Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•пудзіць l-джу-дзіш-дзе; повел.-дзь-дзьма, несоверш., nepex. НК: Очеркн, Но. 556.—пугать, прннуждая этнм к бегству(о жнвотных, Ар.) Пудзіць вераб ’і з канапель. Ар. Нашто пудзіш авечкі? Ст. Ня пудзь коні! Упу-дзіш, панясуць. Нсл. 588. Соеерш. адпудзіць —отогнать, пугая, отпугнуть. Шсл.; Нсл. 378. Начлежнікі ледзь адпудзілі ваўкі ад сябе. Ст. Адпудзь вароны, каб не клявалі зярнят. Нсл. Прйч. адпуджаны—отпуган-ный. Нсл. 378. Адпуджанаярыба няборзда возьмецца на вуду. Нсл. Соверш. запудзіць —загнать, пугая. Ар.; Маркоўцы Вал. Ловаў зьвярыных нікаторых нет, адно акаліч-ныя сёла, гонячы зьвер да іх з прыгоды ЗОПудзяць. Даўгяла: Сьвіслацкая воласьць у 1560 г.(Наш Край, 1927 г., XII, стр. 30). Соверш. напудзіць—напугать(обраіцая в действо, С.), говор относнтельно птнц(жнвотных вообіце, С.) Нсл. 316. Напудзіць гусі, каб ня борзда пайшлі ў шкоду. Нсл. Напудзіў вераб'і, вароны. Нсл. Каршун напудзіў куры. Тм. Соверш. прыпудзіць—прнпуг-нуть, обраіцая в бегство нлн понуждая быстро бежать. Прйч. напуджаны—напу-ганный, о птнцах н рыбах(н обратнв-шнйся в бегство, С.) Нсл. 316. Куры напуджаныя каршуном. Нсл. Зьмей зазлаваўся, ды як прыпудзе каня і дагнаў уцекачоў. Погар(Афанасьев, II, 1914, 197). Соверш. распурзіць-джу-дзіш-дзе—пугая разогнать. Ар. Воўк распудзіў авечкі. Нсл. Прйч. распуджаны. Нсл. 558. Распуджаныя куры ня борзда прынадзіш. Нсл. Соверш. спудзіць—пугая, согнать с места, Нсл. 611. нспугая, согнать с места, заставнть убежать, улететь, — спугнуть, неожн-данно, внезапно нспугать. Гсл. Спудзіўшы ні воднага не забіла. Нсл. Прйч. спуджаны —согнанный пуганнем. Нсл. 611. Спуджа-ныя галубы. Нсл. соверш. выпудзіць —вспугнуть, выгнать откуда-л., заста-внть покннуть какое-л. место. Выпудзі вераб’і з гароду. Нсл. 92. Прйч. вьіпуджаны —вспугнутый. Гусі, выпуджаныя зь ячменю, бягуць двору. Нсл. 92.
упудзіць—распугать(снльно пугая, С.), обратнть в бегство. Нсл. 663. Воўк упудзіў коні. Нсл.
пудзіць II
955
пук II
•пудзіць ІІ-джу-дзіш-дзе, несоверш.—пу-дамн покупать что-л. на продовольствяе, покупать на вес. Нсл. 538. Мы ў месьце жывучы, усе пудзім а пудзім. Нсл.
•пудзіцца, НК: Очеркн, Но. 566—убегать от нспуга(о жявотных). Ар.—пугаться(гово-рятся о жлвотных). Гсл. Конь пудзіцца, зьвярыну чуе. Нсл. 538. Конь нешта пудзіцца, ці ня чуе ён ваўка ў кустох? Ст. Соверш. распудзіцца,— разбежаться ялн разлететься от нспуга. Коні так распу-дзіліся, што ледзь удзяржаў. Нсл. 558. Соверш. спудзіцца, каго-чаго—побежать, яспугавшнсь. Ар. Конь спудзіўся ваўкоў. Даргейкі Сян. (Ксл.). упудзіцца—взбеснться, лспугаться, Растсл. пустнться в бегство от (снльного, С.) нспуга. Нсл. 663. Коні, упудзіўшыся, ледзь не разьнесьлі. Нсл. •пуза-за; мн. ч.-зы-заў, ср„ презр.—брюхо. Ар.; Шсл. Разбухаў свае пуза бульбаю. Ст. Увелйч. пузішча-ча. Шсл. Пузішча, як начоўкі. Ст.
