Вялікалітоўска - расійскі слоўнік
Ян Станкевіч
Выдавец: Lew Sapieha Greatlitvan (Byelorussian) Foundation
Памер: 1329с.
Нью Йорк
•прыцямна, нареч. к прыцямны, 1. замет-но. Нсл. Ці прыцямна табе, хто там ідзець? Нсл.
2. помннться, представляться в мыслях. Нсл. Мне прыцямна, як паніч маленькі бегаў. Нсл.
•прыцямны-ная-нае, 1. прнмечательный (прнметный, С.). Гсл. Прыцямны чалавек; я, здаецца. ідзесь яго бачыў. Нсл. Пры-цямная дарожка. Нсл.
2. памятный. Нсл. 517; Гсл. У прыцямны радзіўся дзень. Нсл. Гэта прыцямнае нам будзе месца. Нсл.
•прыцяпнуць,—cm. nod цяпаць.
•прыц-яць-інаць,— см. nod цяць.
•прыці',—CM. nod ісьці.
•прыціхлы-лая-лае—прнтнхшнй. Пры-ціхлая сядзела маці Гамоска.
•прыцікаваць,—см. nod цікаваць.
•прыцін-ну, предл й.зват.—не, м. 1. прйТОН. Нсл. 516; Гсл. Тут самы прыцін ваўкоў, рыбы. Нсл.
2. прнют. Ад.
3. зеннт. Сонца ў прыціне. Ад. Як сонца йдзе ў прыцін — зьнікаюць зоры. Салавей (Конадні, Но. 56, 12).
• прыцінацца-аюся-аешся, 1. находнть прнбежанне, Гсл. находнть убежніце.
2. опнраться, прнсесть для отдыха. Гсл. •прыцГнак-^о, м.—упрёк. Ксл. Апрыклі Імне ЦвШЧЫНЫ прыцінкі. Дабрыгары Беш. (Ксл.).
•прыцшка-нкг-нцы, ж. 1. отдых. Гсл.
2. опора. Гсл.
3, предмет, даюіцнй отдых н опору. Гсл.
•прыцГнкі-нак, ж.—резкне упрёкн, кол-костн. Нсл. 516. Ня слухаю я тваіх прыцінак. Нсл. За маё добрае дый імне прыцінкі робіш. Нсл.
•прыцірка-рм-рі/ы, ж.—заболтка куша-ння мукой. Нсл. 516. Буракі бяз прыціркі, як вада. Нсл.
•прыціс-каньне-каць-нуць,— см. nod ціс-нуць.
•прыціш-аны-ыі^ь, — см. nod цішыць.
•прыцішыцца,—см. nod цішэць.
•прыцмыгнуць,—cm. nod цмыгаць.
•прыцмыкаЦЬ-0Ю~й£1Л~0в, соверш., перех. —затаскать кого-л. работой. Шсл. Прыц-мыкаў каня, што нельга й ехаць. Ст. Прыцмыкаў ён сваю жонку. Ст.
•прыцьміць,—CM. nod цьміць.
•прыцыбаць-юаю-аеш-ае, соверш.—прнй-тн(о длннноногом). Шсл. Прыцыбаў к нам Базыль і Даніла прыцыбаўся. Ст.
•прыцыбяцця-аюся-аешся, соверш. — прыцыбаць..
•прыцюхацца,—cm. под цюхаць.
•прыцюпацца,—cm. nod цюпацца.
•прычоска-кі, dam., npedл. прычосцы, ж. —головной гребень. Ксл. Купілі дзяўчыне прычоску. Падрэзы Чаш. (Ксл.).
•прычак-аць-дччя-—под чакаць. •прычап-аць-?чь>—под чапаць.
•прычап-ацца-іцца,—см. nod чапацца.
•прьічапка-лкг-п^ы, ж.—прнднрка. Нсл. 516; Шсл. Яму абы якую прычапку знайці ды сварыцца. Ст. Hi за што ён да мяне прычапкі робе. Нсл.
•прычапўрыць,—cm. nod чапурыць.
•прычапўрыцца,—cm. nod чапурыцца.
•прычасьць-ц/, ж.—прнчастне, церк. Нсл. 517. Поп прычасьці ня даў. Нсл.
