Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• пяюха-хг, дат.. предл. пяюсе, ж. к пяюн, —певйца. Mix. Уменьш. пяюшка-шкі-шцы. Ешча, птушкі-весялушкэ, шчыра просім вас. А ўвясну нам, пяюшкі, услаўляйце час. Швэд: Сьцежкі, 105.
•пяюльля-лі, дат., предл.-лі, ж.—певйца. Войстам Вял.; Забалаць Дз.; Кацельня Пц. Во дык пяюльля гэта! Забалаць Дз.
•пяюн-на, предл.-нў, зват. пяюне; мн. ч„ пяюны-оў-ом-амі-ох, м.—певец. Еўлічы; Mix.; МГсл. Ня кажны пяюн добры голас мае. Mix. Удзень дык ён пяюн быў. Лука-шоўка Беш. (Ксл. 319).
•ПЯЮЧЫ,—CM. nod пець.
•пігаўка-ўкі-ўцы, ж.—птнца, немного меньге вороны, крвчйт: пйгй, пйгй. Ар.
• піх, піху, предл. nice, зват. піша, м.—тол-чек. Нсл. Ад аднаго піху паляціш. Нл. Піхам вывялі яго з двара. Нсл.
• ПІх! междомет.—ТОЛКІ Нсл. 416. ПІХ яго каленам ад сябе. Нсл.
• піхам, s знач. нареч. 1. наСЙЛЬНО. Нсл. 416. Піхам упіхнулі яму работу ў рукі.
2. бнтком. Нсл. 416. Піхам напхана поўная скрыня хусьця. Нсл. Шхам набіта царува людзёў. Нсл.
•тхаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-eepui., nepex. 1. ТОЛКаТБ. Гсл.; Нсл. 416; Шсл.; Ар. Што ж ты піхаеш яго, ён жа цябе не чапае?! Ст. Піхай яго адсюль. Нсл.
піханьне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суш,. к піхаць-ацца—толканйе. Нсл. 416. Зь пі-ханьням выгналі з хаты. Нсл.
2. выбйвать в молотьбе семена, чтобы отделнть от плевы ( о пшенйце). Нсл. 416. Піхайце пшонку. Нсл.
папіхаць, Нсл. 416. — ”шл:аі<б”во 2-ом зн. некотрое время. Яшчэ раз папіхайце (пшонку). Нсл.
3. совать. Нсл. 416. Піхай у мех усё гэта. Піхай у вакно адзежу. Нсл. Однкрат.
піхнўць-нў-неш—толкнуть. Ар'.; Шсл.; Нсл. 446. Піхнулі мяне Ў ваду. Тверск. губ. (Афа-насьев, У, 1914, 98).
адпіхаць—отталкйвать. Ар.; Нсл. 378: Шсл. Адпіхай, адпіхні народ назад. Нсл. Соверш. адпіхнўць, -нў-нёш-нёць—оттолкнуть, отодвннуть толчком. Дсл. Адпіхні гэту жабуцьку, хай ня лезе сюды. Ст. Сьціснуў народ — не адпіхнеш. Дсл. Несоверш. запіхаць, 1. запйхнвать, засовывать. Нсл. 179. He запіхай далёка тапара. Нсл.
2. затыкать. Нсл. 174. Запіхаць дзіру. Нсл. Соверш. запіхнўць. Несоверш. напіхаць —набнвать. Нсл. 314. Напіхаць, напхаць венцер сенам. Нсл.
напіханьне-ня, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, отгл. ймя суш. к напіхаць,—сованйе. Нсл. 471. Усякае дыханьне любе ў рот напы-ханьне. Нсл.
папіхаць, несоверш.. nepex. 1. поталкйвать, посовывать. Нсл. 471. Прйч. папіханы —поталкнваемый, поталкйванный. Па-піханы рулямі стрэльбаў у плечы, бег жандар. Хмара (Б. Ускалось, 1955, Но. 5, 11). Однкрат. пяпіхнўць-ў-нёш-нёць-нём-ніцё. Нсл. 471. Папіхні троху суседзяў, каб яшчэ памясьціць каго. Нсл.