•пузасты-тая-тае, 1. с большнм брю-хом, толстобрюхнй. (Нсл. 538). Пузасты конь. Нсл.
2. сллшком шярокяй. Нсл. 538. Пузасты мех. Нсл.
•пузатая-ае, презр.—беременная. Нсл. 538; Шсл. Узяў яе пузатую да сябе. Нсл.
Гарасіміха добра пузатая, зараз абро-дзіцца. Ст.
•пузаты-тля-тае—с большлм брюхом. Ар.; Шсл. Такі мужчына пузаты. Ст.
Карова нейкая маленькая, пузатая. Тм. Шынкар пузаты лянотна выцадзіў. Кавыль: Думы, 22. Ласкат. ПузацвНЬКІ—йме-юідлй небольшое брюхо. Нсл. 538. Мужы-чок пузаценькі, падперазаўшыся, па хаце ходзе, аж пыл стаўпом(венік). Нсл.
•пузацець, Нсл., пузацёць, (Шсл.уею-ееш-ее(-ёю-ёеш-ёе), несоверш.—толстеть. Нсл. 538. Жонка твая пузацее, папузацела. Нсл. Дзяцё пузацее: мабыць, што бульбы шмат есьць. Ст. Соверш. папузацець. Нсл. 538.
•пузацік-іка, предл.-іку, м.—толстячёк-мальчлк, особенно с голым брюшком. Нсл. 538. Высадзіў на вуліцу пузацікаў сваіх. Нсл.
•пузач-ча, предл.-чў, зват. пузачу; мн. ч. пузачы-оў-ом-оў-амі-ох, м., презр.—толс-тобрюхлй, Ар. нмеюіцнй большое брюхо. Нсл. 538.
•пуздэрак-рга, предл. й зват.-рку, м.—фла-кон. Ксл. Пуздэрак ізь лякарствам разьбіў. Дабрамысьль Лёз. (Ксл.). См. пуздрэ-лак. Уменьш. пуздэрачак-чка, предл,-чку—флакончлк. Ксл. Вазьмі на лякарс-тва пуздэрачак. Увалокі Куз. (Ксл.).
•пуздро-рф ср.—мочевая мошна у лоша-дл. Нсл. 538. Майго каня па малым пуздру пазнаць можна. Нсл.
•пуздрэлак-яка, предл.-лку, м.—флакон, Вел., Куз.; 198. пузырёк. См. пуздэрак.
•пузянё-няці; мн. ч.-няты, ср. 1. толстячёк( о толстеньком ребёнке). Нсл. 538. Вазьмі сваё пузянё ад мяне. Нсл.
2. птенец, только что вышедшлй лз яйца, еіце не оперлвшлйся. Нсл.538. Вераб'і яшчэ пузяняты пабраў. Нсл. Піскляты пузя-няты, толькі вышлі зь яец. Тм.
•пузыр-ра, предл.-рў; мн. ч. пузыры-оў-ом-ы-амі-ох, м. 1. анат.—мочевой пузырь. Ар.
2. резервуар(лампы, С.) Шсл. Налілі пузыр газы. Крамяні Пух. (Шсл.).
•пўжала(пужала, Нслрла, предл.-ле; мн. ч,-лы, ср.—чучело, Ксл. пугало, (Ксл.) чучело. Нсл. 538. Выставіць пужала на пшаніцу вераб’і пужаць. Нсл. Яны зрабілі пужала. Мікалаёва Куз. (Ксл.). На цябе, як напужала, паглядзець страшна. Нсл.
•пужйньне-ня, предл.-НЮ, ср.. отгл. ймя суіц. к пужаць,—пуганле. Нсл. 538; Ар.