•прычэпка-к/, dam., предл. прЫЧЭПЦЫ, ж. 1. прнгцепленная к чему веіцнца(веіць, С.). Нсл. 517; Ксл. Прычэпка ад шаляў адвалі-лася. Нсл. Глянь, якія тут прычэпкі! Ухлё Чаш. (Ксл ). Уменьш. прычэпачка-чкг-чцы, ж.—веіцнца, прніцеплнваемая к чему-л. для уравнення; прнвес, довесок. Нсл. 517. Прычэпачка адарвалася ад бязьмена. Нсл.
2. прнцеп(веіць).
3. прнднрка. Нсл. 517; Ксл. Hi за што ён да мяне прычэпкі робе. Нсл. 517. I за шчэпку знойдзеш прычэпку. Мішкавічы Віц. (Ксл.).
4, прнтязенне. Нсл. 517. Якую ты да мяне прычэпку маеш? Нсл.
•прычэплены,—cm. nod чапаць, прычапіць. •прычэплівы, -вая-вае—прнднрчнвый, прнвязчявый. Нсл. 517. Прычэплівы чала-век, да кажнага прычапаецца. Нсл.
•прычэпны, -ная-нае—навязчнвый(надо-едлнво прнстаюіцнй с чем-л., С.). мгсл. •прычмарыць,—cm. nod чмарыць.
•прычварыць, < «. nod чварыць. •прыч-увацца-ўада,— cm. nod чуцца.
•прычына-ны-не, ж. 1. прнчнна. Ар. Бяз дай прычыны, бяз даньня прычыны, 1. без указання прнчнны, без всякой прн-чнны. Ці гэта ж добра: аблаяць чалавека
псёль
прычыняць 951
бяз дай прычыны! Ст. Глумяць, як скаціну, на зараз бяз дай прычыны. Каратынскі: Гутарка(Б. Шляхам, 1967, Но.6). БяЗ даньня прычыны нешляхціча забіў. Стт.
445. Яна колькіразоў падыходзіла бяз дай прыЧЫНЫ да печы. Дудзіцкі(Бацьк„ Но. 49-50/435-436).
2. без надобностн.
з прычыны—по прнчнне. Наболе з тае прычыны, іжа мя міласьцівы Бог з таго ЯЗЫКа на СЬвет пуСЬЦІў. Скарынаўперадмове да Псалтыра.
2. внна. Нсл. 517. Кажны за сваю прычыну пакутуець. Нсл.
3. прнтязанне. Нсл. 517. Якую ты да мяне маеш прычыну? Нсл.
прычынка-нкг-нг<ы, уменый. к прычына 1, 2, 3. I за лучынку знайдзеш прычынку. Нсл. 517.
прычьіначка-чкг-ч^ы, уменьш. к прычын-ка. Прычыначку знайшла. Шапачка імгл. (Косіч 58).
4. ходатайство. Размышляй, яковыя болесьці мела Прачыстая Дзева, як пад крыжам стоячы, наўкрыжаванага Сына свайго глядзела, і просячы яе а прычыну і а малітвы да Яго чытай гэтую малітву. Малітвы 1695 г. Хто ў прароцтва Мухамэда верыць, то прычыну ад прарока да сябе прычынцаю ўчыніў. Яго прычына му-сульманам ест лякарствам і душным збавеньням. Кіт. 57аіо, 11. Had кім твая прароцкая прычына будзе, над тым Мая ласка Божа будзе. Тм. 57а13; 93а13; 10963. Хіба пакаяцца, то да ласкі Божай і да маей прычыны годны будуць. Кіт. 29аіі. Суннэт mo ест: хто чыніць, прароцкай прычыны будзе мець і ласкі Божай годзен будзе; а хто ня чыніць, прычыны пра-роцкай ня будзе мець. Кіт. 4ба8, 9. To хрысьцянін а другі жыд прычыны жада-юць тваей і рады. Тм. П2а. Хто ў тое верыць... розныя мукі відзець будзе; хіба прычына ўзноў ад цябе будзе, Пан Бог ім ласку учыніць. Тм. 112611. Дай пазнаку ім прычыны сваей, калі хочаш, штоб такім уммэтам(араб., вернікам) быў. Кіт. 11261. • прычын-яць-яцца-іць-іцца,— см. под чы-ніць.
