Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• барузьдзі'ць-джу-дзгй/, несоверш.—бре-днть, плестн вздор. Ксл. Ён п’яны доўга барузьдзіў, пакуль заснуў. Баравыя Куз. (Ксл.).
•барцяны-ная-нае—бортевой. Нсл. 31. Барцяны прыпас. Нсл.
•барцявік-гга, предл.-ікў; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—медведь, лакомый до бортевого мела н очень опасный для бортевых пчел. Нсл. 31. Бяда, калі барцявік унадзіцца. Нсл.
•барыла-лы, обіц. 1. боченок, (Ксл.) мерою в 3 ведра н более. Нсл. 16. Уменьш. барьілка-лкі-лцы—боченок. Mix.; Растсл.
•барылачка-чкч-ччы, уменый.(к барылка) —боченочек, не более как с полведра. Нсл. 16.
2. (перен.)—толстяк. Ксл. 3 гэтым барылаю ня думай доляцца. Азярэцк Сян. (Ксл.).
•барыліца-цы-чы, ж.—порядочный боче-нок. Нсл.16. Выкаці барыліцу гарэліцы. Нсл. •барылка-лкі-лцы, ж. 1. цнлнндрнк около вершка дляною, вставляемый в "шра-таўніцу", через который всыпается в "шратаўніцу" н высыпается нз нея дробь. НК: Очеркн, 528.
2. каждая нз двух частей сегёлкн, в ушкн которых протягнвается чересседельннк. Mix.
3. —cm. nod барыла.
•барыльца-ца, ср.—боченочек. Растсл.
•барыш-шў, м. 1. угоіценне после обмена нлн продажн(нлн заключення сделкн, С.) Ар.; Шсл. Давай за каня сто рублёў і барыш твой. Ст. Лепш за дзякуй молат зьбі, а барышоў ты ня пі. Песьні, 81.
2. угоіценне прн сватанье невесты. Шсл. Сваты прыехалі барыш піць. Ст.
• барышнік-пса, предл.-Іку, зеат.-іча, м. —свндетель прн продаже, обмене н прн найме работннка. Сьветкі пры куплі каня і пры найме работніка (названы) барЫШНІКамІ. Гордз. Ак. ХУП, стр. ХХХУ. Пры куплі або мене маюць барышнікі, людзі добрыя, веры годныя. Стт. 486.
•барышы-шоў-lUOM, мн. ч„ предл.-ШОХ, мн. ч.—угоіценне по случаю заключення сделкн, Гсл. угоіценне после обмена, продажн нлн уступкн чего-л. Нсл. 31; Гсл. Барышоў трэба запіць. Нсл. Пакуль тыя барышы, у бабы ня стала душы. Послов. Нсл. Mae барышы, ды на твае грошы. Послов. Нсл. Зь цябе, браце, надабе барышы. Азярэцк Сян. (Ксл.). См. барыш.
•бас-са, м.—бас.
• басоль-лг, мн. ч.. род.-ляў, ж. контрабас. Ксл. Хто грае на басолі, у таго няма ні хлеба, ні солі. ПустырСір. (Ксл.).
• басоха-оты-оце, ж„ собйр. 1. босякн, (Ксл.; БНсл.), хулнганы. Гсл. Усякая басота a галота хоча камандаваць. Ст.
2. босяк; оборванец. Басота ты! Ст. Чыстая басота ты! Новае Сяло Беш. (Ксл.). Там — пашел, а ён басота! С. Музыка, 203. •басанож, нареч.—на босу ногу(без чулок, С.). Ар.; Ксл. Абуў боты ды басанож, дык усёроўна сьцюдзена. Сукрэмна Сян. (Ксл.). Рэха басанож бяжыць па лесе. Лойка: л. Песьня. См. галоступкам.
басатва
101
баваўна
•басатва-вы, собйр.—босякн, хулнганы. Знайшоў па сабе басатву. ЗСД 76. См. басота.
