Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•беражняком, в знач. нареч.—дорожкою, по берегу рекл лдуіцей. Нсл.25. Беражня-ком цяпер не праедзеш. Нсл.
•берасьнёўка-ўкг-і’ЧбБ ж-—посуда женс-кого рода, обвлтая берестой. НК: Очеркн, Но.187.
•берасьцёнь-сьня, предл.-ню; мн. ч.-сьні-сьнёў-сьнём, мн. ч„ предл.-сьнёх, м. 1. обіцее лмя посуды, обвлтой берестой, л более тесное — гллняного горшка, НК: Очеркн, Но.187. горшок, обвятый берестой, Гсл.; Ксл. большой горшок, оплетенный бере-зовою корою, берестою. Нсл.25; Дсл 26. Баба насыпала ў берасьцень солі. Выгары Куз. (Ксл.). Два берасьні мёду наклаў. Нсл. См. берасьнюшка. Ласкат. бераснўлек-лька, предл.~ЛЬКу. НК.: Очеркн, 187. Уменьш.
берасьцёнак-нк% предл.-нку. НК: Очеркн, 187. Уменьш. берасьцёньчык. Нсл,25.
2. в клятве уверенне: Біцеў маю галаву, як у берасьцень. Смол.у.(Дсл. 26). Куме, бі ў маю галаву, як у берасьцень—надейся на меня. Дсл.
берасьнюшка
112
забёрці
•берасьнюшка-шкі-шцы, ж.—горшок, оплетенный берестой. Ксл. Прынясі берасьнюшку. Мікалаёва Куз. (Ксл.).
•берасьцянка-ню-шіы, ж. 1. простая (это не обязательно, С.) берестовая таба-керка. Нсл.25.
2. зяблйк. Ксл. Берасьянка зрабіла на дзерве сваё гняздо зь бяросты. Камоскі Беш. (Ксл.).
3. оскорб.—глаз. Ксл. У яго вялікія берасьцянкі. Слабодка Віц. (Ксл.).
•берасьцяны-ная-нае—берестовый. Ксл. Купі скураныя або берасьцяныя лапці. Красьніца Чаш. (Ксл.).
•біўда-да; мн. ч.-ды-даў, ср.—бёрдо. Ар.
•бёрка-кг, дат., предл. берцы, ж.—сок от подрубленной березы. Нк: Очеркн, 67; Ксл. Прынясі ЗЬ лесу беркі. Лапы Беш. (Ксл.).
• беркацёнь-тня, предл.-тню, м.—оборо-тень. Ксл. Чалавек тры гады быў беркат-Нём. Мазалева Куз. (Ксл.).
•бёрці, (Віцебш.), браць, (Шсл.), бяру-рэш-рэць-рэм,рыцё,бёруць(бярўць); прош. вр. браў.брала.бралі, несоверш., перех.—брать. Ар.; Шсл.; Раст: Северск. Раз два, тры — бяры — этот возглас на месте весьма часто заменяет йзвестное (русское, С.) „Эй, ухнем!” НК: Нгры, Но.36.
браць на пыхі—горднться, чвандться; показывать себя человеком не своей среды. Гсл.
Безлйч. бярэць, соверш., узяло—забйрает. Нсл.25. Чаго цябе бярэць?—чего крнчншь? За кішкі бярэць, узяло. Нсл. Отгл. ймя суіц. брацьцё-чя, предл.-цю—взятйе, но без указанля, совершйлось действде йлй нет, Гсл. бранйё, взятйе. Нсл.ЗЗ. Дурное тваё брацьцё: Глядзі, як людзі бяруць. Гсл. Брацьцё тваё непамернае' брацьцём сваім куцалапым ты ніколі не падыймеш мяха. Нсл.
2. ольну й коноплях: убйрать с поля. Лён ужо сьпелы. Калі яго будзем берці? См. ірваць(лён, каноплі).
абіраць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. 1. (што)—Вдйпать, Дсл.; Шсл. сннмать плоды с деревьев, кустов. Пара абіраць вішні. Ст.
2. (каго за каго)—нзбнрать, Дсл.; Ксл.; Гсл.; Нсл.347. йзбйрать, выбнрать голосова-ннем (для нсполнення какнх-л. обязан-ностей). Абіраць, абраць бурмістраў, старасту. У воласьці шмат народу -абіраюць старшыню. Дсл.; Нсл. абіраньне-НЯ, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц.
2а . (к абіраць 1.—сннманйе плодов с деревьев, кустов.
26. выборы (путем голосованйя). A вольнам абіраньню ўраду земскага -судзій, падсудкаў і пісараў. Стт.162.
Несоверш. абіраць-аюеш-«е; повел.-ай-айма. Соверш. абраць, абярў-рэш-рэць-рэм-рыцё, 1. отдать предпочтенйе кому-чему-л., йзбрать, выбрать. Ксл. Проста яны абралі вас як трагічных людзёў. Корзюк. Ен абраў яе (з памеж харашухаў).
Крушына: Лебедзь 52. Урад Mae ІЗЬ сёл акалічных па тры чалавекі да прысягі абраці. Стт.408.
