Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
• плутухаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш., перех.—путать, запутывать. Ня плутухай нітак, абор. Нсл. 419. Соверш. заплутухаць. Нсл. 179. Прйч. заплутуханы —запутанный. Нсл. 179.
•плугухацца-аюся-аешся, возвр., несоверш.
1. запутываться во что. Курыца плуту-хаецца, заплутухалася нагамі ў ніткі. Нсл. 419. Соверш. заплутухацца. Нсл. 419. Соверш. расплутухацца—лечь пластом. Ня лезь к імне! піхну, яж расплутуха-ешся. Нсл. 557.
2. путаться. Ногі мае плутухаюцца, быў п ’янога. Нсл. 419. Соверш. выплутухацца, а) выпутаться.
б) перен.—выбраться на простор, выйтн нз затруднення. Выплутухаўся зь лесу. Нсл. 90.
3. тянуться(вертеться около, С.). Дзеці каля мяне плутухаюцца. Нсл. 419. Нешта за нагамі плутухаецца. Тм. См. круціцца, блытацца.
•плынуць-ну-неш-не, несоверш. 1. течь, Возалак плыне з раны. Нсл. 419.
2. плыть. Плыты плынуць, прыплынулі да берагу. Нсл. 419. Соверш. прыпльінуць-ну-неш-не—прнплыть. Соверш. спльінуць-ну-неш-не—сплыть. Плыты сплынулі. Нсл. 419. Соверш. вьіплынуць-ну-неій-нг—вып-лысть. Вутка выплынула на возера. Нсл. 90. Соверш. уплынуць-не-неш-не—уйтн, подобно чему-л. пловуіцему, уплыть, утечь. Уплынулі мае гады. Нсл. 662. Прйч. уплынёньне-ня, предл.-ню—уплытне, про-хожденне. Адвалакае толькі дзеля ўплыненьня часу. Нсл. 662.
3. нестнсь, проноснться. Слава твая плыне, праплынула ўсюдых. Нсл. 419. Со-верш. праплынуць. Нсл. 419.
•п лынь-нг; мн. ч„ род.-няў, ж. 1. (двнженне воды в речном русле, а также сама двнжуіцаяся вода, С.), теченне. Гсл. Плынь ракі. Нсл. 419. На самай плыні патануў. Горадня Сір. (Ксл.). Кніжна-славянская моўная плынь тут(у Слове аб палку Ігаравым) таксама цямкая. Жураўскі I, 27.
2. (перен.)I—направленне, теченне чего-л. двнжуіцегося. А на полю па-над долам
плысьці
903
плывунок
жыта гойдаецца плынь. С. Музыка, 144. Аклікаўся ён(звон) і громам неба плынь віхрабежная. С. Музыка, 31. Ён любіў і неба гэта, недассяжную глыб-сінь, і бязь-межжа вольных сьветаў, і адвечную іх плынь. С. Музыка 75. Нясупыннай хваляй плыні за парою йшла пара. С. Музыка, 16. Углыбіўшыся ў плынь сьвету, ён зрабіўся песьняром. С. Музыка, перен.—теченне: лнтературно-художественное нлн об-іцественно-полнтнческое направленне.
•плысьці(плысыц, Ар.; Шсл.)-вў-вёш-вёць-вём-віцё-вуць, несоверш.—плыть(передвн-гаться по аоверхностн нлн в глубнне воды, С.) Ар.;Гсл.;Нсл. 419. Я гатоў з табой плысьці да самай раніцы. Крушына(3ьніч, 1952, Но. 20, 4).
гаршчок плывець—кнпнт н выплывает кушанне нз него. Нсл.: піт., Но. 14.
плысьці дагары—плыть на спнне. Мно-гократ. алаваць-аю-аеш-ае—плавать. Со-верш. паплаваць—плавать некоторое время, поплавать. Ар.