2. невежлйво обраіцаться. Нсл.471.Што ж ты мяне напіхаеш, бы свайго панібрата? Нсл.
выпіхаць—выталкнвать. Ар.; ІНсл.; Нсл. 89; мгсл. Сілаю выпіхаць іх із хаты няма, a сказаць надабе, каб самы вышлі. Ст. Соверш. выпіхнуць—вытолкнуть. Ар. Вы-піхні яго ізь сьвірна. Ар.
упіхаць 890 піла
упіхаць—вталкнвать. МГсл.; Ар.; Нсл. 68. Упіхаць каго ў пакой. Нсл. Сілаю няма чаго ўпіхаць, калі ніхто ня хоча браць. Ст. Соверш. упіхнўць—втолкнуть, Ар. ввернуть. МГсл.; Ар. Прйч. упіхнёны—втол-кнутый. Ар.
9піхацца~аюся-аешся, несоверш., возвр. 1. нметь навык толкать, совать другнх, Нсл. 416. толкаться. Шсл. ; Ар. За што ты піхаешся, піхнуўся? Нсл. Ня піхайся, чалавеча, бо як піхну, дык аж прах цябе возьме! Ст. Однкрат. піхнўцца, сунуться. Нсл. 416. Піхнуўся да мяне. Нсл. Піхнуўся к імне біцца. Тм.
2. тнскаться, проднраться. Нсл. 416. Як ня піхайся, ня пройдзеш. Нсл.
адпіхацца, несоверш.—отталкнваться. Шсл. Што вы вельма адпіхаецеся? Ст. Соверш. адпіхнўцца-нўся-нёшся-нёцца-нёмся-ніцёся—оттолкнуться. Ксл. Ён борзда адпіхнуўся ад берагу і паплыў на другі бок. Азярэцк Сян. (Ксл.).
напіхацца, соверш. 1. натолкать вдоволь, надавать толчков. Нсл. 314. Досіць напі-халіся людзі гэтага беднага сірату. Нсл. 2. несоверш.—наедаться, набнвать желу-док. Нсл. 314. He напіхайся, жывот будзе балець. Нсл. Соверш. напхайда-аюся-аешся, Нсл. 314. нажраться. Як сьвіньня, напхаўся бульбы. Ст. Напхаўся, як мех. Нсл.
выпіхацца, несоверш., возвр. 1. высовы-ваться. Нсл. 89.
2. перен.—показывать готовность к чему-л. Нсл. 89. Ня выпіхайся із сваею помаччу, із сваім дабром. Нсл. Соверш. выпіхнуцца. Нсл. 89. I ты тут выпіхнуўся із сваім носам. Нсл.
упіхацца, страд. к упіхаць,—вталкн-ваться. Ар. Сена пошмат, ня ўпіхаецца ў пехцер. Ар.
•піхёль! междомет. означаюіцее быс-трый толчек, более относяпіййся к одушевленным предметам: толк! Нсл. 416. Піхель яго ад сябе, а ён і паваліўся. Нсл.
•ПІхёнь, междомет. — ПІХвЛЬ. Нсл. 416. Піхень яго ў сьпіну. Нсл.
•піхёнь-еня, предл.-ню, зват. піхёню, м. —человек, которого нужно толкать к делу. Нсл. 416. Маю работніка аднаго, дый тога піхеня. Нсл.
•піхісь!, междомет.—означ. быстрый толчек, более относяіцййся к неоду-шевленным предметам: толк! Нсл. 416. Піхісь стол, а стол набок. Нсл. Піхісь човен ад берагу. Нсл.
•піхма, укрепляет знач. действйя, 1. удвояя толканне. Нсл. 416. Піхма піхае з двара. 2. удвояя сованне, набнванне. Нсл. 416. •піхнўць,—cm. nod пхаць, піхаць.
