Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
2. тнскаться, добнваться пройтн. Нсл. 544. Досіць табе пяцца; ня пройдзеш, народу дужа шмат. Нсл. Стой! Стой, табе кажу! Куды пнешся, твая гэта зямля? Цэлеш: Дзесяць, 28.
абапнўцца, Шсл., абпянўцца, Растсл. соверш. чым—окрыться. Шсл.; Растсл. Абапніся хустаю, бо сьцюдзена. Ст.
абапнуцца (хусткаю, брызэнтам)—на-крыться, прнкрыться. Абапнуся тэй хусткаю й добра будзе. Глуск (Янк. I, 24). Несоверш. абпінацца-аюся—покрывать себе голову платком, Косіч 227. окры-ваться.
адапнўцца, соверш. к адпінацца. Нсл. 377. адпінацца, 1. пятнться назад. Нсл. 377.
Народ не адпінаецца, ледзь адапхнуўся троху. Нсл.
2. не сознаваться в чем-л., запнраться, Нсл. 377. отрнцать свою внновность в чем-л., не прнзнаваться в чем-л. Неадпінайся, ты гэта зрабіў, ты ўкраў грошы. Нсл.
3. отрекаться, отпнраться, Нсл. 377. отпнраться, брать сказанное назад, Гсл. отказываться от свонх слов. Ксл. Сказаў сам, дый адпінаешся, адапнуўся ад свайго слова. Нсл. Кінь адпінацца, у суседзяў ты гэта казаў. Пятніцкая Беш. (Ксл.).
4. отнекнваться (, отговарнваться, Нсл.) Гсл. Адпінайся, не адпінайся, а мусіш ехаць із намі; ад нас не адапнешся. Нсл. 377. дапінацца-аюся-аешся, несоверш.—ста-раться достнгнуть чего, домогаться чего. Нсл. 140. Як ты не дапінаешся, недап-нешся таго, чаго ня варты. Нсл.
дапнўцца, -нўся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся-нўцца, соверш. к дапінацца. Нсл. 140
запяцца, запнўся, запнёшся, соверш.—за-крыться, застегнуть на себе что-л. шнрокое (передннк н т.п.). Запяціся Фотай трэба. Кіт. 5868. Несоверш. запі-нацца.
папінацца-аюся-аешся, соверш.. возвр. —напялнваться. Нсл. 314. Шапка ніяк не напінаецца, не напнулася на галаву, малая. Нсл.
2. напрягаться. Старайся свабадней крыху (ставіць ногі ў скоках), не напі-найся, каб гнуткія ў каленах былі. Акула, 504.
напнўцца, -нўся-нёшся-нёцца-нёмся -ніцёся, соверш. к напінацца 1, 2.
папяцца, папнўся-нешся, 1. соверш. к пяцца 2. Нсл. 544. Папяўся туды, куды ня трэба. Нсл. Папніся туды, дык і абачыш, што будзе. Нсл.
2. соверш. к папінацца 2,—пойтн Hanepe кор. Нсл, 470. Папнешся, дык і заробіш. Нсл.
папінацца-аюся-аешся, несоверш. 1. выставлять себя вперед. Нсл. 89. Папі-наецца наперад, бы што добрае. Нсл. Папінаецца, як скурат на агню. Послов., Тм.
2. вдтн на перекор. Нсл. 470. Супроці каго ты папінаешся? Нсл.
прыпяцца, соверш.—прнжаться. Нсл. 507. Прыпяўся К столу. Нсл. Несоверш. прыпі-нанца-аюся-аешся. Нсл. 507.
вьіпяцца, выпнуся-нешся, соверш. к выпі-нацца в обойх знач. Нсл. 89. Выпялася наперад, як на паказ. Нсл. Несоверш.
выпінацца, несоверш., возвр. 1. выпялн-ваться. Нсл. 89.
2. выставляться. Нсл. 89. Ня выпінайся із сваім дабром. Нсл.
