Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. предсмертное хрнпенне. Нсл. 416. Памірае, ужо пішчыкі загралі. Нсл.
•пі'таманна, нареч.—собственно. Нсл.416. Я табе пітаманна казаў самому прыйсьці, а ты сына прыслаў. Нсл. Пітаманна табе ў рукі аддаў. Нсл.
•пітаманны, Mix.; нк пі"таманны, Нсл.-ная-нае, 1. собственно ’’пітаманны” значнт: вскормленный, вспоенный, выроіцен-НЫЙ, НК.: Сбягн, Но. 15; НК.: Под. пос., Но. 104; НК.: Бабы, Но. 22. букв. домороіценный. Нсл. 416.
2. собственный. Нсл. 416; Варсл. К майму пітаманнаму каню прызнаецца. Нсл. Як ён мае права дзяліць гэтыя коні — гэта ж мае пітаманныя. Mix. Ён прапіў майго пітаманнага рубля. Варсл.
пітомна
894
упіцца
3. —о нежявых предметах: добытый трудом, составляюіцйй собственность. НК.: Бабы, Но. 22; НК.: Под. пос., Но. 104. собственнымн трудамн прнобретённый. Нсл. 416. Мой пітаманны пояс забраў. Нсл. Пітаманныя рубелькі. НК.: Под. пос. 77.
пітаманны грош—трудовыеденьгн. НК.: Сбягн, Но. 15.
•пітомна, нареч.—нменно (собственно? С.). Растсл.: Смоленск 138.
•тткі, пітачкі, dem.—пнть. Шсл. Хачу піткі. Ст. На ж табе пітачкі. Ст.
•пітляв-аны-аі^ь — пытляваны-аць. Ар.
•пітво-в«, ср.—напнткн. Ксл. Пітво заўсё-ды дурыць. Доўжа Куз. (Ксл.).
•пітўха-ўхі-ўсе, ж.—пьюіцая. Нсл.416. Мая жонка ні пітуха, ні ядуха. Нсл.
•пітўшчы-чая-чае—пьюіднй. Пітушчыя людзі. НК.: Піт. 66.
•півоня-ні-ні, ж.—пйон, Марннн корень. Янавічы Нясьв. У садку сядзіць памеж ПІвОНІ. Чарот: Марына ( Выпісы Белар. Літар. XIX-хх стг. Ул. Дзяржынскага, 496). На градзе цьвітуць ПІвОНІ. Кавыль: Пад зорамі, 17. Ляжыш худы — худая жэрдзь — а шчокі — зыркія півоні. Жылка, 91.
•пГва-вв, предл.-ве, ср.—пйво. Ар.
•піваць, см. под піць.
•піўня-ні-ні, ж„ неол.—пнвная.
•піўшца-цбі-цы, ж.—пявная. менск.
•піўны-ная-нае—относяіцййся к гшву. Судзьдзе піўнае... катлы, кублы, бочкі... забіраці маюць да замку. Стт. 503.
•піцёньне-ня, предл.-ню, ср.—пятьё (, напнток, С.) Шсл.; Гсл. А, якое ў нас піценьне, ядзеньне! Гсл. Стае яму піцень-ня. Ст.
•піцяньнё-ня, дат., предл.-НЮ, ср. 1. пнтьё (действне). He вялікае там было піцянь-нё. Нсл. 416.
2. пнтьё (, наплток, С.) Нсл. 416. Н ўжо было там піцяньня. Нсл. Досіць было там піцяньня і ядзеньня. Тм.
•піцўга-гі, дат., предл.-ўзе, обіц.—труженнк. Кс Працуй, як піцуга, дык у мяшку будзе тўга. Беліца Сян. (Ксл.).
•піць, п’ю, п’еш, п’ець, п’ем, п’іцё;прошл.вр. ПІў, ПІла, ПІЛО, ПІЛІ, несоверш., перех.—ПйТЬ. Раст.: Северск. 138; Ар.; Шсл. Дзе П ’юЦЬ, ТПОМ ільлюць. Послов. Калі ня п’юць, то й ня дзякуй. Послов., Ар. Пі ты ўсю чарку, не пакіда Ст. Сыльвэстра піў із Сымонам. 2. пнть, пьянствовать. Брыдка піць.