•піхнўцца,—см. nod пхацца, піхацца. •піхцёль-цяля, предл.-цялю, зват.-цёлю; мн. ч.-лі-лёў-лём, мн. ч., предл.-лёх, м. 1. веровочный с густыМй ячеямн мешок, затягнваюіцййся в устье особою веро-
ВОЧНОЮ СТЯЖКОЮ, НК.: Очеркн, 162. вере-вочная сетка, куда кладется сено в дорогу. Ксл. Набяры піхцель сена. Баркова Куз. (Ксл.). См. піхцер.
2. берестовый кошель для харчей в дорогу. НК.: Пасоб., Но. 61.
•піхцёр-ряра, предл.-py, зват.-цёру; мн. ч,-цяры-роў-ром, мн. ч., предл.-pox, м. 1. веровочный с густымн ячеямн мешок, затягнваюшнйся в устье особою вере-вочною стяжкою, нк.: Очеркн, 162. вере-вочная сетка для сена, соломы. Напіхайу піхцер сена каню. Сураж (Ксл.).
2. весьма часто нмеет насмешлнво-укорызненный смысл н означает утро-бнстого, малоподвнжного человека, который двнжется ”як пук" (куль соло-мы). НК.: Очеркн, Но. 723.
•ПІК, междомет., выражает. 1. быстрое поставленне чего-л. на вйд: торк! Нсл. 414. Пік яму ў нос яго ж дабром. Нсл. Пік яму ў вочы яго хітрыню. Тм.
2. положенне того, который хотел что-то сказать в укор йлй в опроверженне, но, озадаченный, замолчал вдруг. Нсл. 414. Пік, дый замоўчыў. Нсл.
•піка, пікі, піццы, ж. 1. копье, Шсл. пнка. Паехалі казакі з даўгімі пікамі. Ст.
2. нос (?, С.) Нсл. 414. Ня лезь, бо ў піку заробіш. Нсл.
3. лйцо. Нсл. 414. Плюнь яму ў піку. Нсл. Піка ў піку скажу яму гэта. Тм.
•ткаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., каму, 1. букв. тыкать, совать в лйцо, в нос. Нсл. 4141. Так і пікае кулакамі ў морду. Нсл.
2. перен.—говорнть упрекн, дерзостн, выставлять на лнцо порокн. Нсл. 414. Што ж ты так імне пікаеш. Нсл. Я табе самому пікну, аж нос скрывіш. Тм. Одн-крат. ткнуць-ну-неш. Нсл. 414. Ані пікні імне.
дапікаць-аю-деш-ае, несоверш.—упре-кать. БНсл. Аб чым бы Сымон не завёў гутаркі, дык Яначка на кажным слове дапікаў яму. Варсл. Соверш. дапікнўць.
упікаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш., каму—упрекать. Ар.; Mix. Імне сястра ўпікае, што я позна прыходжу. Mix. Прйч. упіканы—с упрекамн, упрека-емый. Упіканы абед гаркі. ЛБ., 18. Однкрат. упікнўць—упрекнуть. Ар.; Mix. Ня гневаў-ся, што стары ўпікнуў яму недалікатна. піакун: Сьлед, 14. Аўтару нельга ўпікнуць незнаёмства. (Полымя 1927, УІ, стр. 181).
•шкнуць,—CM. nod пікаць.
•піла-лбі, ж. 1. пнла. Ар.
2. о сварлнвом человеке, непрерывно доннмаюіцем кого-л. попрекамн, прн-днркамн.
3. обіц.—настойчнвый-ая. Нсл. 414. Наш войт гэткі піла, што ня жывога падый-ме на ногі. Нсл.
піластаў
891
апісаць
•піластаў-аво. предл.-аву, зват.-aee, м.—ра-бочнй, настранваюіцйй й правяіцнй пйлы. Шсл. Па сяле ходзяць піластавы — надабе й нам аддаць сваю пілу пайс-трыць. Ст.
•ПІЛаваЦЬ-лўю-луеш-луе, nepex.. несоверш. 1. ПЙЛЙТЬ. МГсл.; Ар.; Нсл. 414; Шсл. ПІЛОЮ пілуюць на штукі. Кіт. 130а5. Пройдзем дровы пілаваць. Ст. Пілаваць дошкі. Нсл. Прйч. пілаваны—пнленный. Ар.