упяцца, упнўся, упнёшся-нёцца-нёмся-ніцёся-нўцца, соверш. 1. оказать сопро-тнвленне ведуіцему, пятясь назад, упе-реться. Нсл. 661. Конь упяўся, хоць ты яго пячы, ня йдзець у ваду. Нсл.
2. соверш. к упінацца 2,—упереться.
3. оказать непослушанне. Нсл. 661. Хлапец упяўся ня слухаць. Нсл. Несоверш. упінацца,
1. сопротнвляться ведуіцему, пятясь назад, упнраться, МГсл.; Нсл. 661. Валы ня йдуць — упінаюцца. Росуха Імгл. (Косіч 254). Конь ня йдзе, конь іржэ, упінаеца. Тм. Упінаецца, ня йдзець. Нсл. Ня ўпінайся ж і скачы нам, покуль сілы стане, мо пачнуць і думкі нашы весялей скакаці. Купала.
2. (у што)—упнраться. Хурман упінаўся нагамі, намагаўся, каб не зваліцца з казлоў. Дзьве Душы, 5.
3. возвр.—всовываться, Нсл. 661. просовы-ваться. Ня ўпінайся сюды, ня ўпнешся, тут цесна. Нсл.
4. оказывать непослушанне. Нсл. 661. Хлапец упінаецца, ня слухае, што кажуць. Нсл.
•пячокка-нкі-нцы, ж.—жареное мясо. Сам кухар пячонку зьлізаў, на мяне котачку сказаў. Дзьве Душы, ізо.
•пячора-ры-ры, ж.—пеіцера. Пяску пры-вёз ізь Лісічых пячор. Ст.
•пячайка-йкі-йцы, ж.—нзжога. Гсл.
•пячахаваць-тую-туеш-туе; повел.-туй-туйма, несоверш., перех.—ставнть печать. Соверш. запячатаваць—запечатать. Прйч. запячатаваны. Тыя рэестра запеча-таваныя. Кіт. 54613
пячатнік
888
расьпячэньне
•ПЯЧатнІК-ZKö, предл.-Іку, зват.-ІЧСІ, м.—Чй-новннк, ймеюіцйй своей функцйей прй-ложенне печатн. Пячатнікі маюць рукі свае ў дастамэнту падпісаць. Стт. 331. Пячатнікаў да запісу свайго ўпрасіці маець. Тм. 315.
•пячаць-гд, мн. ч„ род.-цяў, ж.—печать. мгсл. Уменьш. пячатка-ткі-тцы, ж.—печа-тка. Спраўнік к магазыну сваю пячатку прыклаў. Нсл. 413.
•пячатка-ткі-гацы, ж. 1. клеймо. Нсл. 413. Сукно ня простае, а зь пячаткаю. Нсл. Сякіра зь пячаткаю. Тм.
2.—СМ. под пячаць.
• пячэня-ні-нг, ж.—жаркое. Нсл. 413. Ня бойцеся куркі, ня многа вас трэба'. сем на вячэру, а восьмая на пячэню.
•ПЯЧЭЦЬ, безлйч.,—см. под ПЯЧЫ.
•пячкўр-ра, предл.-рў, зват. пячкўру; мн. ч. пячуры-оў-ом-амі-ох, м.—печндк. Міка-лаёва Куз. (Ксл.); Імсь.; Гсл.; Нсл. 414; Траецкае Бранск. у. (Дурново: Раз. 97). Пазаві ПЯЧКура печ паправіць. Нсл.
•пячкуроў-ова-ова—печнйку прчнад-лежаіцйй. Нсл. 414. Пячкуроў малец. Нсл. •пячкўрны-ная-нае—к печнйку отно-сяіцййся, печнйковый. Нсл.414. Пячкурнае рамяство.
•пячура-ры-ры, ж. 1. нора. МГсл.; Нсл. 414. Адна пячура ест із агню. Кіт. 54аіб. Пан Бог стварыў адну пячуру ў пекле. Тм. 5465. Рак далёка ў пячуры сядзіць. Нсл.
2. прйпечная закута, куда загребаютжар. НК.: Нгры, Но. 16.
