Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•прыстань-Hz; мн. ч„ род.-няў, 1. прдста-нніце. Нсл. 512. Прыстачі нійдзе не даюць. Нсл. См. прыстаньне.
2. — прыстані. Нсл. 512. He хачу іці ў прыстань; сам буду гаспадаром. Нсл.
•прыстаньне-ня, предл.-ню, ср.—прнста-нніце. Hi прыстаньня, ні спакою, ой нійдзе. Купала(Адв. песьня). См. прыстань I. •прыстарацца, прыстарэцпа, cm. nod старэцца.
•прыстарэка-кі, дат., предл. прыстарэццы, ж.—шутка. Ксл. Ён толькі й жывець на прыстарэках. Вяжышча Беш. (Ксл.). Ср. прастарзка.
• прыстаць-ану-анеш-ане, соверш. 1. устать. Ар.; Жупраны Аш.; Ксл.; Шсл. Чыста прыстаў за дзень за гэтай работаю. Ст. Конь прыстаў у дарозе. Ухлё Чаш. (Ксл.). Прыстаў, што не магу крануцца. Тм. Гэй, вы, конікі, што прысталі? С. Музыка 170. Но, но... чаго прысталі... Лынькоў(Калосьсе, Но. 2, 1935, стр. 99). Сэрца прыстала жадаць, гасьне памалу пажар. Малады малойчык, чаго зажурыўся? ці валы прысталі, ці з дарогі зьбіўся? Зь песьш. Валы прысталі. Мікольск М.(Демяд.: Веров. 112).
2. прйстать, прнвязаться. Гсл. Калі будзеце нэмаз (араб., малітву) кланя-ціся, то яўчорт) да вас ня прыстану вас ізьвесьці. Кіт. 61613. Прыстаў, як смала да кала.
3. прнсоедйннться, прнмкнуть к кому-л., последовать за кем-л.
4. прнлнпнуть, прнстать. Ксл. Прыстаў, як салома ў лазьні! Слабодка Куз. (Ксл.).
5. поступать зятем в дом. Нсл. 511. К багатаму дому ты прыстанеш, прыс-таеш, прыстаў. Нсл.
прыставаць
946
прышчэп
прыставаць, -таю-таёш-таёць-таём -таіцё, 1. уставать. Ногі пачалі прыста-ваць ад даўгое хадні. Гарун: Пан. Шаб.
2. несоверш. к прыстаць 2, 3, 4, 5.
•прыстаўня-ні, дат.. предл.-НІ, ч.—муж, прннятый на хозяйство жены. Ён зайшоў у прыстаўні. Мікалаёва Куз. (Ксл.).
•прыстаць,—см. под прыставаць. •прыстрашыць,—< « под страшыць. •прыступ-пу, предл. й зват.-пе, м. 1. (место, по которому можна подойтн, прнблн-знться к чему-н. С.), доступ. мгсл.
2. возможность прнблнження к кому-н., обычно с отрнцаннем. Няма да яго прыступу. Ар. Шайтане, да каторых ты людзей прыступу ня маеш іх зводзіць. Кіт. біаіі. Ня меў прыступу ізводзіць іх. Тм. 61612.
•прыступ-ае-аць-ацца-іць-іцца, —см. под ступаць.
•прыстўпкі, -каў, ж.(одна прыступка) —ступенн, Ксл.; мгсл.; Гсл. ступенькн. Я йшоў па прыступках, а тады бразь! Мазалава Куз. (Ксл.). Цяжка йсьці па прыступках. Барсукі Аз. (Ксл.). См. наступ-ні. Уменьш. прыступачкі-чак. Гаршчок асьцярожна і быццам сонны зьлез па прыступачках даўгой лесьвіцы да ракі. Дзьве Душы 68.
•прыступносьць-гр, ж.—доступность.
•прыступна, нареч. к прыступны—дос-тупно.
