Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. погрешность. Нсл. 528.
•прарўхнуцца-нуся-неійся, 1. проло-мйться. Лёд прарухнуўся пад нагамі. Нсл. 528.
2. провалнться. Прарухнўся пераз мост. Нсл. 528.
•прарыпе'ць,-см. под рыпець.
•прарываць,—см. под ірваць.
•прарывацца,—см. под ірвацйа.
•прас-са, предл. й зват.-се, м.—утюг. Гудагаі Віц.; Гсл.; Акула 495; НК: Очеркв, Но. 370; Шсл. Надабе разагрэць прас. Селядцова Беш. (Ксл.). Прасам папрасавала хусты. Ст. Прас пагрэць. Нсл. 493. Зьберла іх(лісты) па першым марозіку — жоўтых, зала-ціста-рудых, падсушыла прасам. Міска: Хлеб(Беларус, Но. 174).
•прасока-окі-оццы, ж.—следствйе. Мар-цінкевіч: Пінская шляхта. Хто бы каму ў дому альбо ў лесена дзераве з вульля або з караніка паставенага пчолы выбраў або з вульлём узяў, а дашлі бы яго капою альбо якою прасокаю, тагды маець заплаціці тры рублі грошай. Стт. 383.
дадаткавая прасока—доследованйе дела. Акін.
•прасонейка-кз, дат., предл. прасонейцы, ж.—то состоянне, в котором находнтся только что проснувшнйся от дневнего сна. НК: Очеркя, Но. 128. Стала дзіўна: —-гады гэтак шпарка прашумелі, бы ўвосень лісты, жоўтым лісьцям, праса-дамі парку. Жылка 49.
•праса-рДць-джаны-джаваць,—см. под садзіць.
•прасадзіцца,—см. под садзіцца.
•прасаваць-сую-суеш-суе, повел.-суй-суй-ма, несоверш., перех.—ГЛаДйТЬ утЮГОМ, УТЮЖЙТЬ. НК: Очеркв, Но. 370; Ар.; Гудагаі Віл.; Шсл. Хадора прасуе ручнікі. Ст. He прапалі, прасуючы хусты. Нсл.493. Кравец прасуе сермяк. Павульле Чаш. (Ксл.). Прйч. прасаваны—утюженный. Шсл.; Ар. Заслалі стол прасаваным абрусом. Ст. Рубцы пакінуў не прасаваныя. Нсл. 493. Отгл. ймя суйр прааваньне-ня, предл.-ню, мн. ч.-ні-няў—утюжка, Ар. утюженне. Нсл. 493. Соверш. папрасаваць, 1. поутюжнть. Ар.
2. окончнть утюжнть. Ар.
• прасавацца, -суецца, несоверш., страд. —быть утюжену. Сукно сухое не прасу-ецца добра. Нсл. 493.
•прасёўрыць-ру-рыш-ра, каго-што, со-верш.—проветрнть на сквозняке. Прасеўрыў кунпякі. Аляксандрава Гар. (Ксл.).
•прасяны-ная-нае—просяной, пшённый. •праатак-ткй, предл. й зват.-тку, м.—снто. Прасітак парваньг. нядобра мука сеецца. Забалоцьце Сьміл. (Шсл.).
•прасіпець, - <л< под сіпець. •прасівераць,—см. под сівераць.
•прасіціцца, -ціцца—прорешетнться. Сярмяга ўжо прасіцілася. Рудніца Сян. (Ксл.).
•прасіць, прашў, просіш-се, несоверш. у каго-чаго, перен., каго-чаго й с неозн. 1. зварачацца з просьбаю да каго; проснть. Ар. Просечка прасіла ў маткі цукерак. Прасіць памогі. Прасіў адрочыць доўг. Прасіў у бацькі выбачыць(выбачэньня) —проснл нзвннення. с йнфйнйтйвоя: суліць рабіць (зрабіць) што—предлагать что-л. делать(сделать), проснть. Мама прасіла не гаманіць, бо дзяцё сьпіць. Прасілі ня курыць ля хворага. Дзядуля прасіў галасьней гўкаць, бо недачуе. Соверш. папрасіць. ІІапрасі ў бацькі грошай.