2. брандть, досаждать. Шсл. Вечна ён ПІлёсе Сваю ЗосЮ. Ст. Отгл. ймя суіц.
пілаваньне-ня, предл.-ню—пйленне (, пнлка, С.) Нсл. 414. Пілаваньне дашчок. Нсл. Соверш. папілаваць—попйлйть, пй-лйть некоторое время.
адпіловаваць-вую-вуеш-вуе, нееоеерш., nepex.—отпйлйвэть. Нсл. 377. Адпіловуй канцы гэтых калкоў, каброўны былі. Нсл. Отгл. ймя суйу адшловаваньне-ня, предл-ню—отпйлйванне. Соверш. адпілаваць-лую-луеш-луе—отпйлйть. Нсл. 377; Ар. Адпілуй раўней гэтую дошку. Нсл. Отгл. ймя суіц. адпілаваньне-ня, предл.-ню—от-пнлка.
дапіловаваць-ловую-ловуеш-ловуе, несо-верш., nepex.—допйлйвать. Соверш. дашла-ваць—допйлйть, окончйть пйлйть; рас-пйлйть, пропнлнть до какого-л. предела.
напіловаваць, несоеерш.. 1. напйлйвать.
2. несоверш. к напілаваць 2,—надпйлввать. Отгл. ймя суш. наПІЛОВаваньне-НЯ, предл-ню—надпйлйванйе. Соверш. напілаваць, 1. каго-чаго,—напйлнть, Шсл. пйля, прдго-товнть, йзготовйть в каком-л. колй-честве. Напілаваць дашчок на мост. Ст. Напілаваць дашчок. Нсл. 314.
2. nepex.—надрезать пйлой, надпнлнть. Напілаванае бярвіно. Нсл. Прйч. напілава-ны, 1. напйленный. Нсл. 314. Напілаваных дашчок будзе досіць. Нсл.
2. надпйленный. Напілаваную дошчачку пакладзі асьцярожна, каб не зламілася. Нсл.
напілаваньне-ня, предл.-НЮ, -отгл. ймя суіц. к напілаваць 2,—надгшлка, надпйл.
падпіловаваць-лов^ю-лов^еш-лов^ не-соверш., перех.—ПОДПЙЛЙВать. Отгл. ймя суіц. падпіловаваньне-«я, предл.-ню—подпй-лнванне. Соверш. падпілаваць-^ую-луейл луе—подпнлнть. Отгл. ймя суіц. падпіла-ваньне-л/я, предл-НЮ—подпйл.
перапіловаваць-дов^ю-лов^ег//-лов^е, не-соверш., перех.—перепйЛйВать. Ар. Отгл. ймя суіц. перапіловаваньне^я, предл.-ню—пе-реплйванне. Соверш. перапілаваць-лую-лўеш-лўе—перепнлйть. Ар. Надабе пера-пілаваць гэтае бярвіно. Отгл. ймя суіц. перапілаваньне—перепйл ка.
расьпіловаваць-лов^7о-лов^ей/-лов^е, не-соверш., перех.—расПЙЛЙВатЬ. Отгл. ймя суйу расьпіловаваньне-ня, предл.-ню—распй-лйванне. Соверш. расьпілаваць-ўю-лўеш-лўе. Ар.; Шсл. Пойдзем расьпілуем палена дроў. Ст. Прйч. расьпілаваны—рас’пн-
ленный. Ар. Отгл. ймя суіц. расьпілаваньне-ня, предл.-ню—распнл, распдлка.
сьпіловаваць-лову-ловуеш-ловуе; повел,-ловуй-ловуйма, несоверш.. перех.—СПЙЛЙ-вать. Отгл. ймя суір. сьпіловаваньне-ня, предл.-ню—спнлйванне. Соверш. сьпілаваць -лўю-лўеш-лўе—спйлйть, срезать пнлой. Отгл. ймя суіц. СЬШЛаванЬНв-НЯ, предл.-
КНІГІ ОНЛАЙН
