Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•прымачны дом—дом, в который прн-НЯЛН "прымаку”. НК.: Бабы, н Но. 34.
•прымха-ліхг-лісе, ж.—прнхоть. Растсл.: Северск 149.
•прымёж, прымеж таго,—cm. nod меж.
•прымёк-ёку’, м.—домёк. Нсл. 505. Ці ў прымек так, як ён зьбялеў? Нсл. Ср. няўпрымёк.
•прымёка-ёкі-еццы, ж.—прнзнак, замет-ка. Нсл. 505. Прымекі ніякае няма, што гэта теаё. Нсл.
•прымен, м.—сенн.
•прымень-мня—зять, прнннмаемый в дом, как член семьн. нк.: Бабы, н Но. 34. См. прымака.
•прымеркі-коў, eduHcme. ч. нет.—сумрак, Нсл. 505. сумеркн. За прымеркамі ня ясна відаць. Нсл. См. сутонь-ньне.
•прымёрклы-лая-лае—темноватый, Нсл. 505. сумеречный. Прымерклы час. Нсл. Прымерклае надвор’е. Тм.
•прымёркці(прымеркнуць, Нсл.), соверйі.
—смеркнуть. Несоверш. прымяркаць-аю-аеш-ае—темнеть, Нсл. 505. смеркать. Вечар прымяркае, прымерк. Нсл. Сьвяціў, сьвяціў ясен месячка дый прымяркаць стаў, любіў дзяцюк дзеўку дый пакідаць стаў. Задубеньне Імгл.(Косіч II).
•прымешка, (Ар.), прымёшка, (Гсл.рійкг-ШЦЫ, ж.—прнмесь. Ар.; Гсл.
прымёць 939 прышклы
•прымёць,—см. под мець.
•прымярканьне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к прымяркаць—смерканне, вечерняя пора, Гсл. время вечернее, когда свет меркнет. Нсл. 505. У прымярканьню прыдзеш. Нсл.
•прымяркаць,—см. под прымеркці.
•прымкнўць,—см. под мкаць. •прымкнўцца,—см. под мкацца. •прымўляць,—CM. под мўляць.
•прымўрак-рка, предл. й зват.-рку, м.— кар-ннз у кухонной печн; служнт местом для спнчек, мыла, лучннок. Шсл. Сярнічкі ляжаць на прымурку. Ст.
•прымўс-б'К предл. й Зват.-се, м. 1, прннуж-денне. Гсл.; Нсл. 505. Прымусу няма табе, робіш як хочаш. Нсл.
2. прннужденне в хлебосольном деле, настойчнвое упрашнванне. НК.: Очеркн, 72, Но. 158; Ар. См. прынука.
•прымўсіць,— CM. под мўсіць.
•прымўсны, -ная-нае—прннуднтельный. Ксл.; Нсл. 505. Прымусная гэта работа. Беліца Сян. (Ксл.). Прымуснае ежы няма. Нсл. • прымуш-ШО, предл. й зват.-шу, м. — прымака. Ксл. Яна ўзяла прымуша. Пус-тынкі Сян. (Ксл.).
•прымушаць-аю-аеід-ае, несоверш. каго зь неаз.—время от временн упрашнвать ГОСтеЙ есть Н ПНТЬ. НК.: Очеркн, Но. 158.
•прым-ы-кі',— см. под прыймы. •прымыкаць,—см. под мкаць.
•прынос-су, предл. й зват.-се, м.—ЧТО-Л. прнноснмое В подарок. Нсл.; Пасоб. 149. АброЧННЫЯ прыносы. НК.: Очеркн, Но. 489. •прын-осіць-ёсьф,— см. под насіць.
