Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
пабёгаць, 1. соверш.(к бегаць) Ар. Карова пабегала. Ар.
2. бегать некоторое время.
аббегчы, -бягў-бяжыш-жыць-жьім -жыцё, соверш.—обежать. Соверш. Трэба навокал аббегчы. Ст. Несоверш. аббягаць —обегать. Шсл. Конь уцякаў а я стаў яго аббягаць. Ст.
адбегчы, юверш.—отбежать. Шсл. Трэба было ў бок адбегчы. Ст. Несоверш. адбя-гаць.
забёгчы, соверш.(к бегчы, забегаць), 1. забежать.
2. забёгчы(чал/у’сь), соверш.(к забягаць чамусь)—предупреднть, предотвратнть что-л.
забегчы напёрад—быстро очутнться впередн кого-л.
Несоверш. забягаць, 1.—забегать.
2. (чамусь): предупреждать, предовра-іцать что-л., прнннмать меры вперед. Забягаючы затрудненьню й абцяжа-раньню справядлівасьці, уставуем, что-ж усі панове рады нашы маюць ся захаваці ў браньню перасудаў подле тае-ж уставы. Стт.132. Розьніцам забяга-ючы....уставуем. Стт.147.
3. занскнвать. Дсл.231; Нсл.161. Забягаць, забегчы пана. Нсл. Я яго не забягаю. Дсл. забягаць наперад, несоверш.(к забегчы наперад). Отгл. ймя суіц. забяганьне-ня, предл.-ню; мн. ч.мн.-ні-няў, 1. забеганйе. Ар. 2. занскнванне. Нсл.161. He спадзявайся на сваё забяганьне. Нсл.
зьбегчы, зьбягў, зьбяжыш, зьбягўць, соверш.—бегом спустнться вннз, сбежать вннз. Несоверш. зьбягаць.
набёгчы, соверш. 1. набежать на кого. Шсл. Собіла яму набегчы на дзяцё. Ст.
2. перепасть в руку чему: деньгам н пр. Шсл. Калі-нёкалі й набяжыць якая капейка. Ст. Несоверш. набягаць.
пабёгчы, соверш.—1. (к бегчы /.)—побе-жать. Ксл.; Шсл. Куды дзеўкі пабеглі? Пяцігорск Беш. (Ксл.). Надзеўся, аж не пабегчы. Ст. Дзяўчаты пабеглі ў грыбы. Ст.
2. (к бегчы 2.). Ар. Гаршчок пабег. Ар. пазьбёгці, соверш.—нзбежать чего, нзба-внться от чего нсподволь. Нсл.454. Пазьбег я ад бяды. Нсл. Нетверш. пазьбягаць—нз-бегать.
прыбёгчы, соверш.—прнбежать. Шсл. Ня можа ён барджэй прыбегчы назад. Ст. Несоверш. прыбягаць—прнбегать.
убёгчы, убягу, убяжыш, куды, у што, соверш.—вбежать. Трус убег у пуню. Несо-верш. убягаць, куды, у што, 1. вбегать. Убягаць у хату.
2. (за кім, каля, каго),—ухажнвать. Гсл.; Нсл.648. Ня просяць цябе, каб ты ўбягаў за імною. Нсл. Што ты каля ягоўбягаеш? Нсл.
убяганьне-ня, предл.-ню; мн. ч. -ні-няў, отгл. ймя суіц.(к убягаць, убягацца} 1. вбеганне.
2. (за кім-чым, каля каго)—ухажнванне, Нсл.648. влеченне. Убяганьне за дзяўча-тамі, за багацьцям. Нсл.
•бегчыся, страд. к бегаць. Тут добра бяжыцца.
•бёгацца, бегаецца, несоверш. (о коровах, овцах)—требовать случкн, (Ксл). быть в перноде случкн. Ар. 'Ваша авечка бега-ецца. Чараўкі Сян. (Ксл.). Соверш. зьбёгацца-аецца—похудеть от беготнн. Сусім зьбегаўся бугай за каровамі. Ст.
