Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•прыгоншчына-ны-не, ж.(нк.: Под. пос. 39)—крепостннчество.
•прыгоньнік-іха, предл.-Іку, зват.-іча, м. —работннк, выгнанный на баріцнну, Нсл. 499. отдельная еднннца(мужчнна, С.) на баріцнне, НК.: Под. пос. стр. 85. крепостной крестянйн. Прыгоньнікамі ўсю работу парабіў, сена упратаў. Нсл.
2. работнйк, нанятый на нзвестный срок работать 2-3 дня в неделю. Ксл. Мне прыгоньнік пожні пакасіў. Русінава Сян. (Ксл.).
•прыгоншчына-ны-не, ж. нк.: Под. пос. 39— кре постннчество.
•прыгоньніца-г^ы-цы, ж. к "прыгоньнік". НК.: Под пос. 85; Нсл. 499. См. прыгонка.
•прыгоньнічаць, -аю-аеш-ае, несоверш. —быть "прыгоньнікам” йлй "прыгонь-ніцаю". НК.: Под. пос. стр. 85.
•прыгор’е-р’я, предл.-’ю, ср.—небольшая возвышенность у ПОДОШВЫ горы. Ласкат. прыгор’ейка. Як пайду я гарой, гарой, мае вады на прыгор’ейку. ЛужкіСтдуб.(Косіч 12).
•прыгоркці,—cm. nod горкці.
•прыгоршчы-чаў, едйнств. ч. нет,—прй-горшнн. Ар.; Ксл.; Гсл. Іван пасеяў ня болі, як прыгоршчы гароху. Воўсішча Сян. (Ксл.). Гаршчок прыгоршчамі набіраў вады й мыўся. Дзьве Душы, 69. Шчасьце треба сіляць поўнымі прыгоршчамі. Макаёнак: Каб людзі...
•прыгад-аны-аваць-айй,— см. под гадаць. •прыгадзіла, безлйч.—нечаянно прннесло. Нсл. 499.
прыгадзГлася
930
прыглядаць
•прыгадзілася, безлйч.—случнлось. Нсл. 499. Есьлі бы ся прыгадзіла каму даста-мэнт чыніці на вайне... Ст. 340. Куды тваім рукам прыгадзілася гэта зрабіць! Нсл. Несоверш. прыіаджаецца—случается. Нсл. 499; Дсл. Імне другі раз прыгадзілася быць у пана. Дсл. Усякава прыгаджаецца з чалавекам. поговор. Ня кажнаму так прыгаджаецца. Тм.
прыгадзГцца-дз/ддс, соверш.—прнклю-чнться; случнться. Стт. 1529, сл. несоверш. прыгаджацца—прн ключаться; случать-ся. Стт. 1529, сл... Або іныя некоторыя рэчы, каторыя ся часта прыгаджаюць у суседзтве. Стт. 1529, УІ, 3.
•прыгажосьць-ф', ж.—красота. мгсл. У сотні сонцаў зьзяй прыгажосьць! Кавыль: Пад зорамі, 68. Можа ў нас смак да прыгажосьці ня той самы. Акула, 504. Васіль утаропіўся на Юлю, уражаны яе прыгажосьцяй. Макаёнак: Каб людзі ня журы-ліся. Прыгажосьцяй места ё будынак магістрату. Сьцяблевіч(”Бацьк.”, Но. 1-2/437-438).
•прыгажэць-эю-эейлэе, несоверш.—ста-новнться краснвее(хорошеть, С.). Нсл. 499. У полю засеяньні прыгажэюць. Нсл. Со-верш. папрыгажэць, (Нсл. 499)—похоро-шеть. Хата папрыгажэла. Нсл.
•прыгадлівы-вая-вве—находчнвый. Нсл. 498. Прыгадлівы заўсёды знойдзе чым памагчы ў бядзе. Нсл.
•прыгаіць,—< « под гаіць.