3. за каго-што—пнть, выпнвать в честь кого, чего-л.
4. да каго,—пнть, обраіцаясь к тому, кто будет пнть следуюіднй тост: Здароў будзь! — Пі на здароўе! Ар.
як піць даць—йсполнйть что-л. очень легко. Отгл. ймя суіц. ПІЦЬЦЙ-ЦЯ, предл.-цю—пнтьё (действне). Якое тваё піцьцё? Ар. Многократ. півяць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, што. Сяўрук на вясельлю бываў, Сяўрук І гарэЛКІ ПІваў. Чартавічы Сур. Север. (Шэйн II. 178). Вады ня півалі ( з Дняпра) ад
вялікага гнюсу трупу маскоўскага. Барку-лабаўскі летапіс. Соверш. адіІІЦЬ, адап ’ю-П ’ёш-п’ёць-п’ём-п'іцё—после пйтья в теченнн продолжнтельного временн перестать пйть. Ён адпіў ужо сваё. Соверш. дапшь —допйть, вышіть до конца. Ар. Соверш. напіць—выпнть на нзвестную суму. Напілі на пяць рублёў. Соверш. папіць —выпнть всё, многое. Папілі ўсе, нічога не засталося. Соверш. падпіць, падап’ю —опьянеть несколько, выпйв внна, спнртных напнтков. Ар. Соверш. прапіць, 1. пропнть, нстратйть на выпнвку, пьянс-твуя. Пан прапіў свой двор.
2. повреднть чему-л., утратнть что-л. в результате пьянства. Соверш. сьпіць, сьп’ю, сьп’еш, сьп’ець, сьп’ем, сьп’іце, СЬП’ЮЦЫ повел. сьпі—выпнть, отпнть сверху.
Соверш. выпіць, 1. выпнть, проглотнть, прннять внутрь какую-л. жндкость. Ар. Выпіў коўню малака. Ар.
2. за каго-што й без. доп.—о пнтве внна й сгшртных напнтков. Соверш. упіць, уп’ю, уп’еш, уп ’ець—побыть в довольстве относнтельно напнтков. Hi я ўпіла, ні я ўела, ні я ўхадзіла, свае леты маладыя марне загубіла. Нз песнн, Ар.
• шцца, п’ецца, страд. к піць,—пйться. Соверш. напіцца-п ’юся-п ’ёшся-п ’ацца-п’ёмся-піцёся чаго—напнться, утомнть жажду; попнть, выпнть чего-л. Отгл. ймя суіц. напіцьцё-ця, предл.-цю. Ад аднаго напіцьця з тае вады чалавек агнём гарэць (будзе). Кіт. 12961-. Соверш. папіцца—опья-неть всем, многнм. Вясельнікі папіліся. Соверш. прапіцца—пропнть свое состоя-нне. Шсл. Прапіўся ён у дошку. Ст. Соверш. расьпГцца, разап ’юся-п ’ешся—употреб-ляя спнртные нагшткн, стать пьяннцей, спнться. Соверш. п&ўпівяітя-аемся-аецеся, 1. опьянеть многнм.
2. прнльнуть губамн многнм. Вужакі паўпіваліся ў рукі й ногі. я. г-кі: Казкі, Но. 2, стр. 5.
адпівацца-йечча, несоверш. 1. сыреть, свойственно семенам. Нсл. 377. Сухая пшонка, на зямлі лежачы, уборзьдзе адпіваецца, адап’ецца. Нсл.
2. о домашннх жнвотных: поправляться, полнеть после нсхудання от недостатка кормов.
адпіцца, соверш. к адпівацца 1, 2. Каровы ўвясну адпіліся.
упівяцца-аюся-аешся,----- много раз опьянеть. Ар. Соверш. упёцца, уп'юся, уп’ешся, уп’ецца, уп’емся, уп’іцёся, 1. опьянеть. Ар.; мГсл.; Ксл. Ну йупіўся ж яна вясельлю! Хмары Куз. (Ксл.)
