Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•барабошка-йікг, 0614.—женіцнна нлн мужчнна, товоряіцнй скоро. Ельн. (Дсл. 22). •барада-ды; мн. ч.-ды, 1. борода. Ар. У іх барадах яснасьць мая Божая. Кіт. І3аі2. Дзіравая барада, поговор.—говорнтся о том, кто, кушая, пролнвает. Ар.
2. несколько несжатых колосьев, остав-ляемых на поле в знак окончання жатвы, Ксл. также песня по этому поводу. Жнеі ўжо ПЯЮЦЬ бараду. Мазалава Куз. (Ксл.). •бараяаты-тая-тае—бородатый. Ар.
•баразна-ньі; мн. ч. барозны-зён, ж.—бо-розда. Ар.; Раманаўка Сян. (Ксл.); Шсл.; Вят., Вост. (Даль); Гсл.; Нсл. 31. Ідзі ты баразною, не тапчы градаў. Ст. Стары вол баразны ня псуець. Послов. Ар.;Нсл. Уменьш. баразён-ка-нкі-нцы. Ар.; Шсл. Выжні пайдзі бара-зёнку. Ст.
• баразьніць-ню, несоверш.—проводнть борозды, (Ксл.) борозднть. БНсл. У нас зямля нізкая — заўсёды надабе баразь-НІЦЬ ЖЫта. Хацімшчына Куз. (Ксл.).
•баран-ана, предл.-анё, зеат-ане; мн. ч.-ны-ноў-ном-ны-намі-нох, м. 1. баран. Нсл. 15; Ксл.
2. овечья кожа с шерстью, Нсл. барашек. На кажусе просты баран, але сам сабе пан. Послов. Нсл.
3. выделанная баранья кожа без шерстн, сафьян. Нсл. 15.
4. внд рубанка с ручкамн по концам для работы в двоем. Ксл. Бараном габлявалі да вечара. Мікалаёва Куз. (Ксл.).
5. барометр. Ксл. Глянь, ля школы барана павесІЛІ. Лоўжа Сір. (Ксл.).
6. ннструмент березовые прутья гнуть, необходнмый прн сплаве барок. Дсл.
7. баба, которой вбнвают сван в землю. Нсл. 15.
8. отрезок колоды, которым забнвается клнн во время выжнмання постного масла на ручных маслобойнях. Шэптава Бельск. (Дабрсл.)
9. первый знак зоднака, соответствую-іцнй мес. марту. Нсл. 15.
10. бекас. Высачэрт Парэцк. (Дсл.) •баранок-нка, предл.-нкў, мн.ч.. дат.-КОМ, мн.ч., вйн.-КІ, мн. ч., предл.-КОХ, 1. МОЛОДОЙ баран. Ксл. Задушылі ваўкі баранка. Зай-кава Меж. (Ксл.).
2. малый болотный бекас. Шсл. Слухай: дзікі баранок мяркеча. Раўнапольле Сьміл. (Шсл.).
•баранчык-ка, уменьш.ік баранок)—бара-шек. Рэжуць баранчыка. (КосічЗі).
•баранок-нка, предл.-нкў; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м. 1. рогулька в прялке. Ксл. Суседзе, зрабі ты мне баранок у прасьніцу. Вяжышча Беш. (Ксл.) 2.—см. под баран.
•барана-ны, мн. ч.-ны, ж. 1. борона. Шсл. Вось конь слабы — і бараны не пацягне. Ст. См. скарада.
2. всякнй громоздкнй предмет, заннма-юіцнй большое место в нзбе, напр. скамейка для снденья, столярная ска-мейка н проч. Шсл. Выкінь ты гэту барану вон, хай тут не замінае. Ст.
•баранабык-ыка, предл.-ыкў; мн. ч.-кг-коў-ком-кі-камі-кох, м.—овцебык. ЗТ.(БНсл.). • баранарог-огв, предл.-озе, м.—крноце-рос. нтс.
•баранавалок-ока, предл.-оку, зват.-оча, област., м.—несуіцнй работу по бороньбе. Шсл.; Ар. См. скарадзьбіт. Падрос хлапчук — і ё баранавалок. Ст.