•прыступны-ная-ное—доступный. Ар. •прыСВОЙЧЫЦЬ-ЧУ-ЧЫй/-Ч<7, соверш., nepex. 1. прнручнть. Шсл. Прысвойчылі к сабе чужога ката. Ст.
2. прнсвонть. Шсл. Прысвойчыў мой ножык. Ст.
•прысварыцца,—см. под сварыцца.
•прысват-авацца-йода, — см. под сватацца. •прысўд-dy, предл. й зват.-дзе, м.—юрйС-ДНКЦНЯ. Беларускі Архіў, I, у Менску 1927, перадмова. Хто бы з падданых нашых якога колечы стану ў іменьню месцкам сядзець хацеў, тагды усі пад правам і прысудам месцкім быці. ліст Вял. Князя 1538г.(400-лецьце блр. друку, 127-128). А будзвЦЬ лі абвінен у такіх рэчах крывавых наш падданы іншага прысуду, а не таго, дзе торг будзець, весьці яго да таго ўрад-ніка нашага, у чыім прысудзе ёсьць. Сп. 482. Біскуп Цярлецкі жалаваў Вялікаму Князю, што праваслаўныя панове вы-маюць сваіх папоў ”з моцы і прысуду духоўнага". Архігр. сборн., т. уі, Но. 124. Мяшчане былі пад прысудам майдэбор-скага права. Даўгела(Наш Край, 1928, П,стр. 8). •прысу-дзіць, -джаны-джаць-джэньне, —см. под судзіць.
•прысуняць,—cm. nod імаць. •прысў-нуць-ваць,— см. под сунуць. •прысу-нуцца-вацца,—см. под сунуцца. •прысўк-авацьадь, — см. под сукаць. •прысукацца,—см. под сукацца.
•прыськіляцца—прніцурнваться. Ад.
•прысьляпіцца,—см. под сьляпіцца.
•прысьмягнуць,—см. под сьмягнуць.
•прысьн-ёны-іць,— см. под сьніць.
•прысыі-ёць-яваць,—см. под сьпець III.
•прысьвялёпіцца—прнстать, прнцепнть-ся к чему. Шсл. Прысьвялепіўся, як старац да Плоту. Крамяні Пух. (Шсл.).
•прысьвятак-тека, предл.-тку, м.—не-большой праздннк, Войш.; Ксл. полўпразд-ннк. Шсл. Заўтра прысьвятак. Даўгое Беш. (Ксл.). Сядні не вялікае сьвята: так сабе, прысьвятак. Ст.
•прысьц-ёбаваць-ябнічь,— см. под сьцё-баць.
•прысьцен-ну, предл. й зват.-не, м.—часть "пуні”, половнна сарая. Гсл. Уменый.
прысьценак-нка.
•прысьцёнак-нка, м. 1. боковая прнст-ройка прн гумне(вообіце прн зданнн, С.). Шсл. Зрабілі прысьценак да таку. Дукорш-чына Сьміл.
2. —см. под прысьцен.
•прысьцераг-аць-чы, прысьцярэжаны, —см. под прысьцярэжаны, сьцерагчы.
•прысьцер-агацца, -агчыся-огшыся, —см. под сьцерагчыся.
•прысьціхамірынца, см. под ціхамірыц-ца.
•прышкёліць,—см. под шкеліць.
•прышлёй, нареч. 1. лучше, выгоднее, Ксл. скорее, лучше. Нсл. 517. Прышлей імне павераць, чымся табе. Нсл. Мой дом пастаўлены прышлей, чымся Янкаў. Стралкі Беш. (Ксл.).
2. прнлнчнее. Нсл. 517. Прышлей маладому стаяць, а не старому. Нсл. Ср. прыходна 4.
•прышлы-лая-лае—прншедшнй, Шсл. прншлый. Ён ня туташні, — прышлы чалавек, яшчэ нікога тут ня ведае. Ст. •прышпіл-ены-ячь-і^ь, — см. под шгііляць. •прышрубав-аны адь,—с.м под шрубаваць.