2. впнться, прнсосаться к чему-л., впнть-ся, прнльнуть губамй, устамн, зубамн. П’яўкі ўпіліся. Ар. Каровы ўпіліся на папары. Ар.
плод
895
.прыплакаць
3. льнуть (губамн, зубамн), впнваться. Ар. Упіўшыся, як забіўшыся— мертвецкн пьян.
»ПЛОД-Э^, предл. й зват.-дзе, м.—ПЛОД. Першы плод за плот—первый блнн КОМОМ. НК: Очеркн, 357. Послов. Ср. Пвршы блін сабаку. Ар.
•плодна, нареч. к плодны. Сёлета жыта плодна ўрадзіла. Нсл. 418.
•плоднасьць-ф, ж.—плодовнтость. Жы-та саломаю малое, але плоднасьцю добрае. Нсл. 418.
*плодны-ная-нде, 1. прйлаг. к плод. Плод-ную сьвіньню забілі. Нсл. 418.
2. прнносяіцнй много плодов, плодовн-тый. Ар.; Нсл. 418. Наша яблына плодная. Ар. Кабыла, сьвіньня плодная. Нсл.
•плойма-.мы-.че, ж.—болыпое колнчест-ВО, Гсл. уйма, Шсл. МНОГО. ПНЗ; Растсл. Апанавалі бабы, прыціснулі плоймай крыклівай. ЗСД 145. Нячысьлёнай плоймай усё наяжджалі на луг. Тм. 148. Па Дняпру плыла цэлая плойма маленькіх, дрыжа-чых агоньчыкаў. зсд. 133. (Зоркі) пачалі потым шукаць, нікаць плоймай на небе. ЗСД 321. Вароны, гракі, каўкі а шпакі плоймаю ўкрываюць поле. я. г. Лемантар 86. Дзяцей ЦЭЛая плойма. Марціновіч(Беларус, Но. 159). Аднаго разу абачыў ён, што плойма ваўкоў дзікога казла апанавалі й разарвалі. я. Г-кі: Казкі, Но. 2, стр. 16. Гэта ня сьмешкі: гэткая плойма курэй — дзіва, што выдзяруць грады! Ст. Тут зьберлася іх цэлая плойма. Сураж(Ксл.). Уставайце, дзеткі, ды баржджэй бяжыце ў грыбы, бо вунь Ляксей павёў сваю плойму. Тм. •плоскані, (Нсл.), пласконьне, собйр. (Шсл.; Ар.)-няў, едйнств. ч. нет. 1. ПОСКОНЬ, Віленшч., Меншч.(Нсл. 419); Шсл.; Ар. ПлйСКОНІ браЦЬ пара. Нсл. 3 пласконьня наткала пасьце-лак. Ст.
2. волокно тычннковой коноплн. 3 пласконьня наткала пасьцелак. Ст.
•плосканны, (Нсл.), пласконны, (Шсл.; Ар> ная-нае—посконный. Пласконнае па-латно. Нсл. Надзеў пласконную сарочку. Ст.
®ПЛОТ-Л?_у, предл.-це, зват.-це, м.—забор, МГсл. забор U3 жердей, Ар.; Шсл.; Ксл. нзгородь. Гсл. Каля жыта паставілі плот. Пачаевічы Чаш. (Ксл.). Я ад плоту, а ён МЯНе да плоту. Послов. о пьянйце. Нсл. 419. •плотка-ткі-тцы, ж.—плотва(рыба). Ар.; Нсл. 419. Толькі адна плотка лучыла ў нерат. Нсл. Плотак на вуду налавіў. Тм. Одна плаіДца-цы-цы, ж. У той час рыбакі нуцілі ракі, усе па плаціцы далі Ула-дыццы. Свят. калядка(Б. Шляхам). Собйр.
плоць-гр, ж.—рыба плотва. Нсл.419. Толькі адна плоць ловіцца. Нсл.