•пужазуь-аю-аеш-ае, несоверш.. перех.—пу-гать(о жлвотных, С.) Ар.; Ксл., пугать, в лспуг пряводлть. Нсл. 538. Дзед пужае куры зь ячменю. Лалькі Аз. (Ксл.). Ня пужай коні. Нсл. Соверш. напужаць—яспугать (жнвотное, С.) Нсл. 316. Прйч. напужаны —нспуганный. Нсл. 316. Напужаная варо-на й вераб’я баіцца. Нсл. Соверш. спужаць —дспугать(о жлвотных, С.) Ар.; Шсл.; Навасёлкі Сян. (Ксл.); Нсл. 538. Прйч. СПуЖЙНЫ — лспуганный. Ці то ня радасьцю спужаная маею, казуля па бары імчыць і сядні. Лойка: Л. песьня.
•пужацца, -аюся-аешся—пугаться(гово-ря О ЖЯВОТНЫХ, С.) Ар.; Гсл.; Нсл. 538. Соверш. напужацца—нспугаться. Нсл. 316.
спужаньне, отгл. ймя суіц. к спужацца —нспуг(говоря О ЖНВОТНЫХ, С.) МГсл. Соверш. спужацца-аюся-аешся. каго-чаго,—нспугаться(говоря о жнвотных, С.) МГсл.; Ар.; Нсл. 538.
•пўга-гі, дат.. предл. пузе, ж.—кнут, Ар.; Навікі Віц. (Ксл.); ПНЗ; Растсл.; Сомца ля Почапа (Сержп.: Отчет 4). кнут верёвочного ВЯТЬЯ. НК; Очеркн, Но.. Уменьш. пуЖачка-КІ, дат., предл. пужачцы, ж.—кнутлк веревочного ВНТЬЯ. Ар.
•пужлівы-вая-вае, о жйвотных—пуглявый. Ар.;Шсл. Пужлівы конь, пужлівая кабыла. Рэч.(Пет„ п. 262). Конь гэты дужа пужлівы. Нсл. 538. Нареч. пужліва—пугллво(о жявот-ных, С.) МГсл.
•пуж-ачка-ка,— см. под пуга.
•пужыльно-на; мн. ч.-ны-наў, ср.—кнуто-вніце. Ар. См. пугаўё.
•пук I, пука, предл. пуку, зват. пуча, м. 1. куль СОЛОМЫ. НК: Очеркн, Но. 562.
2. связка(пук, С.). мгсл. Нацерлі пук лёну. Пук лыкаў купіў. Ст.
пучок-чка, предл.-чку; мн. ч. пучкі-оў-ом, мн. ч., предл.-ОХ, м., уменый. к пук 1, 2.
•пук II, междомет. 1. выражает глухой звук в жявоте ллл в тесте от броженле. У жываце пук а пук. Нсл. 538.
пуковы
956
пўплы
2. выражает звук от паденйя чего-л., особенно круглого. Нсл. 538. Яблык пук у траву. Нсл.
3. звук от удара по мягкому телу, йлй же удар прутйком по басу й терцй, прй скрлпйчной нгре, что делает стороннйй ЛЮбйТвЛЬ ЭТОГО дела. НК: Очеркн, Но. 562. •пуковы-ая-ор—темнокрасный. Растсл.
•пукам(адзяваць, апратаваць)—мешко-ватым положеннем на теле. НК: Очеркн, Но. 241. См. кульком.
•пуказы-тая-тае—с выдаюіцймйся бо-камн. Шсл. Пукатая кадушачка. Ст. Цялё наелася, дык пукатае зрабілася. Ст. На першаііўпадводзе) Сякіра пазнаў пука-ГПЫЯ МЯХІ. Дудзіцкі(”Бацькаўшчына”, Но. 45-46/431-432).
•пўкавалка-лкі — пукаўка. НК: Очеркн, Но. 562.
•пукаўка-ўкі'-ўцы, ж. 1. прутлк, которым ударяют по басу й терцй. прйскрйпйчной йгре, НК: Очеркн, Но. 562.
2. порошок мутнокорйчневого цвета от созревшего шаро-образного грйбка, обйльно попадаюіцегося в лесу, на полях, лугах й прн дорогах. нк: Очеркн, Но. зю.
•пўкаць-аю-аеш-ае; повел.-ай-айма, несо-верш. 1. ударять прутнком("«укаўкаю’) по басу й терцйй, прн скрнпйчной йгре. НК: Очеркн, Но. 562.