•прышва-вы, дат.. предл.-ee, ж. 1. головка сапога. Ар.; Ксл. Надабе да гэтых халяваў прышвы даць. Слабодка Куз. (Ксл.). Да ботаў даў новыя прышвы. Ст.
2. тонкая жердочка, котрой прнкреп-ляют солому, когда кроют крышн. Ксл. Даўно б накрыў страху, але прышваў ня стала. Чарніца Лёз. (Ксл.).
3. вал в ткацком станке, на который наматывается полотно. Ксл. Закруці прышву. Слабада Сір.(Ксл.). Палатно на прышву крэпка ўзматана. Барсукі Аз. (Ксл.). •прышукаць,—см. под шукаць.
•прышчамГцца,—см. под шчаміцца.
• прышчап-Гць-лены-ляць,— см. под шча-піць.
•прышчэліцца,—см. под шчэліцца.
•прышчэп-na, предл. й Зват.-ne, м. 1. черенок, нлн почка культнвнрованного фруктового дерева, употребленные на прнвнвку, НК: Очеркн, Но. 807. прйВОЙ.
2. действне прнвнвкн. НК: Очеркн, Но. 807.
прышчэпа
947
прыткнўцп
3. прнвнтое молодое деревцо, Шсл.; Ксл. прнвнвка. У садку пасадзілі тры прыш-ЧЭПЫ. Ст. Наш прышЧЭП ССОХ. Баброўшчына Беш. (Ксл.).
•прышчэпа-яы, дат., предл. прышчэпе, ж.—прнвнвок. Нсл. 518; Гсл.—прышчэп 1, 2. НК: Очеркн, Но. 107. УсІ прыШЧЭПЫ прыня-ліся. См. прышчэп. Уменьш. прышчэпка-ПКІ, дат., предл. прЫШЧЭПЦЫ, ж.—прнвй-вочек, молодой прйвнвок. Нсл. 518. He хадзі тут, прышчэпку зломіій. Нсл.
• прышчэць, -ЧЫЦЬ, несоверш.—сйльно рдеть. Шсл. Кроў на шчоках аж прыш-чыць. Ст.
•прышчўнуць,—см. под шчуняць.
•прышчырыць,—см. под шчырыць.
•прышчьірыцца,—см. под шчырыцца.
•прышыб бг, предл.-бе, м.—прнбой(воды). •прытохлы-лая-лае—нспортнвшнйся от спертого воздуха, затхлый. Нсл. 513.
Прытохлая мука. Нсл. Прытохлымі буракамі корміш нас. Тм.
•прытохціся(прытохнуцца, Нсл.)—полу-чйть затхлый запах. Нсл. Буракі пры-тохліся. Нсл. Мука прытохлася. Тм.
•прытока-кг, дат., предл. прытоццы, ж. —прнток. Цымборскі. На левымберазеракі Мужанкі(левая прытока Бярэзіны) ё гарадзішча. Савецкія Краіны, 1932, Но. 5, стр. 77. •прыт-омлены-а.шгіб,— см. под таміць.
•прытомнасьць-гд, ж. 1. бытность, прй-сутствне прн чем. Нсл. 513. У маей прытомнасьці гэта было. Нсл.
2. прнсутствне ума, сознання, памятн, Нсл. 513. сознанне. мгсл. У хворага ўжо прытомнасьці мала, ня кажнага пазна-ець. Нсл.
бяз прытомнасьці—без сознання.
•прытомны-ная-нае, 1. очеввден(прнсут-ствуюіцнй, С.), Ксл., бывшнй прн йзвес-тном обстоятельстве. Нсл. 513. Прытом-ныя, што былі пры тым, гэтага ня бачылі, а ты кажаш. Ухлё Чаш. (Ксл.). Папытайся ў прытомных людзёў, ка-торыя былі пры тым. Нсл.
2. находяіднйся в здравом уме(в созна-нйй, С.) Нсл. 513; Ксл. Прытомны гэтага не зрабіў бы. Лазаватка Сур. (Ксл.). Здаецца, я прытомны быў, як гэта казалі. Нсл. Гавора, як ня прытомны. Нсл.