•басаварь-сую-суеш-суе, несоверш.—ша-лнть, резвнться, беснться. Нсл. 16. Досіць табе басаваць. Нсл. Соверш. збасаваць, 1. разбнть, шаля; нспортйть. Нсл. 195. Збасавалі талерку. Нсл.
2. убнть, Нсл. 195. сжйть co света, нзвестн. Гсл.
«басаваць-сўю-сўеш-сўе; повел.-сўй-сўйма, несоверш.—петь(говорнть, С.) басом, Нсл. 16; Ксл. баснть. Хораша басуе. Нсл. Два музыкі стараюцца скўпіцца, стаць da пары: адзін ізь іх ізь лепшым навыты-раньням дзяржыць вярхі, а другі, пачы-наючы, прыкладам толькі басуе. НК: Дудар 191. Ен ужо ў царкве не басуе. Сянно (Ксл.).
• басавІкГ-КОр-КОЛ^, мн. ч., предл.-КОХ, —туфлй. Ксл. Абуй мае басавікі. Астровы Сір. (Ксл.).
•басэтля-л/'-л/, ж.—контрабас. Шсл.; Нсл. 16; Ар.; мгсл.; Ксл. Мўзыка з басэтляю была. Нсл. Грае на басэтлю, аж равець. Ст. Мірон купіў сабе басэтлю. Вярхоўе Беш. (Ксл.).
•басёць-ёю-^сш-ёе, несоверш.—становнть-ся босяком. Соверш. абасёць—обосячнть-ся, Ксл. стать босяком. А мой мілы абасеў — ЛЯ чужых дзевак сеў. Запрудзьдзе Сян. (Ксл.).
•басісты-твга, 1. певчнй, поюіцйй басом. Нсл. 16. Наш басісты як крыкне, аж вокны трасуцца. Нсл.
2. музыкант, нграюіцнй на басах. Нсл.
•БаскЦ едйн. БаеК-СКД), предл.-ску, зват-сча, ж. Басчанка, мн. ч„ род.-анак—Баскн, народ северной Йспаннн.
•баСТОЛІЦЬ, -лю-ліш-ле, несоверш., перех. —бнть неіцадно. Нсл. За што ты яго бастоліш так? Нсл.
•баство-ва, ср.—божественное естество, Гсл. божество.
»бастысь-ыся, предл.-ЫСЮ, зват.-ысю; мн. ч.-сі-сёў-сём, мн. ч., предл.-сёх, м.—шляюіцйй-ся, здоровый, но нн к чему неспособный парень, Ксл. лодырь. А гэты бастысь чаму НІЧОга НЯ робе? Спаскае Сір. (Ксл.).
®басьцяньне-ня, предл.-НЮ, отгл ймя суіц.(к басьцяцца)—скнтальчество. Гсл.
•басьцяцца-яюся-ясгдся, несоверш.—(шля-ться, Ксл.), броднть, мгсл.; Ксл. скнтаться, бродяжннчать. Гсл. Што ты бязь дзела басьцяешся. Рыбчына Сір. (Ксл.).
•басьці',—CM. под босьць.
•басьціся,—под босца.
•Башкірьі, (одйн Башкі'рЬоў-ролі—баш-кнры, однн йз народов СССР, •башлак-ака, предл.-акў, зват.-ача; мн.ч., дат.-КОМ, мн. ч„ предл.-КОХ, м., област.
—барышннк; мошенннк. Растсл.
•батоўе-ўя, предл.-ўю, ср.—свекольные стеблн с лйстьямй прн ннх. Насячы сьвіньням батоўя. Сянно (Ксл.). Ср. баць-віньне. Уменьш., ласкат. батовейка-ка, предл-ку, ср.—свекольные стеблн с лйстьямй прй НйХ. НК.: Очеркн, 420.
•баталя-л/-лг, мн. ч„ род.-ляў, ж. 1. баталня, бнтва, сраженне.
2. свалка, драка, крнк в большом споре. Шсл. Бабы баталю паднялі наўсе сяло. Ст. •батанік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—бо-таннк.
