Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
б) забнваться куда-л., прячась. Нсл. 182. Куды ты запетуешся? Адтуль ня вылезеш, хоць бы й хацеў. Нсл. Соверш. прыпёхавацца-туюся-туешся, прыпё-тацца-аюся-аешся—устать. Нсл. 542. Пры-петаўся я, цягнучы гэтую лямку. Нсл. Соверш. упётавацца—совершенно устать. Упетаваўся я за дзень, сякучы дровы. Нсл.
2. бороться, бнться с чем до усталостн, вознться. Нсл. 542. Каторы год петаюся я з гэтым хлапцом, а нічога добрага ня бачу зь яго. Нсл. Соверш. напетацца—нако-лотнть вдоволь. Досіць ты напетаваўся нас у свае войтаўства. Нсл. 316.
•пёвень-ўня, предл.-ўню, зват. пёўню; мн. ч. пеўні-няў-ням-ні, м.—петух. Растсл.; ПНЗ; Лук’янава Сян. (Ксл.).; Шсл.; Гсл.; НК: Очеркн, 408. Наш певень адбіўся ад сваіх курэй. Ст. Панясу пеўня на места прадаваць. Ст. Уменьш. пеўнік-іка—петушок. Шсл. Зьгінуў наш адзін пеўнік. Ст.
•пецік-іка, м.—детскнй мужской дето-родный уд. Нсл. 542. У дзіцяці нешта пецік распух. Нсл.
•пёўнікі-коў, едйнств. ч. нет.—ПОГрвМОК обыкновенный [Alectorophus L.) У гародзе ё шмат пеўнікаў і ўсякіх красак. Ст. См. званец.
•пець, пяяць, (Ксл.; Гсл), пяю, пяёш, пяёць-ём-іцё-юць; повел. пей, пяі, несоверш., каго-Ш^О—петь. Шсл.; Белікава Бельск., Смл., Данькова Смоленск., Радашкава Ельн., Свалы Красьн.(Раст.: Говоры Смл.); Нсл. 542,543. Ня пей ты гэтак жаласна! Ст. Пейма, дзевачкі, другую песьню! Ст. Песьню пяюць. Дсл.( под Аракчеев). Хто коран пяе, а нэмазу
(араб. малітву) не кланяецца, то не ест мусульманін. Кіт. іаі. Душою, нутром і языком пяючы. Тм. 2аЗ. Напрод пей. Тм. 2а4. Нэмаз пяюць. Тм. 18613. Што пяеш у нэмазе мыляньням, нэмазпсует. Тм.84аі5. Колькі ашмёткаў зачэпіш, запражэм, зьвязём у поле, зложым іх, як гной, і пяём. Дсл. He пяюць іхныя гадунцы. Гарэцкі: Песьні 9. На вуліцы драней пяём. Харобрычы Горадн.(Кур. 84). ЖнеІ будуць ПЯЯЦЬ. Бешанковічы (Ксл ). У нашым сяле пяюць песьні. Косіч 66. Убогія харошыя псальмы пяюць. Нсл. 536( под "псальма”). Чаму ж мне ня пець, чаму ж ня гудзець, калі ў маей хатаньцы парадак ідзець. йз нар. песнн. Можа й пяяць забыліся? НК: Старцы ,92. Пяю і плачу, плачу і пяю. Кавыль(Прыйсьце, Ho. 1). Ня Я ПЯЮ, народ Божы даў мне ў сэрцу лад прыгожы. я. Лучына. Вось жа п’ю, вось пяю, зь сябручкамі рады. Гарун: "Вясельле”. Пяе ЗЯМЛІца. Гарун: в. ’’Матчын Дар”. Пяюць зарніцы ў тваім паглядзе. Кавыль: ч. лёд. Бярэзьнікам пяе над галавой. Лойка: л. песьня. Пяялі песьні. Кавыль: Ростань, 9. Прйч. наст. вр. ПЯЮЧЬІ—ПОЯ. Многократ. ПЯВЯЦЬ, пяеаю-аеш-ае. Соеерш. ісьпёць, ісьпяю, сьпець, СЬПЯЮ, соверш., перех.—спеть. Сурэй(араб. род малітвы)... ісьпеўшы, потым мовіць "амін”. Кіт. 2аб, 83а9. Кажны сэлэват(араб. малітва на чэсьць прарокі) сьпяець. Тм. І34а3. Сьпяі якую-колечы псальму. Нсл. 536( под "псальма’ў Соверш. напёць, напяю—напеть. Ой, што вы напелі тут, ды якое дзіва! Шкада, што на голас вам зямелька драмліва. 3 альбому Вярыгі-Дарэўскага Соверш. папёць, паПЯЮ, 1. скончнть петь. Ужо пеўні папелі. Север. (Косіч 56).
