Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•пятшк-ко, предл.-кў; мн. ч. пятнікі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—гнездо, в котором ходят нлн обраіцаются ворота, Нсл. 543. чашка, в которую вставлен столбнк ворот, дверн, враіцаюшнй последнне, Ксл.; углубленне, в которое входнт ннжннм концом враіцаюшаяся колонна ворот. НК.: Очеркн, 214. Як ходзяць твае пятнікі? Вяжышча Беш. (Ксл.). Вароты зь пятніка вывярнуліся. Нсл.
•пятніца-цы-цы, ж.—пятннца. Ар. Уменьш. пяценкя-нкі-нцы. Нсл. 543. Пяценка сьвя-тая.
•пятнічны-ная-нае—пятннчный. Пят-нічны хлеб. Ар.
• Пятрок-ык«, предл.-трыкў; мн. ч. Пят-рыкі-коў, уменьш. к Пётра—Петя. Міліца ў Пятрыка усё ператрэсла. Ст.
• Пятроўка-к/—пост перед праздннком Петра н Павла (29 нюня). Шсл.; Ар. Карова пабегала ў Пятроўку. Ст. Жаніцца хоць і ў Пятроўку, а лапця сплесьці ня ўмее! Ст.
пятра
885
пяцьтысячны
•пятра-ры-ры, ж. 1. вышкн в овнне, на которых сушат СНОПЫ. Дуб. (Узвышша, 1929, Но. 5, стр. 105).
2. ярус.
3. этаж. Першая пятра—второй этаж.
4. мн. ч. пятры-раў,—полкн у гончаря, на которых сушат гончарные нзделня. Дуб. Уменьш. ПЯТарКІ. Горадна (Полесье, 180).
•Пятра-pä—праздннк св. св. Петра н Павла. Ар.
•ПЯТраньне-ЛЯ, предл.-НЮ, 1. отгл. ймя суіц. к пятраць.
2. чахотка. Нсл. 543. Пятраньне няхай на грудзі твае. Нсл.
•пятравы-вая-вае—двухэтажный.
•пятряць-аю-аеш-ае, повел.-ай-айма, несо-верш.—сохнуть, Нсл. 543. сохнуть от нстоіцення. Шсл. Пятраюць яны цэлае лецечка на аднэй цыбулі. Ст. Пятраеш над грошамі, капейкі жалееш сабе. Нсл. См. пятрэць. Соверш. адпятраць—отсох-нуть. Нсл. 378. Табе ногі, відаць. адпя-тралі, што ты йдзеш, як не сваімі. Нсл. Соверш. сьпятраць— (очень, С.) нссохнуть (, нсчахнуть. С.) Нсл. 543. Пятраеш, сьпятраў, а ліха мысьліш. Нсл. Сьпят-раеш, пакуль за цябе пайду. Нсл.
•пятрэць-эю-эеій-эе, несоверш,— (очень, С.) СОХНутЬ, Ар.; Дуб. (Узвышша 1929 г., Но. 5, стр. 105) нссыхать. Каб гора ляжала, пятрэла на скалах. Із замовы, Дуб. (Калосьсе, Но. 3/20, стр. 146). См. пятраць. Соверш. сьпятрэць— (очень, Ар.) высохнуть, Дуб. (Тм.) нссохнуть. Ар. 3 хаўтурным пось-вістам твая сьпятрэе галава. Дубоўка: Браніслава (Прыйсьце, Ho. 1). Соверш. ВЫПЯТ-раць—нсчахнуть. Гсл. Доўга хварэў, аж выпятраў увесь. Гсл.
•пятрына-ны-не, ж.—доска "пятры" — яруса, одного нз горнзонтальных рядов чего-л., расположенных однн над дру-ГНМ. Горадна Стол. (Полесье, 191).
•пятўх-ха, предл.-хў, зват. пятўша; мн. ч. пятухі-оў-ом-і-амі-ох, м. 1. петух, Ар.: Асінаўка Беш. (Ксл.) самец курнцы. См. певень. Уменьш. пятушок-шка; мн. ч„ дат-КОМ, мн. ч„ предл.-КОХ—петушок. Ар.