•баранаваньне-ня, предл.-ню, отгл. ймя суіц.(к баранаваць), област.—бороньба. Шсл. Якое тваё баранаваньне — нічога ня варта. Ст. См. скарадзьба.
•баракаааць-нўю-нўеш-нўе, несоверш.. пе-рех.. област.—бороннть. Шсл. Паедзем баранаваць грэччын. Ст. См. скародзіць. Соверш. забаранаваць—забороннть. Шсл. Забаранаваў ячменю ганьке. Ст. Соверш. пабаранаваць, област.—побороннть. Шсл. •баранек, предл.-ньку, м.—кружек свнтый нз лозы, для связкн бороны н укреплення зубьев. Нсл. 15. Прыгатаваць баранькаў на скароды. Нсл.
• баранец-нца, предл.-нцу, м.—растенне, употребляемое протнв падучей болезнн. Нсл. 22.
•бараніна-ны-не, ж.—мясо барана, бара-ННН. Ар.
*баратіуь-ню,бароніш-не, несоверш., перех.
1. затцніцать, Ар.; Растсл.; МГсл.; Шсл.; Нсл. 31; Ксл. оборонять. Што там дзеецца, няхай Бог бароне. Нсл. ізз. Калі хто без пакаяньня памрэць, Пане Божа, барані, горай магільнай мукі нет. Кіт. 5164. Я ня буду цябе бараніць. Раіны Аз. (Ксл.). Соверш. абараніць—заіцнтнть(обопоннть, Ар), Шсл.; Ар.
убараніць
99
барнадын
Соверш. убаранГць—заіцнтнть(обороннть, С.) Шсл. Ледзь убаранілі каноплі ад вераб’ёў. Ст.
2. (воспреіцать, Ар.; Гсл.), запреіцать, возбранять. Ар.; Гсл.; Нсл. 31. Ты бы й цяпер ей браці таго дзерава не бараніў. Квятк. 150. Я табе не бараню сюдэй хадзіць. Ар. Поп бароне хадзіць на ігрышча. Нсл. Хлеба-солі не бараню табе. Нсл. Соверш. забараніць—запретйть. Гсл.; Ар.; Шсл.; Нсл. 160. Ані Пан Бог забараніў, ані дазволіў, і прарок таго ня чыніў, і людзём не бараніў, ані дазваляў — то ест мэкруг. (заб., няма грэху\ Кіт. 68613. Забаранілі на атаве пасьціць. Ст. Прйч. забаронены —запреіценный. Ар.; Шсл. Сяголета Глушня луг забаронена. Ст.
разбароневаць-чюю-нюеід-нюе; повел,-нюй-нюйма, несоверш., перех.—раЗВОДНТЬ деруіцйхся. Шсл.; Ар. Пачаў іх разбароне-ваць, дык яны яму надавалі. Ст. Соверш. разбараніць—развестй деруіцйхся. Гсл.; Ар.; Шсл.
•бараніцца, несоверш., возвр.—заіцйіцаться, обороняться. Ар.; Гсл.; Шсл. Барысе, сам бараніся. Послов. Ст. Ліст князя маець прынесьці, чым бы ся Сенька бараніці меў. Гордз. Ак. хуп, з. Соверш. абараніцца —обороннться, заіцйтйться. Ар.; Шсл. Ледзь абараніўся ад сабак. Ст. Соверш. адбараніцца—заіцйтйться, оборондтся. Шсл. Ад бабы не адбаронішся. Дсл. Ледзь адбараніўся ад ваўкоў. Ст. Соверш. убара-ні'цца—заіцйтнться. Шсл. He ўбараніцца ад мышэй. Ст.
•баранькоўка-ўкг-ўг/ы, ж.—баранья шап-ка. Ксл. Купіў шапку-баранькоўку. Замош-ша Сян. (Ксл.).
•баранькавы(бараньковы, Ксп}-вая-вае, прйлаг.(к баранькі)—мерлушковый. Нсл. 15. Хутра баранькавае. Нсл. Бараньковы кажух апрануў. Беліца Сян. (Ксл.).