паплысьці(паплысьцГ, Ар.; Шсл.), соверш. к плысьці,—поплыть. Паплысьці па возеру. Нсл. 419. Каб хіба на човене паплысьці. Ст. Соверш. праПЛЫСЬЦІ(-СЫр, Ар.; Шсл.)—про-плыть. Шсл. Цярэшка можа вярсту праплысьці не аддыхаючы. Ст.
дапЛЫСЬІЦ—ДОПЛЫТЬ, соверш. Ар.; Шсл. Каб як даплысьці да таго берагу. Ст.
даплываць-аю-аеш-йе, несоверш. к дап-лысьці,—доплывать.
заплысьцГ, -плыву-плывеш-плывець-плы-вем-плывіце, соверш.—плывя, попасть куда-л., заплыть, уплыть далеко.
заплываць-аю-аегл-ае, несоверш.—зап-лывать.
падплысьці(падплысыв, Ар.), падплывў —подплыть. Падплывай, падплыві да берагу. Нсл. 446. Несоверш. падплываць-Дю-аеш-ае, несоверш. к падплысьці,—подплы-вать.
пераплысыц, пераплывў-вёш-вёць-вём-віцё, соверш.—переплыть. Ар.
пераплываць-йю-аеш-аг, несовЬрш. к пераплысьці.—переплывать. Ар.
прыплысьці, соверш.—прнплыть. Ар.; Шсл. Каб як пераплысьці на той бок. Ст. Пераплыў самы глыб — цяпер сьмела!
прыплываць, несоверш. к прЫПЛЫСЬЦІ, —прнплывать. Ар.
СПЛЫСЬЦІ, соверш. 1. сплыть, уплыть вннз ПО теченню. Што было, даўно на мора сплыло. Послов. Нсл.
2. сплыть(растаять сверху, с краев, покрываясь потёкамн, струйкамн рас-топнвшегося веіцества). Сьвечка сплывае, сплыла. Нсл. 604.
сплываць-аю-аеш-ае, несоверш. ксплысьці,
1. сплывать, уплывать по теченлю. Плыты, што гоняць, далёка сплываюць. Нсл. 604.
2. несоверш. к сплысьці 2,—оплывать. Нсл. 604.
ВЫПЛЫСЬЦІ, соверш.—ВЫПЛЫТЬ. Ар„ соверш. к выплываць 1, 2. Пшонка выплыла. Ар. Несоверш. выплываць 1.—выплывать. Ар. 2. о ржй, ячмене й пр.—колоснться. Жыта ўжо выплывае. Ар.
уПЛЫСЬЦІ, соверш.—ВПЛЫТЬ. Ар. Уплылі ў затоку.
уплываць-аю-äeiu-äe, несоверш. 1. вплы-вать. Ар.
2. перен.—ВЛНЯТЬ. МГсл.
•плыт-wa, предл.-це, зват.-цё; мн. ч. плыты-оў-ом-ы-амі-ох, м.—ПЛОТ, Ар.; Дзямідавічы Чаш. (Ксл.).; Шсл.; Гсл.; Сакуны 76. бревна, сплоченные для сплавкн по реке. Па раццэ плыты пагналі. Ст. Мужчыны пайшлі на плыты. Ст. Плыты гоняць. Нсл. 419. Плыт разьвязаўся. Нсл. Сядзеў ПЛЫГПНІК HÜ ПЛЫЦё. МікольскМ.(Демвд. Веров., 1896, II, 141). На плытох лятуценьняў ПЛЫву. Крушына: Лебедзь, 15.
•плытагон-на, предл.-не, зват.-не, м.—пло-товіцнк. Мы, братка, плытагоны, плы-вуць нашы загоны. Віцьбіч(Бацьк„ Но. 49-50/435-436). См. плытнік.
•плытанка-нкі-нцы, ж.—пластанная су-хая рыба. Купіць трэба плытанкі. Нсл. 419.
•плытавое-ога, « см. сут.—пошлнна за пропуск плотов через речную заставу. Плытавога ня ўсе заплацілі. Нсл. 419.
•плытаць I, несоверш., перех. — ПЛОТНТЬ. Плытаць бярвеньне, плыты. Нсл. 419.