2. попеть, петь некоторое время. Соверш. перапёць, -пяю-пяеш-пяець-пяем-пяіце -пяюць—перпеть, спеть всё, многое. Пакорным сэрцам... сурэй(араб. маліт-ва) перапеў. Кіт. 266. Як застануся сама сабеў дварэ, ды я ўсе песьні перапяю, так яны адна за аднэй і лезуць у галаву, а далі як прыдзе ўдум уся мая горкая жытачка ды бяздольле, дык усё пяю ды плачу... да ахвоты такі наплачуся. Косіч231. Соверш. адпёць, адпяяць, адпяю. Прйч. адпяяны. Пакратаў струны іскрыпак адпяяных. Кавыль: Ч. лёд. Несоверш. адПЯВЯЦЬ.
дапёць, дапяю, соверш.—допеть. Несоверш. дапяваць-яю. Імам фэрз дапявае. Кіт. 87а13.
запёць, запяяць—начать петь, запеть. Нсл. 132. Запяеш ты ў мяне другім голасам. Нсл. I песьню родную люблю я, што дзеўкі ў полю запяюць. Буйла. Запяём песьню. Івайцёнкі Імгл.(Косіч 52). Запяяў салавей. Ю. Жывіца("Прыйсьце”, Ho. 1). Я запяяў так, як пяюць у нас салаўі. Тм.
выпець, выпяю-еш-е, соверш., перех.—про-петь, нсполннть голосом что-л. Выпеў каран. Кіт. 362. Усе чатыры кнігі выпеў. Тм.
пяцьцё
879
пякаць
31614. Сто дваццаць чатыры кнігі выпеў. Тм. 31615. Несоверш. ВЫПЯВвЦЬ.
ПЯЦЬцё-ЦЯ. предл.-ЦЮ, отгл. ймя суіц. к пець—пенне. У нэмазе(араб. малітва) мыляціся, або мыляціся ў пяцьцю каран-ным, нэмаз псуеш. Кіт. 84а14.
•печ, пёчы, у печы, ж.—печь. Ар.
бітая печ—глннобнтная печь. НК: Очеркн, 241.
хадзіць каля печы—топнть печь, Дсл. 163. заннматься варкой пніцн.
•печая-ä-ä, ж.—нзмога. Нсл. 413. Печая пячэць на сэрцу. Нсл. Каб цябе печая пекла, як ты хлеб спаліла.
•печажвы-вая-вае, прйлаг. к печані. Печа-нёвЫЯ каўбасы. НК: Очеркц 23.
•пёчані-няў, едйнств. ч. нет., анат.—печень, печёнка. Ар.
•печаш-нёў-нём, мн. ч„ предл.-нёх, ж.—гру-дные внутренностн, к которым относят-СЯ Н ПОЧКН. НК: Очеркн 23.
•печанцы-цоў, едйнств. ч. нет.—печень. У печанцох сядзіць. Ад.
•печатарнік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —прнкладываюіцнй печать. Нсл. 413. Печатарнік яшчэ пячаці не прыкладаў. Нсл.
•печыва-ea; мн. ч.-вы-ваў, ср.—выпечка хлеба за ОДНН раз. Ар.; Ксл.; Шсл.; Нсл. 414. Два печывы хлеба за тыдзень ізьелі. сітна Лёз. (Ксл.). Мукі яшчэ стане на адно печыва. Ст. Разышлося печыва хлеба. Ст. Два печывы хлеба вышла на малаку. Нсл. •пёкам, всм. нар. 1. судя по выпеку. Нсл. 396. Пёкам хлеб добры, але мука прытхлая. Нсл.