пяч(о)рка, Шсл., пячурка, Нсл.—норка. Нсл. 424; Шсл. Ракі ў пячурках сядзяць. Нсл. Дзеці нарабілі ў глінішсу пячурак. Ст.
2. небольшое (4 верш.) квадратное углубленйе в печй, значйтельно выше печного устья ("чалесьнік"), по одной йз сторон его (йлй по обейм сторонам — ТОГДа ДВе "пячуркі”). НК.: Очеркн, 245, углубленйе в печке, ПНЗ. прйпечная закута, куда загребают жар. НК.: йгры, Но. 26. У нашай пячурцы агонь не дзяр-жыцца. Нсл. 414.
3. ннша в печй, Ар.; Ксл. небольшая духовочка в печн на уровне начала дымохода. Шсл. Палажы сярнічкі ў пячурку. Сяркуці Сян. (Ксл.). У нашай печы шмат пячорак. Турэц Сьміл. (Шсл.). Пакла-дзі рукаўкі ў пячурку, хай там прасох-нуць. Ст.
•пячурыца-і/ы-г^ы, ж.—шампйньон, на-возный грнб, Гсл. грнб шампнньон. Нсл. 414.
•пячьі, пякў, пячэш-эць-эм-ыцё, пякўць, несоверш. 1, перех.—прйГОТОВЛЯТЬ ПйІЦу сухчм нагреванйем, печь. Ар.; Міхз.
Гаспадыня пячэць бліны. Mix. Пячы бульбу. Ар. Пячы хлеб. Ар.
2. жарнть в своем жяру. Ар.; Шсл. Пячы мяса. Ар. Пячы яечню госьцю.
3. жечь, палнть. Нсл. 414. Рукі пячэш, папячэш. Нсл. Сонца пячэць. Нсл. Прйч.
наст. вр. пякўчы—ЖгуЧйЙ. Гсл.; Нсл. 396. Пякучае сонца. Пякучае зялеза. Нсл. Пад пякучы камень пакладзі руку, а майго дзіцяці не чапай. Тм. Соверш. абпячы — апяч Сьлёзы пырснулі з воч і абпяклі яго руку. Дзьве Душы, 4. Соверш. апячы—повре-днть огнем йлй чем-л. горяччм кржный покров чего-л.: ожечь, Ар. вызвать оіцуіценйе жженля, ожога. Ар. Апёк руку. Ар. Апёк руку крапіваю. Ар. Соверш.
папячы—ожечь (в несколькйх местах, С.) Ар.; Нсл. 414. На тое каваль абцугі куець, каб рукі не папячы. Послов., Нсл.
4. упрекать. Імсьц. Мяне саці пячэць, што я позна зварачаюся двору. Імсьц.
ПЯЧЭЦЬ, безлйч.—ЗНОЙНО. МГсл.
дапякйць-аю-йеш-йе; повел.-ай-айма, несо-верш., nepex. 1. допекать. Ар. Давядзецца дапякаць мяса. Ар.
2. дожарйвать. Ар.; Шсл. Давядзецца дапякаць сала. Ст.
3. кому слйшком досаждать (, донймать, разг. С.) Гсл. наносйть огорчення, досаж-дення, Нсл. 140. надоедать упрёкамн йлй насмешкамй. Шсл. Ты шмат дапякаеш яму сваім язычком. Нсл. Усе як пачалі дапякаць яму, дык аж ня ведае куды дзецца ад сораму. Ст. Отгл. ймя суіц.
дапяканьне-ня, предл.-ню, ср. 1. действйе по глаг. дапякаць в 1-ом знач. Дапяканьне бліна. Ар.
2. чйненне разный оскорбленйй насмеш-камн, прйтесненнямй, упрекамй й проч. Нсл. 140. Соверш. дапячы-пякў, дапячэш-чэць-чэм-чыцё што, 1. допечь. Ар.
2. каму,—сйльно досадйть (, донять, разг. С.)умышленно прйЧййять большйе непрнятностй. Дапёк ты імне ня раз сваей хітрынёй, сваімі намовамі пану. Нсл. Дапёк ты імне, сынку, сваей распу-стаю. Нсл.