•батйніка-гкг-гццы, ж.—ботанн ка.
•батгміка-цы-цы, ж.—ботаннк(женіцй-на).
•батаніцкі-кая-кае—ботаннческнй.
•батаваць-тўю-тўеш-тўе; повел.-тўй-тўйма—роптать. Янк. 1. Кінь батаваць на іх. Янк. I. Я ўсе на Мар’ю гавару а батую, што к сыну ня едзе. Тм. Батавала, што сьмяюцца. Тм.
•батавацца-тўюся-тўешся, област.—во-ЗйТЬСЯ. Растсл.
•батлёйка-йкі-йцы, ж.—вертеп. Шэйн, 121. (Сборннк Отд. рус. яз. н слов. Акад. Наук, т. 72) •батлейкавы-вая-вае—вертепный.
•батўрства-ea, ср.—зверство. мГсл. •батьіст-cwj', предл.-сьце, м.—батнст. •батыставы-вая-вае—батнстовый.
•бавоўна-ны-не, ж.—хлопок(волокно семян хлопчатннка, С.) Ксл.; Ар. Купі бавоўны хунты два. Шуміліна Сір. (Ксл.). См. баваўна, баўна.
•бава-вы-ве; мн. ч„ род.-ваў, ж. 1. забава, развлеченне детей й для детей, в самом раннем детском возрасте, когда у днтятн начннает розвнваться некоторая само-стоятельность действнй н мышлення, НК: йгры, Но. і,стр. 30; Бабы, Но. 5. развлеченне. Гсл. Дзяціныя баеы. НК: Нгры 22.
2. замедлнвшееся отсутствне, НК: Нгры, Но.
1. замедленне, Гсл.; Нсл. 11. промедленне. За баваю аднаго дурня і наша праца прапала. Нсл. Зьнібее сэрца й да працы гукае, бо наша бава надаець сораму. МГсл., перадмова, III.
3. провожденне временн, ялй занятне, легкое н прнятное, забава, потеха. Нсл. 11. Зь ім не вялікая бава... Нсл. Уменьш. баўка-ўкі-ўцы—времяпровожденне. мгсл.
4. обман, обаянне, (Гсл.) прелыценйе. Нсл.
11. Знаю вашы бавы. Нсл.
•баваровы-вая-вае—баварскнй. НК: Очер-кн, 69; Пнт. Но. 17. Баваровае піва. НК: Очеркн, 69.
•Бавара-ры-ры, ж.—Баварня — госу-дарство, входяіцее в состав Немецкой Федератнвной Республнкн.
•баваўна-ны-не, ж. 1. хлопчатая бумага, (устар.) Нсл. 11, ХЛОПОК, Гсл. ХЛОПЧатННК. См. бавоўна.
2. волокно йз хлопка, вата. Нсл. Н.Коўдра баваўнаю падаслана. Нсл. Каптан баваў-наю насьціланы. Тм.
3. хлопчатобумажная пряжа.
баваўнянка
102
бавіцца
•баваўнянка-нкі-нцы, ж. 1. хлопчатобу-мажная ткань. Нсл. 11. Баваўнянкаю падбіта камізэлька. Нсл.
2. хлопчатобумажное одеяло. Нсл. 11. Накрыўся баваўнянкаю. Нсл.
•баваўняны, -ная-нае—хлопчатобумаж-ный, (Гсл.) ватный. Нсл. 11. Камізэлька баваўняная. Нсл. Прадзіва баваўнянае. Тм. •баваўні'к-г'кд, предл.-ікў, м„ бот — хлоп-чатннк. БГсл.
•бавеньне-ня, предл.-НЮ, отг.і. ймя cyuf. к бавіць 1,2,3; бавіцца 1,2. За малой патрзбаю, а толькі бавеньня было. Нсл. 11. А другі голас спрабаваў шаптаць тады яму, што ня ўсё ж і адзінота, кнігі й думкі, што трэба нейкага іншага, агульнага зь людзьмі й вясельшага бавеНЫІЯ. Дзьве Душы 94.
