Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
3. снльно желать чего, Шсл. сгорать желаннем, снльно желать, стремнться. Ксл. Аж пражэцца, хоча паглядзець. Ст. Ён так і пражэцца дамоў. Сухарукава Куз. (Ксл.). Дзеці прагуцца, есьці хочуць. Нсл. 494.
4. па кім,—рваться, тосковать, нметь снльную страсть к кому-л. См. прагці 4. Чаго ты вельма пражэшся за ім? Ст. Досіць табе прэжчца за ім. Нсл. 494.
апрагацца-аюся-аей/ся, повел.-айся-ай-мася, 1. сгорать от не в меру выпнтого внна(водкн, Нсл.). Гсл.; Псл.ж. Апрагаецца спаўшы. Дсл.
2. сгорать жаждою нлн желаннем, Дсл.; Гсл. с жадностью что-л. делать: спать, пнть, есть н т.п. Ксл. Апрагаемся, апрэгліся мы тут бяз піцьця. Нсл. 365. Апрагаецца дужа, хоча ехаць. Нсл.
Апрагаецца над грашмі. Нсл. Апрагаецца СНОМ. Дрыкольле Куз. (Ксл.).
апрэгчыся, апрагўся-жэшся; прош. вр. апрогся, апраглася, 1. соверш. к апрагацца,
1. Гсл. Апрогся ад гарэлкі. Нсл. 365. Каб ты апрогся! Ар.
2. Соверш. к апрагацца, 2. Апрогся, плачучы, просячы. Нсл.
3. раздуться, разжнреть. Калі б ні адзежа, ні ежа, апрогся б лежа. Дсл. Работы даволі, хоць апрагчыся, Дсл.
4. клятьба — сдохнуть, околеть. Ар.; Шсл. Апражыся ён ад мяне. Нсл. Хай ты апражыся такое дзяцятка! Ст. Каб ты апрогся!
•прагал-яць-гцб,— см. под галіць.
•прагаліна — прагал. Заяц выскачыў на прагаліну. Ст. Спустошаных прагалін мне шмат даводзіцца праходзіць у ЖЫЦЬЦЮ. Случчанін(Б. Ускалось, Но. 7, 1).
•прагаліцца-гцйа—дословно обнажнть-ся, открыться, проясннться. Бывае, што сярод познае восені на небе неяк няў-прыцям прагаліцца маленькі сіненькі лапічак — адзін, другі, трэйці. Дзьве Душы 42.
•праг-аняць-маць,— см. под гнаць.
•праг-аняцца-каццо, — см. под гнацца.
•прагандзоліць,—см. тд гандзоліць.
•прагараваць,—см. под гараваць. •прагар-аць-эць,— см. под гарэць. •прагаркавець,—см. под гаркавець. •прагарк-авіць-аўленьг,—см. noä гарка-віць.
•прагарчэць,—см. под гарчэць.
•прагавіта, нареч., к прагавіты—жадно. Прагавіта п’ець ізь вядра. Гарэцкі: Песьнібб. •прагавітасьць-ф, мн. ч.-ці-цяў, ж.—жад-ность. мгсл.; Войш. 3 балючаю чуласьцю ня люблю, калі цяпер лаяць і ганяць яго за прагавітасьць. Дзьве Душы 148.
•прагавітнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —жадный человек. Нагаладовалым ня можна даваць есьці да адвалу: гэтыя, як іх завуць "прагавітнікі", аб’ядаюцца і мруць ад аб’ядзеньня.Нядаўна два такія галодныя "прагаеітнікі”, дужасілы дзяцюкі з Акі...абодва ўраз пакаціліся й памерлі. Н. Лесков: Собранне сочнненнй. ІУ, М. 1957, стр. 304-305.
•прагавітніца-г^ы-цы, ж. к прагавітнік. •прагульгаіць,—см. под гультаіць.
•праход-dy, предл. й зват.-дзе, *1, проход, место по которому можна пройтн через что-л., между чем-л.; проход.
2. прогулка. Паехалі яны, вышлі на праход. Пск., Пушк.(Ч.47). Уменьш. праходак-дку, м.—прогулка. Адэльск., Ск.
•праходка: праходкі не даваць—прохода не давать. Праходкі не даець імне, усё дакучае. Нсл. 532.
•прахо-дзіць-джаваць, прахадзіць, —см. noä хадзіць.
• прахон-ну, предл. й зват.-оне, м, 1. свободный доступ, проход, Нсл. 532. проход, іцель. Гсл. Л. апынуўся ў незна-ёмым нейкім завулку, які за сігнёў сто раздаваўся ў пустыя прахоны гарадоў. зсд 16. Ў прахонах паміж дзерваў бліснуў
прахона
910
запрадацца
чырвоны тонь. ЗСД164. Развальнай хадою прайшоў пераз адкрыты прахон. зсд. 151.. Здавалася, што во-во на нешта натк-нецца: на кусты, ці на пень, на дзерва якое. А натыкаліся сама туды, калі здавалася, што на перадзе чысты прахон. ЗСД 252.