выпрасіць, соверш.—получнть что-л. уснленнымн просьбамн. Ледзьві не праледзьві выпрасіў. Нсл. 524( под праледзь-ві).
2. говорят вежлнво вместо "зваць”'. проснть, прлглашать, звать. Заручонка прасіла на вясельле. Гальляшонак просе на талаку. См. зваць 2.
3. вызначнть цену: прослть. Ар. Колькі просіш за каня? Ар.
запрасіць, запрашў, запросіш-се, перехА. прйгласнть. іПсл.; Нсл. 181. Швагра запрасіў мяне на гарэлку. Ст.
2. запроснть. Нсл. 181. Прйч. запрошаны —прнглашённый. Шсл. Усе сваякі запро-шаны ў госьці. Ст. Несоверш. запрашаць-йю-аеш-ае, повел.-ай-айма, перех.—прнгла-шать. Шсл. Запрашаць гасьцей, сьветкі. Нсл. 181. Дзядзька й цётка запрашаюць вас на вясельле. Ст.
2. запрашнвать. Нсл. 181.
спрасіць
917
выпрастаць
спрааць-шў, спросіш—попроснть мно-гнх. Несоверш. спрашаць. Соверш. паспра-шаць-аю-аеш—прнгласнть многнх отов-сюду. Кароль паспрашаў гасьцей. Н.(Афа-насьев: Сказкі, I, 1913, 209).
упрасіць, соверш.—просьбамн склоннть к согласню на что-л., упроснть. Многа просьбы ад Пана Бога ўросіць. Кіт. 8563. Несоверш. упрашаць—упраіішвать.
упрашаць на прамілы Бог—умолять. МГсл.
•прасГцца, прашўся, просішся, несоверш. 1. настойчнво проснть, проснть о себе. Лявонка прасіўся, каб яго ня білі.
2. проснть разрешення что-л. сделать (войтн, поехать куда-л. н т.п.); проснться, Пятрусь прасіўся ехаць із бацькам на кірмаш. Соверш. выпрасіцца—выпроснть-ся. Кухар выпрасіўсяўкаралянавайну. н. (Афанасьев I, 1913, 210).
3. за каго,—проснть, чтобы прннялн шш зачнслнлн куда-л. Курыновіч паехаў прасіцца(каб прынялі) за вучыцеля (—в учнтеля).
папрасіцца, соверш. к прасіцца, 1, 2, 3.
•прасконак-нка, м.—букет. Халоп. Ёй мусяць даваць прасконкі красак. Юхн. (Узгоркі).
•прасклізлы-лая-лле—прогннвшнй нас-квозь н покрывшнйся слнзью. Праскліз-лыя галоўкі капусты павыбіраць. Нсл. 528. •прасклізьці,—см под склізьці.
•праскрабаць,—см. под скрабаць.
•праскура-ры-ры, м.—просвнра(просфо-ра, С.) Нсл. 528. Уменьш. праскурка-ркі-рцы, ж.—просфора. НК: Очеркн, Но. 82; Гсл. Поп праскурку даў. Нсл. 528.
•праскуркі-квў(гнравс)—мальва север-ная. Гсл. См. перапечкі.
•праскурня-ш-ні, ж.—кеніцнна, заннма-юіцаяся печеннем просквнр. Праскурняў нас старая матулька. Нсл. 528.
•прасла-ла, ср„ гінз.—часть забора(нзго-роды, С.) от кольев до кольев. Гсл.; Ар.; Барс.; Пц.; Лепл. Павалілася цэлае прасла плоту. Крамяні Пух. (Шсл.).
