть, Растсп. ударлть чем-л. шнрокнм н мягкйм, обыкновенно ладонью, не обязательно СЙЛЬНО. Ар.
•бацўк,—<■.«. под бац.
•бацька-к/, дат.-ку, вйн.-ку, предл.-ку, м. 1. отец. мгсл.; Ар.; Шсл. Бацька ўжо стары на работу. Ст. Як хто хоча, так па сваім бацьку плача. Послов. Ст. Hi бацька купляў, ні сын едзе. ( послов.)—лошадй чужне, хомут не свой — погоняй не стой. л.
2. Бацька-Саўка, област., преп.—Савва. Дсл. У Беларусаў(смаленскіх) кажуць: "Ся-годня (6-га сьнежня) сьвятога Мікалая, а ўчора было сьвята бацькі ягонага Саўкі”. Дсл.
•бацьказаць-кўю-кўеш-кўе; повел.-кўй-кўйма, несоверш.—заступать место отца. Нсл. 17. Айчым бацькуе ў нас. Нсл.
•бацькавіна-ны, ж.—всякое наследство от отца. іг.
•бацькавіч-ча, предл.-чу, м.—законный сын отца, говор. более шуточно. Нсл. 17. Чый ты хлапец? Бацькавіч. Нсл. Усі ліхія дзяцюкі і ўсі бацькавічы. Нсл. Я прывёўся к табе не із сабачым сынам, а з бацька-вічам(зн. з пасьцівым дзяцюком і добрага бацькі). Нсл.
•бацькаў-ава-ава—прннадлежаіднй от-цу, Ар.; Шсл. отцов. Апрануў бацькаў кажух. Ст.
•бацькаўбіуства-ea, ср.—отцеубййцтво. МГсл.
•бацькаўскі-квя-кае—отцовскнй(о нас-ледстве), Шсл.; Ксл. отеческнй, отцу свойственный. Нсл. 17; Ар. Сын жыве у бацькаўскай хаце. Ст.
•бацькаўшчына-ны, ж. 1. (земельное, С.) наследство после отца. Ар.; Шсл. Па бацькаўшчыну паехаў. Кузьміно Сян. (Ксл.). Браты судзяцца за бацькаўшчыну. Ст.
2. отечество. Гсл.
•бацькі-коў-ком-оў-камі-ох, едйнств. ч. нет.—роднтелн. Ар.; Гсл.; Нсл. 17. БйЦЬКІ памерлі, дык і ўсё памерла. Ст. Што твае бацькі далі імне за табою? Нсл. Бацькі іх не пазналі, бо мелі свайго сына за прапалага. Н.(Афанасьев I, 1913, 212).
•бацьвіньне-ня, собйр. 1. стеблн н лнстья свеклы раннею летнею порою, НК: Очеркн, 12. ботва(свеклы, С.) Ксл.
2. борш нз стеблей сьедобной свеклы. Ар. •бацьвГньнік,-іку, предл.-іку, м„ собйр.
—стеблн свеклы. Юрсл. Ай, мае парасяты дык бацьвіньніку ні ў рот; кінеш, стопчуць, згымзяць у гной. Юрсл. Уменьш. бацьвіньнічак. Юрсл.
• бацца, безлйч.(сокраіц. йз бачыцца)—ка-жется повнднмому. Нсл. Бацца рабілі шчыра, але сьпеху мала. Нсл.
•бацыля-тгг-лг, ж.—бацшіла. БНсл.
•бацюк-кжа, предл.-юкў, м.—-мальчйк. Ксл. Бацюк пашоў зь дзяўчатамі. Гарадок Віц. (Ксл.).
• бацюта-ты-це, м.—мальчнк. Ксл. Як твой бацюта жывець? Сьліжыкі Куз. (Ксл.). Уменый. бацютка. Ксл. Змовіў сабе бацют-ку. Хвядзькова Беш. (Ксл.). Бязмозгаму бацютку не загадуй. Гарадок (Ксл., под бязмозгі).
•бач,—см. под байч, бачыць.
•бачок-чка, на бачку; мн.ч., дат.-ком, мн. ч„ предл.-КОХ, м. 1. обочйна дорогй. Ксл. Мужыкі ня любяць, што бачкі заяж-джаюць. Храпавічы Куз. (Ксл.).
2. —cm. nod бок.
•бачалкі-лок, мн. ч.—глаза(гляделкн, С.), говор. презрйтельно. Нсл. 17. Пралупі свае бачалкі. Нсл.
•бачаньне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср. 1. гляденле, смотренне. Нсл. 17. Бачаньням жорава ня зловіш. Послов. Нсл.
2. досмотр. Нсл. 17. Без твайго бачаньня няма сьпеху ў рабоце. Нсл.
3. усмотренне.
подле бачаньня—по усмотренню. А рок таму выезду камісарскаму ад суду падкаморага будзе пакладан подле бачаньня іх. Стт. 352. Вольна аддаці, прадаці, дараваці, запісаці, ад дзяцей і блізкіх аддаліці — подле бачаньня свайго тым мафаваці. Стт. 315.
[ня мець] бачаньня—не взнрая. Буду даглядаці, ня маючы бачаньня на высокія й на подлыя станы. Стт. 165.
КНІГІ ОНЛАЙН