•плытаць ІІ-аю-аеш-ае, несоверш., перех. —пластать(потрошнть рыбу, С.). Плы-таць рыбу. Нсл. 419. Прйч. плытаны—плас-танный(потрошенный, С.). Плытаная рыба. Нсл. 419. Отгл. ймя cyuf. плытаньне-ня, предл.-ню—пластанне(потрошенне рыбы, С.). Плытанызе рыбы. Нсл. 419. Соверш. расплытаць, 1. распластать. Расплытбць рыбу. Нсл. 557.
2. растянуть. Расплытаць палатно на лузе. Нсл. 557. Прйч. расплытаны, 1. распластанный. Расплытаную рыбу павесіць сушыць. Нсл. 557.
2. растянутый. Расплытанага ледзь ізь зямлі паднялі. Нсл. 557.
• плытацца-аецца, страд. к плытаць II. Гэта рыба добра плытаецца.
•расплытацца-аецца, 1. соверш. к плытац-ца. Ня кажная рыбіна добра расплы-таецца.
2. растянуться. Як суну цябе, дык і расплытаешся. Нсл. 557. Прйч. расплы-таўшыся.
•пльітнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м.—ра-ботннк, гоняюіцнй плоты. Гсл., человек, гоняюіцнй плоты по реке, плотовіцнк. Ар. У плытнікі наняўся. Нсл. 419. Сядзеў плытнік на плыце. МікольскМ.(Демнд.: Веров. 1896, II, 141).
•плывунок-««р, предл.-нкў, зват. ПЛЫвуНКу, м.—род травы. Бач і плывунок ёсьцека. Качкі яго любяць. Капыловіч: Хлеб.
плыціць
904
плюхацца
•плыйіць-чу-ціш-це, несоверш., што—сое-дннять, связывать в "плытўплот). Ка-цельня Пц.—ПЛОТНТЬ. Соверш. СПЛЫЦІЦЬ. Сплыцілі ганкі. Кацельня Пц.
•плюгава, нареч. к плюгавы—мерзко, пакостно, отвратнтельно. Плюгава зроб-лена, пашыта. Нсл. 420. Глядзець плюгава, як яна есьць. Нсл.
•плюгавасьць-ір', ж.—свойство нлн сос-тоянне по прнл. плюгавы,—мерзость, гадость. Унімай сваю плюгавасьць. Смл. (Даль).
•плюгавец-йўцв, предл.-ўцу, зват.-аўча, м.—сквернавец, пакостннк. Плюгаўцу, што ні дай, сплюгавіць. Нсл. 420. Уменый. плюгаўчык-ка—замарашка мальчнк. Памый від гэтаму плюгаўчыку. Нсл. 420. •плюгавіньне-ня, предл.-ню, ср.—нечнс-тота, более состояіцая нз блевотнны нлн харкотнны. Плюгавіньне з лапцям пры-нёс ты ў хату. Нсл. 420. Плюгавіньне нахаркаў ты, а ён на тваё плюгавіньне нагою ступіў. Нсл. 420.
•ПЛЮГЙВІЦЬ-аўяю-авШ-аве, несоверш., перех.
1. осквернять нечнстотою. Рук сваіх плюгавіць не хачу, a то расквасіў бы табе тваю морду. Нсл. 420. Соверш. наплюгавіць. Мыш наплюгавіла судзіну. Нсл. 420.
2. (очень С.) портнть. Ня плюгаў добрае рэчы. Нсл. 420. Соверш. сплюгавіць. Шыць-цём сваім сплюгавіла рукавы ў сарочцы. Нсл. 420.
•плюгавіцца-аўлюся-аўлішся, несоверш. —оскверняться, валяясь; портнться. Добрая рэч, але, лежачы на месцу, сплюгавілася. Нсл. 420. Соверш. плюгавіцца. Нсл. 420.