•прычынца-нцы, предл.-цу, обіц. І.ходатай, заступннк. Прарок мовіць; Я ад іх адракаюся, яны не мае уммэты(араб., вернікі), а я ня іх прычынца. Кіт. 1165. Пан Бог нам прычынцай яго(Магамэда) даў; паважай яго, то будзеш мець прычыну; не, так застанешся ў пекле на векі. Кіт. 12769. Пан Бог Мухамэд прарока да Сябе прычынцаю ўчыніў. Тм. 57аі 1.
2. внновннк. Нсл. 517. Усяму ты ліху прычынца. Нсл.
•псалтыр-ра, предл.-рў, зват. псалтыру, м.—псалтнр.
•псалтырнік-гка, предл.-іку, зват.-іча, м. —не ученый, не бывшнй в учнлшце, a обучнвшнйся чнтать дома. Нсл. 536. Куды
табе псалтырніку сувацца ў дзяканы! Нсл. Дачкі свае не аддам за псалтырніка. Тм.
•псяльмя-мы-ме, ж.—песнь духовного содержання, Нсл. 536. псалом. Сьпяі якую-колечы псальму. Нсл. Убогія харошыя псальмы пяюць. Нсл.
•псарэц-рца, предл.-рцў, зват. псарча; мн. ч. псарцы-оў-ом-ы-амі-ох, м.—псарь. Стт. 448.
•псаваньне, псуваньне—порча. Нсл. 537 Гэта не работа, а псуваньне судзіны й тавару. Нсл.
•псаваць, псуваць, (Нсл ), псую, псуёш, Псуёць, ПСуём, ПСуІцё, несоверш., перех. —портнть. Ар.; Ксл.; Шсл.; Гсл.; НК: Очеркн. Нічога ня будзе, дзяціна з твае работы, толькі снадзіва мне псуеш. Ст. Прйч. псаваны, псуваны—порченный. Нсл. 537. Псуваную касу даў. Нсл. Соверш. запсаваць, каго-што—нспортнть. Ксл.; Шсл. Калі з тых рэчаў адна рэч пакажацца, то эддэсўараб., умываньне) запсуе. Кіт. 4368. Няўмека запсавала хлеб. Сяркуці Сян. (Ксл.). Запсаваў гэткі кавалак дзерва! Ст. Прйч. запсаваны—нспорченный. Ксл.; післ. У Базыля запсавана зрэнка. Вульлянавічы Сян. (Ксл.). Запсавана долата — нельга ім выдзяўбаць дзіркі. Ст. Соверш. напсавапь —напортнть. Ар.; Шсл. Гэта ня жартачкі напсаваць толькі дабра! Ст. Соверш. папсаваць, каго-што—попортнть, нес-колько нспортнть, повреднть. Гэтымі рэчамі эддэДараб., умываньне) папсуе. Кіт. 4368. Many папсавала моль. Кавыль: Думы 7.
2. област.—НСПОрТЙТЬ. Ар.
папсаваны, прйч. к папсаваць, 1.—попор-ченный.
2. к папсаваць 2—нспорченный. мГсл.; Ар. •псавацца, псувацца, (Нсл.), псуюся, псуешся-ецца-емя-іцёся. несоверш.—пор-тнться. Ар.; Шсл.; Нсл. Шмат псуецца дабра пры гэткай рабоце. Ст. Соверш. запсавац-ца, запсуюся-суешся-суецца-суемся-суіцеся, возвр. Ксл.; Шсл.—нспортнться. Запсаваўся хлеб. Бачэйкава Беш. (Ксл.).
Добры быў цэблік, але запсаваўся. Ст. Соверш. папсавацца, 1.—попортнться.
2. област.—нспортнться.
•псець, псее, несоверш.—стареть(о собаке, а презр. н о человеке). Шсл. Наш рабчык стаў псець. Ст. Вось чалавек-. псець стаў, a думае чорт ведае што. Ст. Соверш.