•праснок, (Гсл.; Шсл.), праснык, (Шсл.)-ака(ыка), мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох. м.—лепешка в внде блнна, нспеченная нз хлебного теста, толстая пресная лепеха. Гсл. Смачны праснок, але гарачы. Ст. Хлеба няма, дык ямо прасныкі. Ст. Каб па табе напяклі прасныкоў(зн. каб ты памер). Крамяні Пух. (Шсл.)
•праснак-ка; мн. ч.-кі-коў-ком-кі-камі-кох, м.—пресный блнн. Праснакоў на-ПЯКЛІ. Стаішча Чаш. (Ксл.).
•праснўшка-шкі-шцы, ж.—пресная ле-пешка, хлеб. Гсл.
•праснык,—см. под праснок.
•прастояць, прастоіць,—см.люд стаяць.
•прастора-ры-ры, ж. 1. простор. Прас-тора ў хаце. Нсл. 530. Як вокам ськінеце — прастора пад сонцам грэецца ў цьвеце. Кл.: Каліна 133.
2. свобода, воля. Уборзьдзе дам вам прастору. Нсл. 530. Языком што-хоця мялі, а рукам прасторы не давай. Послов. Нсл.
•прасторае, соверш., папрасторала, безлйч. —становнться просторнее. Прасторае жыць. Нсл. 530. Безь мяне вам папрасто-рае. Тм.
•прастоза-ты-це, ж., собйр.—простота, НК: Дудар, Но. 49. собранне простолюдннов. Прастота так кажа. Нсл. 530. У прас-тоце кажуць. Нсл.
•прастакутнік-кв, предл.-ку, м.—прямоу-гольннк. МГсл.
•прасталінейны, -ная-нае—прямолнней-НЫЙ. МГсл.
•прастарэка-кг, обіц. (Нсл.)—краснобай, шутннк, балагур, Шсл. расказываюіцнй-іцая пустякн. Ня люблю слухайь прас-тарэку гэтага. Нсл. 530. Вось дзе прас-тарэка: чаго ён толькі ня выдумае! Ст. •прастарэканьне-ня, предл.-ню, отгл. ймя суіц. к прастарэкаць—пустой рассказ нлн разговор. Пакіньце прастарэканьне'. пара спаць. Нсл. 530.
•прастарэкаваць-кую-кз'еій-куе; повел,-куй-куйма, несоверш.—разговарнвать о неважных предметах, балагурнть, шу-тнть. Шсл. Вы тут прастарэкуеце, а коні вашы глагалы чытаюць. Нсл. 530. А што яму. прастарэкуе сабе, лежачы на печы. Чаго ня ўмее, а прастарэкаваць умее! Ст. См. прастарэкаць.
*прастарзкай^-аю-аеш-ае; поеел.-ай-айма, несоверш.—распространять речь пустя-камн, рассказывать о неважном предме-те. Досіць табе прастарэкаць, ідзі спаць. Нсл. 530.
•праставалосая (жанка)—с непрнчесан-нымн волосамн на голове, Шсл. с непок-рытой головой. ПНЗ; Гсл.; Арл. А яна праставалосая выскачыла на двор. Ст. •праставалосы-сая-сае—с непо крытой головой. Голы, босы і праставалосы. Ар. •праставар-рз, предл-py, зват.-ру, м.—вак-са'. Боты ўжо пажаўцелі, пара б пра-чысьціць праставарам. Абрэзкава Сян. (Ксл.). • праставаць, -тўю-тпўеш-ўе, несолерш. —ндтн прямо, напрямнк. Прастуй да двара. Нсл. 530. Хто дарогу кружыць — ніколі ня тужыць, а хто прастуе — дома Нв начуе. Послов. Рапан. Прык. 223. См. прастаць 4.
• прастаць-<7ю-аеш-гіе, несоверш., nepex. 1. выпрямлять, ровно вытягнвать, прос-тнрать, Ар. ровнять, выравннвать. Гсл. Прастаць ногі, вяроўку, адзежу. Нсл. 520.