2. пягухі-хоў-хі-хамі-хох, едйнств. ч. нет., м.—пенне петухов ночью. НК.; Очеркн, 408.
3. пятухГ—ночное время от 11 час. веч. до 3 час. НОЧН. НК.: Очеркн, Но, 583.
першыя пятухі—пенне петухов около 11 час. веч.
другія пятухі—в 1 час ночн,
трэйція пятухі—около 3 ч. ночн. НК.: Очеркн, Но. 583. А першых пятухоў пабудзіў. Нсл. 542.
•пятушыць-ійў-ШЬІШ-ШЬІЦЬ, несоверш., пе-рех.—таскать, давнть, подобно тому, как это бывает в бое петухов. Нсл. 542. Досіць табе пятушыць яго. Нсл. Соверш. расьпя-тушыць. Нсл. 542.
•пягушыцца-шўся-шышся, несоверш. 1. храбрнться, подобно петуху перед дру-гнмн петухамн. Нсл. 542. Досіць табе пятушыцца перад намі. Нсл.
2. серднться, ярнться. Нсл. 542. Відаць, цябе шалёная муха ўкусіла за вуха, што ты сядні пятушышся, расьпятушыўся за штось. Нсл. Соверш. расьпятушыцца. Нсл. 542.
•пяты-тая-тае, чйсл.—пятый. Ар.
•пяваць,—см. под пець.
•пявўн-на, предл.-нё, зват. пявўне; мн. ч. пявуны-оў-ом-ы-амі-ох, м.—петух. Каля трэйціх пявуноў Андрэй мінаў ужо ійыбенІЦКІЯ могілкі. Дудзіцкі ("Бацькаўш-чына”, Но. 45-36/431-432). КалІ МЫ йшлі, ужо ПЯвуНЫ пелі. Бікава Сян. (Ксл.).
•пявўчы-чая-чае—певчнй. Нсл. 542.
•пяцёлька,—см. под пятля 3.
•пяценка,—см. под пятніца.
•пяцёрнічак-чка, предл.-чку, м.—пять однннц. Чатыры чатырнічкі: на каж-ным чатырнічку па пяць пяцарнічкаў (рукі, ногі). Рапан.
•пяцёх, о лйцах мужскогорода—ПЯТеро.
•пяцёха-ёх/-«е, ж.—нмя коровы, роднв-шейся В пятннцу. НК.: Очеркн, 357.
•пяцёра, чйсл., собйр.—пятеро (когда роды разлнчные, нлн пол нензвестен, нлн у суіцествнтельных нед ед. чнсла. Ар.
Памер багаты — па пяцёра йдуць з хаты, памер худачок — толькі non ды дзячок. Рапан. 30.
•пяцярыца-цы-цы, ж. 1. кнсть рукн; пять пальцев вместе взятых, Нсл. 543. пятерня. Нсл. Ср. чацьвярыца.
2. пять ударов. Нсл. 543. Пяцярыцу даў. Нсл. •пяцьгодка-дкг-дцы, ж.—пятнлетка.
•пяцьгодні-ляя-няе—пятнлетннй.
•пяцьдзённы-ная-нае—пятндневный.
•пяцікўтні-няя-няе—пятнугольный.
•пяцькўтнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.
—пятнугольнн к.
•пяцьпятравы-вая-вае—шестнэтажный.
•пяцьсьцён-ну, предл. й зват.-не, м.—ПЯТЙ-гранннк.
•пяцьсьценны-ная-нае—пятнгранный.
•пяцьчасшны-ная-наг—пятнмннутный.
•пяцьдзясятгодні, -няя-няе—пятндеся-тнлетннй.
•ПЯЦЬДЗЯСЯТКа-ЛНК7-7ПЧ0,> ж-25 коп. нлн 50 грошей. Ар.
•пяцьдзясяты-тая-тпае—пятндесятый.
•ПЯЦЬДЗЯСЯТ, чйсл., не склоняется—ПЯТЬ-десят.
•пяцьдзясяты-тая-тае, пяцьдзясятага-таму первая часть не склоняется—ПЯТН-десятый. Ар.