2. доступ(ветру). Гсл. Прахону няма ветру. Нсл. 532.
3. переведенне духа. Прахону не даюць, усё ціснуць работаю. Нсл. 532.
•п рахона, нареч. 1. не плотно, Гсл. нозд-ревато.
2. рыхло, не густо, жядковато. Гсл. Мясі хлеб прахона. Нсл. 532.
•пряхоны-ная-нае—ноздреватый, негус-той(о хлебе), Растсл. рыхлый, не плотный. Шрог, хлеб прахоны, як пух. Нсл. 532.
•прахтыкоўны, -ная-нае—практлчный (практйческйй, С.). Шсл. Ён прахты-коўны: зробе табе акурат. Ст.
•пряххыкя-ыкі-ыццы, ж.—практчка. Шсл.; Горадна Стол.(Полесье 183). Ня ўсе людзі маюць прахтыку. Ст. Я ўжо зьнёў прахтыку, што ўвосень класьці гной на гарод лепей. Ст. Гэта невялікая прах-тыка. Горадна(Полесье).
•прахвасыцць,—см. под хвасьціць.
•прадонная-ае, « см. суіц.—бездонная глубйна. Прадонная яго вазьмі! Нсл. 522. У прадонную пайшоў, праваліўся—долго замедлнл. Нсл.
•прядонны-ная-нае—бездонный. У пра-доннае балотаўкінь і то выплыве. Лужасна Куз. (Ксл.). Прадонны вір. Нсл. 522. Прадон-нае месца. Тм.
•прадоньне-ля, предл.-ню; мн. ч.-ні-няў, ср.
1. (бездна, С.), пропасть, Гсл. опасное место в реке й озере по нензмернмой глубйне. У гэтым прадоньню не адзін утапіўся. Нсл. 522. Пяяла сны прадоньне сіняе. Крушына(3ьніч, 1953, Но. 24). Вочы еІІНЫЯ — шырокія, цемныя, рашчыніліся чор-ным прадоньням і ў гэтым прадоньню застыг дзікі безнадзейны спалох. ЗСД159. 2. перен.—безвестность, пропасть. У прадоньне пайшоў. Нсл. 522. Прапаў, як у прадоньню. і слыху няма. Нсл.
•прадаляты-wüp, едйнств. ч. нет.—npOBO-лочка, откладыванйе на будуіцее. Пусь-ціў на прадаляты тое, што надабе зрабіць уборзьдзе. Нсл. 522. Ты мяне ўсё прадалятамі корміш—кормдш завт-ракамн. Нсл.
•прадаваць,(облосля.) продаць, прадаю-даёш-даёць-даём-даіцё; повел.-давай-да-вайма, несоверш., nepex.—продавать. Ар. Соверш. пряяяць-ам-асі-асьць-амо-асьцё-адуць, прош. вр. прадаў-дала-дало; повел. прадай-дайма—продать. Прадаў асьміну аўсу. Ст.
запрадаваць, -даю-даёш-даёць-даём -даіцё; повел.-давай-давайма, несоверш., nepex. 1. отдавать недвйжлмое ймуіцество за йзвестную суму во временное владе-нне. Ср. запрадаць.
2. предательскн подводйть под ответс-твенность. Ці ня грэх табе запрадаваць, запрадаць свайго брата? Нсл. 181.
запрадаць, -дам-дасі-дасьць-дамо-дась-цё, соверш. к запрадаваць, 1. отдать недвйжймое ймуіцество за йзвестную сумму во временное владенйе. Прадаў або запрадаў каму якое іменызе або землі, тагды тот, хто купіў або закупіў, акажаць лі на то лісты ўра-довыя, тагды тот, такое йменьне купленае вечнасьці, а закупленае да адданьня яму сумы пенязей дзяржаці маець. Стт. 71.
2. предательскн подвестн под ответс-твеность.
запраданы, прйч. к запрадаць 1, 2. Запраданая зямля. Уданы, як запраданы. Нсл. 181.
запраданьне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к запрадаць 1, 2. Запраданьне сенажаці. Запраданьне сеайго брата. Нсл. 181.
запрадаваць(запрадаць) душу—утра-чнвать(утратнть) спасенне душн нз-за выгод в земной жнзнн. Чарту запра-даеш, запрадаў сваю душу. Нсл. 181.
пяпрядявяць-даваю-даваеш-давае, нв.. nepex. 1, продавать многнм частн чего-л. большого.
2. продавать некоторое время. Соверш. папрадаваць—продать многнм частн многого. Панове папрадавалі чвае землі. перапрадаваць, несоеерш. к перапрадаць. перапрадаць, соверш.—продать ранее купленное, перепродать. Прйч. перапра-даны—перепроданный.
•прадавацца, 1. несоверш. к прадацца, —продаваться.
2. страд. к. прадаваць,—продаваться.
запрадавацца, -даюся-даёшся-даёцца -даёмся-даіцёся. несоверш. 1. оказывать чрезвычайную преданность. Што ты так яму запрадаешся? Нсл. 181.