•прыгалак-лку, предл. u зват.-лку, м.—не-большая полянка в лесу после пожара. Шсл. Дровы пасьцягавалі на прыгалак. Ст. •прыгана-ны-не, ж.—небольшой порок. Наша дзеўка бяз жаднае прыганы. Нсл. 498.
прыгану даваць(даць)—опорочнвать (опорочнть). Прыгану даеш нашаму тавару. Нсл. 498.
•прыганак-ку, предл. й зват.-нку, м.—перн-ла у крыльца. Нсл. 498.3 прыганку зваліўся. Нсл.
•прыган-ены-яць-іць,—см. под ганіць.
•прыганяньне-ня, предл.-ню, ср.—побуж-денне к чему-л. Нсл. 499. Да яды прыга-няньня ня надабе. Нсл.
•прыганятая-woe, в знач. сут- ж.—женіцн-на, побуждаюгцая к работе. Нсл. 499. I работы б ня было, калі б ты ня была прыганятая. Нсл.
•прыганятытага, мн. ч.-тыя, м. 1. над-смотріцнк над работамн, побуждаюіцнй к работе, Ар.; Ксл. побуждаюіцнй к работе. Нсл. 499. Нашто той прыганяты стаіць. ЧЧ: Песьні, 88. Яе дзед быў за прыганятага. Дабрамысьль Лёз. (Ксл.).
2. перен.—всякнй, кто понуждает к работе. Шсл.; Ар. Цябе не паставілі прыганятым над намі. Нсл. 499. Яму прыганятага ня трэба-. ён добры работнік. Ст. Ты за прыганятага ня стой, а бярыся сам рабі! Cm. Дзе прыганятых многа, там рабо-
ты мала. Послов. Рапан. 94, •прыганяць,—см. под гнаць.
•прыгара-дзіць-джадб, —гм под гара-дзіць.
•прыгарэнець,—сл. под гарэніць.
•прыгар-аць-эць,— см. под гарэць.
•прыгарка-ркі-рцы, ж.—прнгоревшая часть картофеля, кашн, сала. Ар.; Шсл. Дзеці паелі ўсе прыгаркі. Ст. Скваркі парабіліся на прыгаркі. Ст. Уменьш.
прыгірачка-чкі-чцы. Ар.; Шсл. Выбірае ўсё, каб прыгарачку. Ст.
•прыгарэлы-лая-лае—немного подго-ревшнй, почерневшнй (о печеном, жаре-ном); прнгорелый, пахнуіцнй дымом, гарью (о супе, молоке). Ар. Прыгарэлая страва. Ар.
•прыгаркаць,— см. под горкці.
•прыгар-нўць-тадь,— см. под гарнуць.
•првгарнўцца,—ом. под гарнуцца.
•прыгаство-ва, ср.—красота. Гсл. А яго прыгаство абычайнае. Гсл.
•прыгатова-вы-ве, ж. 1. прнготовленне. Дз. За прыгатову бомбаў іўзяліся. Агнявіца (Беларус. Но. 71).
2. подготовка. Дз.
•прыгатаваць,—под гатаваць.
•прыгатавацца,—под гатавацца.
•прыгаворка-кг, дат., предл. прыгаворцы, ж.—поговорка, любнмое словцо. Ксл. "Казаў тый”— дзядзькава прыгаворка. Азаркава Гар. (Ксл.).
•прыгаць-аю-деш-йе, несоверш., перех.—жа-дно пнть. Шсл. Селядцоў ізьеў, дыкпрыгае ваду ды прыгае. Ст.
•прыглабаць,—nod глабаць.
•прыглабацца,—см. под глабацца.
•прыглёднік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —прнсмотріднк (надсмотріцнк, С.) Нсл. 498. На прыгледнікаў не спадзявайся, a сам прыгледзь. Нсл.
•прыглёдніца-чы-цы, ж.—прнсмотріцнца ( женск. к”прыгледнік", С.) Нсл. 498.
•прыглёдзіць,—см. под глядзець. •прыглёдзіцца,—см. под глядзецца.