•ПЯЦЬСОТ, не склоняется,—ПЯТЬСОТ.
•пяцьсотны-ная-нае—пятнсотый.
•пяцьтысячны-ная-наг—пятнтысячный.
пяцьцё
886
упяць
•пяцьцё-ця, предл.-цю, ср.—пенне. Мыля-ціся ў пяцьцю каранным, нэмаз (араб., малітву) псуеш. Кіт. 84а14. Ад пяцьця альхамду сураю (араб., род малітвы) шайтан нішчаець. Кіт. ІаІЗ.
•пяць I, чйсл. пяцёх, пяцём, род. пяцёх ( о мужчынах), ПЯЦЬ ( о женіцйнах, жйвотных u нежйвых предметах), пяцьма, пяцёх—ПЯТЬ. Ар.; Ашмяна. Пяцёх вас мала. Нсл. 543. Пяцёх некрутаў ждалі. Тм. / пяцём вам не паддамся. Тм. Пяцьма гадамі старшы. Тм. На пяцёх падводах прывезьлі.
ні ў пяць, ні ў дзесяць—сделать что-л. совершенно плохо н прн том непопра-внмо. Шсл. Зрабіў ты, чалавеча, так, што цяпер ні ў пяць, ні ў дзесяць! Ст.
•пяць П, пну, пнеш, пнець, пнем, пніцё, пнуць, несоверш., nepex.—жать, тнскать, переть. Нсл. 543. Досіць табе пяць хусьце ў кубел. Нсл.
абпянўць, ПНЗ. абапнуць, Глуск (Янк.унў-нёш-нёць-нё м-ніцё—покрыть голову, пнз. прнкрыть, накрыть, закрыть. Глуск (Янк. I, 23). Абапні хустку. вельмі дождж. Глуск (Янк. I, 23). Пайшла машына, нейкая абапнута брызэнтам. Тм. Несоверш.
апінаць.
адатўць-ну-неш-нець-нем-ніцё, соверш., nepex.—осаднть, Гсл. попятнть назад. Нсл. 377. Адпінай, адапні народ, бо паном цесна ў царкве. Нсл. 377. Несоверш. адпінаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма—пятнть назад, Нсл. 377. очажнвать. Гсл. См. адапнуць.
дапяць, пнў-пнёш-пнёць-пнём-пніцё -пнўць; повел. дапні, соверш. чаго. 1. добнться, достнчь чего. Ар. Усюды ён дапяў. Ст. Ен свайго дапнёць. Ар.
2. поставнть на внд что-л. дурное нлн обнду свок>; упрекнуть. Нсл. 140. Нічым ляпей яму ня можна дапяць, як тым, што... Нсл.
датнаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, 1. несоверш. к дапяць 1., чаго—добнваться, достнгать. Дзеці дапіналі й нашы дулі абабраць. Ст.
2. соверш. кдапяць, 2. Нсл. 140. Тыўсе адным мне дапінаеш. Нсл. Отгл. ймя суіц. дапі-наньне-«я, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў—назой-лнвые упрёкн; поставленне на внд дурных поступков. Нсл. 140. Дапінаньням сваім сядзіш мне косьцю ў горле. Нсл.
запінаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., nepex. 1. завешнвать. См. запнуць.
2. запнрать, загоражнвать. Нсл. 179. He запінай імне дарогі. Нсл. Отгл. ймя суіц. запінаныне-ня, предл.-ню, ср. 1. завешн-ванне.
2. препятствне. Нсл. 179. He рабі мне запінаньня ў вясельлю. Нсл. Соверш. запнуць-нў-нёш-нёць-нём, 1. завеснть. Ксл. Запні вОКНЫ чым-колечы. Стаішча Чаш. (Ксл.). Ср. запінаха, апінянка.
2. запереть. Нсл. 180. Вароты ў мяне не запнуты дзеля добрага чалавека. Нсл.
3. загороднть (, преграднть, С.) Нсл. 179. Тут запнулі дарогу.