запякаць, 1. о действйй солнца, мороза, Дсл. 247. обжйгать, опалять. Маразы запякаюць. Дсл. Сонца запякае, ідзі халадочкам. Дсл. He запякай ты, гарачае сонца майго белага віду. Барадзінка Імгл. (Косіч, 29).
2. обранйть. Дсл. 247. Мачаха ліхая-. дужа сірот запякае. Дсл.
прыпякаць—сально жечь. Нсл. 507. Сонца прыпякае, прыпякло. Нсл. Соверш. прыпя-ЧЫ. Нсл. 507.
пасьпякаць, несоверш.. перех.—раскалять. Гсл.; Нсл. 556. Расьпякаць, расьпячы зялеза. Нсл. Отгл. ймя суіц. расЫІЯКЯНЬНе-НЯ, предл.-ню—раскаленне. Нсл. Расьпяканьне зяле-за. Нсл. Соверш. расьпячы—раскалнть. Нсл. 556; Гсл. Расьпячы зялеза. Нсл. Прйч.
расьпечаны—раскалённый. Гсл.; Нсл. 557. Хоць ты расьпечаным зялезам яго пячы, ня прызнаецца. Нсл. Отгл. ймя сут. рась-пячэньне-ня, предл.-ню, ж.~раскаленне.
сьпячы
889
выпіхаць
сьпячы, соверш. к пячы 1, 2. Сьпячы хлеб. Ар. Госьцю трэба яечню сьпячы. Ст. Прйч. сьпечаны. Хлеб яшчэ цёплы, кадзе сьпечаны. Ар.
выпякаць, несоверш. к выпячы,—выжн-гать. Шсл.
выпячы—выжечь (прожечь, продыря-внть чем-л. раскалённым, а так-же какнм-л. едклм веіцеством, С.) Шсл.
Шылам выпек дзірку. Ст.
• пячыся, пякўся, пячэшся-эцца-эмся, ПЯЧЫцёся, несоверш. 1. страд. к ПЯЧЫ 1, 2. Соверш. СЬПЯЧЫСЯ, страд. к сьпячы 1. Сала сьпяклося, аж пагарэла. Ст.
2. быть сйльно согреваему. Нсл. 414. He пячыся, на сонцу стоячы. Нсл.
3. йметь сйлу жечь, Нсл. йметь свойство вызывать оіцуіценйе ожога. Сонца пя-чэцца. Нсл. Крапіва пячэцца. Ар. Соверш. апячыся, апякўся, апячэшся-чэцца-чэмся-чыцёся—обжечься, повредвть себе кожу огнем йлй чем-л. горячлм. Шсл.; Ар. 3 агнём трэба асьцярожна, каб не апячыся. Ст. Дзяцё апяклося ў пажару. Ст. Апёкшыся на малаццэ і на ваду студзіш, послов.—пуганая ворона й куста бойтся. Ар. Соверш. папячыся—ожечься в несколькйх местах. Ар.
дапякацца-аеодя, страд. к дапякаць 1, 2. Соверш. дапячыся, дапячэцца. Хай дапя-чэцца блін добра. Ст. Мяса ўжо дапяк-лося.
запякацца-аешся-аецца, несоверш. к запя-чыся.
запячыся— (о кровн): свернуться, загустеть, запечься. Ар. Кроў з ранкі запяклася. Ар.
расьпякацца, 1. несоверш. к расьпячыся 1. Зялеза расьпякаецца ад агню.
2. несоверш. к расьпячыся 2,—сйльно разогреваться. He расьпякайся на сонцу седзячы. Нсл.
расьпячыся, соверш. 1. раскалвться. (Зялезная) печка расьпяклася, аж чырво-ная.
2. снльно разогреться. Bid твой ад сонца расьпёкся. Нсл.
•пячыста-ma, ср.—большйе кускй зажа-ренного мяса. йлй целое жйвотное (гусь, утка, курнца, поросенок). нк.: Очеркн, 22.
КНІГІ ОНЛАЙН