•бавіла-лы, обш. 1. медлнтельный чело-век. Нсл. II. Бавіла дурны, як пашоў, дык і забавіўся. Нсл.
2. кунктатор.
•бавіць-ўлю-віш-ве; повел. баў, баўма, несоверш., nepex. 1. доставлять развлеченне, НК: Нгры, Но. 1. забавлять, развлекать, НК: Бабы, Но. 5. забавлять, утешать, Нсл. 11. развлекать. Гсл. Баў, пакуль я прыду. Нсл. Чаму ня бавіш дзецяняці? Гсл. Соверш. пабавіць, а) развлечь, утешнть на неко-торое время. Нсл. 11. Пабаў яго, пакуль я прыду. Нсл. б) занять(развлечь на неко-торое время, не дать скучать, С.). Нсл. 421. Пабаў госьця картамі. Тм.
2. мешкать, медлнть, Гсл. мешкать. Вят., Вост. (Даль). Пан доўга бавіў, пакуль заплаціў грошы. Гсл.
3. задержнвать в ожнданнн(чего-л., С.), заннмать, Гсл.; Нсл. 11. задержнвать. Вят., Вост. (Даль.). Ня баў ты мяне. Нсл. Цэлы тыдзень бавіш мяне ні за тым, ні за сім. Нсл.
4. (да сябе)—маннть, подзывать. Аршо-вы музьзін(араб., азанчы, гуканнік на малітву) ночы азан (араб., гуканьне на малітву) пяючы, мяне бавіў да сябе. Кіт. 11962.
5. адбавіць, соверш.—отбыть угоіценнем. Нсл. 359. Гаворкамі нас не адбавіш. Нсл. Прйч. адбаўлены—отбытый умеренным угоіценнем. Нсл. 359. Нічым адбаўлены нашы госьці. Нсл. Несоверш. адбаўляць —отбывать угоіценнем.
забавіць, соверш. 1. развлечь, утешнть, Нсл. 11. развлечь(нгрой) ребенка. Гсл. Забаў дзяцё. Нсл. Каб дзяцё чым забавіць, дык ня/глакала б. Ст.
2. задержать чем-л.(разговорамн). Гсл. Ты мяне забавіў, а мне няма калі. Нсл. 11. Прйч. забаўлены—задержанный(чем-л., С.) замедленный. Нсл. 158. Забаўлены пасла-нец. Нсл.
3. (пад сябе)—взять, прнсвонть себе. Горда. Ак. ХУП, 524. Забавіў мі гарод мой. Тм. 91. Па сьмерці айца нашага ўсі статкі дамовыя пабраў і пашню... пад сябе забавіў. Тм. 7.
Соверш. набавіць, 1. занять(вдоволь, С.), повеселнть, позабавнть. Нсл. 298. Набавіў нас перазь вечар. Нсл.
2. надбавнть. Набавіць цану.
3. налнть с нзлншеством какую-л. жндкость. Нсл. 298. Набавіць жывот квасам. Нсл. Прйч. набаўлены—налнтый с нзлншеством. Нсл. 298. Набаўлена вады. Нсл. Страва набаўлена вадою. Тм. Несо-верш. набаўляць-яю-яеш-яе—налнвать с нзлншеством какую-л. жндкость. Нсл. 298. He набаўляй вады ў капусту. Нсл.
перабавіць, соверш. 1. переманнть. А я тую дзяўчынаньку к сабе перабаўлю. Нз песнн.
2. переправнть чрез реку(озеро, море, ropy, С.). Нсл. 397. Перабаўляць, пераба-віць вазы, тавар пераз раку. Нсл.
3. пережнть кое-как, Нсл. 397. перебнться. Перабаўляем, перабавілі дзякуй Богу сваім хлебам зіму. Нсл.
перабаўляць, несоверш. к перабавіць 1,2,3. прабавіць, 1. провестн(время, С.) Нсл. 519.
КНІГІ ОНЛАЙН