•прыгляд-dy, предл. йзват.-дзе, м. 1. надзор, Ксл. прнсмотр. Нсл. 499. Чаму за ім у вас прыгляду няма? Астроўна Віц. (Ксл.). Работ-нік бяз прыгляду ня рупатлівы. Нсл. Яшчэ ж і бяз прыгляду аднаму жыць — таксама ня соладка, дый небясьпечна. Марціновіч (Беларус, Но. 159).
2. упрашнванне прн гостепрннмстве пнть н есть. Нсл. 499. Усяго было досіць, але прыгляду ня было. Поговор. Нсл.
•прыглядам, нареч.—подсматрнвая тай-ком, скрытно. Нсл. 499. Прыглядам абачыў, што яны робяць. Нсл. Прыгля-дам абачыў дзеўку. Нсл.
•прыгляданьне-ня, предл.-ню, ср.—прн-сматрнванне, надзор. Нсл. 498. Дзяцё кінулі без прыгляданьня. Нсл. Нанятыя работнікі любяць прыгляданьне. Тм. •прыглядаць,— см. под глядзець.
прыглядацца
931
прыдабрыцца
•прыглядаццв,—см. nod глядзецца.
•прыглгідка-дкг-дцы, ж.—надзор, осо-бенно тайный. Нсл. 499. Май прыглядку на мае дзеці, каб ня дурэлі. Нсл.
•прыгляднік-іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —надзнратель, Нсл. 199. надсмотріцнк. Ад прыглядніка шмат залежа. Нсл. Ідзе прыгляднікаў шмат, там рэдчас парад-ку мала. Тм.
•прыглядніца-йбі-цы, ж.—надзнратель-ннца. Нсл. 499. Хто цябе прыставіў прыглядніцаю над намі? Нсл.
•прыгноеваць,—cm. nod гнаіць.
•прыгроза-зы-зе, ж.—острастка. Нсл. 500; МГсл. Ніякае прыгрозы няма малцу; нікога не баіцца. Нсл. Уменый. прыгрозка-зкі-зцы, ж.—тоже, что "прыгроза", более к малолетннм. Дай яму прыгрозку, дык і пакіне дурэць. Нсл.
•прыгра-зіць-жаць,— см. nod гразіць.
•прыгр-аваць-э^ь,— см. под грэць.
•прыгрўніць, <ч. nod груніць.
•прыгрьімнуць,—с« под грымець.
•прыгваздаць,—nod гваздаць.
•прыгўбіць-блю-біш-бе, соверш.—поднес-тн рюмку ко рту н коснуться водкн губамн, НК.: Очеркн, 72, Но. 156. прйГубйТЬ. •прыгўдзіць,—< м под гудзіць.
•прыгўкаць-аць-нўць, —см. nod гукаць.
•прыход-dy, предл. й зват.-дзе, м.—действне по глаг. прыходзіць,—прнход.
•прыходна, нареч. к прыходны, 1. складно. Нсл. 516. Прыходна кажа казкі. Нсл.
2. в меру, Прыходна пашыў боты. Нсл.
3. в знач. безлйчн.—подручно, удобно. Нсл. 516. Яму прыходна трымаць гэту зямлю, а імне ня прыходна. Нсл.
4. прнлнчно. Нсл. 516. Ня кажнаму прыходна гаварыць тое, што ты гаво-рыш. Нсл. А глёдзелі хату як надабе: стол заслалі, лаўкі памылі, — дык і прыходна стала. Ст. Гэта паліто яму прыходна, a табе нешта ня ліпне, Ст.
прыхаднёй, 1. ср. cm. к прыходна 1, 3.
2. ср. ст.кпрыходна4.—прнлнчнее. Нсл. 516. Прыхадней табе маладому уступіць імне, чымся каб я стары ўступіў табе. Нсл.
3. выгоднее. Нсл. 516. Ты прыхадней купіў за мяне. Нсл.
/•прыходны-ная-наг. 1. прншедшнй с другого места, прншлый, Нсл. 516. прнше-лец. Прыходныя людзі. Нсл. Прыходная жывёла. Нсл.