•бapäнькi-^öў, мн. ч.—мерлушкй. МГсл.; Нсл. 15. Гэткія баранькі толькі паном насіць. Нсл. Хомачка цярэбе ў руках абадраную, з аблезлымі штучнымі баранькамі, шапку. Гарэцкі: Песьні, 56.
•баравГк-wä, предл.-Ікў; лш.ч., дат.-КОМ, мн. ч„ предл.-КОХ, м. 1. белый грнб. Ар.; Ст.; Нсл. 31: Шсл.; Ксл. Грыбок на бок, баравік едзе. Послов. (Нсл.)—чйн чдна почдтай, а млад-шйй на край. Лўчыў на гняздо баравікоў, дык як відзіш кошык набраў. Ст. Мы пойдзем у лес у баравікі. Шумкі Сян. (Ксл.). 2. медведь жйвугцйй собственно по борам. Нсл. 31.
3. дух жнвушіій по поверью в бору. Нсл. 31. •баравіковы, -вая-вае—прннадлежаіцнй (йлй относяіцййся, С.) к белому грйбу. Шсл.; Ар. Баравіковы й карэнь добры. Слопішча Шацк. (Шсл.).
• баравіна-ны, ж.—вереск с другнмн травамн в хвойном лесу; служйт паст-бніцем. Шсл. Каравы пагналі на баравіну. Ст.
•баравшка-нхі-нцы, ж.—хвойная роіцй-ца. Ксл. Прыгожая ягоная баравінка. Б. Летцы Куз. (Ксл.).
•баравіца-цы-цы, ж.—род травы. I бара-віца! У лесе на нізкіх месцахрасьцець, пад ХвОЯМІ. Капыловіч: Хлеб.
•баравы-вая-вое—растуіцйй в бору. Шсл. Сьсек баравую бярэзіну. Ст. Яму ані шум баравы—он й ухом неведет. Будслаўе.
•барэхкі-так(одна барэтка)—дамскде полуботйнкн. Ксл. Барэткі ціснуць нагу. Навікі Віц. (Ксл.).
• барбар-рд предл. й зват.-ру; мн. ч-ры-раў, м.—варвар. БНсл.
•барбара-ры-ры, ж.—жердь для прд-креплення плотов у берега. Калупайла.
•барбарскі-коя-кае—варварскйй. БНсл.
•барбарства-ea, ср.—варварство. БНсл. •барбарызма-змы-зьме, ж.—варвардзм.
•барда-ды, ж., област.—тупой топор. Ксл. He сякіра твая, а барда — нічога не СЯЧЭЦЬ. Русінава Сян. (Ксл.).
•бардадым-ліа, предл.-му, зват.-ме, м.— (очень высокйй человек С.), верздла. Гсл. •бардзёй, барджэй, баржджэй,—см. под бордза.
•барзабагаты, -тая-тае—скорообога-іцаюіцййся. Нсл. 31. Хто хоча быць барзабагатым, борза страціць на тым. Послов. Нсл.
•барзьдзіць, баржджў-дзіш-дзіць, 1. спешйть, торопнться. Барс., Лепел. Барзь-дзіць да аўтара. Юхн.(Узгоркі). Соверш. лабарзьдзіць—поспешйть. У сьвятыні абачыў вас, дый да дому пабарзьдзіў. Юхн.(Узгоркі).
•баркан-у, м.—забор йз еловых сучьев. Ксл. На гародзе заваліўся баркан. Кабішча Куз. (Ксл.).
•баркана-ны-не, ж.—морковь. Ксл. Мая ты свацьця, якая ж у мяне сёлета баркана ўрадзіла. Марынчына сір. (Ксл.).
•баркўн-унў, предл.-унё, м.—доннйк(тра-ва), Гсл.; Верас; БНсл. люцерна серповйдная. Верас.
•баркўн жоўты—доннйк жёлтый. Верас.