•прын-осіцца-есьцгся,—см. под насіцца. •прынада-ды-дзе, ж. 1. прнманка. Гсл.; Ар. Раст.: Северск, 149; Шсл.;Гсл.; ПНЗ.; Латыгаль Сян. (Ксл.). Паставілі на зайцоў прынаду. Тм. Быў сад чароўную прынадаю. Крушына: Калыханка(3ьніч, 1954, Но. 27). / ЯКуЮ ён ТПОМ прынаду чуе, што вечна туды валачэц-ца? Ст. Прынада на ваўкі, лісы, мышы. Нсл. Раскажы, дзяўчынка, чым дала пры-нады? Ці сваёй красою, ці русай касою? ПНЗ, 45.
2. все, что прнвлекает рыбу(вообіце жнвотных, С.) к желанному месту, как н те прнспособлення, кон делаются тут же для уженья. НК.: Очеркн, 510.
прынада пташа—прнманка для птнц, Стт. 1529, сл. прельіценне. МГсл. Уменьш. прынадка-дкг-дцы—прнманочка. Нсл. 505. 2. перен.—о краснвой девнце. Нсл. 505. Добрая прынадка дзяцюком.
прынадачка-чкг-чг^ы, уменьш. к прынадка —прнманочка. Нсл. 506.
•прынадлівы-вая-ваг—склонный к прн-манке. Нсл. 505. Прынадлівы дзяцюк. Нсл. Ср. cm. прынадліўшы. Ваўк прынадліўшы за ліса.
•прынадна, нареч. к прынадны,—прнман-чнво. Нсл. 505. Вясна разьвязала яго маладыя крылы, прынадна адкрыла
ігерад ім ахінутыя новай цеплю прась-цягі. ЗСД. 244. Прынадна ляжыць, але чапаць забаронена. Нсл. Заклікаў ІПырын прынадна. Крушына; Лебедзь, 61.
•прынаднасьць-цг, ж.—прнвлекатель-ность. Гсл.
•прынадны-ная-нае(НК.: Очеркн, 511), за-манчнвый(прнвлекательный, Нсл.). Нсл. 505; Ксл. Дужа прынадная дзеўка — як магнэсам цягнуць да яе. Слабодка Куз. (Ксл.). Гэта прынадная справа. Нсл. Прынадная дзеўка. Тм. Надзяць далі там малога, як прынадныя агні. С. Музыка, 16.
•прына-дзіць-джаны,— см. под надзіць.
•прынадз-іўшыся-дзіцца,—™. под надзіц-ца.
•прынадлёжнасьць-ір, ж.—прннадлеж-ность, (Гсл.) собственность. Нсл. 506. Маю прынадлежнасьць бярэш сабе. Нсл.
•прыналежны, -ная-нае—прннадлежа-іцнй. He прыналежную да цябе бярэш рэч. Нсл.
не прыналежна—не прннадлежаіце, не по праву. Нсл. 336. He прыналежна ўзяў сабе сіроцкае дабро. Нсл.
прыналежныя прыметнікі, займёны —прнтяжательныя, прллагательныя, местонмення. Тарашкевіч: Граматыка.
•прынамся,^ (област.) прынамсі, (Гсл.)—по крайней мере. мгсл. Сымон а Наталя пайшлі па дарозе ў глыб лесу. Прынамся, так здавалася Сымону, бо ён бачыў, што яны ідуць ня ў тый бок, адкуль ён прышоў. Ю. Жывііід(”Прыйсце”, Но. 1). А так яна, прынамсі, знашла сваё пэўнае прытульле, пабраўшыся з князям. Дзьве Душы, 179. Ну, хоць ня ўсе, дык прынамся адзін, Паньне, прычынай маркотных гадзін. Гарун: Варажба. За год Рыжы ўжо быў вялікім катом і прынамся паў сяла знаў. Каласкі, 1955, Но. 29-30, 10.
•прынародна, нареч.—публнчно. Смаленш. (Дсл.). Сказаў прынародна. Дсл. Прына-родна мілым называла. Ц.С. Заломнае Судж. п.(Хал. 238).
•прынародны-ная-нае—публнчный. Ср. прынародна.