2. падать, аздавая звук. Нсл. 538. Яблыкіад ветру пукаюць. Нсл. Дождж пукае. Тм. Однократ. пўкнуць-ну-неш-не. Нсл. 538. Яблык тут пукнуў. Нсл.
пукае, соверш., запукала, безлйч., звукопо-драж.—йздаются глухйе звукй в жйвоте йлй в тесте от броженйя. Нсл. 538. У жываце, у дзяжы пукае, запукала. Нсл. •пўкацца-аецца, несоверш. 1. лопаться, распускаться, Гсл. лопаться, распускаясь. Нсл. 538. Пупушкі, кветкі пукаюцца. Гсл. Дзервы ў садох, гаёх а лясох пачалі пукацца, зазелянеліся. я. г.: Лемантар, 34. Пупушкі на дзерве пукаюцца. Нсл. Вярба ўжо пукаецца. Слопішча Шацк. (Шсл.). Лясы ўжо пукацца хацелі. Купала: Тая незаб. вясна. Ужо пукацца сталі ўсялякія дзервы. Зязюля. Пачынае пукацца вербалоз. Крушы-на: Творы, 36. Лес пукацца пачаў. Гарэцкі: Песьні 58. Соверш. папўкацца—распустнться многйм(о почках, цветках). Нсл. 473.
Бярэзкі зазелянелі, папукаліся. Нсл. 538. Пупушкі на бярэзе папукаліся ўжо. Нсл. 473. Соверш. распўкнуцца-ег^ца—распус-тйться. Нсл. 558. Рожа распукнулася. Нсл. 2. орать, сйльно крйчать. Шсл. Пукаецца там, аж із скуры вылазе. Ст.
•пўкнуць,—cm. nod пукаць.
•ПуКЧЗЦЬ-чў-ЧЬІШ-ЧЫЦЬ, несоверш. 1. ПрОЙ-зводнть звук от броженйя. Нсл. 538. Цеста падходзіць пачало, пукчыць. Нсл. Досіць табе там пукчэць. Нсл.
2. перен.—говорнть невнятно, про себя. Нсл. 538. Соверш. запукчэць—о скопленйй газов в желудке й от этого пронсходяіцей воркотне. Запукчыць у жываце. Дсл.
•пуляцца-яюся-яешся—швйргать. Ксл. Цэглай пуляўся. Касачы Лёз. (Ксл.).
•пульга-льгі-льзё, ж.—мятель, когда снег йдет прч ветре, Дсл. 243. пурга. На дварэ і збмець і пульга. Дсл.
•пўльхлы-лая-лае, 1. мягкнй, пушйстый. Нсл. 538. Пульхлы пірог. Нсл. Пульхлае цеста. Нсл.
2. рыхлый(дряблый, потерявшйй упру-ГОСТЬ). Пульхлыя рукі. Нсл. 538. Нареч. пульхла—пушнсто. Нсл. 538. Пірагі сьпе-чаны пульхла. Нсл.
•пульсўтка-ткг-ріцы, ж. 1. — нацэўнік. Ар.
2. напульсннк.
• лўня-ні-ні, ж.—сарай для сена(йлй СОЛОМЫ. Нсл.; Шсл.) Гсл.; Невель(Бузук: Невель, 10); Ксл.; ПНЗ; Семца ля Почапа(Сержп.: Отчет, 4); Пск.(Неропольскнй); Нсл. 538; Шсл.; Дсл. Па-дышла да сьцяны нейкае пуні. ЗСД 101. Табе, маці, у пуні кароўка, а мне, маці, у клеці каробка. Старадуб(Жнв. Старнна, 1910, 1, 100). Сена ляжыць у пуні. Кр.СялоБеш./Ксл.). Поўну пуню набіў сена. Нсл. Цэлую пуню навалілі канюшыны. Ст. У пуні патруху КаНЧОЛІ МЫШЫ. Танк(Калосьсе, Но. 3/20, стр. 130). Уменьш. пунька-нькі-ньцы. Пунька маленькая a хвост доўгі.(сарока). Рапан. 351. Бацька сьпіць у пуньцы на сене. Ст. Пуньку загародзе. Дсл. 163. Матка ў пуньку — кароўкі няма. Старадуб(Жнв. Старнна, 1910, 1, 100).
КНІГІ ОНЛАЙН