2. (к абіраць 2)—нзбрать,(МГсл.) выбрать (голосованйем, С.). Бясл. На судзтва падсудка або пісара абралі. Стт.164. За старшыню Міколу абралі. Расна Сян. (Ксл.) абраны, прйч.(к абраць 1,2)—йзбранный.
Нсл.352. Абраны галава, стараста. Нсл. Паслы з кажнага павету, будучы на с’ем із паветаў на сойміках абраныя — ад судоў вольны будуць. Стт. 223. Статут новы ад людзей мудрых, з народу нашага на то абраных, папраўлены. Стт.162.
абраньне-НЯ, предл.-НЮ, отгл. ймя суйу(к абраць 1,2)—нзбранне. Нсл.352; мгсл. Мы Гаспадар подле Статуту, за абраньням і просьбаю шляхты, іншыхнатыяўрады маем устанавіці. Стт. 116. Зь вялікага абраньня ды вышаў кіксўнішто). Сохана імсьц.(Бясл.). Абраньне галавы, старасты. Нсл.
наабіраць, соверш.(к абіраць 1)—нарвать обйрая, снймая с многнх деревьев йлй много раз. Ар. Наабіраў вішняў з гарнец.
Соверш. паабіраць 1. обобрать с многйх деревьев. Ар. Усі яблыны паабіралі. Ар.
2. соверш.(к абіраць 2)—выбрать (голосо-ваннем)в многйх местах.
абабраць, аббярў-рэш-рэць-рэм-рыцё, соверш.{к абіраць 1) 1. снять плоды (с деревьев, кустов). Шсл. Абабралі яблыкі.
2. обокрасть (совершенно, С.) Ксл.; Дсл. Міколу зладзеі чыста абабралі. Латышы Беш. (Ксл.). Абабралі краму. Гсл.;Янк.і. Папа абабралі ночы. Дсл.
3. (каго за каго)—выбрать (йзбрать, С.). Ксл.; Дсл.; Бясл. Яхрэма да рады абабралі. Красьніца Чаш.( Ксл.). Як карйля абабраць, адкуль? Ельн. (Дсл.).
4. выбрать все. Дсл. Абабралі ўсі грыбы. Дсл.
адабраць, (Шсл.), адбёрці, (Нсл.359), соверш. у каго што, 1. отнять, Нсл.359; Шсл.
отобрать, взять у кого-л.вопрекй его волй, Ар. отобрать, прйсвонв себе, завладев чем-л. Апошняга каня ў мяне адабралі. Нсл. Яны адабралі ад дурня тую птушку. Н.(Афанасьев, I, 1913, 209).
2. отобрать, заставнть, вернуть.
адабраны, прйч. к адабраць. Несоверш. адбіраць—отбнрать, отннмать. (Ксл.). Нашто адбіраць, нашто адабраў у дзяцяці цацку? Ст.
дабёрці, дабраць, соверш. 1.—добрать, дополннть что-л., до какой-л. меры.
2. сделать какое-л. дело окончательно, довестн его до полного результата. Прйч. дабраны—добранный, дополненный. Нсл.
забёрці, забраць, соверш. 1. взять, захва-тйв рукой й т.п., забрать.
2. взять что-л. с собой, забрать.
забраны
113
перабёрці
забраны, прйч.(к забраць 1,2)—забран-ный. He загіне Край Забраны, пакуль будуць людзі. Купала. Несоверш. ЗьбёрцІ, (Нсл.195), забраць, (Кіт.), забіраць, субраць. (Суцькава, Аш.), зьбяру-рэш-рэм-рыцё; прош. вр. зьбер, зьбёрла, зьбёрлі; забраў(суб-раўУ-брала-бралі, соверш., nepex. 1. собрать, сосредоточйть в одном месте (многое, многйх, С.) Нсл.195, собрать, сложйть в одном месте (ряд веідей). о чем-л. упавшем, рассыпанном:—собрать. Рассыпаўшы, трэ-ба зьберці. Нсл. 195.
2. собрать, скопнть постепенно, по частям (коллекцдю, собранйе чего-л.). Зьберьці кніжню-скопть какую-л. сум-му денег. Зьберлі мы тры рублі. Пшчолка (Бацьк. Но.51-52, 333-334). ЗьберлІ трошку гасьцінца. Тм.
3. получнть в каком-л. колйчестве — от разных людей йлй йз разных йсточнйков: собрать. Зьберці сяброўскія складкі. Зьберці падачкі.
4. набрать в каком-л. колйчестве с землн (грйбов, желудов, ягод)ь йлй срывая (фрукты): собрать.
забраны, зьбёрты, субраны, прйч.(к забраць, зьберці, субраць 1,2,3,4)—со-бранный. Людзі, на судны дзень забра-ныя, рэкнуць. Кіт.88 стр. 14. I людзі, тут забраныя, тыя, каторыя, на сьвеце будучы, азан пявалі. кіт.88 стр. 16.