•барлёчы, (Ксл.), барлячы-чдў(одйн бар-ляч)—женскйе ботйнкн на пуговйцах, Шсл.; вішнева Вал. грубые женскде башмакй. Ксл. Ціснуць на назе барлячы. Дукорка Сьміл. (Шсл.). Барлёчы ўлетку мала хто НОСе. Заронава Куз. (Ксл.).
•барляць, област. 1. перелйвать, взбал-тывать. Ксл. До табе барляць крупеню! Пустыр Сір. (Ксл.)-
2. без толку работать. Ксл. Ён зямлі ня ўмее араць, а толькі барляць. Мокавічы Чаш. (Ксл.).
•барліна-ны-не, ж.—род речного судна. Барліна падымала да 50 тыс. пудоў збожжа. Віцьбіч(Бацьк. Но. 49-50/435-436).
• барнадьін-ьша, предл.-ыну, предл.-ыне, м.—бернарднн, монах рймско-катойй-ческого ордена св. Бернарда. Нсл. 41.
барнадьінскі
100
басанож
•барнадьінскі, -кая-кае—бернардннс-КНЙ. Нсл. 41.
•барсаньне-ня-ню, ср., отгл. ймя суіц. к барсаць.
•барсіць-аю-аеш-ае; повен-ай-айма, несо-верш., перех.—продевать завязкн в ушкн лаптя, Ар.; Шсл.; Гсл.; Ксл. укреплять(лаптн, С.) оборою. Нсл. 16. Ня ўмее яшчэ лапця барсаць. Белае Пух. (Шсл.). Барсаць лапці, кавярзьні. Нсл. До табе барсаць лапці! Лужасна Куз. (Ксл.). Соверш. абарсаЦЬ—про-деть завязкн в ушкн лаптя. Шсл. Абарсаю лапці ды буду абувацца. Белае Пух. (Шсл.). Соверш. забарсаць—продеть шнурок в лапоть, Гсл. затянуть "абору" в лапоть. Нсл.; Ар.;Нсл. 159; Ксл. Забарсай аборы ў лапці. Зямковічы Сян. (Ксл.). Ня ўмееш ты забарсаць лапця. Ст. Прйч. забарсаны —продеты "аборы” сквозь верхнне дырочкн лаптя. Нсл. 159; Ксл. Аборамі забарсаны лапці. Нсл. Соверш. разбарсаць —вытянуть нз лаптя "аборы". Шсл.
Разбарсай свае лапці: яны ўжо патап-таліся. Ст.
выбарсаць, соверш.—вытянуть нз лаптя "аборы". Шсл. Выбарсаў патаптаны лапаць. Белае Пух. (Шсл.). Прйч. выбарсаны (лапаць)—с вытянутымн "аборамі”. Шсл. Валяецца выбарсаны лапаць. Белае Пух. (Шсл.).
•барсўк-ука, предл.-укў; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—барсук.
•барсукоў-ова-ова—барсучнй. Шсл. Зна-йшлі барсуковую нару. Жораўкі Сьміл. (Шсл.). •барсьнГ,(жн. ч.унёў-нём, предл.-нёх—ко-жаные лаптн. Ксл. Я пашыў сабе навыя барсьні. Чарніца Лёз. (Ксл.).
•баршчовы(колер)—цвет раскаленного железа. Юхн.
•баршчоўка-ўкг-ўцы, ж„ раст.—кнслнца. БНсл.
•баршчэўнік-іка, предл.-Іку, м„ раст.—мед-вежая лапа, боріц, употребляется в западных н южных областях Велнко-лнтвы (Белорусн), вместо свекольннка в іцн. Нсл. 31.
•бартаваць-тлўю-пзўегй-тнўе; повел.-тўй-тўйма, несоверш., перех.—выннмать паз в бревне. Шсл. Бартуюць бярвеньне на хату. Ст.
•бартўль-уля, предл.-улю; мн. ч.-лі-лёў-лём-лі-лямі-лёх, м.—насекомое, гнездяіцееся в коре дерева. Каб насадзіць (на кручок вўды) лове ў садох бартулёў. НК.: Очеркн, 5’10.
КНІГІ ОНЛАЙН