набёгацца-й’юся-де’ійся, соверш.—вдо-воль побегать. Ар.
Соверш. пабёгацца-аецчя—(° коровах, овцах):—нметь случку. Ксл. Добра, калі карова пабегаецца ўвосень: на ўсю зімў малака будзе. Ходцы Сян. (Ксл.).
адбёгчыся, соверш.—отбежать куда л. по блнзостн. Ар. Надта ужо далёка адбегся. Ст. Несоверш. адбягацца.
забёгчыся-бягу'ся, 2-ое лйцо мн. ч.-забя-жыцёся, несоверш.—забежать по путн на короткое время куда-л. Несоверш. забя-гацца-аюся-аешся.
зьбёгчыся, 2-ое лйцо мн. ч.^жыцёся, зьбягуцца, соверш.—сбежаться быстро, бегом собраться в одно место.
зьбягацця-аецеся-аюцца, несоверш. к зьбегчыся.
пазьбегчыся, тверш.—сбежаться с мно-гнх сторон. Нсл.454. Як на дзіва якое, усі суседзі пазьбегліся. Нск. Соверш. пазьбя-гацца—сбегаться с многнх сторон. Нсл. 454. Людзі пазьбягаліся на гэта дзіва, на крык. Нсл.
убёгчыся, убягўся, убяжышся-ыцца —увлечься. Нсл.648. Убегшыся злосьцю, удырыў. Нсл. He сказаў бы гэтага слова, калі б ня ўбегся гневам. Нсл. Несоверш. убягацца—увлекаться. Нсл.648. He ўбя-гайся так за пажыткамі. Нсл.
бедалака
108
безадказна
• бедалака-кг, обш.—бедняга. Прыходзе пад ноч конь, іржэць бедалака а ён у санёх мертвы. Вышынскі: Хата пад ліпою. (Беларус, Но.155).
•бедаваньне-мя, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суйу(к бедаваць)—нзьявленне жалобы на плохне обстоятельства. Нсл.40. Бедаваньням не паможам. Нсл.
•бедаваць-і’ю-ўеш-і’е; повел-ўй-ўйма, несо-верш. 1. бедствовать, горевать, (Ксл.); Нсл.40; Гсл. Бядуе чалавек, няма хлеба, дзеці галодныя. Ст. Цэлы век бядуем. Нсл. Яна дужа бедавала, як памер яе мужык. Азярэцк Сян. (Ксл.). Як ты жывеш, і зь дзецьмі СваІМІ бядуеш. Гарун: Шчасьце м. Соверш. перабедаваць, перех.—перегоре-вать. Нсл.399. Перабедавалі зіму, сваё гора. Нсл. Прйч. перабедаваны, 1. терпеннем преодоленный. Нсл.399. Перабедаванае гора няма чаго ўспамінаць. Нсл.
2. проведенный в бедствнл. Нсл.399. Зіма перабядавана, а на вясну паправімся. Нсл. Соверш. прабедаваць—провестн бедс-твено. Нсл.519. Прабедавалі зімўбязхлеба; і вясну, Бог дасьць, прабядуем. Нсл.
2. скорбеть. Ёсцьнадчымбедаваць, страціўшы такога сына. Нсл. He бядуй, сястрыйа мая. Тм.
3. беспоконться. Э, дрэнь, не бядуй, я табе памагу. Каласкі, 1955, Но. 29-30, стр, 5.
пабедаваць, 1. погоревать,
2. посетовать.
3. побеспоконться. Пабедавалі троху дый толькі таго.
•бедавацца, бядўюся-ўешся, несоверш. 1. переноснть бедствня. Нсл.40. Соверш.