напінаць, несоверш., nepex. 1. напялнвать. мгсл.; Шсл.; Нсл. 314. He напінай туга палапіна пругамі. Ст. He напінай майго кажушка, табе ён цесны. Нсл.
2. натягнвать (веревку, Гсл.; лук, С.). Паўлічак сядзіць, лук напінае; лук напінае, у варла страляе. Старадуб (Жнв. Старнна, 1909, I, 84).
напІнаньнё-Ю?, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к напінаць 1, 2. Напінаньне сьвіткі на кажух. Нсл. Соверш. напяць, напнўць, напнў-нёш-нёць-нём-ніцё, 1. натянуть. Гсл.
2. напрячь.
3. напялнть. Гсл.; Нсл. 314. Не’к жа такі напнуў мой жакет на сябе. Ст. Ледзь напнуў шапку на вушы. Нсл. Прйч. напяты. I моцна струны ўжо напяты на ціхай ЛІры на маёй. Крушына: Творы, 136.
папінаць-й/о-явгн-яе, несоверш. 1. nepex. —совать, подвнгать. Нсл. 170. Папінай, папні снапы далей. Нсл. Соверш. панўць ні'-нёш-нёць. Нсл. 470.
2. пенять, упрекать. Нсл. 470. Ты імне ўсё адным папінаеш. Нсл.
прыпяць, соверш. 1. nepex.—прнжать к чему-л. Нсл. 507. Прыпяць к сьцяне. Нсл. Прйч. прыпяты—прнтнснутый (прнжа-тый, С.) в стоячем положеннн. Нсл. 508. Прыпяты к сьцяне людзьмі, ніяк вывяр-нуцца ня можа. Нсл.
2. nepex.—настоять прнняться за что-л. Нсл. 507.
3. каму,—сделать выговор. Нсл. 507. Прыпяў яму, аж нос завярнуў. Нсл.
4. скоро прнйтн. післ. Сюды, нябось, як бачыш прыпяў! Ст.
прыпінаць-йю-аеш-ае, несоверш. к пры-пяць 1.—прнжнмать к чему-л. Нсл. 507. Прыпінаць да сьцяны. Нсл.
2. несоверш. к прыкіЯЦЬ 2.
3. пенять, делать выговоры. Нсл. 507. За мае дабро ды імне ж і прыпінаюць. Нсл.
разйпнўць-ў-нёш-нёць, соеерш.—растя-нуть. Разапнуць будан. Несоверш. расыіі-наць.
выпінаць, несоверш., nepex., Гсл.—ВЫПЯЛН-вать. Нсл. 89. Выпінаць, выпяць пуза. Нсл.
2. выставлять. Нсл. 89. Выпінае, выпяла сваю дачку, каб яе ўсі бачылі. Нсл.
3. выталкнвать. Нсл. 89. За што ты мяне выпінаеш вон? Нсл.
выпінаньне-ня-ню, отгл. ймя суіц. к выпінаць 1, 2, 3 зн. й выпінацца 1,2. Нсл.89. Выпнуў сваё пуза. Ст. Выпні яго за дзьверы. Нсл.
упяць, упнў-нёш-нёш-нёць-нём-ніцё, соверш. купінаць 1,2. Упяў гарачы пагляд у паненку. ЗСД юі. Карла myna ўпяў у яго свой хмуры пагляд. зсд, 142. Ўпяла ў халодна бялесую плямку акна нярухомы пагляд. ЗСД, 193. Прйч. упяты.
упінаць
887
пячатаваць
упінаць-аю, несоверш. 1. вперять. Ён упінае відзеньне ўвакно. зсд 57.
2. концом граннчнть с чем. Нсл.661. Нашы землі ўпінаюць, упнулі ў балота. Нсл.
упінйньне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к упінаць, 1. сопротнвленне ведуіцему. Нсл. 661.
2. сопротнвленне прннуждаюіцему. Нсл. 661. He паможа табе тваё ўпінаньне. Нсл. •пяцца, пнўся,пнёійся-пнёцца, пнёмся, пніцёся, пнўцца, соверш.. возвр. 1. напря-гаться.
КНІГІ ОНЛАЙН