запсець—состарнться(одрехлеть, С.) как собака. Шсл. Сабака запсеў ужо — трэба зьвесьці куды. Ст. Запсела баба. Ст. Наш дзядуля сусім запсеў. Беліца Сян. (Ксл.).
•псё, .чеждомет., посредством которого манят лошадей. Нсл. 536. Кося, псё — псё! Нсл.
•псёль, междомет. для прнзывання жере-бенка. Шсл. Псёль! псёль! псёль! бяжы сюды, чаго там засталося! Ст.
псёлька
952 пшчалінец
•псёлькя-лькі-льцы, обш,., dem.—малень-клй жеребенок. Шсл. Псёлька іржэць. Ст. •псяр, псяра, предл.-рў, зват. псяру; мн. ч-ры-роў-ром, мн. ч„ предл.-pox, м. — ПСЯрНІК. НК: Под. пос. 60.
• псярнік, -Іка, предл.-іку, зват.-іча, м. —псярь. НК: Под. пос. 60. См. псяр.
•псяюхя-юхі-юсе, обіц.—букв. собачья уха, — негодяй-ка, Нсл. 537. собачья кровь. Шсл. Вон выжаньце псяюху гэтага. Нсл. За вуха выдзяры гэтую псяюху. Нсл. Ах ты псяюха, што жты імне тут нарабіў? Ст. Псяюха яна старая, сораму ёй няма самой лезьці да мужчын! Ст. А дзед яе за вуха — куды лезеш, псяюха? Гсл. Уменый. псяюшкя-шкі-шцы—негодяйка, потас-кушка. Нсл. 537. Спазнаўся з псяюшкаю. Нсл.
•псік, междомет., означаюіцее отогнанне кошкй. Нсл. 536. См. апсік.
•псікяць-аю-аеш-ае; поеел.-ай-айма—крн-чать на кошку "псік”. Нсл. 536. Чамутыня псікаеш, ня псікнеш на ката? ён зброда-ваць лезе. Нсл. Однократ. псікнуць. Нсл. 536. См. псікаць.
•пстя-ны-не, ж. 1. собачье мясо. Нсл. 536. Сабакі псіны не ядуць. Нсл.
2. собачйй запах. Ар.; Шсл. Мяса аддаець нейкаю псінаю — яня буду яго есьці. Ст. Псінаю сьмярдзіць. Ар.
3. дйкйй вкус(? С.). Нсл. 536. Вада псінаю аддаець. Нсл.
•псінець-ею-ееш-ее, несоеерш.—намокать до гннення, прйНймая снннй цвет. Нсл. 536. Бярвіно, лежачы пад дажджом, псінее, запсінела. Нсл. соверш. запсінець. Нсл. 536.
•псінь-нг, ж. 1. непрнятный(собачйй? С.) запах. Нсл. 536. Псіньню сьмярдзіць. Нсл. 2. гнйль. Нсл. 536. Гэта дзерва псінь. Нсл.
•псіны-ная-нае—собачйй. Нсл. 536. Псінае мяса. Нсл.
•псоўка-ўк7-.ўцы, ж.—сука. Нсл. 536.
• ПСТрыК, глаг. частйца. 1. ІДвЛК. Нсл. 537; Ар.; Mix. Пстрык яму ў hoc! Нсл. Пстрык шаўца ў лоб. Купала.
2. пых. Нсл. 537. Пстрык і ня выстраліў. Нсл.
•пстрык-ыка, предл.-ыку, зват.-ЫЧй, м. —вспышка пороха на запале огнестрель-ного орудйя. Нсл. 537. Пстрыка даў. Нсл.
•пстрыканьне-ня, предл.-НЮ, отгл. ймя суіц. к пстрыкаць, пстрыкацца, 1. шелканне. Да сьлёз давёў сваім пстрыканьням у нос. Нсл. 536.
2. перен.—выговоры, упрекн, колкне намекн. Нсл. 536. Ня слухаю твайго пстрыканьня. Нсл.
3. (мелочное, С.) возраженйе, упрям-ство. Нсл. 536. He пагляджу я на твае пстрыканьне: на тваім ня будзе. Нсл.
КНІГІ ОНЛАЙН