зьбедавацца—удручнть себя бедою, горем. Mix.; Ар. Соверш. набедавацца —натерпеться бед, горя. Шсл.; Ар. Набе-даваўся чалавек бяз хлеба. Ст. Бедненькі набедаваўся пераз жыцьцё сваё. Нсл.40. 2. беспоконться, заботнться о чем-л. Войш. Напісаў ужо, не бядуйся. Войш. Бядуецца чалавек, як зімў пражыць, дзеці пракарміць. Нсл.40. He бядуйся, перажывем неяк. Соверш. разьбедавацца —снльно разжалобнться, загоревать, Шсл.; Ар. снльно опечалнться, розжало-бнться. Нсл.545. Разжаліўся, разьбеда-ваўся чалавек — ну й мусіў жа пазычыць яму з пуд мукі, хоць і ў самога вобмаль. Ст. Разьбедаваўся, быццам вялікае што страціў. Нсл.
•беркавацца-кўюся-кўешся, несоверш., на каго—жаловаться, выражать жалобу, скорбн на каго. Нсл.40. Ён заўсёды бядкуецца на цябе, что ты яго крыў-дзіш. Нсл.
• бёдна, 1. нареч. к бедны. Яны жывуць бедна.
2. тосклнво на душе. Ксл. Ай, якімнесядні бедна! Ганкавічы Беш. (Ксл.).
•бёднасьць-гр, ж —бедность. Гсл.; Ар.; Шсл. 3 багацьця жджы беднасьці, зь беднась-ЦІ—багйЦЬЦЯ. Послов. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.).
• бёдніцца-нюся-нішся, несоверш.—прн-творяться бедным. Ар. соверш. зьбёдніцца-нюся-нішся—прнтворнться бедным. Ар. Соверш. прыбёдніцца—(прнтворнться, С.), прнкннуться (несколько С.) бедным. Ксл. Як ён прыбедніўся! Бель Выс. (Ксл.).
•бёдны-ная-нае, 1. бедный. Ар.
2. (в знач. суіц.)—бедняга, бедняжка. Ар.
• бёрранец-нца, предл.-нцу, м.—растенне, на корнях которого собнрают червец. Нсл. 18.
•безаблўдна, (Нсл.22)—несбнвчнво, верно. Ср. безаблудны.
•безаблўдны, -ная-нае—несбнвчнвый, верный, справедлнвый. Нсл.22. Безаблуд-най ідзі, дзяцятка, дарогаю, і Бог цябе дабраславе. Нсл.
•безаблыжна, наречўк безаблыжны)—бе-зобманно, неложно, нскренне. Нсл.22. Безаблыжна гавора. Нсл.
•безаблыжны, -ная-нае—необманчнвый, неложный, нскренный. Нсл.22. Безаблыж-ны прыяцель. Нсл. Безаблыжны тавар. Тм. •безаглядна, нареч. к безаглядны. Баў-трамей ня ўчуў падходу і згадзіўся безаглядна. Гарун: Кан. Паўлючонка.
•безаглядны-ная-нае—совершаемый без оглядкн, без рассужденнй.
•безахотна, нареч.к безахотны. Нсл. 23. Безахотна жаніўся. Нсл.
•безахотны-ная-нае—ненмеюіцнй жела-ння, неохотный. Нсл. 23. Безахотная работа цяжкая. Нсл.
•безахоціць-очу-оціш-оце; повел.—оць-оцьма, несоверш., перех.—лншать охоты. Нсл. 23. Мянебезахоціў, а сам захацеў. Нсл. Соверш. абезахоціць—лншнть охоты. Нсл. 23.
»безахоцьце-ця, предл.-цю, ср. 1. неохота. Ізь вялікім безахоцьцям, але дзеля існуючага парадку, прышоў ізь ёй аж да дзьвярэй, ідзе жыла. Шакун: Сьлед 14. Валей не пачынай работы, калі бярэшся зь безахоцьцям. Нсл.
2. апатня.
•безадхланна, нареч.(к безадхланна)—без облегчення. Гсл.; Нсл. 22. Безадхланна грэшнікі мучацца ў пекле. Нсл.
•безадхланны, -ная-нае—необлегчае-мый, Нсл. 22.—безотрадный. мгсл. Безад-хланная мука. Нсл.