2. тоже, что "пёкма”. Нсл. 396. Пёкам выпякае вочы. Нсл.
3. назойлнво, настойчнво. Нсл. 396. Пёкам лезе ў вочы, як асва. Нсл. Пёкам дадзяець просячы. Тм.
•пёкма—уснлнвает значенне слова ”пя-чы"—жечь. Сонца пёкма пячэць. Нсл. 396. Сьвякрывя пёкма пячэць нявестку. Нсл.
•пёрх, пёрху, м. 1. позыв к кашлю, сухой кашель. Нсл. 412. Пёрх твой ня добры. Нсл. 2. — пярханьне. Нсл. 412. Ад пёрху падняўся кашаль. Нсл. Ад твае піпкі ў мяне пёрх стаўся. Нсл.
•пёрх, междомет. — ПярхвНЬ. Нсл. 412. Ты нешта сядні пёрх а пёрх. Нсл.
•пяхцёр-цярй, предл.-цярў, зват.-цёру, м. 1. верёвочная сетка, на дорогу набнваемая сеном. Нсл. 413. Пяхцер сена пуды два. Нсл. 2. трен.—толстобрюхнй. Нсл. 413. Пехцяра гэт’кага ня борзда накорміш. Нсл.
3.—неуклюжнй. Растсл.
пехцярок-рка; мн. ч., дат.-рком, мн. ч., предл.-ркох, 1. 'уменый. к пяхцер 1.—верё-вочная, редко связанная сетка для сена в путн. Нсл. 413. Будзе зь мяне пехцярка сена. Нсл.
2. толстячек-ребеночек. Нсл. 413. Цяжкі ўжо стаў пехцярок гэты. Нсл.
пяхцерык—пехцярок 1, 2.
• пяхцёрны-ная-нае, прйлаг. к пяхцер —сеточный. Нсл. 413. Пяхцерная абора. Нсл. Пяхцернае сена. Тм.
•пяхнёрыць-ру-рыш-ра, несоверш., nepex. 1. набнвать “пяхцер”.
2. перен.—набнвать, напнхать, кормнть много. Нсл. 413. Досіць табе пяхцерыць дзяцё. Нсл. Соверш. напяхцёрыць. Нсл. 413. Напяхцерыў сабе пуза. Нсл.
• пяхцёрыцца-ррся-рышея, несоверш. 1. зав. к пяхцёрыць. Ня кажнае сена аднолькава пяхцерыцца.
2 . перен., возвр.. презрйт.—набнвать СВОЙ желудок. Нсл. 413. Пакуль ты будзеш пяхцерыцца? Нсл. Соверш. напяхцерыцца. Нсл. 413. Яшчэ ня досіць напяхцерыўся? Нсл.
•пяяць,—cm. nod пець.
•пядзя-дзі; мн. ч„ род.-дзяў, ж. 1. пядь.
2 .—мера длнны, четверть(аршнна, С.). пнз. мера длнною вытянутой ладонн.
•пяк, гмг. частйца, 1. ЗВук тупОГО удара. Нсл. 543.
2. междомет. для выраження звука прн паданнн на землю фруктов н др. мелкнх предметов. Шсл. Яблык пяк на зямлю. Ст. Цукерка з рук пяк у балота! Ст.
•пяколак-яка, м.—часть печн, пнз. выем-ка по ребру печл(со стороны нзбы, но не спередн печн, Ар.) в внде лавочкн. Шсл.; Ар. Палезу на пяколак пагрэцца. Ст. Што гэта за печ безь пяколка? Ст. См. зачынак. •пякота-імы, дат., предл. пякоце, ж. 1. жара, зной. мгсл.; Нсл. 396. Пякотаю павыпаліла ўсё ў полю. Нсл. Пякота на дварэ. Тм.