прытомны старац—нніцнй, ймеюіднй прнют(напр., находяіцнйся в богодель-не), успоконвшнйся на месте. НК: Старцы, Но. 25. Нареч. прытомна, в см. безлйч. глагола, —йзвестно, как очевлдному свндетелю (как прнсутствуюіцему прн чем-л., С.) Нсл. 513. Табе можа ня прытомна, а йне прытомна-. гэта дзеялася, я быў пры том. Нсл.
•прытаіцца,—см. под таіцца.
•прыталаніла,—см. под талане.
•прыталаскаць,—см. под таласкаць 2. •прыталачьіць, <л< под талачыць.
•прытамав-аны-одь, — см. под тамаваць.
•прытаміцца,—см. под таміцца.
•прытаргйць,— см. под таргаць.
•прытарнаваць, см. под тарнаваць.
•прытарнав-аўшыся-ацца,— см. под тар-навацца.
•прытаўк-йць-чоны-чы,— см. под таўчы. •прытачйць-аю-аеш-<іе, несоверш., nepex. 1. прнтачнвать, прншнвать (удлйнять, прншнвая, прлпаяя, С.) Нсл. 513. Прыта-чай рэмень. Нсл.
2. прнсоедннять. Нсл. Чаму ж ты чаго не прытачаеш да нашае складанкі? Нсл.
Соверш. прытачыць-чў, прыточыш-ча што, 1.—удлнннть чем-л.(прншнвая, прнпаяя, С.) Ар.; Ксл.; Нсл. 513. Прытачы гэтым кавалкам аборы. Гараватка Меж. (Ксл.). Прытачы рэмень. Нсл.
2. прнсоеднннть. Нсл. 513. Прытачыў і я тут сваіх троху грошай. Нсл. Ты ўжо тут прытачыла свой язычок. Нсл. Прйч. прыточаны—прнсоедннённый, прноб-іценный. Нсл. 513. Няхай і мой грош, тут прыточаны, туды ж ідзець. Нсл. I маё слова тут прыточана. Нсл.
•прытачацца, возвр, несоверш.—прнставать, прнсоеднняться. Нсл. 513. Прытачайся, прытачыся да нашае бяседы. Нсл. Соверш. прытачыцца, 1. прнсоеднннться. Нсл. 513.
2. прнйтн, прнтаіцнться. Нсл. 513. Здалеку прытачыўся двору. Нсл. Ліха нейкае прытачылася да мяне. Нсл.
•прытачыць I,—см. под тачыць I.
•прытачыць П,—см. под прытачыць. •прытачыцца,—см. под прытачацца. •прытхласьць-цг, ж.—гннлость, прель. Нсл. 514. Капуста прытхласьць мае. У хаце прытхласьцю аддаець. Нсл.
•прьітхля- н-л/, ж.—гннль, затхлость. Нсл. 513. Прытхляю пахне пшонка. Нсл.
Адоньне жыта прытхлю пахне. Нсл. 36О.( под адоньне).
•прытхлша-ны-не, ж.—дурной, гншіой запах. Нсл. 514. Прытхлінаю пахне сыр, тварог. Нсл.
•прытхлы-лая-лае—яспортнвшнйся от сыростн н спертого воздуха. Нсл. 514. Прытхлая мука. Нсл. Прытхлы квас, хлеб. Тм.
•прытхнўцца-нецца, соверш. к прытыхац-ца. Нсл. 515. Капуста прытыхаецца, прытхнулася. Нсл. Несоверш. прытыхацца-аецца—начннать прнннмать гннлой, затхлый вкус нлн запах от спертого воздуха. Нсл. 515. Прытыхацца пачала сыравадка. Нсл.
•прыт-кнуцца-ыкаііца-ыкнуцііа, —см. под ткацца.
• прыт-кнўць, -ыкаць-ыкнўць,— см. под ткаць II.
КНІГІ ОНЛАЙН