•безаддўшна, нареч.(к безаддушны)—пос-тоянно, безпрерывно, без отдыха. Нсл.22. Безаддушна лезе ў вочы. Нсл. Безаддушна прыціскае работаю. Тм.
•безаддўшны-ная-нае—не позволяюіцнй перевестн дух, беспрерывный. Нсл.22. Безаддушная праца. Нсл.
•безадцышна, нареч. — безаддушна. Нсл.22. вбезадзоўнасьць-ір, ж.—безапелляцнон-ность. Ср. адзоў, адзоўны.
•безадзоўны, -ная-нае—безапелляцнон-ный. Ср. адзоў.
»безадказна, нареч.(к безадказны) 1. безответно.
безадказны
109
беззабаві
2. безответственно.
•безадказны-ная-нае, 1. безответный. МГсл.
2. безответственный.
•безадважны-нйя-нае—несмелый. Нсл.22. Безадважны чалавек, калі мёду ня п’ець, дык і зялезы ня трэць. Нсл.
•безадвалочны, -ная-нае—немедленный, безотлагательный. А вайводаве маюць у такіх рэчах безадвалочную справядлі-васьць учыніць. Стт.205.
•безасобавасьць-ц/, ж.—безлнчность.
•безасобавы-вая-вае—безлнчный.
безасобавыя дзеясловы—безлнчные глаголы.
безасобавыя проказі—безлнчные пред-ложення.
безасобавыя звароты, (грам.)—безлнч-ные обороты.
•безашўкна, нареч.(к безашукны)—безоб-манно. Нсл.23. Безашукна памяняўся. Нсл. • безашўкны, -ная-нае—безобманный. Нсл. 23. Безашукны падзел. Нсл. Безашук-ная мера. Нсл.
•безбаязна, нареч.(к безбаязны)—смело, безбоязненно. Нсл.18. Ідзі к яму безба-язна.
•безбаязны-ная-нае—смелый, безбояз-ненный, бесстрашный. Нсл.18. Ад безба-язнага й мядзьведзь уцякае. Нсл.
•безбаязьліва, нареч.(к безбаязьлівы)—не-страшно, безбоязненно, неустрашнмо. Нсл.18. Безбаязьліва ў лесе жывець адзін. Нсл. Безбаязьліва сваволе. Нсл.
• б езбаязь лівы, -вая-вае—б есстра шный, неустрашнмый (безбоязненный, С.). Нсл. 18. Безбаязьлівы хлапец не баіцца ні кіба, ні кія. Нсл. Нашбацькабезбаязьлівы-. адзін ходзе на медзьвядзя. Нсл.
•безьбародзька-кі, дат., предл.-ку, м.—не-нмеюшнй бороды, безбородый. Нсл.18.
•безбаронна, нареч.(к безбаронны) 1. беззаіцнтно. Гсл.
2. беспрепятственно, невозбранно. Нсл.18. Яму ўсё безбаронна можна рабіць.
•безбароннасьць-ц/, ж. 1. беззаіцнтность. 2. беспрепятственность.
• безбаронны-ная-нае, 1. беззаіцнтный. мГсл.; Нсл.18. Безбаронная сіротка. Нсл.
2. невозбранный, Нсл.18. безпрепятствен-ный. Mae безбаронны к пану прыступ. Нсл.
•безгалосіца-цы-цы, ж.—недостаток в звучностн голоса, Нсл.19. потеря нлн ослабленне голоса. Што ж ты не пяеш, ці безгалосіца напала. Нсл.
•безгалосна, нареч.(к безгалосны)—тнхо, тайком без огласкя. Нсл.19. Зрабі ж, каб гэта было зроблена ціха, безгалосна. Нсл. •безгалосны-ная-нае—тншком сделан-ный. Нсл.19. Безгалосныя заручыны. Нсл. •безгалосы-сая-сае, 1. ненмеюіднй звуч-ностй в голосе. Нсл.19. Безгалосы пяюн.
КНІГІ ОНЛАЙН