2. прнлнчный. Нсл. 516. Гэта тваё слова ні да чаго ня прыгоднае. Нсл.
•прыходзіць,— CM. nod ісьці. •прыходзіцца,—см. nod ісьціся. •прых-оваваць-аваць.—см. nod хаваць.
•прыхамаць-цг, ж. 1. суеверное средство, (Гсл.) волшебное значенне. Нсл. 516.
Прыхамаць нейкую мае мышы выганяць. Нсл.
2. суеверне. мгсл.
3. предрассудок. МГсл.; Косіч 252. Гэта ўсё (не рабіць на гранай нядзелі) больш нічога, як бабскія прыхамаці. Севершч. (Косіч 15). Бяз прыхамаці ня ступіць. Нсл. 516. Гэта ўсё бабскія прыхамаці. Тм. Выпаўняе ўсе прыхамаці заморскае пані. Лынькоў: Воўчы лог(Калосьсе 1935 г., Но. 2, стр. 97). •прыхаматлівы-#яя-вде—суеверный, ве-руюіцнй забобонам. Нсл. 516. Ен чалавек прыхаматлівы, урокаў, прыхамаці баіц-ца. Нсл.
•прыхаматны, -ная-нае—замечатель-ный по какнм-л. суеверным прнметам. Нсл. 516. Прыхаматны дзень. Нсл. Прыха-матнае слова. Тм.
•прыхйп-аваць-іць-нў’ць,— см. под хапаць. •прыхапіць,— см. под хапаць, хапіць.
•прьіхапкам, нареч.—урывкамн. Ар. Грэ-ліся прыхапкам'.то дзеці зь ягонае купкі, то Валя. Хата пад ліпою.
•прыхГльле-ля, предл.-лю, ср.—прнста-нніце. Косіч 83.
•прыхільнік-к-а, предл-ку, зват. прыхіль-ніча, м.—сторонннк. А, які ты ў нас прыхільнік! Іванск Чаш. (Ксл.).
•прыхін-гну, предл. u-іне, м.—прнстаншце. МГсл.
•прыхін-аць-ўчь,—под хінўць. •прыхінацца,—см. под хінуцца.
•прыхінёньне-ня, предл.-ню, ср. 1. охота, наклонность. Нсл. 515. Прыхіненьне да пшчолаў. Нсл.
2. сннсхожденне. Нсл. 515. Прыхіненьне на просьбу, сьлёзы. Нсл.
•прыхірэць,—CM. nod хірэць.
•прыхісьць-ір, ж.—прнстаншце, место, где можно прнклоннть голову. Шсл.
Ведама, чыстае полех нійдзе ніякае прыхісьці няма. Ст.
•прыхітры-раў, eduHcme. ч. нет.—затен. Смал.(Дсл. 725). Прыхітры бабскІЯ. Зьвера-вічы Красьн. (Дсл.).
•прыхлянуць,—CM. nod хлянуць.
•прыхліпаць-ае-люі/ь, несоверш.—прнлн-пать. Нсл. 515. Мокрая ад поту сарочка прйхліпае, прыхліпла да цела. Нсл. Соверш. прыхліпці(прыхліпнуць). Нсл.
•прыхлі'плы-лая-лае—прнлнпшнй. Нсл. 515. Прыхліплую гліну абатры. Нсл.
•прыхліпці,—cm. nod прыхліпаць.
•прыхмарыла, безлйч.,—см. под хмарыць.
• прыхварэлы-лдя-лае—несколько про-болевшнй. Нсл. 515. Чалавек ён стары, прыхварэлы. Дсл. 725. Прыхварэлага няма чаго й зацягаваць на цяжкую работу. Нсл.
•прыхварэць,—см. под хварэць.
•прыд-öv, пребл. й зват.-дзе, м.—край в дне деревянного сосуда. Нсл. 500. Бочка ў прыдах цячэць. Нсл. Уменый. прыдок-дка, предл.-дкў, зват. прыдку—край в дне суденушка. Нсл. 500. Прыдком стукнулася даёнка, і прыдок адламіўся. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