2. входйть в строгое с кем обязательство. Ср. запрадацца.
3. соверш. к запрадацца, 3.
запрадацца, -дамся-дасіся-дасца-дамо-ся-дасьцеся, возвр., 1. соверш. к запрада-вацца, 1.—оказать чрезвычайную пре-данность.
2. войтн в строгое с кем обязательство. Ён жа ім усёроўна як запрадаўся, штоні скажуць рабіць — усёробе, хоць бы й не хацеў. Вушакі Чэрык. (Бясл.). Наняўся, як запрадаўся. Нсл. 181.
3. йстор.—отдать себя во временное рабство. до отработкн долга, закабалйть себя. А закупным людзём тымжа абы-чаем із сумы пеняжнае выпуск быці
маець, то есьць тым вольным, каторыя
перапрадавацца
911
празорлівасьць
бы ся самі ў чом запрадалі. Стт. 453. перапрадавацца, зав. к перапрадаваць
—перепродаваться.
•прадаўжэньне-ня, предл.-ню, ср.—про-долженне. Нсл. 522. Дай, Божа, кажнаму добраму такое веку прадаўжэньне, як тваё.
•прадаўжыць,—см. под, даўжыць.
•прадаўжыцца,—см. под даўжыцца.
•прадаўнік-ка, предл.-ку, зват. прадаўніча; мн. ч., прадаўнікі-оў-ом-оў-амі-ох, м. —продавец, продавіднк. Магілеўш.
прадаўнік з торгу—аукцноннст.
•прадаўшца-цы-цы, ж.—продавіцнца. Магілеўш.
•прадаўца-цы, обіц.—предатель, (Гсл.) предательннца.
•прадаць,—см. под прадаваць.
•прадбачыць,—под бачыць.
•прадстаўнік—представнтель. мгсл.
•прадмухёць,—см. под дмўхаць.
•прадстаўні'чы, - чая-чае—представн-тельный. мгсл.
•прадўх-ўху, предл.-ўсе, зват.-ўша, м.—от-верствне в нзбе дзя выпуска чада(вентн-ляцнн, С.). Адтыкні аконца, няхай чад сходзе ў прадух. Нсл. 522.
•прадўха-ўхі-усе, ж. 1. продушнна. Пала-чаны Мал.
2. передышка. Прадухі не даець, ходзячы за імною з дакучаньням. Нсл. 522. Цісьне работаю і прадухі не даець. Тм. Толькі ў нядзелю прадуху маем; ато кажан дзень на рабоце. Тм. См. воддыш.
•прадўхавіна-ны-не, ж. 1. продушнна, отверствне во льду для ловлн рыбы. Надабе прадухавіны прасечы на невад. Нсл. 522.
2. просос во льду. На прадухавіну лучыў, ледзь пад лёд не папаў.
•прадўхліна-ны-не, ж.—отверствне в болоте. Уваліўсяўпрадухліну. Беляшковічы Лёз. (Ксл.). Прадухліны не замерзьлі. Тм.
•праёмісты, праёмісты, УЯы.утая-тае —прохватывакяцнй холодом, продува-юіцнй на сквозь. Праёмісты вецер. Нсл. 522.
• праём-.му, предл. й зват.-ме, м.—ушко(в нгле). Нсл. Праём нізкі ў голцы; нітка не пралезе. Нсл. 522.
■праёрзаць,—см. под ёрзаць.
• праяхырыць-ру-рыш-ра, соверш., перех.
—пронграть, растратнть неразумно, легкомысленно. Праятырыў грошыкі ў карты. Нсл. 535.
• праява-вы, ж. 1. явленне(особенно необыкновенное, Гсл.), необыкновенное явленне, пролсшествне. Шсл. Нейкаея праява зрабілася там. Нсл. 535. Ці чулі вы гэткую праяву. у Пудзіцку дзяцё радзі-лася з хвастом? Ст.
2. обіц.—необыкновенный-ная проказннк-ннца. Праява хлапец. Нсл. Праява, а ня дзеўка! Нсл.
•праяўкаць,—см. под яўкаць. •прадзогаць,—см. под дзогаць. •прадзе'йкаць,—см. под дзейкаць.
•прадзіва-ва, ср. 1. пряденне. Шсл. Пра-дзіва пакінула й пабегла. Нсл. 536. Пара за прадзіва брацца. Макеенкі Аз. (Ксл.).
2. пряднльный матернал. Прадзіва ў нас шмат, а жанок мала. Нсл. 536. У мяне яшчэ свайго прадзіва стане на тыдзень. Ст.
3. пряжа, Гсл.; Косіч 76. то, что прядется, назначено к пряденню нлнспрядено. Маё прадзіва ценкае. Ісачкова Аз. (Ксл.), Узглядам хормы, ср. меліва.прадзёха, -ёхі-ёсе, ж. —пряха. Сакуны 89. См. пральля.
КНІГІ ОНЛАЙН