2. нзжога. Шсл. Нешта ізьела гнюснае, дык пякота пячэць. Ст. Уменый. пякотка-ткі-тцы, ж.—нзжога. Гсл.; Ксл.; Нсл. 396. Каб цябе пякотка пякла, як ты хлеб спаліла. Нсл. Каб цябе пякотка сьпякла! Сьвеча Беш. (Ксл.). См. ПЯЧййка.
•пякотна, нареч.—жарко. Нсл. 396. Пякот-на сядзець на сонцу; пойдзем пад сьцень. Нсл.
•пякар-ä, предл.-ар, зват.-äpy; мн. ч.-ры-роў-ром-роў-рамі-рох, м.—пекарь, хлебопек. Гсл.
•пякаранны-ная-нае, — относяіцнйся к печенню хлебных нзделнй, Нсл. 395.
предназначенный для выпечкн хлебных нзделнй. Пякаранная работа, пякаран-нае судзьдзё. Нсл. 395.
•пякірня-ні-ні, ж. 1. (хлебо)пекарня.
2. булочная. Уменьш. пякіранка-нкі-нцы. Нсл. 395. Пякаранка вясёленькая. Нсл.
• пякарны-ная-нае—выпеченный нз му-кн. Пякарныя вырабы.
япякаііЗз-сію-аеш-ае, несоверш., звукоподр. 1. падать(о фруктах н др. мелкнх предме-тах). Шсл. Дулі ўжо цасьпелі, дык самы пякаюць а пякаюць. Ст.
напякаць
880
пялюстка
2. класть, валять одно на другое. Нсл. 543. Ня пякай шмат на мой воз. Нсл. Пякай усё гэта на калёсы. Нсл. Соверш. напякаць —навалнть. Нсл. 316. Напякаў цэлы воз мяхоў. Нсл.
3. отправлять куда-л. протнв волн; саднть, заключать(в тюрьму). Соверш. упякаць. Вы й мяне ўпякалі ў гэта. Нсл. 543. Упякалі злодзея, разбоя гэтага ў татаву хату. Тм.
4. бнть чем-л. толстым, тупым. Ясл. 543. Пякай, запякай кабана абухом, даўбнёю. запякаць, а) убнть колом нлн пестом. Нсл. 182. Запякаць сьвіньню. Нсл.
б) вколотнть. Нсл. 182. Запякай гвозд на плешку. Нсл. Прйч. запяканы—вколочен-ный. Нсл. 182. Запяканага гвазда ня вымеш. Нсл.
5. колотнть дубьём. Нсл. 543. Пякай яго. Нсл.
6. бнть, колотнть вальком на реке. Нсл. 543. Пякаеш хусьце як не сваімірукамі, а я сваё ўжо адпякала.
пякнуць, однократ. к пякаць 1.—упасть, пнз. ударнть. Нсл. 543( под пякаць). Пякнуў раз і капут яму. Нсл.
адпякаць, 1. соверш. к пякаць 5—отко-лотнть, поколотнть. Адпякай яму бок. Нсл. 543.( под пякацьу
2. соверш. к пякаць 6. Отгл. ймя суіц. пяканьне-«я, предл.-ню, 1. валянне одного предмета на другой с некоторым звуком. Нсл. 543. Пяканьням сваім зробіце, што й конь не павязець. He глядзі на яго пяканьне, тавар гзта лягкі. Нсл.
2. бнтьё чем-л. плоскнм нлн тупым по мягкому. Нсл. 543. Пяканьне абухом, праньнікам. Нсл.
•ПЯКўчЫ,—CM. nod пячы.
•пялачкі-каў, едйнств. ч. нет.—пяльцы. Растсл.
•пялёгаваньне-ня, предл.-НЮ, отгл ймя суш. к пялёгаваць,—няньченне, неженне. Нсл. 396. Пялегаваньням папсавала дзяцё, яно таго й глядзіць. Нсл.
•пялёгаваны 1, прйч. к пялёгаваць 2. —нзнеженный(балованный, С.) Нсл. 396. Пялегаванае дзяцё ня вось борзда прыву-чыш да боязьні. Нсл.
2. upon.—бывшнй в потасовке, отколо-ченный. Нсл. 396.
КНІГІ ОНЛАЙН