•плюгавы-вая-вае—мерзкнй, гадкнй, отвратнтельный, скверный; презренный; дрянной, плохой, невзрачный, Вят., Вост. (Даль) оплевання достойный, скверный, отвратнтельный. Плюгавы хлапец. Нсл. Плюгавая дзяўчына. Тм. Плюгавая вышла справа. Нсл. Ср. cm. плюгаўшы. Плюгаў-шую ты сабе касу выбраў. Нсл. 420.
•плюгаўка-ўто-ў^ы, ж. 1. дрянь невзрач-ная, человек дрянный, мерзклй по поведенню, лнбо невзрачный, заморыш, Вост. (Даль) сквернавка, нечнстая, неоп-рятная нлн отвратнтельная женіцнна. Ах ты, плюгаўка, чаму ж ты ня зьбегала па яго? Папкі Чаш. (Ксл.). Выганіце вон плюгаўку гэту. Нсл. 420. Пакінь ты гаманіць із плюгаўкаю. Тм. Ійіоў, ішоў дарогаю, дый у яму ўпаў; любіў, любіў харошую, дый плюгаўку ўзяў. Нсл.
2. скверное насекомое н жнвотное, как то: сверчок, мышь, паук. Плюгаўка напаганіла судзіну. Нсл. 420.
1 плюгавачка-чкг-чцы, уменьш. к плюгаўка 1.—замарашка днтя. Абатры нос плю-гавачцы гэтай. Нсл.
2 . нечнстое насекомое. Плюгавачка запала ў ваду. Нсл. 420.
•плюгаўства-ва, ср. 1. дрянь, мерзость. Плюгаўства занёс у хату. Нсл. 420. Кінь гэта плюгаўства. Тм.
2. бесполезное занятне. Плюгаўствам займаецца. Нсл. 420. Нейкае плюгаўства выдумаў. Нсл.
3. собйр.—детн нечнстые нлн невзрачные, шалуны. Выгані плюгаўства гэта вон, бо перакажае рабіць. Нсл. 420.
4. дурное обіцество. 3 плюгаўствам прывёўся. Нсл. 420. Калі б то людзі, a то плюгаўства! Нсл.
•плюха-юхг-юсе, ж,—удар от падення мягкой частью тела.
плюху падняў—упал мягкой частью тела. Нсл. 420.
•плюхаць-аю-аеш-ае, несоверш.— плес-кать(ударамн по воде пр.онзводнть плеск, С.) Шсл.
•плюскаць-аю-аеш-де, несоверш. 1. плес-кать(о воде в обувн). Шсл. У боты вады набралася, аж плюскае. Ст. Соверш.
заплюскаць, Нсл. 179—начать "плюскаць".
2. насм.—целовать. Шсл. Усепадходзяць да nana ды плюскаюць яму ў руку. Ст.
3. моргать(н хлопать, Гсл.; Нсл.) глазамн. Растсл.; Шсл.; Гсл. Ня плюскай ачыма. Нсл. 420. Чаго ты плюскаеш ачыма? Ст •плюснуць-ну-нег^-не, однократ. 1. морг-нуть. Пары яму вока, ён ня плюсьне. Нсл. 420. Соверш. заплюснуць—смежнть глаза. МГсл. Соверш. прыплюскнуць, Нсл., пры-плюснуць, Гсл.—пршцурнть, Гсл. сме-ЖНТЬ. Нсл. 507. Прйч. прыплюскнуты —пршцуренный, смеженный. Нсл. 507.
2. насм.—поцеловать. Шсл. Плюснуў цёт-цы ў руку. Ст.
3. ударнть ладонью. Маўчы, бо па мордзе плюсну. Нсл. 420.
4. упасть мягкой частью тела. Дзяцё плюснула, а ты ня бачыш. Нсл. 420.
5. плеснуть. Дождж плюснуў. Нсл. 420. Плюсьні на яго вадою. Тм.
6. бултыхнуть. Гсл. Шчупак плюснуў у раццэ. Ст.
плюснуцца, -снуся-сьнешся, соверш. —бултыхнуться. Шсл. Плюснуўся ў ваду. Ст.
КНІГІ ОНЛАЙН