•прын-яты-яць, —см. под імаць. •прын-яўшыся-яода,— см. под імацца. •прынГзістасьць-^г, ж.—прнземнстость. • прышзісты, -тая-тае—прнзёмнстый (малорослый н плотный, С.). Нсл. 506. Прынізісты мужчына. Нсл. Прынізістае дзерва. Нсл.
•прышк-аць-цг,— см. под нікаць.
•прытклы-лая-лае, 1. наклоненный вннз, поннклый(поннкшнй, С.ў Нсл. 506, прн-ннкнувшнй. 3 прыніклаю галавою ся-дзіць. Нсл. Далавах за акном(паязду) хапаліся ўцячы назад лагчынкі з прынік-лымй на ноч да зямлі жытам. Дзьве Душы, 8.
2. подслеповатый, блнзорукнй. Шсл. Прыніклы — дык усё прыглядаецца. Скрыль Пух. (Шсл.).
прынўка
940
прыпалены
•прынўдз-ілася-іг^а,—сч. под нўдзіцца.
•прынука-ўкі-ўццы, ж. 1. прннужденне, Гсл. понужденне. Нсл. 506. Хай зьнявечацца крыўда з прынукаю. Гарун. Зрабі бяз прынукі. Нсл. Конь прынуку любіць. Тм. Бяз долі і бяз хаты і пад прынукай ворага, ці помніш колас кляты 2 Крушына: Творы, 14.
2. прннужденне прн угоіценнн, упрашн-ванне есть, пнть. To ня чэсьць, калі прынукі няма. Нсл.
з прынукі—наневоле.
бяз прынукі—непрннуденно. МГсл.
•прынукаць-<гю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несоверш., каго—прннуждать, понуждать. МГсл.; БНсл. Ці можаце прынукаць вясель-нікаў пасьціць, пакуль малады зь імі? Татарыновіч: Бібля, стр. 267.
2. упрашнвать прн угоіценйй.
прынўкаць-аю-аеш-ае, 1. соверш. к пры-нукаць в 1-ом знач.,—понуждать(прннуж-дать, С.). Нсл. 506. Ня прынукаўшы нічога ня было б зроблена. Нсл.
2. соверш. к прынукаць 2.
•прып-яа, предл. йзват.-ne, м.—предпечный выступ с кнрпнчною плоіцадкою. нк.: Дудар, Но. 32. Уменьш. прыпек-WKÖ, предл.-ПКу, м.— предпечный выступ с кнрпнчною плоіцадкою, нк.: Дудар, Но. 32. выступ печн С ЛЙЦвВОЙ стороны ея, НК.: Очеркн, 243. передняя плоіцадка устья печн. Ксл. На прыпеку гаршчок стаіць. Сураж. (Ксл.).
прыпечак-чку, 1. уменьш. к прыпек. НК.: Очеркн, 243, 89; Ар.; Растсл.; Шсл., ПЛОІЦадка перед входом в самую печь; на ней обыкнов. стоят горшкн, сковороды н проч. Шсл. Наварыла кашы густыя, паставіла на прыпечку. Красновічы Сураск. (Сержп.: Отчет, 10). Пад прыпечкам драбязы, хто ведае, не кажы. Загадка(зубы). Ар. Скварада стаіць на прыпечку. Ст. Падай гаршчок на прыпечку(знач., тот горшок, который стонт на "прыпечку”). Ст.
2. деревянный выступ у боковой стороны печн, называемый лежанкою. НК.: Дудар, Но. 32. Уменьш. прыпечак—часть печн, узкая лежанка. Гсл.
•прыпОЛ-лу, предл. й зват.-ле, м.—прйПОД-нятый подол, Гсл. подол, ПНЗ; Растсл. нйжняя часть полы, БНсл. прнподнятая нлжнепередняя часть одежды (юбкн, фартуха, полы, Шсл., подол платья, польта н т.п.) БГсл.; Ар. Назьбірала ў прыпол яблыкаў. Ст. Насып гароху ў прыпол. Іванск Чаш. (Ксл.). Вазьмі ў прыпол. Нсл.