зьбіраць, несоверш. 1. (к зьберці, забраць, субраць)—собйрать. Ксл.; Ар. Пойдзем зьбіраць дурніцы. Асінаўка Беш. (Ксл.). Ня родна маці выраджае (замуж), ня ўвесь род Зьбірае. Пісараўка Імгл.(Сержп.:Отчет 8). Зьбірай, калі рассыпаў. Ст. Жыта радкое, па каласку зьбіраем. Нсл.2.
2. (к зьберці, забраць, субраць 2)—собй-рать. Ар. Зьбіраць кніжню.
о деньгах:—КОПНТЬ. МГсл.; Ар.
3. (к зьберці, забраць, субраць)—собн-рать. Скарбнік зьбірае сяброўскія склад-кі..
4. (к зьберці, забраць, субраць 4)—собй-рать. Зьбірайце жалуды. Ар.
набёрці, набраць, 1. (чаго)—набрать, взять, собрать постепенно йлй в нес-колько прйемов какое-л. колччество чего-л. Набраў мех яблыкаў. Ар.,—на-брать, взять, прннять — в каком-л. колйчестве (обычно большом). Набраў работы. Ар.
2. (каго)—набрать, нанять, навербовать. Набраў работнікаў. Набралі шмат вўчанікаў да школы. Ар.
3. покупйть матернн (тканй, С.) Шсл.; Ар.; Ксл. Набрала кумачу на сарочку. Асавец Беш. (Ксл.). Людзкага чаго Яна набрала'. нейкага маціліньня. Ст. Набраў корту на нагавіцы. Ст.
набраны, прйч.(к набраць 1,2,3)—набран-ный.
набіраць, несоверш. 1. (к набраць 1,2), —набйрать.
2. (к набраць 3), покупать матерню (мануфактуру, тканй. Ар.). Шсл.; Ар.
Паедзем на места дзеўкам набіраць на катанкі. Ст.
назьбёрці, назьбяру-рэш-рэць-рэм-ры-цё, (Нсл.), назьбіраць.(нсл.; Шсл.), соверш. чаго—насобйрать. Назьберці ягадаў, дроў. Нсл.307. Мацейка назьбіраў суніц. Чарнагосьці Беш. (Ксл.). Назьбірала кошычак ягадаў. Ст. Бяжы назьбірай трэсачак. Нсл.307. Прнч. назьбіраны—собранный понемногу (йлй с многйх мест С.) Нсл.307. Назьбіранымі кавалкамі хлеба цэлы тыдзень жывімся. Нсл.
пабёрці, пабраць, прош. вр.-раў-рала-ралі, nepex. 1. соверш.(к пабіраць 1.), ВЗЯТЬ. Нсл.423. Ліха яго пабяры! Нсл.422.(по<) пабіраць).
2. (к пабіраць 2)—получйть многйм.
3. забрать (многое, у многнх йлй многй-мй, С.) Нсл.423. Ці ўсё ты свае пабраў? Нсл.423. Коні нашы пабралі ў панскі двор. Тм. Вон па сьмерці айца нашага ўсі статкі дамовыя пабраў. Гордз. Ак.хуіі,7. Уперад самы абдэс (араб., умываньне) пабярыце. Кіт.48612.
4. (о льну н коноплях)—убрать с поля. Нсл.423. Пабраць лён, каноплі. Нсл.
пабраны, прйч. к пабраць 2,3,4. Усі пабраныя рэчы зьвярнуў. Нсл. Коні у ваўсе пабраныя, павялі на панскі двор.
Отгл. ймя суіц. пабраньне-НЯ, предл.-ню—забранне чего-л. (о многйх, С.) Нсл.423.
2. сочетанйе браком. Гсл.; Нсл.422. Пераз пабраньне мы з тобою парадніліся. Нсл.
3. снятне с поля льна йлй коноплй. Нсл.422. Па пабраньню лёну й канапель жаноцкае няма ў полю работы. Нсл.
пабіраць-аю-aeuz-ae, нв. 1. (к берці, браць в 1-вом знач., к паберці, пабраць), брать. Нсл.422. Ліха яго пабірай! Нсл.422.
2. получать (в срокй), Нсл.422. получать, взнмать. Андынару пабірае вялікую. Нсл.
пазьбёрці, пазьбіраць, (Нсл.), соверш., перех.—собрать со всех сторон, co всех мест, углов. Нсл 454. Пазьбярыце кашулі, намёткі, хусьцінкі на падол. Нсл. Пазь-біраць народ. Нсл.
перабёрці, перабраць, соверш., nepex. 1. перебрать, разбйрая одно за другдм, поочередно, пересмотреть всё, многое. Ар. Перабраць паперы. Ар.
2. (к перабіраць в 2-ом зн.)—отобрать лучшйе экземпляры, Шсл.; Ар. отделнть йз чего-л. лучшее. Нсл.398. Перабраў крупы ад бузы. Ст.
3. (перен., соверш. к перабіраць 4)—вспом-нйть, представнть, мысленно воспройз-вестн одно за другйм всё, многое. Усе перабраў у памяці.
перабраны
114
адабрацца
4. (к перабіраць в5-том зн.)—взять лшпнее. Нсл.398. Перабраў меру. Нсл. Прйч. пера-браны, 1. отобранный. Шсл.; Ар. У кала-машцы перабраная бульба. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