выпрастаць, а) соверш. к прастаць 1 — выпрямнть, (Гсл.) распрямнть, ПНЗ. вы-правнть, простереть. Выпрастаць гвозд. Ня можа выпрастаць нагі. Гсл.
выпрастаць ногі—умереть, убежать. Нсл. 91.
б) освободнть(от чего, С.). Выпрастаў рукі ад вяроўкі. Нсл. 91.
папрастаць
918
прасьцёньі
2. распластывать, располагать, плотно прнжнмая к земле, к поверхностн чего-л. Прастайце, распрастайце мяне, як хочаце, я ні ў чым ня вінен. Нсл. 520.
3. развязывать, освобождать от пут нлн связей. Прастай, распрастай коні. Нсл. 529. He прастай яму рук. Нсл.
4. ндтн прямо. Прастай двору; чаго сядзець тут? Нсл. 529. См. праставаць. Соверш. папрастаць—пойтн прямо. Пап-растаеш да свае стараны. Нсл. 529.
апрастаць-<по-йеа/-ае, повел.-ай-айма, соверш. к прастаць 3, каго-што 1. осво-бодлть от пут. Гсл. Апрастай коні, няхай бяз пута ходзяць. Нсл. 366. Апрастай каню нагу. Пустынкі Сян. (Ксл.).
2. перен.—освободнть от связей какнх-л. Апрастаў Бог мяне ад яе. Нсл. 366. A бабусечка дагадалася, у руках нясець да пялёначкі. Ідучы яна Богу моліцца-. Апрастай, Божа, да дзьве душачкі, першую — нараджоную, а другую хрыШЧОНую. Водзьвінка Імгл.(Косіч 253).
Апрастаў Бог яе — маленькае дзеця-нётка памерла. Дсл. Апрастай рукі ды вазмі дзецянё. Тм.
3. опрожннть. Апрастай ты мой мех. Азярэцк Сян. (Ксл.). Прйч. апрастаны, 1. освобождённый от пут. Коні ходзяць апрастаныя. Дсл. Коні апрастаныя ходзяць. Нсл. 366.
2. перен.—освобождённый, от связей какнх-л., свободный. Дсл. Рукі мае апрастаныя ад цябе. Нсл. 366.
распрастаць, 1. соверш. к прастаць 2, 3.
2. соверш. к прастаць 1. Распрастаць руку, нагу. Нсл. 558. Прйч. распрастаны, 1. растянутый. Распрастанае палатно. Нсл. 558. Распрастаная вяроўка. Тм.
2. освобождённый от пут, развязанный. Коні распрастаныя калі б у шкоду ня ўвайшлі. Нсл. 558. Maeраукіраспрастаныя ад вас. Тм.
3. свободный. Ногі мае распрастаныя, куды хачу — пайду. Нсл. 558.
•прасхацца-аюся-аешся, несоверш. 1. вытя-гнваться, выпрямляться. Гвозд не прас-таецца, а крышыцца. Нсл. 529. Соверш. выпрастацца, а) выпрямнться. Гсл.; Ар. Дай пад бок, дык і выпрастаецца. Нсл. 529. Ня можа сусім выпрастацца. Крамяні Пух. (Шсл.).
б) распутаться(о лошадях). Нсл. 91.
в) освободнться. Ня выпрастаешся з маіх рук. Нсл. 91. Соверш. апрастацца-аюся-аешся—освободнться от чего-л. Як аддала падчарку замуж, цяпер я апрас-талася. Дсл. Ніяк не апрастаешся ад іх дакукі. Нсл. 366. Mae рукі апрасталіся ад вас цяпер, як хочаце, жывіце. Нсл. Отгл. ймя суіц. апрастаньне-ня, предл.-ню, ср. —освобожденне от пут нлн связей. Апрастаньне рук. Нсл. 366. Апрастаньне Бог даў мне ад вас. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