• прыпольле-ля, предл.-ЛЮ, ср.—подол фартуха, Гсл. обьем, сколько можно положнть в полу нлн в передннк. Нсл. Цэлае прыпольле набрала бульбы. Нсл. У прыпольлю дзяцё прынесла. Тм.
•прыпомна, безлйч.—памятно, помннтся. Нсл. 508.
•прыпомнець,—см. под помнець.
•прып-омнецца, -амянўцца-амінацца, —см. поод помнецца.
•прыпоркаць,—см. под поркаць. •прыпадабаць,—см. под падабаць. •прыпадак—случай. мгсл.
•прыпадак-дку, предл.-дку, м.—злополу-чне. I на гладкай дарозе прыпадак стацца можа. Рапан. 222.
•прыпадаць,—под падаць.
•прыпадлівы-вая-вае, 1. закалнстый, как бы к полу несколько прнльнувшнй. Нсл. 508. Прыпадліеы хлеб, пірог. Нсл.
2. о земле,—нловатый, с подзолом, Нсл. 508. подзолнстая земля, т.е. влажная, тяже-лая, холодная н кнслая, глнна с тонкнм слоем чернозема, й с подпочвой нлнстой н гленнстой опокн. Вят. (Даль). Нашазямля прыпадліва, ня любе сухога надвор’я. Нсл. •прыпадны-ная-нае—к статн подходя-іцнй, выгодный. Нсл. 506. Прыпадны маю прылучай ехаць. Нсл.
•прыпадзь-дзг; мн. ч„ род.-дзяў, ж.—раз-лнчные неровные прнпадкн, крнкн по ночам н йные фнзйческне недомогання, главной прнчнной которых является нспуг. Разлнчаются: 1) прыпадзь земля-ная—от простуды в следствне лежання на земле (боль ног, рук, головы н проч.). 2) прыпадзь падўмная—недомоганне от мыслей, пожеланйй. 3) прыпадзь падзіў-ная—недомаганне от уднвлення, сглаза. 4) прыпадзь прыпадная—от неустанов-ленной прйчнны. 5) прыпадзь вадзяная —от нспуга прн внде своего образа в воде. 6) прьіпадзь вётраная—ломота в костях ног н рук от действня ветра. Шсл. Баба Марыя леча ад усякае прыпадзі. Ст. Лячу Саўку ад двананцацёх прыпадзяў і двананцацёх перапалохаў і ветраных, і зямляных, і вадзяных, падумных, падзіў-ных і прыпадных(із замовы). Навасёлкі Пух. (Шсл.).
•прыпадзь ІІ-дзі, ж. 1. закалннка, быва-юіцая в хлебе прн печенйй, прнпавшая к полу йлй к ннжней корке. Нсл. 508.
2. слой йловатой землн, подзол. Нсл. 508, Наша зямля прыпадзь мае, баіцца сухмені. Нсл.
•прьіпазна, нареч.—поздновато. Нсл. 508. Прыпазна ты ходзіш на работу. Нсл. •прыпазв-аньне-аны-аць,—см. под зваць. •прыпазываць,—г.м под зваць.
•прыпазн-аваць-аць,—под знаць I. •прыпазьніць,—см. под пазьніць.
•прыпазьніцца,—см. под пазьніцца. •прыпозьн-евацца-г^ца,— см. под пазьніц-ца.
•прыпазычыць,—см. под пазычыць(под зычыць).
• прыпакоік-zce, предл.-ку, м.—передняя. Нсл. 508. Пачакай у прыпакоіку, пакуль пан гукнець. Нсл.
•прыпал-ены-яць-іць,—под паліць.
прыпаліна
941
прыпінаньне
•прыпаліна-ны, ж.—место сожжённое. Нсл. 506. На прыпаліне дзірку залапіць надабе. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