®ПЛОЦЬІ-ЦБ ж., анат.—ПОЛ, МГсл.; Ластсл. 502. половые органы. He падкасуйся, плоці Свае не паказуй! Мікалаева каля Дзісны(Ластсл. 478). У Маскалёў і галава плоцьцю завецца, затым яны так брыдка лаюцца. Тм. Што
ты, як сабака, плоць сваю паказуеш. Ластсл. 478.
•плоць II, собйр.—cm. nod плотка.
•плоцьны-ная-нае—половой. Ластсл. 503.
плоцьнае жыцьцё—половая жнзнь. Білі па відзе, галаве, па плоцьных арганах, кідалі на мост і тапталі нагамі. Бл. Голас, Но. 178.
•пладзіцца-гцца—размножаться. Соверш. запладзіцца—завестнсь. Сёлета ў нашых горах лісы запладзіліся. Варсл.
®плаз-зу, предл. U зват.-зе, м. 1. плоскость какой-л. длннной веіцн. Нсл. 416. Плазам шаблі выцяў. Нсл. Плазы парабіў па сьпіне. Нсл.
2. полоса от удара чем-л. длннным. Нсл. 416.
•плазам, в см. нар.—плоско, Нсл. 416. плашмя. Плахі пакладзі плазам да зямлі, каб не калыхаліся. Нсл.
•плажам, в см. нар.—пластом, (Гсл.) плашмя. Нсл. 416. Плажам паклалі й пасьцёбалі. Нсл. Усе войска плажам паклалі. Тм. Плажам разануў па сьпіне. Тм.
•плажма, нареч.—плашмя. Нсл. 416. Плаж-ма паваліўся. Нсл. Плажма выцягнуўся. Нсл.
•плак, плаку, зват. плачу, м.—плач. Нсл. 417. Прыдзем у валаскую, паплачам, пакланяемся... Ды што плакамвозьмеш? Пшчолка(Бацьк., Но. 51-52/333-334). Што там было плаку! Нсл. Плакам не паможаш. Тм. •плакам, в см. нар.—плачебно, сетуя, слезно. Нсл. 417. Плакам галосе. Нсл. Плакам заліваецца. Тм.
9плакаць~чу-чаш-ча, несоверш., без don. 1. пролнвать слезы, плакать. Ар.
плакаць наўзрыд—рыдать, плакать навзрыд. Ар. Нешта заплача наўзрыд. П. Сірата(Б. Ускалось, 1954, Но. 4, 36).
2. плакаць па кім, чым—оплакнвать. Ар. Плакаў па сыну. Ар. Плакала па згубленай жукоеіне. Ар.
заплакаць—начать плакать, заплакать. З.па кім, чым—-начать оплакнвать кого, что-л. Заплакаў па ІМ. Луцк.: Лука 19:41.
паплакаць, соверш. 1. плакать некоторое время, поплакать. Ар.
2. па кім, чым.—оплакать. Па нас ніхто не паплача. Нсл. 507.( под прыплакаваць'). Соверш. папаплакаць—плакать много-кратно, многнмн прнёмамн. Ганутка перазь яго папаплакала. Марціновіч(Беларус, Но. 159).
прыплакаваць (прыплакаць, С.)-кую-куеш-куе; повел.-куй-куйма. несоверш., перех. —оплакнвать. Нсл. 507. Мы кажнага прыплакуем, a na нас ніхто не паплача. Нсл. Соверш. прыплакаць, прыплачу-чаш-ча—оплакать. Нсл. 507. Прыплакала бабка ўвесь лес, a na ей ані бес. Нсл. Прйч. прыплаканы, —оплаканный. Нсл. 507. Прыплаканая згуба знайшлася. Нсл.
плаклі'ва
896
плаіцць
•плакліва, нареч. к плаклівы 1.—плачевно. Нсл. 416. Плакліва жаліўся імне на цябе. Нсл.
•пллклівы-вая-вае, 1. плачевный. Нсл. 417. Плаклівым голасам гўкаў. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
